Prawno – finansowe aspekty przekształcania spółek

Prawno – finansowe aspekty przekształcania spółek
Przekształcenia spółek
Charakterystyczna dla stosunków gospodarczych zmienno warunków zewn trznych i
wewn trznych, w jakich przedsi biorca prowadzi działalno , wymaga od przedsi biorców
stałego dostosowywania skali, formy i organizacji przedsi biorstwa do pojawiaj cych si
zmian. Wspólnicy podejmuj c wspólne przedsi wzi cie, jakim jest spółka planuj jego
rozwój według swojej aktualnej wiedzy, na skal marze i wyobra ni. ycie dokonuje
korekty tych planów.
Przekształcanie formy prawnej, w jakiej prowadzone jest przedsi biorstwo spółki, ł czenie si
spółek oraz ich podział stanowi prawne narz dzia maj ce ułatwi przedsi biorcy, rozwój,
ekspansj na rynku, obni enie kosztów działalno ci a czasem tylko przetrwanie.
Regulacja prawna przyj ta przez Kodeks spółek handlowych, dotycz ca problematyki
ł czenia, podziału i przekształcania spółek stworzyła ramy dla przeprowadzania reorganizacji
przedsi biorstwa spółki przy optymalizacji kosztów zwi zanych z realizacj tego procesu.
Obowi zuj cy do 31 grudnia 2000 r. kodeks handlowy, zawierał ograniczone formuły
transformacji spółek, dopuszczaj c wył cznie przekształcenia w grupie spółek kapitałowych.
W przypadku wyst pienia okre lonych w Kh wydarze , dochodziło równie do
obligatoryjnego przekształcenia spółki jawnej w spółk komandytow i spółki komandytowej
w jawn . Zaw one mo liwo ci transformacji, oraz procedura post powa
restrukturyzacyjnych sprawiały, e narz dzia te stosowane były incydentalnie. Brak
instrumentarium, stawiał równie spółki prawa polskiego w gorszej sytuacji w stosunku do
podmiotów zagranicznych. Kodeks spółek handlowych przyjmuje, e reorganizacja
przedsi biorstwa spółki dokonywana jest bez jego likwidacji. Rozwi zanie to nie tylko
upraszcza procedur , skraca czas transformacji i obni a koszty, ale pozwala, co jest istotne
prowadzi bie ca działalno bez utraty zaufania rynku. Kodeks dopuszcza mo liwo
ł czenia si spółek wszelkich typów tj. osobowych z kapitałowymi i odwrotnie oraz
kapitałowych miedzy sob i osobowych mi dzy sob . W przypadku ł czenia si spółek
osobowych ustawa wymaga jedynie, aby w wyniku takiego poł czenia powstała spółka
kapitałowa oraz je eli w poł czeniu uczestniczy spółka kapitałowa i osobowa spółk
przejmuj c b dzie zawsze spółka kapitałowa.
Przekształcenie mo e nast pi w dowoln spółk . Podziałowi podlegaj wył cznie spółki
kapitałowe.
Podział
spółki
jest
now
instytucj
w
prawie
polskim.
Przekształcenie spółki w inny typ spółki prowadzi jedynie do zmiany formy prawnej, w
jakiej spółka prowadzi swoje przedsi biorstwo. Mamy, wi c w tym przypadku do czynienia z
ci gło ci trwania spółki.
Przekształcenia obejmuj wszystkie typy spółek. Przekształci mo e si ka da spółka w
ka dy prawnie dopuszczalny typ spółki. Przekształceniu w spółk prawa handlowego mo e
ulec równie spółka cywilna. Do przekształcenia spółki cywilnej maj zastosowanie przepisy
dotycz ce przekształcenia spółki jawnej w inn spółk handlow . Do przekształcenia spółki
stosuje si odpowiednio przepisy dotycz ce powstania spółki przekształconej, o ile nic innego
nie wynika z ustawy. Przekształcenie podobnie jak podział czy ł czenie wynika z woli
wspólników. W zwi zku z powy szym do obowi zku wpisu spółki cywilnej do rejestru
przedsi biorców jako spółki jawnej, o którym mowa w art.26 & 1-4 nie maj zastosowania
przepisy o przekształceniu.
Dzie przekształcenia jest dniem wpisu do rejestru spółki przekształconej, odt d przysługuj
jej wszelkie prawa i obowi zki spółki przekształcanej. Wyj tek stanowi podobnie jak przy
ł czeniu i podziale decyzje, koncesje i zezwolenia, z których wyra nie wynika, e zmiana
stanu prawnego powoduje ich wyga ni cie.
Je eli w przypadku przekształcenia zmianie ulega równie korpus firmy, spółka po
przekształceniu ma obowi zek podawania w nawiasie dawnej firmy. Do przekształcenia
stosuje si przepisy dotycz ce powstania spółki przekształconej.
Przekształcenie wymaga:
• sporz dzenia planu przekształcenia wraz zał cznikami i opini biegłego rewidenta,
• powzi cia uchwały o przekształceniu ,
• powołania członków organów albo okre lenia wspólników prowadz cych sprawy
spółki i reprezentuj cych j ,
• zawarcia umowy albo podpisania statutu spółki przekształconej,
• dokonania wpisu w rejestrze spółki przekształconej i wykre lenia spółki
przekształcanej.
Plan przekształcenia przygotowuje zarz d albo wspólnicy prowadz cy sprawy spółki.
W jednoosobowej spółce plan przekształcenia sporz dza si w formie aktu notarialnego.
Plan przekształcenia obejmuje:
• ustalenie warto ci bilansowej maj tku spółki przekształcanej,
• okre lenie warto ci udziałów lub akcji wspólników zgodnie ze sprawozdaniem
finansowym.
Do planu przekształcenia doł czony zostaje projekt uchwały w sprawie przekształcenia,
projekt umowy spółki przekształcanej, wycena składników maj tku spółki przekształcanej
oraz
sprawozdanie
finansowe
sporz dzone
dla
celów
przekształcenia.
Plan przekształcenia bada biegły rewident w zakresie jego poprawno ci i rzetelno ci tj. biegły
uprawniony do badania sprawozda finansowych (art.559).
Zbadany przez biegłego rewidenta, plan przekształcenia i zał czone do niego projekty
dokumentów wymagaj akceptacji wspólników, w zwi zku z czym Spółka jest zobowi zana
zawiadomi wspólników o zamiarze podj cia uchwały w sprawie przekształcenia. Ze wzgl du
na to, e zmiana formy prawnej ma istotne znaczenie dla wspólników mo e, bowiem
zmienia charakter ich odpowiedzialno ci, kodeks wymaga, aby o zamiarze podj cia uchwały
wspólnicy zostali zawiadomieni dwukrotnie. Zawiadomienie powinno zawiera istotne
elementy planu przekształcenia, opinii biegłego rewidenta w sprawie przekształcenia. W
zawiadomieniu nale y wskaza miejsce i termin, w którym wspólnicy spółki mog zapozna
si z planem poł czenia i dokumentami z nim zwi zanymi. Termin na zapoznanie si z
dokumentami dotycz cymi poł czenia nie mo e by krótszy ni dwa tygodnie przed
planowanym
dniem
podj cia
uchwały.
Uchwała o przekształceniu wymaga jednomy lnej uchwały wspólników spółki osobowej oraz
kwalifikowanej uchwały wspólników spółki kapitałowej.
Dla przekształcenia spółki komandytowej i komandytowo – akcyjnej wymagane s odr bne
uchwały podejmowane w grupach.
Uchwała o przekształceniu powinna, co najmniej okre la :
• typ, w jaki spółka zostaje przekształcona,
• wysoko
kapitału zakładowego w przypadku spółek kapitałowych, albo wysoko
sumy komandytowej albo warto nominaln akcji przy przekształceniu w spółk
komandytowo – akcyjn ,
• wysoko
kwoty przeznaczonej na wypłaty dla wspólników nie uczestnicz cych
w spółce przekształconej nie wi cej jednak jak 10% warto ci bilansowej maj tku
spółki,
• zakres praw przyznanych osobi cie wspólnikom w spółce przekształconej,
• nazwiska i imiona członków zarz du albo wspólników prowadz cych sprawy spółki.
W terminie miesi ca od powzi cia uchwały spółka wezwie wspólników do zło enia
o wiadcze o uczestnictwie w spółce (art.564). Wezwanie nie dotyczy wspólników, którzy
zło yli takie o wiadczenia w dniu podj cia uchwały. O wiadczenie wymaga formy pisemnej
pod rygorem niewa no ci. Wspólnikowi, który zło ył o wiadczenie przysługuje roszczenie o
wypłat kwoty odpowiadaj cej warto ci jego udziału w spółce przekształconej. Roszczenie
przedawnia
si
z
upływem
dwóch
lat
od
chwili
przekształcenia.
Wypłata powinna by dokonana w terminie sze ciu miesi cy od dnia przekształcenia.
Wspólnik nieuczestnicz cy w spółce ma prawo da weryfikacji wyceny warto ci udziału
(art.566).
Do powództwa o uchylenie lub zaskar enie uchwały stosuje si przepisy art.422-427.
Powództwo o uchylenie uchwały albo stwierdzenie niewa no ci tej uchwały nale y wnie w
terminie miesi ca od dnia otrzymania wiadomo ci o uchwale, nie pó niej jednak jak w
terminie trzech miesi cy od dnia powzi cia uchwały. Osoby działaj ce za spółk
przekształcan odpowiadaj solidarnie wobec spółki, wspólników oraz osób trzecich za
szkody spowodowane naruszeniem prawa albo statutu spółki przekształcanej w trakcie
przekształcenia, chyba, e nie ponosz winy.
Ogłoszenia o przekształceniu dokonuje si na wniosek zarz du spółki przekształconej albo
wspólników uprawnionych do prowadzenia jej spraw.
Przekształcenia spółek kapitałowych w spółki osobowe wymagaj kwalifikowanej wi kszo ci
głosów 2/3 przy udziale, co najmniej 2/3 kapitału. Je eli przekształcenie ma nast pi w spółk
komandytow lub komandytowo – akcyjn uchwała o przekształceniu musi wskazywa osoby
nale ce do poszczególnych grup wspólników oraz zgody ra onej na pi mie pod rygorem
niewa no ci wspólników, którzy w przekształconej spółce ponosili nieograniczon
odpowiedzialno za zobowi zania tej spółki.
Podstawowym wymogiem dla przekształce spółek kapitałowych w spółki kapitałowe jest
zachowanie
na
dzie
przekształcenia
kapitału
zakładowego
w niezmienionej wysoko ci (art.577).
Przekształcenia spółek osobowych w spółki osobowe wymagaj zgody wszystkich
wspólników. W przypadku przekształcenia w spółk partnerska, komandytow lub
komandytowo – akcyjn uchwał musi uwzgl dni specyfik tych spółek.
Przekształcenie spółki jawnej w spółk komandytow mo e nast pi równie na danie
spadkobiercy zmarłego wspólnika (art.583). Spadkobierca mo e wyst pi z takim daniem
w ci gu sze ciu miesi cy od dnia stwierdzenia nabycia spadku.
Za zobowi zania powstałe przed dniem przekształcenia wspólnicy odpowiadaj na
dotychczasowych zasadach (solidarnie, osobi cie, subsydiarne) przez okres trzech lat licz c
od tego dnia.
Adam Kami ski
Specjalista ds. prawnych Centrum Euro Info