Darmowy fragment www.bezkartek.pl

obraz
w relacjach
społecznych
t
en
m
l
ragek.p
f
wy kart
o
rm.bez
a
D ww
w
t
en
m
l
ragek.p
f
wy kart
o
rm.bez
a
D ww
w
ks. Andrzej Zwoliński
o bwrrelacjach
az
społecznych
t
en
m
l
ragek.p
f
wy kart
o
rm.bez
a
D ww
w
Wydawnictwo WAM
Kraków 2006
© Wydawnictwo WAM, 2003
Redakcja
KRYSTYNA BRABLEC
Projekt okładki
t
en
m
l
ragek.p
f
wy kart
o
ez
rm.b83-7318-204-7
ISBN
a
D ww
w
JOANNA I PIOTR PANASIEWICZ
WYDAWNICTWO WAM
ul. Kopernika 26 • 31-501 KRAKÓW
tel. (012) 429 18 88 • fax (012) 429 50 03
e-mail: [email protected]
DZIAŁ HANDLOWY
tel. (012) 429 18 88 wew. 322, 348, 366 • (012) 423 75 00
fax (012) 430 32 10
e-mail: [email protected]
Zapraszamy do naszej KSIĘGARNI INTERNETOWEJ:
http://WydawnictwoWam.pl
Druk i oprawa:
Drukarnia Wydawnictwa WAM
ul. Kopernika 26 • 31-501 Kraków
SPIS TREŚCI
1.WIDZENIE. OCZY CZŁOWIEKA .................................................................. 9
A. Oczy człowieka ........................................................................................ 10
B. Fizjologia widzenia .................................................................................. 13
C. Uzbrojenie oka ......................................................................................... 17
D. Obraz i świadomość ................................................................................. 19
E. Obrazowy charakter współczesnej kultury ............................................... 22
2. SOCJOLOGIA MALARSTWA .....................................................................
A. Określenie malarstwa ...............................................................................
B. U początku obrazu ....................................................................................
C. Różne sposoby przedstawiania i oglądania ..............................................
D. Funkcje malarstwa ....................................................................................
E. Współczesna ikonosfera ...........................................................................
25
26
29
33
37
42
n
3. RZEŹBA – TRZECI WYMIAR NA SŁUŻBIE e
SPOŁECZNEJ
...................
m
l
g
A. Co to jest rzeźba? .....................................................................................
fra tek.p
B. Z historii rzeźby .......................................................................................
y
w kar
o
C. Religijna funkcja rzeźby ...........................................................................
rm.bez
a
D. Rzeźba propagandowa
.............................................................................
D ww......................................................................
E. Współczesne poszukiwania
45
46
48
53
57
63
4. KOŚCIÓŁ O OBRAZACH ............................................................................
A. Biblia o obrazach .....................................................................................
B. Obrazy starożytnego chrześcijaństwa .......................................................
C. Ikonoklaści ...............................................................................................
D. Kościół mecenasem sztuki .......................................................................
E. Teologia obrazu ........................................................................................
67
68
70
77
81
84
t
w
5. MIASTO I JEGO ARCHITEKTURA – NAJWIĘKSZE RZEŹBY .............. 87
A. Historia miasta ......................................................................................... 88
B. Architektura .............................................................................................. 93
C. Społeczna rola miasta ............................................................................... 97
D. Miasto hasłem propagandy ...................................................................... 99
E. Sacrum w mieście ................................................................................... 106
6. MUZEUM – PAMIĘĆ SPOŁECZNA ........................................................... 110
A. Pamięć społeczna .................................................................................... 110
B. Historia muzeów ...................................................................................... 113
C. Rodzaje i funkcje muzeów ...................................................................... 117
D. Pamięć manipulowana ............................................................................ 120
E. Zanik pamięci?... .................................................................................... 125
6
SPIS TREŚCI
7. FUNKCJE SPOŁECZNE TEATRU .............................................................
A. Miejsce teatru w kulturze .......................................................................
B. Religijne korzenie teatru ........................................................................
C. Teatr dla władzy .....................................................................................
D. Spektakle propagandowe .......................................................................
E. Kościół o teatrze .....................................................................................
128
129
133
137
142
146
8. FOTOGRAFIA – NAJLEPSZA IMITACJA RZECZYWISTOŚCI .............
A. Z historii fotografii .................................................................................
B. Fenomen fotografii .................................................................................
C. Funkcje fotografii ...................................................................................
D. Fotografia propagandowa ......................................................................
E. W trosce o dobrą fotografię ....................................................................
152
153
155
157
161
164
9. FILM – RUCHOMY OBRAZ ŚWIATA ......................................................
A. Historia ...................................................................................................
B. Idea filmu ...............................................................................................
C. Człowiek w spotkaniu z filmem .............................................................
D. Film jako perswazja ...............................................................................
E. Kościół o filmie ......................................................................................
nt
169
169
173
178
183
185
e
l
10. KINO – ZABAWA RUCHOMYM OBRAZEM
gm.p........................................
a
r
k
f
A. Zabawy człowieka ..................................................................................
e
wy kart
B. Powstanie i rozwój kin ...........................................................................
o
rm.bez
C. Odbiorcy filmów ....................................................................................
a
D ww
D. Oferta .....................................................................................................
w
E. Kino przyszłości .....................................................................................
191
192
194
198
201
205
11. WIDEO – DOMOWA KULTURA OBRAZOWA ..................................... 208
A. Historia ................................................................................................... 208
B. Technika obrazu wideo ............................................................................ 211
C. Specyfika obrazu wideo ......................................................................... 214
D. Kino domowe ......................................................................................... 217
E. Wideo w duszpasterstwie ....................................................................... 218
12. PROPAGANDA WIZUALNA ...................................................................
A. Plakat polityczny ....................................................................................
B. Film i kino propagandowe ......................................................................
C. Propaganda telewizyjna ..........................................................................
D. Fałszywy obraz .......................................................................................
E. Mity antykościelne ..................................................................................
222
222
227
234
239
243
13. IDEA TELEWIZJI .....................................................................................
A. Historia telewizji ....................................................................................
B. Technologia programu telewizyjnego ....................................................
C. Zróżnicowanie oferty ..............................................................................
D. Funkcje telewizji ....................................................................................
E. Cel i misja telewizji ................................................................................
247
247
251
255
259
264
SPIS TREŚCI
7
14. HOMO TELEVISIOSUS ...........................................................................
A. Statystyka telewizyjna ............................................................................
B. Uzależnienie ekranowe ...........................................................................
C. Dezinformacja ........................................................................................
D. Naśladownictwo .....................................................................................
E. Telewizyjna pamięć ................................................................................
268
269
271
278
280
283
15. REKLAMA NA EKRANIE .......................................................................
A. Historia reklamy .....................................................................................
B. Sposoby tworzenia reklam .....................................................................
C. Wyższość wizji .......................................................................................
D. Granice reklamy .....................................................................................
E. Skazani na reklamę .................................................................................
288
288
292
296
301
304
16. TV REALITY .............................................................................................
A. Sztuka bliska życiu .................................................................................
B. „Żywa telewizja” ....................................................................................
C. Założenia ................................................................................................
D. Przyczyny popularności .........................................................................
E. Próby oceny ............................................................................................
nt
306
307
310
314
317
319
e
m l
17. PRZEMOC NA EKRANIE ........................................................................
ragek.p
f
A. Zjawisko agresji i przemocy ..................................................................
wy kart
B. Ekranowe wojny .....................................................................................
o
rm.bez
C. Strach na sprzedaż ..................................................................................
a
D ww...................................................................
D. Skutki ekranowej przemocy
E. Wolność od przemocyw............................................................................
323
324
329
332
334
338
18. PORNOGRAFIA ........................................................................................
A. Co to jest pornografia? ...........................................................................
B. Pornografia w mediach ...........................................................................
C. Psychologiczno-socjologiczne skutki pornografii ..................................
D. Kościół o pornografii .............................................................................
E. Przeciw pornografii ................................................................................
342
343
347
351
356
361
19. KOŚCIÓŁ O TELEWIZJI ..........................................................................
A. Ostrożny optymizm wobec nowości ......................................................
B. Narzędzie dialogu ze światem ................................................................
C. Przydatność dla ewangelizacji ................................................................
D. Współtworzenie telewizji .......................................................................
E. Instrukcje duszpasterskie ........................................................................
364
365
369
373
375
378
20. TWÓRCA I IDOL ......................................................................................
A. Posłanie artysty ......................................................................................
B. Artysta i twórca ......................................................................................
C. Idol .........................................................................................................
D. Twórcy a władcy ....................................................................................
E. Odpowiedzialność twórców za kształt kultury .......................................
384
385
387
391
396
400
8
SPIS TREŚCI
21. KOMPUTER ..............................................................................................
A. Historia ...................................................................................................
B. Rzeczywistość wirtualna ........................................................................
C. Gry komputerowe ...................................................................................
D. Człowiek a komputer .............................................................................
E. Etyka a komputer ....................................................................................
404
404
407
410
414
418
22. INTERNET ................................................................................................
A. Historia ...................................................................................................
B. Możliwości Internetu ..............................................................................
C. Cyberprzestrzeń ......................................................................................
D. Negatywny wpływ Internetu ...................................................................
E. Internet a prawo ......................................................................................
421
422
424
427
431
435
23. CIAŁO LUDZKIE JAKO OBRAZ ............................................................
A. Posługiwanie się ciałem .........................................................................
B. Odzież i ubranie .....................................................................................
C. Malowanie ciała .....................................................................................
D. Tatuaż i piercing .....................................................................................
t
E. Chirurgia plastyczna ...............................................................................
en
439
440
446
451
453
459
m l
24. ETYKA OBRAZU .....................................................................................
ragek.p
f
y t
A. Związek obrazu z moralnościąw
...............................................................
o zkar
B. „Prawdomówność” obrazum.....................................................................
r .beosoby ludzkiej ......................................
C. Poszanowanie godności
Dawi praw
w .................................................................
D. Odpowiedzialność społeczna
w
E. Społeczna samoobrona przed złym obrazem .........................................
462
462
465
468
471
474
1.WIDZENIE. OCZY CZŁOWIEKA
Oko owadów, np. pszczoły, odbiera światło spolaryzowane, co jest niezwykle ważne dla pszczoły-zwiadowczyni, która nawet
t w pochmurny dzień,
ninnym
gdy nie widać słońca, musi precyzyjnie wskazać
robotnicom właście
m
l
g
wy kierunek (w sensie „azymutu słonecznego”)
fra tek.pdo pożywienia. Oczy oway
dów widzą nadfiolet.
w kar
o
Oko żaby reaguje tylko na
ruch.
rm.bezOwad, dopóki się nie poruszy, może
a
się nie obawiać ataku, ale
D wjużw przy najmniejszym ruchu żaba może go
w
zaatakować1.
Niezwykłe oczy mają głowonogi, są one bardzo podobne do oka ludzkiego. Na przykład oko ośmiornicy ma tęczówkę, jednak siatkówka jest
w nim zupełnie inna niż w oku ludzkim.
Interesującym zjawiskiem jest problem tzw. „trzeciego oka”, którego
ślady posiadają jeszcze ryby, płazy i gady jako oko ciemieniowe – na górze
głowy – skierowane w stronę nieba. Za jego pomocą zwierzę mogło jedynie zobaczyć słońce, tak więc oko ciemieniowe gada jest co najwyżej rozwiniętym z plamek ocznych „odbiornikiem światła” – nie jest to jeszcze
widzenie świata.
Ptaki widzą podczerwień. Białka i kwasy nukleinowe, z których zbudowany jest kod genetyczny, reagują na zakres fal już o długości od 2600 do
2800 angstremów (angstrem – w systemie SI: nanometr – to jednostka miary równa jednej dziesięciomilionowej części milimetra). Pierwotnymi od1
Por. W. R. A. Muntz, Wzrok u żaby, w: Psychofizjologia. Wybór artykułów z „Scientific American”, oprac. K. Jankowski, seria: Biblioteka Problemów, t. 157, PWN, Warszawa
1971, s. 40 – 56.
1.WIDZENIE. OCZY CZŁOWIEKA
10
powiednikami wzroku są plamki oczne jednokomórkowców, które są jedynie odbiornikami światła reagującymi na bodziec typu „jaśniej – ciemniej”.
A. Oczy człowieka
Ludzkie oko odbiera określone fale elektromagnetyczne, fale świetlne
o odpowiedniej długości, które mają co najmniej 4 tysiące angstremów (barwa fioletowa) i co najwyżej 7 tysięcy angstremów (barwa ciemnoczerwona). Ani nadfioletu, ani podczerwieni oko ludzkie nie jest już w stanie dostrzec. W fotoekologicznych warunkach Antarktydy znane jest zjawisko
tzw. białych ciemności. Kolejne odbicia promieni słonecznych od białej
powierzchni lodowca do białych chmur i z powrotem, przy pułapie chmur
1600 metrów może spowodować częstotliwość odbić dochodzącą do
180 000/s, co powoduje występowanie wrażenia „absolutnej bieli”, przy
której oko traci swoje właściwości akomodacyjne i zachowuje się tak, jak
w zupełnej ciemności2.
nt
e
mdo siatkówki posiadającej odZanim światło wpadające do oka dotrze
ag k.plciecz wodnistą, soczewkę
rrogówkę,
f
powiednie receptory, przechodzi przez
rteOdtwarza on na siatkówce odwy kaoka.
i ciało szkliste, a więc aparat optyczny
o
ez Warunkiem powstania wiernego
rmotoczenia.
wrócony, pomniejszony obraz
b
a
.
D ww
obrazu są przejrzystość, zachowanie
kształtów i gładkie powierzchnie pow
szczególnych elementów układu optycznego. W przypadku oka ludzkiego
zapewnia to przede wszystkim ciecz łzawa, która jest wydzielana przez
gruczoły łzawe, położone w górnej, zewnętrznej części oczodołu, a rozprowadzana przez odruchowe zamknięcie powiek i odprowadzana dwoma kanalikami łzowymi (otwory w górnej i dolnej powiece) przez woreczek łzowy do jamy nosowej. Ciecz łzowa poprawia właściwości optyczne rogówki przez wygładzenie nierówności, zmycie kurzu i substancji drażniących,
ochronę przed wysychaniem (zmętnieniem). Zawiera ona m.in. immunoglobinę ochraniającą przed zarazkami oraz służącą jako substancja smarująca dla powiek.
Ilość światła wpadającego do oka jest regulowana przez źrenicę, która
zawiera ułożoną okrężnie i promieniście mięśniówkę gładką. Jako mięsień
zwężający lub rozszerzający kurczą one lub rozszerzają źrenicę.
2
– 38.
J. F. Terelak, Człowiek w sytuacjach ekstremalnych, wyd. MON, Warszawa 1982, s. 23