ANANASOWATE (Bromeliaceae) ARALIOWATE (Araliaceae)
Transkrypt
ANANASOWATE (Bromeliaceae) ARALIOWATE (Araliaceae)
ANANASOWATE (Bromeliaceae) WYSTĘPOWANIE: występują w Ameryce – od pd. USA do Ziemi Ognistej, w Andach dochodzą do wys. 4000 m n.p.m. Rodzina liczy ok. 50 rodzajów i 1600 gatunków (1 gat. rośnie w Afryce Zach.). MORFOLOGIA: są to głównie byliny rozetowe, bardzo rzadko drzewa, z pękiem liści na wierzchołku, osiągające wraz kwiatostanem do 14 m wys. (Puya raimondii). Większość gatunków to epifity rosnące w wilgotnych lasach tropikalnych i subtropikalnych. Niektóre z nich gromadzą wodę w lejkowatych cysternach pośrodku rozety liściowej. Gatunki naziemne występują w rejonach bardziej suchych. KWIATY: przeważnie obupłciowe, najczęściej promieniste, zebrane w gęste kwiatostany, opatrzone barwnymi liśćmi kwiatostanowymi. Pręcików 6. Słupek 1, górny lub dolny. OWOCE: torebka lub jagoda. UŻYTKOWANIE: szeroko uprawiany jest ananas jadalny (Ananas comosus). Włókna dostarcza zapylec magdaleński (Bromelia magdalena). Wiele gat. bardzo ozdobnych, np. zwodnica zwisła (Billbergia nutans) lub oplątwa brodaczkowata (Tillandsia usneoides) – epifit przypominający porost. JK „Według Chińczyków jest on ARALIOWATE (Araliaceae) lekarstwem par ex cellence, WYSTĘPOWANIE: głównie strefa zwrotnikowa acji, gdy inne leki zawodzą...” z dwoma centrami: Indo-Malaje i tropikalna Ameryka. Rodzina obejmuje około 65 rodzajów i ponad 800 gatunków. W Polsce występuje tylko Hedera helix. MORFOLOGIA: drzewa, krzewy, pnącza o zdrewniałych łodygach, liany – kolczaste lub pokryte gniazdkowatymi włoskami, wyjątkowo spotyka się rośliny zielne. Liście ułożone przeważnie skrętolegle, o blaszkach b.różnie uformowanych. Wytwarzają (gł. w tkankach korowych) przewody żywiczne lub przewody z sokiem mlecznym zawierającym gumy. KWIATY: drobne, niepozorne, obu- lub 1-płciowe (wtórnie), promieniste, w kwiatostanach. Kielich zredukowany do ząbków. Korona wolnopłatkowa, zwykle 5-płatkowa. Pręciki w 1 okółku przyczepione do krążka miodnikowego. Słupek 1 o zalążni dolnej zrośniętej z dnem kwiatowym. Zwykle owadopylne. OWOCE: owoc pozorny, jagodo- lub pestkowcokształtny, czasem rozłupnia. ostatnią deską ratunku w sytu- G.Stuart, 1911 UŻYTKOWANIE: ozdobne: bluszcz (Hedera), aralia (Aralia), kolcosił (Acanthopanax). Napar z liści bluszczu pospolitego (H. helix) zawierających saponiny służy do przemywania owrzodzeń i leczenia łupieżu. Korzeń żeń-szenia (Panax ginseng), z Azji Wsch., zawiera glikozydy, olejki eteryczne, witaminy i różne inne subst. biologicznie czynne. Od wieków używany jako wszechlek i dodatek kosmetyczny. Podobne zastosowanie ma w Ameryce Pn. Panax quinquefolius. CHRONIONE W POLSCE: bluszcz pospolity (Hedera helix) rosnący w lasach liściastych. JK –6–