Koncepcje trwałej ochrony polskich zasobów cyfrowych

Uniwersytet Warszawski
Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych
II Międzynarodowa Konferencja
Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian
KONCEPCJE TRWAŁEJ OCHRONY
POLSKICH ZASOBÓW CYFROWYCH
Aneta Januszko-Szakiel
Warszawa,15-16 kwietnia 2013r.
PLAN WYPOWIEDZI
•
•
•
•
długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych jako
wyzwanie
długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych
w świetle postanowień Komisji Europejskiej
długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych
w świetle dotychczasowych postanowień polskiego rządu
długoterminowa archiwizacja polskich zasobów cyfrowych
– autorska propozycja programu narodowego
2
DŁUGOTERMINOWA ARCHIWIZACJA ZASOBÓW CYFROWYCH
JAKO WYZWANIE

zapewnienie trwałej użyteczności dokumentów
cyfrowych:
 kompletność kolekcji
 dostępność treści dokumentu
 autentyczność dokumentu
 integralność dokumentu
 poufność
archiwizacja długoterminowa = wieczysta,
trwająca min. sto lat
3
DŁUGOTERMINOWA ARCHIWIZACJA ZASOBÓW CYFROWYCH
W ŚWIETLE ZALECEŃ KOMISJI EUROPEJSKIEJ
Zalecenie Komisji Europejskiej z dnia 27.10.2011
w sprawie digitalizacji i udostępniania w Internecie dorobku
kulturowego oraz w sprawie ochrony zasobów cyfrowych
•
opracowanie krajowej strategii długoterminowej ochrony zasobów
cyfrowych
•
aktualizacja planu działania dotyczącego wdrażania tej strategii
•
wymiana informacji na temat strategii i planów działania
•
podjęcie niezbędnych środków dotyczących egzemplarza
obowiązkowego materiałów wyprodukowanych w formacie cyfrowym
dla zapewnienia ich długotrwałej ochrony
•
przekazywanie Komisji informacji na temat działań podjętych
w odpowiedzi na niniejsze zalecenie
4
DŁUGOTERMINOWA ARCHIWIZACJA ZASOBÓW CYFROWYCH
W ŚWIETLE POSTANOWIEŃ RZĄDU POLSKIEGO



2006 r. – powołanie Zespołu ds. Digitalizacji przy MKiDN
2007 r. – rekomendacja Zespołu ds. Digitalizacji dotycząca
powołania Krajowego Centrum Kompetencji ds. Digitalizacji
2009 r. – opracowanie i opublikowanie dokumentu:
Program digitalizacji dóbr kultury oraz gromadzenia, przechowywania
i udostępniania obiektów cyfrowych w Polsce 2009-2020


2009 r. – powołanie przez MKiDN czterech instytucji do pełnienia
roli centrum kompetencji ds. digitalizacji i ochrony zbiorów
cyfrowych
2013 r. – powołanie przez MKiDN piątej instytucji do pełnienia roli
centrum kompetencji ds. digitalizacji i ochrony zbiorów cyfrowych
5
CENTRA KOMPETENCJI POWOŁANE PRZEZ MKIDN
Narodowe Archiwum Cyfrowe
Ochrona dokumentów archiwalnych
Narodowy Instytut Audiowizualny
Ochrona dokumentów audiowizualnych
Biblioteka Narodowa + Federacja Bibliotek
Cyfrowych (PCSS)
Ochrona cyfrowych zasobów bibliotecznych
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Ochrona cyfrowej reprezentacji zabytków
i muzealiów
Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony
Zbiorów
6
Ochrona cyfrowej reprezentacji obiektów
muzealnych
ZADANIA CENTRÓW KOMPETENCJI


wdrażanie zmian technologicznych dotyczących digitalizacji
i przechowywania danych cyfrowych
koordynacja w zakresie gromadzenia i przechowywania
zasobów cyfrowych

edukacja kadr instytucji kultury prowadzących digitalizację

udostępnienie materiałów zdigitalizowanych

promocja zasobów cyfrowych
7
ARCHIWIZACJA POLSKICH ZASOBÓW CYFROWYCH –
USTALENIA ROBOCZE
Repozytorium
NAC

Narodowy depozyt
polskiego dziedzictwa
cyfrowego:
rozproszony przy
centrach kompetencji
 repozytoria tematyczne
 integracja informacji
o zasobach
repozytoryjnych
Repozytorium
BN

Narodowy
Depozyt
Cyfrowy
Repozytorium
NiNA
Repozytorium
NID
Repozytorium
(stan wiedzy na kwiecień 2013 r.)
NIMOZ
8
NARODOWY PROGRAM DŁUGOTERMINOWEJ ARCHIWIZACJI
POLSKIEGO DZIEDZICTWA CYFROWEGO – PROPOZYCJA AUTORSKA
Punkt wyjściowy: Długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych.
Program dla polskich bibliotek - Przegląd Biblioteczny, z. 2, 2011
Najważniejsze założenia hipotetycznego programu
ochrony polskiego zasobu cyfrowego:




MKiDN przyjmuje rolę koordynatora działań archiwizacyjnych
w Polsce
MKiDN ustala ekonomiczne podstawy działań na rzecz trwałej
ochrony polskiego zasobu cyfrowego
MKiDN gromadzi wiedzę i tworzy bazę wiedzy na temat trwałej
ochrony zasobów cyfrowych
MKiDN powołuje Ogólnopolską Grupę Roboczą do spraw
9
trwałej ochrony polskich zasobów cyfrowych
Struktura organizacyjna
Ogólnopolskiej Grupy Roboczej
ds. długoterminowej archiwizacji polskich zasobów cyfrowych
10
Zespół ds. organizacyjnych:





prowadzi badania nad stanem ilościowym
i jakościowym zasobów cyfrowych w polskich instytucjach
nauki i kultury
opracowuje i publikuje wytyczne dla twórców publikacji
cyfrowych
organizuje szkolenia z zakresu digitalizacji
i publikowania elektronicznego
opracowuje zasady oceny i selekcji, czyli tworzenia
kolekcji archiwalnych
organizuje współpracę wydawców z instytucjami
archiwizującymi
11
MODEL I – WSPÓŁPRACA WYDAWCÓW Z ARCHIWUM
12
MODEL II
13
Model self archiving
Zespół ds. obsługi prawnej:

konstytuuje polską preservation policy, tj.

podstawę dla zgromadzenia w systemie
depozytowym wszelkich dokumentów cyfrowych,
także sieciowych; nowe ustawodawstwo ma też zobligować
twórców do zgłaszania i odsyłania wszystkich publikacji do
depozytu, oraz centra kompetencji do ich wieczystej
archiwizacji

podstawę nadania instytucji archiwizującej prawa do
działań konserwatorskich na publikacjach elektronicznych,
z uwzględnieniem ewentualnych zmian treści i formy
publikacji, wywołanych tymi pracami
14
Zespół ds. obsługi ekonomicznej:

ustala realne źródła długoterminowego finansowania
polskich działań archiwizacyjnych

tworzy „trwały model finansowania” polskich działań
archiwizacyjnych

tworzy kosztorysy prac archiwizacyjnych

tworzy raporty z procesu zarządzania finansami
15
Zespół ds. obsługi technicznej:

opracowuje koncepcję organizacji i funkcjonowania
systemu depozytowego dla polskich zasobów cyfrowych
16
Dziękuję za uwagę!
Aneta Januszko-Szakiel
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
[email protected]
17