Postawy antyszczepionkowe

PROGRAM „SZCZEPIĆ
BEZPIECZNIE”
dr n. med. Paweł Grzesiowski
Fundacja Instytut Profilaktyki Zakażeń
WARSZAWA, 16.07.2011 r.
Fakty o szczepieniach ochronnych
 Szczepionki są najbardziej bezpiecznym produktem
leczniczym /badania przedrejestracyjne preparatów
szczepionkowych/
 Ryzyko choroby wielokrotnie przewyższa ryzyko szczepienia
 Zaprzestanie/brak szczepień ochronnych powoduje wzrost
zachorowań na choroby zakaźne (np. epidemia błonicy w Rosji,
krztusiec i odra w Europie, ospa wietrzna w Polsce)
 Niezaszczepione dziecko jest podatne na zachorowanie
na chorobę zakaźną szczególnie poza granicami naszego kraju
.Paweł Grzesiowski
2
Paradoks szczepień ochronnych
Pozytywny efekt szczepień, który jest
widoczny w badaniach
epidemiologicznych jest niewidoczny dla
laików, ale powikłania i niepożądane
efekty szczepień ochronnych nagłaśnia
każdy.
.Paweł Grzesiowski
3
KRYZYS – OBSZARY
ZAŁAMANIA?
OBNIŻENIE AUTORYTETU LEKARZY I
ZAUFANIA DO SYSTEMU OCHRONY
ZDROWIA, W TYM SZCZEPIEŃ
HPV – SZCZEPIONKA ROZWIĄZŁOŚCI
GRYPA – SUKCES PR MZ
OBOWIĄZEK VS PRZYMUS
.Paweł Grzesiowski
4
KRYZYS – OBSZARY
ZAGROŻENIA?
KRYZYS ZAUFANIA RODZICÓW DO
SZCZEPIEŃ
WYSOKIE CENY – NIEDOSTĘPNOŚĆ
DLA WIĘKSZOŚCI SPOŁECZEŃSTWA
POSTAWY ANTYSZCZEPIONKOWE I
OBOJĘTNOŚĆ LEKARZY
.Paweł Grzesiowski
5
KRYZYS – OBSZARY
ZAŁAMANIA?
GŁUPOTA PRODUCENTÓW
WYSOKIE (SZTYWNE) CENY
AGRESYWNA PROMOCJA W MEDIACH
SZANTAŻ EMOCJONALNY RODZICÓW
METODA „MŁOTA” WOBEC
PROFESJONALISTÓW MEDYCZNYCH
.Paweł Grzesiowski
6
KRYZYS – OBSZARY
ZAGROŻENIA?
BRAK ROZWOJU PSO - STAGNACJA
AOTM – BRAK EBM
WYSOKIE CENY – NIEDOSTĘPNOŚĆ
DLA WIĘKSZOŚCI SPOŁECZEŃSTWA
POSTAWY ANTYSZCZEPIONKOWE
POLITYKÓW
KONFLIKT LEKARZE-FARMACEUCI
.Paweł Grzesiowski
7
LEKARZE KONTRA FARMACEUCI
O CO CHODZI?
 ZARZĄDZENIE NFZ DOTYCZY TYCH PRZYCHODNI, KTÓRE
MAJĄ KONTRAKT NA POZ  INNE MOGĄ ROZLICZAĆ SIĘ Z
PACJENTEM ZA USŁUGĘ
 PRZYCHODNIE BEZ KONTRAKTU LUB SZCZEPIĄCE NIE SWOICH
PACJENTÓW W OGÓLE NIE MUSZĄ BRAĆ POD UWAGĘ TYCH
PRZEPISÓW
 TE KTÓRE MAJĄ KONTRAKT NA POZ SĄ W DWÓCH
GRUPACH:
 ZOZ – MOGĄ ZAOPATRYWAĆ SIĘ W LEKI W HURTOWNIACH
 INNE NIŻ ZOZ (INDYWIDUALNA PRAKTYKA, GRUPOWA
PRAKTYKA) – NIE MOGĄ KUPOWAĆ LEKÓW W HURTOWNIACH Z
WYJĄTKIEM ZESTAWÓW P/WSTRZASOWYCH
.Paweł Grzesiowski
8
LEKARZE KONTRA FARMACEUCI
O CO CHODZI?
 WEDŁUG PRAWA FARMACEUTYCZNEGO I ROZPORZ. W
SPRAWIE ZAOPATRZENIA W LEKI, ZOZ JEST UPRAWNIONY
DO ZAKUPU SZCZEPIONEK W HURTOWNIACH
 ZOZ PRZECHOWUJE I PODAJE SZCZEPIONKI OBOWIĄZKOWE
 JEŚLI MA UMOWĘ NA POZ I JEGO PACJENT PRZYCHODZI NA
SZCZEPIENIE – NIE POWINIEN PŁACIĆ ANI ZA PREPARAT ANI
JEGO PODANIE, NAWET JEŚLI SĄ ZALECANE
 OPŁATA MOŻE DOTYCZYĆ KOSZTÓW POŚREDNICH –
PRZECHOWYWANIE, PRZYGOTOWANIE, UBEZPIECZENIE ETC.
.Paweł Grzesiowski
9
DODATKOWE KOSZTY WYNIKAJĄCE Z
UTRZYMANIA ZIMNEGO ŁAŃCUCHA
 KOSZTY SZCZEPIONEK WZROSŁY – W PRZYPADKU AWARII,
KRADZIEŻY(!) – ubezpieczenie!
 OPAKOWANIA SZCZEPIONEK MAJĄ WIĘKSZE GABARYTY –
KONIECZNOŚĆ SPRZĘTU CHŁODNICZEGO
 KONIECZNOŚĆ MONITORINGU TEMPERATURY 24/h/365d
 ZA ZIMNY ŁAŃCUCH ODPOWIADAJĄ W DUŻYCH ZOZ
WYSPECJALIZOWANE FIRMY – KOSZTY (!)
 ZGODNIE Z USTAWĄ O CHOR. ZAKAŹNYCH:
„osoba poddająca się zalecanemu szczepieniu ochronnemu ponosi
koszty zakupu szczepionki”.
.Paweł Grzesiowski
10
BRAK SZCZEPIONEK W
GABINECIE
 Konieczność dwóch wizyt, często z badaniem
kwalifikacyjnym przed szczepieniem
 Utrudnienie dostępu pacjenta do szczepionek – konieczność
podróży do apteki, często odległej od ZOZ
 Opóźnienia w realizacji szczepień z powodu braków
szczepionek „na bieżąco” w aptekach i dwóch wizyt w POZ
 Przerwanie zimnego łańcucha – pacjent nie ma świadomości
szczególnych wymagań transportu szczepionek –
dodatkowe ryzyko NOP i wzrostu kosztu
 Spadek wyszczepialności obowiązkowych i zalecanych
szczepień, ponieważ dziś 60% obowiązkowych szczepionek
otrzymują rodzice w gabinecie!
.Paweł Grzesiowski
11
KRYZYS
PSO W POLSCE
 Od 2009 r. nie wprowadzono żadnych istotnych zmian w
PSO, mimo wielokrotnych zapewnień Min. Zdrowia (poza
wzw B w 14 rż oraz dwu-dawkowym schematem przeciw
ospie wietrznej)
 Współpraca z (GIS) Min. Zdrowia nie przynosi
oczekiwanych efektów
 Pandemia grypy w 2009 r. powiększyła różnice w
podejściu do PSO i wzmogła postawy antyszczepionkowe
 Polityka i polityczny PR weszły głęboko w obszar
szczepień ochronnych
.Paweł Grzesiowski
12
ZAŁAMANIE SYSTEMU FINANSOWANIA
SZCZEPIEŃ W POLSCE
KOSZT ZAKUPU
SZCZEPIONEK
W POLSCE
2000 r. ok. 40 mln zł
2006 R. ok. 63 mln zł
2007 r. ok. 61 mln zł
2008 r. ok. 69 mln zł
2009 r. ok. 70 mln
2010 r. ok. 70 mln
2011 r. ok. 80 mln
RODZICE KUPUJĄ 50%
SZCZEPIONEK DTP-IPV-HIB/HBV
DOCHÓD NA JEDNEGO MIESZKAŃCA POLSKI W 2009 R. ~ 10.000 $
.Paweł Grzesiowski
13
KOSZTY SZCZEPIEŃ
W POLSCE
 KOSZT ZAKUPU SZCZEPIONEK DLA JEDNEGO DZIECKA DO 10 RŻ
 obowiązkowy kalendarz szczepień ~ realnie 200 zł wg (cen uzyskanych dzięki
przetargom)
 KOSZT ZAKUPU SZCZEPIONEK ZALECANYCH DLA JEDNEGO
DZIECKA w APTECE





Pneumokoki 2+1 ~ 750 zł
Meningokoki 1+1 ~ 350 zł
Ospa wietrzna 1 dawka ~ 180 zł
Rotawirusy 2 dawki ~ 750 zł
HPV – 3 dawki ~ 1500 zł
!!! OBNIŻENIE CENY SZCZEPIONKI W ZAKUPIE CENTRALNYM np. MMR o 70%, Hib o
60%
.Paweł Grzesiowski
14
WYKORZYSTANIE SZCZEPIONEK
PRZECIW ICHM W POLSCE
SZCZEPIONKI POLISACHARYDOWE
 DWUSKŁADNIKOWA A+C (MENINGO A+C) i CZTEROSKŁADNIKOWA (ACWY135)
 10-15 tys osób podróżujących + wojsko i służby mundurowe (misje)
SZCZEPIONKI SKONIUGOWANE
 JEDNOSKŁADNIKOWE: SEROGRUPA C (NEISVAC C, MENINGITEC)
 do 2006 r. – około 5 tys osób rocznie
 2007 r. – około 250 tys osób
wg IMS
160 000
 2008 r. – około 150 tys osób
140 000
 2009 r. – około 100 tys osób
120 000
 2010 r. – około 50 tys dawek (!)
100 000
 Rynek prywatny
80 000
 Budżet państwa
60 000
 Władze lokalne
40 000
 Wojsko
 Interwencje w ogniskach epidemicznych20 000
0
2006 2007 2008
2009
2010
 Programy samorządowe
1
2
3
4
5
.Paweł Grzesiowski
15
BEZPIECZEŃSTWO
KTO SIĘ BOI SZCZEPIEŃ?
 LEKARZ
 PIELĘGNIARKA
 RODZIC
 DZIECKO
 DOROSŁY PACJENT
 DZIENNIKARZ
 GAP
.Paweł Grzesiowski
16
CZEGO SIĘ BOIMY?
 STRACH PRZED OBOWIĄZKIEM
 STRACH PRZED LEKARZEM/PIELĘGNIARKĄ
 STRACH PRZED IGŁĄ
 STRACH PRZED DZIAŁANIAMI
NIEPOŻĄDANYMI
 STRACH PRZED NIESKUTECZNOŚCIĄ
 STRACH PRZED NIEUCZCIWOŚCIĄ
LEKARZY/PRODUCENTÓW
.Paweł Grzesiowski
17
Nadzór nad niepożądanymi
odczynami poszczepiennymi
przestarzały system biernej kontroli
bezpieczeństwa szczepień prowadzony przez
instytucje państwowe nadzorujące: PSSE,
WSSE i PZH /np. przypadki śmiertelne,
leczone w szpitalu/
.Paweł Grzesiowski
18
Bezpieczeństwo szczepień ochronnych
 stosowanie szczepionek zgodnie z Charakterystyką
Produktu Leczniczego (ChPL): m.in. dawkowanie, schemat
podania, przeciwwskazania, działania niepożądane
 ChPL stanowi podstawę do przygotowania informacji dla
lekarzy/pielęgniarek i dla pacjentów obowiązek monitowania
skutków stosowania szczepionek, a zwłaszcza raportowania
działań niepożądanych (ew. zmiana ChPL)
 przestrzeganie zaleceń zawartych w ChPL ma na celu
zminimalizowanie działań niepożądanych i osiągnięci
maksymalnej skuteczności szczepionki
.Paweł Grzesiowski
19
Postawy antyszczepionkowe
 działania zmierzające do zaniechania lub wręcz zahamowania
indywidualnych i masowych szczepień ochronnych populacji
 niektóre argumenty są słuszne, jednak na ich podstawie zwalcza
się ideę szczepień, ale nie modyfikuje w kierunku większego
bezpieczeństwa
 Przykład: fundusz na rekompensowanie NOP
 tzw. pseudoekologiczne postawy /szkodliwość szczepień,
naturalne przechorowania „zdrowsze”/
 TIOMERSAL, AUTYZM, SM, cukrzyca /brak dowodów naukowych/
 rola prasy, TV, Internetu /zwłaszcza dla rodziców oraz opiekunów
dzieci i młodzieży/
 Brak łatwo dostępnych opartych na EBM źródeł informacji o
szczepieniach
.Paweł Grzesiowski
20
Cechy współczesnego
społeczeństwa europejskiego a
postawy antyszczepionkowe
 Łatwy dostęp do informacji o niepewnej
wartości merytorycznej (internet)‫‏‬
 Brak zaufania do nauki i autorytetów (lekarz,
pielęgniarka)
 Słabe przeciętne wykształcenie i niski poziom
świadomości
 Niechęć do ryzyka przy braku choroby
 Lekarz jako „zarządzający wiedzą” a nie źródło
wiedzy
Muir Gray – Lancet 1999;354:1550-1553
.Paweł Grzesiowski
21
PROGRAM „SZCZEPIĆ
BEZPIECZNIE”
 10 elementów nowoczesnego nadzoru nad bezpieczeństwem
szczepień:
 formularz świadomej zgody na szczepienia w sytuacjach
podwyższonego ryzyka
 formularz świadomej odmowy szczepień ochronnych
 formularz skierowania do specjalisty w kwestii
przeciwwskazań do szczepień
 formularz oceny ryzyka działań niepożądanych
 formularz (anonimowy) rejestracji istotnych informacji o
zdarzeniach niepożądanych związanych ze szczepieniami
.Paweł Grzesiowski
22
PROGRAM „SZCZEPIĆ
BEZPIECZNIE”
.Paweł Grzesiowski
23
PROGRAM „SZCZEPIĆ
BEZPIECZNIE”
.Paweł Grzesiowski
24
PROGRAM „SZCZEPIĆ
BEZPIECZNIE”
.Paweł Grzesiowski
25
PROGRAM „SZCZEPIĆ
BEZPIECZNIE”
.Paweł Grzesiowski
26
PROGRAM „SZCZEPIĆ
BEZPIECZNIE”
 materiały informacyjne o szczepionkach bez logo firm
farmaceutycznych (niezależne informacje EBM i ekspertow)
 materiały informacyjne o NOP (wg EBM i ekspertów)
 formularz indywidualnego monitorowania NOP dla rodziców
 po szczepieniu przez miesiąc rodzic wpisuje obserwacje, zwraca
lekarzowi przy kolejnej wizycie
 certyfikowany/rekomendowany system zimnego łańcucha i
przechowywania zgodnie z wytycznymi WHO
 certyfikowany/rekomendowany skład zestawu p/wstrząsowego
.Paweł Grzesiowski
27
PROGRAM „SZCZEPIĆ
BEZPIECZNIE”
 Wdrożenie systemu
 nieodpłatne udostępnienie przystępującym punktom
szczepień wszystkich formularzy w internecie
 przygotowanie programu komputerowego do prowadzenia
dokumentacji szczepień ochronnych
 punkt szczepień składa raport o spełnianiu w/w kryteriów \
 komisja PZ otrzymuje certyfikat/znak "SZCZEPIĆ
BEZPIECZNIE".
 powstanie nternetowy wykaz punktów które uczestniczą w
programie
.Paweł Grzesiowski
28
KRYZYS?
 Kryzys jest częścią naszego życia, dotyczy nas wszystkich, jest
spodziewany, a nawet pożądany, wymaga od nas zmian i
podejmowania nowych wyzwań i zadań.
 Sytuacje kryzysowe - wywołują kształtowanie postaw
zachowawczych, często rezygnację a nawet skrajny krytycyzm
rzeczywistości, zamiast poszukiwania rozwiązań sytuacji
trudnych, innych niż te, do których jesteśmy przyzwyczajeni.
 Kryzys społeczny - skumulowany stan napięć i konfliktów
społecznych, których brak rozwiązania na czas spowoduje
przerwanie dotychczasowego cyklu rozwojowego
.Paweł Grzesiowski
29
DZIĘKUJE ZA UWAGĘ!
IMMU-LINIA
601 838 939
[email protected]
.Paweł Grzesiowski
30