Ujemny wpływ zachwaszczenie wtórnego na plon i jakość surowca

Ochrona roślin
Ujemny wpływ zachwaszczenie wtórnego
na plon i jakość surowca
Małgorzata Żurawska, Nordzucker Polska S.A.
Już od momentu kiełkowania buraki cukrowe konkurują z chwastami o
wodę i składniki pokarmowe. Nieco
później rywalizują o dostęp do światła
i przestrzeń do rozwoju. Przy prawidłowo prowadzonej i skutecznej ochronie
herbicydowej plantacji zdecydowana
większość chwastów powinna zostać
wyeliminowana już w pierwszych fazach rozwoju i nie wpływać negatywnie na wzrost buraków.
Na wielu jednak plantacjach w drugiej
połowie sezonu wegetacyjnego obserwuje się obecność zachwaszczenia wtórnego, które niekiedy może być nie mniej
uciążliwe i wywierać równie szkodliwy
wpływ na wysokość i jakość plonu buraków, jak chwasty występujące w pierwszym okresie wegetacji.
3/2015 BURAK CUKROWY
Na dobrze przygotowanym stanowisku wyrównane wschody i wysoka obsada buraków
umożliwiają skuteczną ochronę herbicydową plantacji
21
22
Ochrona roślin
Przyczyny wtórnego zachwaszczenia plantacji
Zachwaszczenie wtórne pojawiające się
po zakryciu przez rośliny międzyrzędzi,
a w sprzyjających warunkach nawet do
samego zbioru buraków, występuje po
ustaniu odchwaszczającego działania zastosowanych wcześniej herbicydów. Na
jego obecność w większości przypadków
mają wpływ błędy popełnione podczas
uprawy plantacji. Niektóre powstają już
w trakcie przygotowywania stanowiska
(np. pozostawienie jesienią ścierniska
bez uprawy) i jako efekt skracania płodozmianów, część z nich ma miejsce
podczas przedsiewnych zabiegów i siewu. Do pogorszenia warunków wschodów i wzrostu buraków, które sprzyjają
rozprzestrzenianiu się zachwaszczenia,
przyczynia się też nieuzasadnione opóźnianie terminu wysiewu nasion, występowanie chorób i szkodników, a czasami stosowanie zbytnich uproszczeń w
uprawie. Wszystko to utrudnia wschody,
wpływa na nierównomierną obsadę,
zróżnicowanie stopnia rozwoju buraków,
powstawanie w rzędach przepustów. W
Buraki wytwarzające pędy nasienne stanowią niełatwe do zwalczenia zachwaszczenie plantacji i są przyczyną wielu innych zagrożeń
przerzedzonych rzędach i pustych, niezakrytych przez buraki miejscach, chwasty
znajdują szczególnie dobre warunki do
wzrostu i rozwoju, a ich konkurencyjne
oddziaływanie na
roślinę uprawną
wzmaga się.
Kolejne
błędy
mogą być popełnione przy złej
ocenie
stopnia
zachwaszczenia,
nietrafnym doborze herbicydów,
niedostosowaniu
ich dawek do
fazy rozwojowej
chwastów i opóźnianiu terminów
zabiegów, a także
wykonywaniu
oprysków w nieodpowiednich
warunkach pogodowych lub niesprawnym opryskiwaczem.
Zachwaszczenie
wtórne z reguły
jest większe w latach o niekorzystnym, nietypowym
przebiegu zjawisk
pogodowych,
które opóźniają
wzrost buraków i zmniejszają efektywność chwastobójczą stosowanych herbicydów. W takich sytuacjach następuje nie
tylko nadmierny rozwój zachwaszczenia,
które jest bardziej odporne na stresujące czynniki, ale i przystosowywanie się
chwastów do gorszych warunków, np.
przez wytwarzanie nalotu woskowego,
zwiększanie grubości ochronnej kutykuli
i przyspieszenie wydawania nasion mające miejsce zwłaszcza przy niedoborach
wilgoci.
Dlaczego wtórne zachwaszczenie
jest tak szkodliwe
Wyrośnięte chwasty nie tylko stanowią
przez cały czas konkurencję dla otaczających je buraków zabierając im składniki
pokarmowe i wodę, co jest szczególnie
niekorzystne w okresach jej niedoborów,
ale też zacieniają rośliny zmniejszając
fotosyntezę i kumulację cukru. Ograniczają przestrzeń dla wzrostu buraków i
to zarówno swoimi częściami naziemnymi, jak i przez przerastanie gleby korzeniami. Wszystko to wpływa nie tylko na
utratę wielkości plonu, ale też na pogorszenie jego jakości.
Niezwalczone chwasty dojrzewają i wydają nasiona, które po osypaniu zwiększają
swój zapas w glebie i potęgują problem
zachwaszczenia stanowiska w kolejnych
latach. Mogą być siedliskiem dla chorobotwórczych patogenów i szkodników,
BURAK CUKROWY 3/2015
Ochrona roślin
skutecznie utrudniają mechaniczny
zbiór, wpływają niekorzystnie na jakość
ogławiania i są przyczyną wielu awarii
sprzętu wykopkowego. Zebrane razem
z korzeniami buraków utrudniają ich
doczyszczenie powodując zanieczyszczenie usypywanej pryzmy częściami organicznymi. Może to być powodem złego
przechowywania się buraków, obniżenia
ich jakości, a po trafieniu do cukrowni
przyczyną poważnych zakłóceń przy
przerobie surowca.
Pozostałości po przerośniętych, zdrewniałych chwastach powodują pogorszenie staranności jesiennych zabiegów
agrotechnicznych wykonywanych pod
kolejne uprawy. Na plantacjach może
wystąpić zjawisko kompensacji tych gatunków chwastów, które nie będą skutecznie zniszczone.
Czasami trudno się nawet domyślać, że w tym gąszczu chwastów rosną buraki cukrowe
Wyjątkowo szkodliwe chwasty
uczestniczą w ich rozprzestrzenianiu się
i wpływają na pogorszenie zdrowotności roślin uprawnych. Rosnące wysoko
chwasty, które przerastają rzędy buraków, utrudniają dokładne opryskiwanie
Szarłat szorstki charakteryzuje się rozciągniętymi w czasie wschodami, chwast
bardzo szybko rośnie i rozkrzewia się,
pobierając z gleby dużą ilości składników pokarmowych, zwłaszcza azotu, a w
3/2015 BURAK CUKROWY
roślin środkami ochrony i nawozami
dolistnymi.
Chwasty o dużych rozmiarach, posiadające sztywne, zdrewniałe łodygi i twardy, rozbudowany system korzeniowy,
23
24
Ochrona roślin
Nieusunięte zachwaszczenie wtórne plantacji nie tylko obniża plon i jakość korzeni, ale
zwiększa też „bank” nasion w glebie i pogarsza stanowisko pod uprawy następcze
późniejszym okresie wzrostu wytwarza
twarde, zdrewniałe łodygi i mocny, głęboki korzeń palowy. Jest żywicielem lub
gospodarzem dla kilku rodzajów grzybów chorobotwórczych zagrażających
plantacjom buraków (zgorzel siewek,
chwościk).
Komosa biała szczególnie intensywnie
pobiera wodę, wyczerpuje glebę z azotu
i potasu, szybko rośnie i zacienia sąsiadujące rośliny, co niekorzystnie odbija
się na plonie i zawartości cukru w korzeniach buraków, wytwarza nawet do
100 000 nasion i jest rośliną żywicielską
dla wielu patogenów.
Ostrożeń polny jest chwastem rywalizującym z burakami o przestrzeń do
rozwoju zarówno w łanie, jak i pod powierzchnią gleby, szybko rozrasta się
wykorzystując do tego odrosty korzeniowe, jest rośliną wyjątkowo azotolubną, a
związki chemiczne wydzielane przez jego
korzenie wywierają szkodliwy wpływ na
rozwój buraków.
W zachwaszczeniu wtórnym obserwuje się też duży udział przytulii czepnej,
chwastnicy jednostronnej, rdestów,
chwastów rumianowatych.
zawierających substancje aktywne działające doglebowo (lenacyl, metamitron,
etofumesat, chlorydazon), które pozostaną w glebie w ilości umożliwiającej
utrzymanie pola wolnego od chwastów
aż do zbiorów. Często konieczne jest wykonanie dodatkowego zabiegu dawką o
maksymalnym dopuszczalnym poziomie
lub zastosowanie herbicydów o większej
koncentracji substancji aktywnej.
Dobrym sposobem zwiększenia efektu chwastobójczego jest dodawanie w
ostatnich zabiegach do cieczy użytkowej
Sposoby ograniczenia zachwaszczenia wtórnego
W zabezpieczeniu plantacji przed wystąpieniem zachwaszczenia wtórnego
pomaga dodanie do ostatnich zabiegów
nalistnych większych dawek preparatów
W gęstych kwiatostanach szarłatu szorstkiego dojrzewają tysiące nasion, które mogą
zalegać w glebie nawet do 40 lat zachowując
przy tym pełną żywotność
adiuwantów, które wzmacniają właściwości biologiczne substancji aktywnych,
umożliwiają dokładniejsze pokrycie
liści i łodyg cieczą użytkową, ułatwiają
przenikanie herbicydów przez warstwę
woskową na powierzchni liści i przyspieszają przemieszczanie się preparatów
w roślinie. Dodatek adiuwantów jest
szczególnie korzystny w sytuacji, gdy z
uwagi na niesprzyjający przebieg warunków pogodowych dochodzi do opóźnienia zabiegów i konieczności wykonania
oprysków na chwasty już starsze, a także
przy braku opadów, kiedy to na roślinach
zwiększa się grubość kutykuli i wytwarzanie nalotu woskowego.
W wielu przypadkach jedynym sposobem likwidacji przerośniętych chwastów
pozostaje systematyczne ręczne ich wyrywanie i usuwanie z plantacji.
Do działań o znaczeniu profilaktycznym
powinno należeć odchwaszczanie przylegających do pól uprawnych terenów
szczególnie zanieczyszczonych chwastami (miedze, pobocza, rowy, nieużytki).
Burakochwasty i pośpiechy
Źródłem wielu problemów na plantacjach buraczanych jest pojawiające się
na niektórych z nich zachwaszczenie burakochwastami i pośpiechami, które to
rośliny nie mogą być zwalczone żadnymi
herbicydami. Mimo wielu starań firm
hodowlanych o jakość materiału siewnego, formy nasienne buraków stanowią
nadal poważne zagrożenie dla czystości
plantacji.
Jedyną skuteczną metodą walki z tym
rodzajem zachwaszczenia jest ręczne
usuwanie roślin z pędami nasiennymi z
plantacji. Aby zapobiec osypywaniu się
dojrzałych nasion, które burakochwasty
wytwarzają w bardzo dużych ilościach
(nawet do kilkunastu tysięcy sztuk) i dla
uniknięcia dalszego niekontrolowanego
ich rozmnażania się, rośliny powinny być
systematycznie, jeszcze przed zakwitnięciem, wyrywane w całości i niszczone.
Nasiona burakochwastów mogą zalegać
w glebie w stanie spoczynku przez wiele
lat, zachowując pełną zdolność do kiełkowania.
W ograniczeniu liczebności występujących burakochwastów pomóc mogą też
metody agrotechniczne zapobiegające
wynoszeniu nasion na powierzchnię gleby (głęboszowanie, uprawa bezorkowa),
niszczenie tych roślin we wszystkich inBURAK CUKROWY 3/2015
Ochrona roślin
Nadmierne zanieczyszczenie zebranych korzeni pozostałościami chwastów może być
przyczyną odmowy przyjęcia surowca przez cukrownię
nych uprawach, jak też wydłużanie płodozmianu na plantacjach buraczanych.
Podsumowanie
W uprawie buraków, szczególnie wrażliwych na obecność na polu zachwaszczenia, zwalczenie chwastów i utrzymanie
plantacji czystej do momentu zbioru jest
najważniejszą czynnością pielęgnacyjną,
często decydującą o efektywności produkcji surowca. Wielką szkodą byłoby,
gdyby duże nakłady poniesione na usuwanie chwastów w pierwszym okresie
wegetacji, które mogą być równoważne
wartości nawet 5–6 ton plonu korzeni z
każdego hektara uprawy, zostały zaprzepaszczone brakiem dbałości o zlikwidowanie pojawiającego się niestety na plantacjach wtórnego ich zachwaszczenia.
Wystawa pt. „Burak z cukrem”
w Toruniu
W listopadzie 2015 roku, w Muzeum
Etnograficznym im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, zostanie
otwarta wystawa czasowa pt. „Burak z
cukrem”.
Głównym tematem wystawy będzie
historia wytwarzania cukru i jego wykorzystanie, historia uprawy buraków cukrowych oraz historia polskiego cukrownictwa. Na ekspozycji pokazane zostaną
narzędzia do uprawy buraków cukrowych, przedmioty użytkowe związane z
cukrem (cukiernice, łyżeczki do cukru)
oraz szeroka gama innych zabytków i
materiałów ilustracyjnych związana z
„cukrową” tematyką.
Wystawa potrwa do maja 2016 roku.
3/2015 BURAK CUKROWY
Autorką wystawy i jej kuratorem jest
starszy kustosz Grażyna Szelągowska.
Muzeum Etnograficzne w Toruniu
powstało 1 stycznia 1959 roku. Jego
twórczynią i pierwszym wieloletnim
dyrektorem była prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa, której imię Muzeum
nosi od 15 grudnia 1999 roku. Muzeum
Etnograficzne w Toruniu jest jednym
z trzech samodzielnych muzeów etnograficznych w kraju. Jest samorządową
instytucją kultury i działa w oparciu o
ustawę o muzeach, a jego organizatorem
jest województwo Kujawsko-Pomorskie.
Muzeum jest wpisane do Państwowego
Rejestru Muzeów. Więcej informacji
można znależć na www.etnomuzeum.pl.
25
❚ Odmiany buraków cukrowych
dla plantatorów i cukrowni
❚ Odmiany o podwójnej tolerancji
na rizomanię i chwościka buraka
❚ Odmiany idealne
dla INTEGROWANEJ
OCHRONY ROŚLIN
ć!
BRAVO Nowoś
GALLANT
PIKADOR
MILTON
VISTULA
DELANO
Maribo Seed Poland Sp. z o.o.
ul. Świętokrzyska 20
00-002 Warszawa
telefon: +48 22 827 04 04
+48 22 827 11 32
telefax: +48 22 826 75 52
e-mail: [email protected]
www.mariboseed.pl