GRĄDEK Pierwsze dokumenty poświadczające istnienie tej wsi

GRĄDEK
Pierwsze dokumenty poświadczające istnienie tej wsi można odnaleźć na mapie z
1839 roku. Zaznaczono tam niewielką miejscowość Folwark Grądek. Ten folwark należał do
dóbr ziemskich Rumoka. Kolejny zapis pochodzi z 1881 roku1.
Nazwa pochodzi od słowa ,,grąd”, oznaczającego kiedyś miejsce wśród bagien,
wyższe i suche, porośnięte lasem2.
W drugiej połowie XIX wieku właścicielami dóbr Rumoka był ród Rudowskich herbu
Prus II. Dziedziczył tu Szymon Rudowski. Po 1894 roku dobra Rumoki, a w tym i Grądek,
objął syn Szymona i Katarzyny z Kalksteinów, Tadeusz. Tadeusz Rudowski był gruntownie
przygotowany do zawodu rolnika. Urodził się w 1870 roku, skończył studia rolnicze w
Puławach i Krakowie. Mimo nie sprzyjających warunków gospodarowania (słaba gleba i
tereny podmokłe) był przodującym gospodarzem w powiecie. W 1920 roku uruchomił
gorzelnie w Rumoce. Wraz z sejmikiem powiatowym uregulował brzegi rzeki Mławki i
założył stawy rybne. Tadeusz Rudowski był wielkim społecznikiem. Należał do
organizatorów szkoły średniej w Mławie, zorganizował Syndykat Rolniczy. Gościł u siebie
sieroty wojenne. Był zwolennikiem Narodowej Demokracji i Romana Dmowskiego. Przed
wojną wspomagał polską armię ofiarując 6 000 zł na pożyczkę przeciwlotniczą. Ożenił się z
Marią z Chojnowskich i miał sześcioro dzieci (jeden z nich, Julian uczestniczył w kampanii
wrześniowej, zginął w 1940 roku w obozie koncentracyjnym). Tadeusz Rudowski zmarł dnia
17 sierpnia 1945 roku3.
W okresie międzywojennym folwark Grądek był bardzo małym majątkiem ziemskim.
Należał do gminy Turza. W 1921 roku był w tym folwarku zaledwie 1 dom i 13
mieszkańców-fornali4.
1
Słownik Geograficzny…, tom II, s.801
Nazwy miejscowe Polski, pod red. K. Rymuta, tom III, Kraków 1999, s.358.Mapa z 1935 roku pokazuje iż
teren jest tu podwyższony do 117 metrów i góruje nad okolicami. Na wspomnianej mapie zaznaczono też groble
i zapewne to właśnie tu znajdowały się wspomniane w tekście stawy rybne.
3
Ziemianie polscy XX wieku, część II, Warszawa 1994, s.104-105
4
Skorowidz… s.93
2