spis treści "Starsze przedszkolaki"

Wstêp
13
27
1.1. Wspomaganie rozwoju, wychowanie i kszta³cenie dzieci.
Co ³¹czy i dzieli te zakresy dzia³alnoœci pedagogicznej
27
1.2.Domowa edukacja: korzyœci i niebezpieczeñstwa zamierzonego
i niezamierzonego procesu uczenia siê. Skutki nak³adania, redukowania
i uzupe³niania siê efektów wychowawczych w œrodowisku domowym.
34
1.3.Jak dzieci dowiaduj¹ siê, co mo¿na, a czego nie mo¿na.
Najwa¿niejsze zalecenia Pedagogiki pytañ. Krótko o nagrodach i karach.
Co zrobiæ, aby dzieci nie broni³y siê przed podejmowaniem zadañ, tak¿e o poczuciu sprawstwa.
37
2. Nowe sposoby kierowania procesem uczenia siê dzieci w przedszkolu i w domu
47
• Kamienie milowe wyznaczaj¹ce zmiany w wychowaniu przedszkolnym ostatniego pó³ wieku
• Obowi¹zuj¹ce ustalenia dotycz¹ce edukacji starszych przedszkolaków,
przydatnoœæ tej ksi¹¿ki w dzia³alnoœci pedagogicznej przedszkola
• Kilka zdañ o Pakiecie zabawek edukacyjnych dla starszych przedszkolaków
Czêœæ pierwsza
Relacje pomiêdzy edukacj¹ domow¹, przedszkoln¹ i szkoln¹
1. O procesie uczenia siê dzieci. Relacje pomiêdzy edukacj¹ domow¹, przedszkoln¹ i szkoln¹
opracowa³a E. Gruszczyk-Kolczyñska
opracowa³a E. Gruszczyk-Kolczyñska
2.1.Mo¿liwoœci wspomagania dzieci w skupianiu uwagi i gospodarowaniu zasobami poznawczymi
47
2.2.Wspomaganie dzieci w skupianiu uwagi i zapamiêtywaniu
na przyk³adzie metody Dzieci ucz¹ misie wierszy
53
2.3.Domowe i przedszkolne sposoby wspomagania dzieci w rozwijaniu pamiêci wzrokowej
60
2.4.O co trzeba zadbaæ, ¿eby starsze przedszkolaki lepiej korzysta³y z zajêæ, w trakcie których doros³y
stosuje eksperymenty przyrodnicze i demonstruje funkcjonowanie urz¹dzeñ technicznych
67
2.5.Kszta³towanie zdolnoœci do wysi³ku intelektualnego w sytuacjach trudnych.
Czyli o wspomaganiu dzieci w osi¹ganiu odpornoœci emocjonalnej i w rozumnym zachowaniu siê
w sytuacjach, gdy nie wszystko przebiega zgodnie z ich oczekiwaniami
69
3.Organizacja procesu uczenia siê starszych przedszkolaków
w ró¿nych formach dzia³alnoœci przedszkola
77
3.1.Cztery obszary prowadzenia zajêæ ze starszymi przedszkolakami
77
3.2.Zabawy spontaniczne i dydaktyczne jako intensywny proces uczenia siê dzieci
78
3.3.Jak czynnoœci samoobs³ugowe wp³ywaj¹ na dynamikê rozwoju umys³owego dzieci
i przyczyniaj¹ siê do ich lepszego przygotowania do nauki szkolnej
84
3.4.Czego mog¹ siê nauczyæ przedszkolaki w trakcie organizowania uroczystoœci
oraz innych wa¿nych wydarzeñ w przedszkolu
88
3.5.Zajêcia dydaktyczne wa¿nym obszarem uczenia siê przedszkolaków, fatalne skutki
stosowania szkolnej metodyki w edukacji przedszkolnej
91
opracowa³y E. Gruszczyk-Kolczyñska i E. Zieliñska
5
4. Konstruowanie autorskich programów wychowania przedszkolnego.
W jaki sposób treœci zawarte w tej ksi¹¿ce pomog¹ w opracowaniu
programu edukacyjnego dla starszych przedszkolaków
94
103
5.1.Dlaczego w przedszkolach trzeba uczyæ dzieci odró¿niania dobra od z³a?
103
5.2.Jak kszta³towaæ u dzieci zdolnoœæ do odró¿niania dobra od z³a.
Wyniki badañ nad skutecznoœci¹ edukacyjn¹ metody
Baœnie sposobem pomagania dzieciom odró¿niæ dobro od z³a
105
5.3.Jak stosowaæ metodê Baœnie sposobem pomagania dzieciom odró¿niæ dobro od z³a
w domu i w przedszkolu
108
5.4.Jak rozwijaæ u dzieci naturaln¹ sk³onnoœæ do spe³niania dobrych uczynków i przypodobania siê doros³ym
109
5.5.Cele i treœci kszta³cenia: pomaganie dzieciom odró¿niaæ dobro od z³a oraz rozwijanie
naturalnej sk³onnoœci do spe³niania dobrych uczynków i oczekiwañ
111
114
6.1.Wychowanie spo³eczne dzieci: wa¿niejsze prawid³owoœci psychologiczne i pedagogiczne
114
6.2.Nowy wymiar wychowania spo³ecznego: korzyœci wychowawcze z zajêæ prowadzonych przez ma³ych nauczycieli
oraz zajêæ prowadzonych Metod¹ Ruchu Rozwijaj¹cego
122
6.3.Cele i treœci wychowania spo³ecznego wraz z opisami zajêæ i zabaw z dzieæmi, które sprzyjaj¹ ich realizacji
w domu oraz w przedszkolu
126
136
7.1. Krótko o koniecznoœci korygowania zaburzeñ mowy u dzieci
136
7.2.Co wynika ze zwi¹zków rozwoju mowy i myœlenia.
O obowi¹zku wdra¿ania dzieci do formu³owania d³u¿szych i logicznych wypowiedzi
139
7.3.Cele i treœci kszta³cenia oraz opisy zajêæ i zabaw z dzieæmi sprzyjaj¹ce rozwijaniu ich mowy
i porozumiewania siê w domu oraz w przedszkolu
144
152
152
opracowa³y E. Gruszczyk-Kolczyñska i E. Zieliñska
Czêœæ druga
Edukacja starszych przedszkolaków w domu i w przedszkolu
5. Kszta³towanie u dzieci zdolnoœci odró¿niania dobra od z³a, ¿eby wybiera³y dobro
i kierowa³y siê nim w codziennych sytuacjach
opracowa³a E. Gruszczyk-Kolczyñska
6. Wychowanie spo³eczne dzieci. Kszta³towanie empatii, ¿yczliwego nastawienia do innych
i wa¿nych umiejêtnoœci spo³ecznych
opracowa³a E. Gruszczyk-Kolczyñska
7. Dba³oœæ o rozwój mowy. Wspomaganie dzieci w d³u¿szych i logicznych wypowiedziach
oraz korygowanie ewentualnych zaburzeñ mowy
opracowa³y E. Gruszczyk-Kolczyñska i E. Zieliñska
8. Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynnoœci umys³owych, przydatnych do poznawania siebie,
otoczenia i sprostania oczekiwaniom szkolnym
opracowa³a E. Gruszczyk-Kolczyñska
8.1.Co sprzyja, a co przeszkadza dzieciom w kszta³towaniu czynnoœci umys³owych
6
8.2.Intensywne wspieranie dzieci w coraz precyzyjniejszym klasyfikowaniu: podstawy psychologiczne i pedagogiczne
156
8.3.Psychologiczne i pedagogiczne podstawy intensywnego wspierania dzieci w wi¹zaniu
przyczyny ze skutkiem i przewidywaniu, co siê zdarzyæ mo¿e
162
8.4.Jak ³¹czenie przyczyny ze skutkiem wtapia siê w operacyjne rozumowanie
o zmianach odwracalnych, nieodwracalnych i czêœciowo odwracalnych
165
8.5.Treœci kszta³cenia oraz opisy zajêæ i zabaw wspieraj¹cych dzieci w coraz precyzyjniejszej klasyfikacji,
umiejêtnoœci ³¹czenia przyczyny ze skutkiem i przewidywania, co siê zdarzyæ mo¿e
169
184
9.1.Czego oczekuje siê od starszych przedszkolaków.
Co sprzyja, a co utrudnia nabywanie wa¿nych ¿yciowo umiejêtnoœci
184
9.2.Problemy z dzieæmi siej¹cymi ba³agan. Jak zmieniæ ich zwyczaje na lepsze
186
9.3.Metoda sprawdzania stopnia opanowania czynnoœci samoobs³ugowych dzieci.
Dlaczego starsze przedszkolaki mog¹ pomagaæ m³odszym dzieciom w opanowaniu tych czynnoœci
194
9.4.Treœci kszta³cenia: wdra¿anie starszych przedszkolaków do umiejêtnoœci samoobs³ugowych,
do dbania o higienê i utrzymywania ³adu w swoim otoczeniu
199
9. Kszta³towanie u dzieci umiejêtnoœci samoobs³ugowych,
wdra¿anie do dbania o higienê i ³ad w otoczeniu
opracowa³y E. Gruszczyk-Kolczyñska i E. Zieliñska
10. Wychowanie zdrowotne i kszta³towanie sprawnoœci fizycznych dzieci, w tym sprawnoœci
manualnej i zdolnoœci panowania nad w³asn¹ aktywnoœci¹ ruchow¹
opracowa³a E. Zieliñska
207
10.1.Z³oty okres rozwijania sprawnoœci ruchowej dzieci i zgubne skutki niezaspokojenia
potrzeby ruchu u starszych przedszkolaków
207
10.2.Wa¿ne ustalenia dotycz¹ce rozwoju sprawnoœci ruchowej starszych przedszkolaków
209
10.3.Koniecznoœæ lepszego dbania o zdrowie starszych przedszkolaków w domu i w przedszkolu.
Normy dotycz¹ce wzrostu i wagi dzieci
216
10.4.Nauczycielska diagnoza ustalania sprawnoœci ruchowej dzieci: krótka charakterystyka zadania
diagnostycznego Tor przeszkód, interpretacje i wnioski pedagogiczne
219
10.5.Treœci kszta³cenia i opisy zajêæ i zabaw sprzyjaj¹cych uzyskaniu lepszych efektów w wychowaniu zdrowotnym,
kszta³towaniu sprawnoœci ruchowej i koordynacji wzrokowo-ruchowej starszych przedszkolaków
224
11. Wdra¿anie starszych przedszkolaków do dba³oœci o bezpieczeñstwo swoje i innych
opracowa³a E. Zieliñska
229
11.1.Na jakie niebezpieczeñstwa obecnie jest nara¿one dziecko?
229
11.2.Prawid³owoœci pedagogiczne i psychologiczne wdra¿ania dzieci do dba³oœci o bezpieczeñstwo w³asne i innych
231
11.3.Treœci kszta³cenia oraz opisy zajêæ i zabaw pomagaj¹cych dzieciom rozwijaæ umiejêtnoœci spo³eczne,
unikaæ zagro¿eñ i wdra¿aæ je do dba³oœci o bezpieczeñstwo swoje i innych
234
12. Wychowanie starszych przedszkolaków przez sztukê w domu i w przedszkolu
240
12.1.Krótko o nowych wymiarach wychowania przez sztukê
240
12.2.Dziecko widzem i aktorem. Podstawy psychologiczne i pedagogiczne,
cele i treœci kszta³cenia oraz propozycje metodyczne zajêæ z dzieæmi
241
opracowa³a E. Zieliñska
7
12.3.Muzyka i œpiew, pl¹sy i taniec w edukacji dzieci.
Podstawy psychologiczne i pedagogiczne, cele i treœci kszta³cenia
oraz propozycje metodyczne zajêæ z dzieæmi
245
12.4.Dzia³alnoœæ plastyczna dzieci w przedszkolu i w domu.
Podstawy psychologiczne i pedagogiczne, cele i treœci kszta³cenia
oraz propozycje metodyczne zajêæ z dzieæmi
251
13. Edukacja techniczna starszych przedszkolaków w domu i w przedszkolu
opracowa³ J.A. Jelinek
257
13.1.Krótko o rozwijaniu uzdolnieñ technicznych i o celach edukacji technicznej starszych przedszkolaków
257
13.2.Zabawy konstrukcyjne w domu i w przedszkolu: podstawy psychologiczne i pedagogiczne,
treœci kszta³cenia i opisy zajêæ z dzieæmi
259
13.3.Majsterkowanie i kszta³towanie wiedzy technicznej w domu i w przedszkolu: podstawy psychologiczne
i pedagogiczne, treœci kszta³cenia i wzorce zajêæ z dzieæmi
262
14. Edukacja przyrodnicza starszych przedszkolaków w domu i w przedszkolu
opracowa³ J.A. Jelinek
276
14.1.O koniecznoœci dopasowania edukacji przyrodniczej do rozumowania i uczenia siê dzieci
oraz o specyfice prowadzenia zajêæ w przedszkolu i w domu
14.2.W³aœciwoœci ziemi, wody i ognia: wyjaœnienia, treœci kszta³cenia i opisy zajêæ
282
276
14.3.Zjawiska pogodowe: wyjaœnienia, treœci kszta³cenia i opisy zajêæ
289
14.4.Roœliny: wyjaœnienia, treœci kszta³cenia i opisy zajêæ
291
14.5.Zwierzêta: wyjaœnienia, treœci kszta³cenia i opisy zajêæ
294
14.6.Cz³owiek: wyjaœnienia, treœci kszta³cenia i opisy zajêæ
300
14.7.Ekologia: wyjaœnienia, treœci kszta³cenia i opisy zajêæ
303
14.8.Kosmos: wyjaœnienia, treœci kszta³cenia i opisy zajêæ
304
15. Wielostronne kszta³towanie gotowoœci
do nauki czytania i pisania starszych przedszkolaków
opracowa³y E. Gruszczyk-Kolczyñska i E. Zieliñska
306
15.1.Kszta³towanie umiejêtnoœci czytania i pisania: co jest realizowane w przedszkolu,
a co w pierwszym roku szkolnego nauczania
306
15.2.Przybli¿anie dzieciom sensu kodowania informacji.
Podstawy merytoryczne, cele i treœci kszta³cenia oraz propozycje metodyczne zajêæ z dzieæmi
311
15.3.Rozbudzanie u dzieci zainteresowañ ksi¹¿k¹ i g³oœnym czytaniem.
Podstawy merytoryczne, cele i treœci kszta³cenia oraz propozycje metodyczne zajêæ z dzieæmi
315
15.4.Rozwijanie pêtli fonologicznej ze szczególnym uwzglêdnieniem s³uchu fonematycznego
oraz spostrzegawczoœci i pamiêci wzrokowej u przedszkolaków.
Podstawy merytoryczne, cele i treœci kszta³cenia oraz propozycje metodyczne zajêæ z dzieæmi
320
15.5.Dominacja stronna a nabywanie umiejêtnoœci czytania i pisania.
Podstawy merytoryczne, cele i treœci kszta³cenia oraz propozycje metodyczne zajêæ z dzieæmi
332
15.6.Kszta³towanie koordynacji wzrokowo-ruchowej i sprawnoœci manualnej potrzebnej do nauki pisania.
Podstawy merytoryczne, cele i treœci kszta³cenia oraz propozycje metodyczne zajêæ z dzieæmi
336
15.7.Wspó³praca z rodzicami w zakresie przygotowania dziecka do nauki czytania i pisania w szkole
342
8
16. Wspomaganie rozwoju umys³owego starszych przedszkolaków
wraz z ich edukacj¹ matematyczn¹
opracowa³a E. Gruszczyk-Kolczyñska
344
16.1.Czego wymaga siê od dzieci w szkole? Jakie s¹ przyczyny niepowodzeñ w nauce matematyki?
O co trzeba dbaæ w przedszkolu, aby ich unikn¹æ?
344
16.2.Zasadnoœæ ³¹czenia edukacji matematycznej ze wspomaganiem dzieci w rozwoju umys³owym
345
16.3.Kszta³towanie orientacji przestrzennej starszych przedszkolaków.
Podstawy merytoryczne, cele i treœci kszta³cenia, zabawy, æwiczenia i sytuacje zadaniowe
347
16.4.Kszta³towanie umiejêtnoœci liczenia i rachowania u starszych przedszkolaków.
Podstawy merytoryczne, cele i treœci kszta³cenia oraz propozycje zajêæ z dzieæmi
355
16.5. Przygotowanie dzieci do rozumienia pojêæ liczbowych kszta³towanych w szkole.
Podstawy merytoryczne, cele i treœci kszta³cenia oraz propozycje metodyczne zajêæ z dzieæmi
364
16.6.Kszta³towanie rozumienia sensu pomiaru d³ugoœci, pojemnoœci, ciê¿aru (masy) i czasu.
Podstawy merytoryczne, cele i treœci kszta³cenia oraz propozycje metodyczne zajêæ z dzieæmi
369
16.7.Rozwijanie u dzieci intuicji geometrycznych.
Podstawy merytoryczne, cele i treœci kszta³cenia oraz propozycje metodyczne zajêæ z dzieæmi
381
16.8.Zastosowanie umiejênoœci matematycznych w sytuacjach ¿yciowych i wdra¿anie dzieci do rozwi¹zywania zadañ
384
z treœci¹. Podstawy merytoryczne, cele i treœci kszta³cenia oraz propozycje metodyczne zajêæ z dzieæmi
17. Wychowanie rodzinne i obywatelskie rozszerzone o zgodne wspó³¿ycie
w jednocz¹cej siê Europie oraz przybli¿anie dzieciom ma³ej, domowej ekonomii.
Cele i treœci kszta³cenia oraz sposoby ich realizacji
opracowa³y E. Gruszczyk-Kolczyñska i E. Zieliñska
391
Czêœæ trzecia
Niektóre problemy przygotowania dzieci do podjêcia nauki w szkole
18. Dba³oœæ o pozytywny wizerunek szko³y w celu lepszego przygotowania dzieci
do pe³nienia roli ucznia
401
19. Rozs¹dnie i merytorycznie o obni¿eniu obowi¹zku rozpoczynania nauki szkolnej
oraz odroczeniu obowi¹zku szkolnego niektórych dzieci
403
opracowa³y E. Gruszczyk-Kolczyñska i E. Zieliñska
opracowa³y E. Gruszczyk-Kolczyñska i E. Zieliñska
20. Bibliografia
408
opracowa³a E. Gruszczyk-Kolczyñska
9