abstrakt - Tabu - Trend

DR
ARTUR JACEK JĘDRZEJEWICZ, UNIWERSYTET PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNY
SIEDLCACH
LUIS BUÑUEL —
W
SKANDAL JAKO AKTUALIZACYJNA FORMA RENOVATIO
Luis Buñuel był skandalistą, ukazującym zwierzęcość białego animal rationale,
który tym bardziej jest człowiekiem, im bardziej chowa swą
militarystyczno-imperialną zwierzęcość za pozorami judeochrześcijańskiego
sacrum. De facto, właśnie przez skandal — czyli niejako prowokowanie uczuć
zgorszenia, niesmaku — reżyser-mistrz wyrażał cały jego kamuflaż pod
burżuazyjnym lukrem przewrotności. Dla kultury i współczesnego
„skandalizowania” jest Buñuel tym bardziej wartościowy, że nigdy nie
wymyślał sztucznej formy ani nie imitował pseudo-mistycyzmu jak np.
numinosum (por. np. Robert Bressona, Andriej Tarkowski czy Th. Drayer), ale
przez swą oryginalną formę i własny paradoksalny język ujawniał złożone
warstwy osobowości białego, chrześcijańskiego animal rationale. Inaczej
mówiąc, przez skandal rozszczepiał i ukazywał tę złożoność w pryzmacie
własnej, paradoksalnej osobowości: burżuazyjnego anarchisty, katolickiego
antyklerykała, awangardowego tradycjonalisty. Największym jednak
wkładem, jaki do światowej kultury wniosły obrazy Buñuela, jest
wprowadzenie skandalu w wymiar poetycki, poruszający wrażliwość
odbiorcy, a równocześnie rewolucjonizujący, „odświeżający” jego idee czy
poglądy, dokonując przez to ich swego rodzaju intelektualnej aktualizacji —
renovatio (A.v. Gennep).