plan rozwoju lokalnego gminy wiejskiej mrozy

Transkrypt

Załącznik do uchwały Nr XXXI /190/05
Rady Gminy Mrozy z dnia 30.05.2005 r.
RADA GMINY MROZY
WÓJT GMINY MROZY
__________________________________________________________
PLAN ROZWOJU LOKALNEGO
GMINY WIEJSKIEJ
MROZY
powiat miński
województwo mazowieckie
MROZY, MAJ 2005 R.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wiejskiej Mrozy
SPIS TREŚCI
WSTĘP....................................................................................................................................... 3
I. Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego.................................................................4
II. Aktualna sytuacja społeczno-gospodarcza na obszarze objętym wdrażaniem planu............. 4
1. Położenie, powierzchnia, ludność.......................................................................................4
3. Środowisko przyrodnicze....................................................................................................6
Rzeźba terenu...................................................................................................... 6
Wody powierzchniowe i podziemne...................................................................... 7
Klimat.................................................................................................................... 8
Szata roślinna ...................................................................................................... 8
Zanieczyszczenie środowiska na terenie gminy................................................. 10
Ochrona środowiska na terenie gminy............................................................... 11
4. Zagospodarowanie przestrzenne....................................................................................... 15
Infrastruktura techniczna.................................................................................... 16
Identyfikacja problemów..................................................................................... 26
5. Gospodarka....................................................................................................................... 27
Rynek pracy – Bezrobocie.................................................................................. 36
Identyfikacja problemów..................................................................................... 38
6. Sfera społeczna................................................................................................................. 39
Sytuacja demograficzna i społeczna terenu....................................................... 39
Identyfikacja Problemów..................................................................................... 50
III. Zadania polegające na poprawie sytuacji na obszarze
wdrażania Planu Rozwoju
Lokalnego..................................................................................................................................51
Zmiany w strukturze rolnej i leśnej...................................................................... 51
Rozwój infrastruktury.......................................................................................... 51
Poprawa stanu środowiska naturalnego............................................................. 52
Poprawa warunków i jakości życia mieszkańców............................................... 52
Przeciwdziałanie i łagodzenie skutków bezrobocia............................................ 53
Zwiększanie atrakcyjności turystycznej gminy.................................................... 53
Promocja gminy i współpraca z samorządami i instytucjami.............................. 53
IV. Realizacja zadań i projektów ............................................................................................. 54
1. Planowane projekty i zadania inwestycyjne na lata 2004 - 2006...................................... 54
2. Planowane Projekty i zadania Inwestycyjne na lata 2007-2013..................... 55
Określenie kryteriów kolejności realizacji projektów........................................... 57
V. Powiązanie projektów z innymi działaniami realizowanymi na terenie gminy................... 57
VI. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć Planu Rozwoju Lokalnego............................................ 58
VII. Plan finansowy na lata 2004-2006 oraz prognoza budżetu do 2013 roku...................... 60
VIII. System wdrażania............................................................................................................. 66
IX. Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej................................................. 66
1. System monitorowania planu rozwoju lokalnego............................................................. 67
2. Sposoby oceny planu rozwoju lokalnego..........................................................................67
3. Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i
organizacjami pozarządowymi..............................................................................................67
4. Public Relations planu...................................................................................................... 68
2
WSTĘP
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wiejskiej Mrozy jest dokumentem opracowanym dla
potrzeb prowadzenia długookresowej polityki inwestycyjnej w gminie z
uwzględnieniem zasad planowania strategicznego stosowanych w krajach
członkowskich Unii Europejskiej. Opracowanie dokumentu odpowiada pod względem
formalnym wymogom w przypadku ubiegania się o pomoc finansową w ramach
funduszy strukturalnych.
Struktura dokumentu przedstawia w syntetycznym ujęciu obecną sytuację na terenie
gminy oraz podstawowe założenia inwestycyjne na najbliższe lata. Poszczególne
rozdziały opracowania koncentrują się na różnych elementach infrastruktury gminnej
z uwzględnieniem istniejących braków i przewidywanego zapotrzebowania
związanego
ze
zmianami
demograficznymi
bądź
ogólną
koncepcją
zagospodarowania gminy w przyszłości.
Poniższy Plan Rozwoju Lokalnego jest więc pomocny w koordynacji niezbędnych
inwestycji i racjonalnego ich usytuowania w miejscu i czasie.
Opracowanie to jest komplementarne i zgodne w stosunku do pozostałych
dokumentów określających politykę rozwoju przestrzennego gminy i jako takie
rozpatrywane powinno być w odniesieniu do koncepcji uwzględnianych w Studium
Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Mrozy oraz
Strategii Rozwoju Gminy Mrozy do 2020 roku.
3
I. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO
Obszar: Gmina Mrozy
Czas realizacji: lata 2004-2013
II. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM
PLANU.
1. POŁOŻENIE, POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ.
Gmina Mrozy położona jest we wschodniej części województwa mazowieckiego.
Znajduje się w granicach administracyjnych powiatu mińskiego. Bezpośrednio
graniczy zaś z gminami: Cegłów, Kałuszyn, Kotuń, Wodynie, Latowicz. O
atrakcyjności gminy Mrozy w dużej mierze świadczy właśnie jej położenie
geograficzne, a co za tym idzie połączenie komunikacyjne z otaczającymi gminę
regionami. Miejscowość oddalona jest od Warszawy 58 km, od Siedlec zaś o 38 km.
Na tle województwa mazowieckiego gmina zajmuje 0,41% jego powierzchni, czyli
145 km2. w stosunku do powierzchni powiatu powierzchnia gminy to 12,2%.
W skład gminy wchodzi 28 sołectw obejmujących następujące miejscowości:
Borki, Choszcze, Dąbrowa, Dębowce, Grodzisk, Guzew, Gójszcz, Jeruzal, Kołacz,
Kruki, Kuflew, Lipiny, Lubomin, Łukówiec, Mała Wieś, Mrozy, Mrozy Południe,
Natolin, Płomieniec, Porzewnica, Rudka, Skruda, Sokolnik, Topór, Trojanów, Wola
Kałuska, Wola Paprotnia, Wola Rafałowska.
Na terenie gminy mieszka 8 915 osób, co stanowi 5,82% ludności powiatu i 0,18%
ludności województwa.
Gęstość zaludnienia wynosi w gminie 61 osób na km2, co stanowi wartość
dwukrotnie niższą niż średnia dla kraju wynosząca ok. 123 osób na km2 oraz ponad
dwukrotnie niższą niż średnia wartość gęstości zaludnienia dla powiatu mińskiego
czyli 126 osób na km2.
Gminę charakteryzuje ponadto współczynnik feminizacji określający statystycznie, iż
na grupę 100 mężczyzn przypada 104 kobiety. Współczynnik przyrostu naturalnego
w gminie Mrozy osiąga wartość ujemną (-6,7) co powodowane może być wieloma
czynnikami, a w tym także strukturą wiekową ludności.
4
źródło: www.mrozy.pl
2. GŁÓWNE FAKTY Z HISTORII GMINY MROZY
W czasach Rzeczpospolitej Szlacheckiej teren ten stanowił część ziemi czerskiej. W
1795 r. w wyniku rozbioru Polski znalazł się pod zaborem rosyjskim. W dobie
Księstwa Warszawskiego Mrozy wchodzące w skład ziemi kałuszyńskiej, należały do
obwodu stanisławowskiego. Ożywienie gospodarcze na tym terenie rozpoczęło się
od chwili budowy szosy: Warszawa - Brześć, przebiegającej przez Kałuszyn, która
ukończono w 1824 r. Po uruchomieniu w 1866 r. kolei żelaznej, przebiegającej przez
Mrozy, łączącej Warszawę z Rosją, osiedliło się tu wiele rodzin niemieckich
kolonistów i Żydów oraz rodzin ziemiańskich wysiedlonych przez władze carskie ze
swoich majątków, skonfiskowanych za udział lub pomoc powstańcom 1863 r.
Zachodnia część Mrozów, nazywana Wolą Kałuską i Dębkowizną, należała do
Żydów, przybywających z Kałuszyna. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w
1918 r. wieś Mrozy administracyjnie należała do gminy Kuflew. parafii Kuflew i
Kałuszyn; liczyła 1080 mieszkańców i ok. 100 domów, w tym 4 murowane a ziemia o
pow. 866 morgów była w posiadaniu włościan i kolonistów niemieckich. Mrozy nie
były jednolite etnicznie, dzieliły się na trzy grupy narodowo-wyznaniowe: polską,
żydowską i niemiecką. Wraz z napływem ludności stałej i gości, rozwijały się usługi,
handel i rzemiosło. W okresie międzywojennym czynnych było 5 młynów wodnych,
targi duże i małe, działał tartak, 2 fabryki wyrobu wód gazowanych, zakład dla handlu
win i wódek, hurtownia piwa, 4 karczmy, 3 fryzjernie, 3 zakłady szewskie, 4 ślusarsko
5
- kowalskie, 1 fotograficzny, 4 herbaciane, 5 piekarni, 2 warsztaty masarskie ze
sklepami, 3 jatki mięsne, 20 sklepów spożywczych oraz sklep ze słodyczami i
bilardem, w którym prowadzono również działalność rozrywkową. Czynna byłą 7klasowa Szkoła Powszechna, apteka, agencja pocztowa, posterunek policji,
Spółdzielnia Stowarzyszenia Spożywco "Udziałówka", czytelnia publiczna. W 1931 r.
utworzono parafię w Mrozach.
W obecnym kształcie gmina utworzona została w roku 1973. pierwszym
gospodarzem gminy była Mirosława Kamińska. Od roku 1997 funkcję tą pełni
Dariusz Jaszczuk.
Herb gminy wybrany został w drodze konkursu a jego elementy mają znaczenie
symboliczne, nawiązujące do lokalnego klimatu i legend.
3. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE
zgodnie z podziałem na podstawowe jednostki geograficzne formy ukształtowania
terenu gmina Mrozy położona jest w obszarze Nizin Środkowopolskich. Północna
część gminy położona jest na terenie Wysoczyzny Kałuszyńskiej, południowa zaś
Obniżenia Węgrowskiego. Powierzchnia gminy jest falista i urozmaicona licznymi
dolinami rzecznymi i strumieniami.
Rzeka Witówka II płynie od wsi Kruki przez Mrozy, Rudkę do Porzewnicy, gdzie łączy
się z rz. Witówką. Rzeka Witówka swój początek bierze w okolicach wsi Kołacz,
płynie przez gminę na północny wschód i wpada do rz. Kostrzyń, potem do rz. Liwiec
i do Bugu. Rzeka Witkówka wypływa z sąsiedniej gminy Kałuszyn, płynie przez
północną część gminy Mrozy. Jej rozszerzenie w Skrzekach tworzy staw, który jest
atrakcją w okresie letnim. Gleby ogólnie nieurodzajne, przeważają gleby średniej i
słabej jakości. Mikroklimat, rzeki, stawy i bogata roślinność to walory przyrodniczoturystyczne gminy. Średnia wysokość położenia sięga od 140 do 190 m n.p.m.
Rzeźba terenu
6
Zróżnicowanie rzeźby terenu na obszarze gminy Mrozy jest niewielkie. Wysokości
bezwzględne wahają się od 150 m npm w południowo-wschodniej części gminy do
183 m npm na północy.
Ze względu na morfologie terenu obszar gminy Mrozy położony jest w obrębie
wysoczyzny morenowej płaskiej. Spadki cechujące teren są niewielkie i sięgają ok.
5%. Obszar wysoczyzny porozcinany jest dolinami rzek i ich dopływów. Doliny te są
wąskie i wyniesione ok. 2- 3 m nad poziom wody w rzekach.
Miejscami głównie w centralnej części gminy występują zagłębienia bezodpływowe.
Są to formy wklęsłe, o małych powierzchniach i niewielkich głębokościach, zwykle
podmokłe.
Lokalne urozmaicenia rzeźby terenu związane są ze wzgórzami i pagórami moreny
czołowej, wydmami oraz ozami.
Wody powierzchniowe i podziemne
System wód powierzchniowych na terenie gminy Mrozy jest dużym jej atutem
krajobrazowym. Liczne doliny rzeczne stanowią ciekawe urozmaicenie środowiska
przyrodniczego. Na system ten składają się rzeki Witówka II, Witówka i Witkówka
oraz staw w Skrzekach. Rzeka Witówka II płynie od Kruków przez Mrozy, Rudkę do
Porzewnicy, gdzie łączy się z Witówką. Witówka bierze swój początek w okolicach
Kołacza, płynie przez gminę ona północny wschód i wpada do Kostrzynia, potem do
Liwca i do Bugu. Wypływająca z gminy Kałuszyn rzeka Witkówka płynie przez
północną część gminy Mrozy a jej rozszerzenie w Skrzekach tworzy staw będący
atrakcją turystyczną tak dla gości, jak i mieszkańców gminy.
Gmina położona jest na terenie głównego zbiornika wód podziemnych Subniecka
Warszawska. Zasoby dyspozycyjne zbiornika wynoszą 0,1 l/s.km2. Średnia
głębokość ujęć wody na obszarze tego zbiornika wynosi ok. 180 m. Wody te mają
pochodzenie trzeciorzędowe. Charakteryzują się zwiększoną zawartością żelaza i
manganu, co powoduje, że dla celów pitnych woda musi podlegać procesowi
uzdatniania.
Na terenie gminy nie eksploatowane są ujęcia wody trzeciorzędowej, użytkowany
poziom wodonośny pochodzi zaś z czwartorzędu. Głębokość występowania poziomu
wodonośnego waha się od 60-80 do 30-40 m.
7
źródło: www.mrozy.p
Klimat
Klimat występujący na obszarze gminy charakteryzuje się specyficznymi
parametrami o zasięgu lokalnym. Wysokość położenia i duża ilość wód zaskórnych
decydujże na terenie gminy tworzy się ostry w porównaniu z resztą regionu
mikroklimat. Lato jest tu chłodniejsze i bardziej wietrzne. Znacznie silniejsze
ochłodzenie następuje też zimą. Pokrywa śnieżna utrzymuje się znacznie dłużej niż
w okolicznych miejscowościach, co znalazło też wyraz w projekcie herbu gminy
zawierającym jako jeden z elementów symbol płatka śniegu.
Szata roślinna
Obszar gminy Mrozy należy do terenów o dość wysokiej lesistości - ok. 28%. Teren
ten wykorzystywany był głównie dla celów rolniczych. Pomimo, iż przeważają w
strukturze gleb gleby o wartości średniej lub niskiej.
Miejscowość Mrozy otoczona jest lasem sosnowym z domieszką jodły, świerka oraz
grabu, modrzewia, osiki, brzozy i dębu. Szata roślinna typowa dla obszaru gminy to
gatunki szeroko rozpowszechnione w północnej i środkowej Europie. Wiele jest
gatunków o charakterze eurosyberyjskim. Na wilgotnych łąkach spotyka się wiele
roślin północnych.
Gmina Mrozy znajduje się we wschodniej części Mińskiego Obszaru Chronionego
Krajobrazu największym walorem tych terenów jest obecność wyspowych stanowisk
jodły.
8
W gminie Mrozy znajdują się cztery rezerwaty przyrody:
q
Rudka Sanatoryjna
Rezerwat o pow. 128,62 ha, utworzony w 1964 r. Rezerwat przyrody leśny utworzony
ze względu na las sosnowy z domieszką jodły, świerka, grabu, modrzewia, osiki,
brzozy i dębu. Drzewostan grądów tworzy grab i dąb z udziałem sosny. Podszycie
stanowi leszczyna, jarzębina, kalina, jałowiec oraz dość bogate runo, w którym
dominują gwiazdnica wielkokwiatowa, gajowiec żółty, przylaszczka pospolita, fiołek
leśny,
zawilec
gajowy
i
szczawik
zajęczy.
Jest trawa zwisła, kokoryczka wonna, miodownik melisowaty, dzwonek
brzoskwiniolistny, a także groszek czerniejący, wyka kaszubska i inne. Są gatunki
objęte całkowitą ochroną – lilia złotogłów, konwalia, marzanna, płożący bluszcz
pospolity i in. Zwierzęta: sarny, dziki, łosie, lisy, zające, jeże, wiewiórki oraz ptaki
leśne i parkowe.
q
Florianów
Rezerwat o pow. 406,04 ha utworzony w 1991 r. w okolicach Płomieńca.
Krajobrazowy rezerwat przyrody nieożywionej. Powstał dla ochrony form
polodowcowych ozu, moreny czołowej i wydmy parabolicznej. W pobliżu leśniczówki,
w cieniu starej lipy stoi ceglana kolumna – miejsce nagłej śmierci ówczesnego
właściciela, Floriana Cieszkowskigo, który 11 sierpnia 1798 r. zakończył życie
„apopleksją tknięty”, dzisiejszy zawał.
q
Przełom Witówki
Rezerwat o pow. 92,30 ha utworzony w 1995 r. Rezerwat przyrody florystyczny.
Położony jest 6 km na południowy wschód od Grodziska k. Porzewnicy i rz. Witówki.
Utworzony został dla ochrony zespołów roślinnych i leśnych.
q
Rogoźnica
Rezerwat o pow. 77,89 ha utworzony w 1998 r., położony niedaleko Topora.
Rezerwat przyrody leśny.
Na terenie gminy znajduje się też „Krajobrazowy park zabytkowy” w Kuflewie. Jego
powierzchnia wynosi 17 ha. Do pomników przyrody zaliczono kilkanaście lip o
obwodzie 3- 4 m tworzących wspaniałą aleję. Przy fosie, otaczającej dworek rośnie
szpaler okazałych drzew: kasztanowce, dęby i lipy. Wschodnia strona parku
zakończona jest drogą wysadzoną okazałymi jesionami. Na najwyższym wzniesieniu
10-metrowa kolumna z czerwonej cegły – pomnik św. Antoniego, wybudowana w
1864 r. tuż po odzyskaniu majątku Kuflewa przez Weronikę Dąbrowską, synową
bohatera naszego hymnu.
9
Zanieczyszczenie środowiska na terenie gminy
10
Zagospodarowanie przestrzenne gminy Mrozy oraz formy aktywności gospodarczej
na jej terenie decydują o tym, że nie występują tu duże punktowe źródła
zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Zanieczyszczenia te pochodzą tylko z
kotłowni oraz ruchu pojazdów transportowych. Wzrost zanieczyszczenia notuje się
więc w okresie grzewczym.
Stopień zanieczyszczenia powietrza w gminie Mrozy zależy od tła zanieczyszczeń
źródeł dalekiego zasięgu. Zanieczyszczenie z tych obiektów powodują zwiększenie
obecności w powietrzu dwutlenku siarki, tlenku azotu i pyłu opadającego. Stan
higieny atmosfery na terenie gminy jest dobry.
Ponadto na terenie gminy nie występują inne ważniejsze ośrodki zanieczyszczeń
środowiska naturalnego ani zagrożenia podwyższonym poziomem hałasu.
Ochrona środowiska na terenie gminy
Rosnąca świadomość ekologiczna oraz możliwości zastosowania nowych,
przyjaznych środowisku rozwiązań umożliwia prowadzenie polityki ekologicznej na
terenie gminy. Rozpoznanie podstawowych walorów i słabości lokalnego środowiska
jest podstawą do opracowanie długoterminowego planu działania w tym zakresie.
Wyrazem świadomego działania władz lokalnych w sferze ochrony środowiska jest
między innymi włączenie terenu gminy do Mińskiego Obszaru Chronionego
Krajobrazu.
Na terenie gminy Mrozy znajdują się także pomniki przyrody, co oczywiście zwiększa
jej potencjał turystyczny. W Mrozach, otoczonych lasami mieszanymi z przewagą
sosny i świerka, rosną trzystu i czterystuletnie dęby o obwodzie 4-5 m uznane za
pomniki przyrody. Sprawowanie opieki i ochrony nad tego typu elementami
środowiska przyrodniczego gminy podwyższa jej atrakcyjność turystyczną a także
pozwala podkreślić i we właściwy sposób eksploatować naturalne zasoby gminy.
Polityka ochrony środowiska naturalnego prowadzona przez władze gminne
pozostaje w zgodzie z wytyczonymi kierunkami rozwoju obszaru. Gmina Mrozy dzięki
specyficznym warunkom klimatycznym, unikalnym w skali regionu oraz dobrze
zachowanej, nieprzekształconej szacie roślinnej i walorami krajobrazowymi ma
szansę na rozwój funkcji turystycznej.
W zakresie ochrony przyrody polityka gminy prowadzona jest aktywnie i
dynamicznie. W planach władz jest utworzenie nowego rezerwatu przyrody:
Uroczysko Gołębiówka, a także poszerzenie Mińskiego Obszaru Chronionego
Krajobrazu.
11
3. TURYSTYKA
Tereny Gminy Mrozy położone są na obszarze atrakcyjnym pod względem
turystycznym i rekreacyjnym. Korzystne warunki także dla rozwoju lecznictwa a także
rehabilitacji, wynikające z cech lokalnego klimatu dodatkowo zwiększają potencjał
rozwojowy gminy w tej dziedzinie.
Kierunki dalszego zagospodarowania przestrzennego gminy stwarzają ramy
przestrzenne dla rozwoju gminy w myśl zasady zrównoważonego rozwoju.
Planowane jest także przeobrażenie struktury gospodarczej gminy z typowo rolniczej
na wielofunkcyjną, co zgodne jest z centralnymi zamierzeniami polityki państwa.
Integrowanie polityki przestrzennej państwa z interesami gminy a także wpływanie na
formułowanie priorytetów rozwojowych gminy uwzględnia zaś rozwój nowych
dziedzin, jak np. wszelkie usługi turystyczne, które potencjalnie świadczone mogą
być na terenie gminy Mrozy. W ramach tych przekształceń mieści się zatem rozwój
turystyki i usług związanych z tym sektorem. Polityka prowadzona przez władze
12
gminne w dziedzinie rozwoju turystyki obejmuje też plany tworzenia odpowiedniej
bazy turystycznej oraz zaplecza infrastrukturalnego.
Obecnie w Mrozach funkcjonuje Centrum Szkoleniowo-Konferencyjne Ministerstwa
Sprawiedliwości z 42 miejscami noclegowymi.
Atrakcje turystyczne gminy wynikają głównie z jej walorów środowiskowych.
Położenie, duża ilość wód i lasów oraz specyficzny mikroklimat powodowały już
przeszłości, że gminę często i chętnie odwiedzali goście. Wśród atrakcji
turystycznych wymienić należy szlak turystyczny opracowany z uwzględnieniem
malowniczego krajobrazu gminy. Jest to pieszy szlak niebieski: Woźbin (gm. Cegłów)
– Wola Rafałowska – Mrozy Południowe – rezerwat „Rudka Sanatoryjna” – rezerwat
„Przełom Witówki” – Gołębiówka – Grodzisk – Choszcze – Porzewnica – Barania
Góra – rezerwat „Florianów” – Kuflew – Cegłów.
Aby zachować unikalne walory przyrody powołano kilka rezerwatów przyrody
opisanych powyżej. Rozwój turystyki wypoczynkowej i rekreacyjnej na terenie gminy
uwzględnia zwłaszcza pobyt w gminie mieszkańców Warszawy i okolic. Takie są też
tradycje gminy Mrozy.
Bogata roślinność Mrozów i mikroklimat były ważnymi czynnikami wpływającymi na
rozwój turystyki i zaplecza letniskowego. W 1908 roku wpisano Mrozy do rejestru
wsi letniskowych. Rosło zainteresowanie warszawskich mieszczan spędzaniem tu
wakacji. Warszawskie Towarzystwo Higieniczne uznało klimat Mrozów za korzystny
dla leczenia chorób płuc. W roku 1908 otwarto więc Sanatorium dla Piersiowo
Chorych w Rudce dla niezamożnej ludności.
Obok bogactwa krajobrazu i walorów środowiska naturalnego gminy Mrozy znajduje
się tu także wiele cennych obiektów dziedzictwa kulturowego.
Rozpoznawanie stanu przestrzeni Gminy wraz z oceną jej przydatności w
poszczególnych działach gospodarki ułatwia faktyczną identyfikację gminy jako
terenu o rzadkich walorach środowiska naturalnego i cechach klimatu korzystnie
wpływającego na zdrowie ludzkie. Stwarza to jednocześnie warunki dla marketingu
przestrzennych walorów gminy w celu lokowania tu działalności związanej z
preferowanymi formami aktywności gospodarczej i społecznej.
Duży potencjał rozwojowy w zakresie turystyki wiąże się także z dobrym układem
połączeń komunikacyjnych gminy.
Dodatkowym atutem gminy są także obiekty dziedzictwa kulturowego, które poprzez
podkreślenie ich roli mogą istotnie podnieść wartość turystyczną terenu gminy.
Życie kulturalne w Mrozach ma długa tradycję. Funkcjonujące już w okresie I wojny
światowej kasyno oraz teatr przyjeżdżający z Warszawy dały początek rozwojowi
kultury w gminie. Rozkwit życia kulturalnego nastąpił w latach 20. po II wojnie
światowej infrastruktura kulturowa wzbogacona została o wybudowaną szkole i
bibliotekę.
13
Do dziś w gminie organizowane są liczne uroczystości i festyny a także funkcjonują
rozmaite koła zainteresowań i aktywności twórczej. Od roku 2001 przy Bibliotece
działa Koło Plastyczne i zespół Razem. Na terenie gminy odbywa się też impreza
pod patronatem Wójta Gminy – festyn Dni Mrozów.
Niewątpliwy wkład w tradycje kulturalne gminy oraz możliwości rozwoju turystyki na
jej terenie wnoszą zabytki znajdujące się na tym terenie.
Poniższe zestawienie zawiera opis najważniejszych zabytków gminy.
Tabela 1
1
2
3
4
5
6
Obiekt
Pomnik św.
Antoniego
Opis
Wybudowany przez Weronikę Dąbrowską, synową
Henryka Dąbrowskiego, Wodza Legionów i bohatera
hymnu narodowego w 1846 roku jako dowód wdzięczności
odzyskania majątku Kuflew. Władze carskie skonfiskowały
majątek za zorganizowanie przez jej męża powstania
zbrojnego. W parku na wzgórzu stoi kolumna ku czci
patrona rzeczy odnalezionych.
Dworek murowany wWybudowany w XIX w. Budynek jednokondygnacyjny na
Kuflewie
planie wydłużonego prostokąta o kubaturze 1200 metrów
sześciennych i powierzchni użytkowej 200 metrów
kwadratowych usytuowany w parku krajobrazowym obok
stawów. Dach dwuspadowy kryty wówczas dachówką.
Zachowały się jeszcze budynki gospodarcze majątku
Kuflew.
Kościół
p.w.
Św.W 1515 roku został wybudowany pierwszy kościół, który
Marcina i Mikołaja wspłonął. Następny w 1542 roku wybudował ówczesny
Kuflewie
właściciel, Werner Oborski. Ok. 1620 roku z powodu wojen
szwedzkich budynki parafialne zostały niszczone i nie
nadawały się do remontu. Wdowa Oborska wystawiła obok
nowy kościół. W 1759 roku wzniesiony został kolejny
kościół. Drewniany, konstrukcji zrębowej, oszalowany, z
kruchtą od zachodu spłonął w 1991 roku.
Figurka św. JanaBarokowa figurka z piaskowca, ufundowana w 1777 roku
Nepomucena
Dzwonnica
wZbudowana na planie trójkąta w XVIII wieku, barokowa,
Kuflewie
murowana z cegły, tynkowana, dach namiotowy, kryty
dachówką
Plebania w Kuflewie Zbudowana na początku XIX w. Drewniana, konstrukcji
słupowo-zrębowej na ceglanej podmurówce. Parterowa, na
planie prostokąta, czteroosiowa. Układ wnętrz dwutraktowy.
Dach naczółkowy kryty gontem, obecnie dachówką.
14
7
Organistówka
Kuflewie
wWybudowana ok. 1600 roku. Drewniana, konstrukcji
słupowo-zrębowej na ceglanej podmurówce. Budynek
parterowy na planie prostokąta, czteroosiowy, układ wnętrz
dwutraktowy. Dach naczółkowy kryty gontem.
8 Kościół w JeruzaluWzniesiony w latach
1757-58. drewniany konstrukcji
p.w. św. Wojciecha zrębowej na ceglano-kamiennej podmurówce, oszalowany.
Wnętrze podzielona parami profilowanych słupków na
wysokich cokołach. Stropy płaskie. W prezbiterium pozorne
sklepienie zwierciadlane. Okna prostokątne, w prezbiterium
o łuku półkolistym wyciętym w belkach. Ołtarz główny
barokowy z obrazem Chrystusa na krzyżu i tabernakulum.
9 Dzwonnica
wZ XVIIIw. Drewniana konstrukcji słupowej, oszalowana.
Jeruzalu
10 Mauzoleum
Usytuowane obok kościoła, klasycystyczne w formie łuku
Franciszka
triumfalnego
Cieszkowskiego
w
Jeruzalu
11 Dworek w Łukówcu Wzniesiony na pocz. XIX w potem przebudowany. Złożony
ze starszej części drewnianej konstrukcji zrębowej oraz
nieco późniejszej murowanej. Otynkowany, parterowy, na
planie prostokąta z dwoma symetrycznie rozmieszczonymi
gankami od frontu, z kolumienkami podtrzymującymi
trójkątne szczyty.
Na terenie gminy Mrozy znajduje się także wiele zabytkowych kapliczek, z których
najstarsza znajduje się w Woli Rafałowskiej i datowana jest na rok 1851.
4. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE
UWARUNKOWANIA OCHRONY ŚRODOWISKA
NATURALNEGO
Na warunki przyrodnicze Gminy Mrozy składają się abiotyczne i biotyczne elementy
środowiska, które w sytuacji geograficznej gminy decydują o specyfice cech i zjawisk
wpływających na zróżnicowanie jednostek przestrzennych gminy, a przez to
warunkujących jej rozwój. Ze względu na komplementarność walorów środowiska i
uwarunkowań ich ochrony w stosunku do całokształtu założeń rozwojowych gminy,
ochrona środowiska powinna być traktowana jako nieodłączny element przyszłego
planu wykorzystania zasobów gminy. Uwzględnić należy także ponadlokalny
kontekst przekształceń i przemian społeczno-gospodarczych. Jednoczesne
uwzględnienie czynników wpływających na stan środowiska naturalnego (m.in.
15
bliskość dużego miasta) da podstawę do określenia przyrodniczych preferencji,
ograniczeń i barier w rozwoju zagospodarowania gminy. Pozwoli to też na
zidentyfikowanie podstawowych kolizji przyrodniczo-przestrzennych.
Działania na rzecz ochrony środowiska obejmują między innymi:
•
troskę o jakości wody pitnej,
•
odprowadzanie i oczyszczanie ścieków,
•
gospodarkę odpadami,
•
dbałość o stan powietrza,
•
opiekę nad obiektami przyrody oraz jakością wód powierzchniowych.
Infrastruktura techniczna
Stan systemu komunikacji
Powiązania komunikacyjne gminy są dość korzystne. Stanowi o tym między innymi
bliskość Mińska Mazowieckiego oraz Warszawy. Układ komunikacyjny w gminie
składa się z dróg o różnym znaczeniu a także zróżnicowanym natężeniu ruchu. Ma
to związek z funkcją rolniczą regionu.
Układ sieci drogowej na terenie Gminy Mrozy tworzą: drogi powiatowe, gminne,
wewnętrzne oraz drogi prywatne, których część nie posiada uregulowanego statusu
prawnego.
Powiązania komunikacyjne Gminy Mrozy odbywają się w oparciu o linię kolejową
magistrali E20 Warszawa – Berlin – Moskwa, realizującą połączenie z Warszawą i
Siedlcami.
Przez teren gminy nie przebiega żadna droga krajowa.
Tabela 2
Drogi powiatowe
Nazwa drogi
Opis
Droga nr 36247 Jędrzejów – Cegłów –
łączy południowo-wschodnie tereny gminy
Kuflew
z drogą krajową nr 2, tym samym łączy
gminę z Warszawą, Kałuszynem i
Siedlcami
16
Droga nr 36 – 248 Mińsk Mazowiecki –
Mrozy
Droga nr 36 – 262 Siennica – Cegłów
Droga nr 36 – 260 Stara Wieś – Kuflew
Droga nr 36 – 259 Posiadały – Kiczki –
Jeruzal
łączy gminę z Mińskiem Mazowieckim i
Cegłowem
Łączy Gminę Mrozy z Gminą Siennica
łączy południową część gminy z Gminą
Siennica i Gminą Cegłów
łączy południową część gminy z
północnymi rejonami Gminy Latowicz
Źródło:dane UG Mrozy
Wszystkie ww. drogi powiatowe są sklasyfikowane jako drogi V klasy technicznej.
Oprócz wymienionych funkcji obsługują przyległe im gospodarstwa. Na terenie
większych miejscowości pełnią ponadto funkcje uliczne.
Istotne problemy komunikacyjne Gminy Mrozy:
•
niewystarczająca ilość powiązań autobusowych
•
zły stan techniczny dróg powiatowych i gminnych
•
występowanie obszarów
komunikacyjnym
o
niedostatecznie
wykształconym
układzie
Obsługa ludności w Gminie Mrozy odbywa się transportem kolejowym – głównie z
Warszawą. Gmina posiada także wiele połączeń autobusowych z sąsiednimi
gminami.
Drogi powiatowe w części nie spełniają wymaganych warunków technicznych m.in.
co do szerokości pasów drogowych w liniach rozgraniczających, stanu technicznego
nawierzchni, szerokości poboczy i odwodnień. Drogi gminne wymagają modernizacji,
część z nich wymaga położenia nawierzchni bitumicznej. W większości są to drogi
gruntowe lub o nawierzchni tłuczniowej. Ruch na drogach powiatowych i gminnych
jest obecnie wyraźnie niższy od ich możliwości przepustowych po wymaganych
modernizacjach, natomiast znaczne zwiększenie natężenia ruchu obserwuje się na
drogach łączących gminę z drogą krajową nr 4 oraz siecią dróg wojewódzkich.
Stanowiąc dużą uciążliwość dla środowiska przyrodniczego (zanieczyszczenia
komunikacyjne i hałas) trasy te są dla gminy szansą rozwoju gospodarczego. W ich
sąsiedztwie następuje aktywizacja gospodarcza (rozwój handlu, obsługa podróżnych,
usługi). Znalezienie kompromisu między ww. funkcjami to jedno z najważniejszych
zadań stojących przed Gminą Mrozy.
Elektroenergetyka
17
Gmina zasilana jest w energię elektryczną SN 15 kV ze stacji 110/15 kV w
Mrozach. W stanach awaryjnych część obszaru gminy zasilana jest także ze stacji w
Mińsku Mazowieckim, Pilawie, Garwolinie oraz Stoczku Łukowskim. Dostawa energii
elektrycznej średniego napięcia 15 kV z ww. stacji 110/15 kV odbywa się systemem
magistralnych linii napowietrznych, łączących w układzie zamkniętym sąsiednie
stacje zasilania rezerwowego i podstawowego. W skład lokalnych systemów
zasilania wchodzą:
Stacja transformatorowa 15/0,4 kV
Linie średniego napięcia 15 kV zasilane promieniowo z linii magistralnych
Linie niskiego napięcia 380/220 V z przyłączami
Z uwagi na zróżnicowany stan techniczny lokalnych urządzeń elektroenergetycznych
w poszczególnych wsiach, bilans potrzeb i możliwości jest dość trudny do
oszacowania.
Dalsze zapotrzebowanie gminy na energię elektryczną na planowane
w przyszłości i uwzględnione w niniejszym opracowaniu zadania inwestycyjne na lata
2004-2013m, kształtować się będzie przede wszystkim pod wpływem
ekonomicznego oddziaływania poziomu cen energii, a także tendencji
do zastępowania dotychczasowych często mało ekonomicznych urządzeń przez
nowsze, energooszczędne. Budowa nowych linii i stacji elektroenergetycznych
dla zasilania nowych terenów budowlanych winna zostać uwzględniona na etapie
sporządzania planu miejscowego. Zakład energetyczny obsługujący Gminę Mrozy
po otrzymaniu od gminy informacji na temat przewidywanych inwestycji dokona
stosownego bilansu.
Zaopatrzenie gminy w wodę
Tabela 3
Sieć wodociągowa i kanalizacyjna
Wyszczególnienie
Sieć w km
wodociągowo rozdzielcza
kanalizacyjna
Przyłącza do
wodociągowe
budynków
kanalizacyjne
mieszkalnych
Zdroje uliczne
Zużycie wody w
w dam3
na 1 mieszkańca w dam3
gospodarstwach
domowych (na 1
mieszkańca)
Gmina Mrozy
119,4
17,3
2 272
659
3
135,5
16,49
Źródło: Dane UG Mrozy, stan na 05.2005
18
Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych (na 1 mieszkańca)
kształtuje się na najwyższym poziomie w porównaniu do okolicznych gmin. Około
95%1 mieszkańców korzysta z wodociągów gminnych.
Zaopatrzenie gminy w gaz
Gmina nie posiada sieci gazu przewodowego. W chwili obecnej
zapotrzebowanie na gaz zaspokajane jest z butli lub zbiorników napełnianych
w odpowiednich punktach. Dystrybucja gazu propan-butan prowadzona jest przez
kilku prywatnych pośredników. Najbliższe źródło gazu stanowi punkt zaporowo –
upustowy w miejscowości Nart w Gminie Jakubów na magistrali gazowej ø700
Kobryń – Warszawa. Gazyfikacja przewodowa gminy jest elementem infrastruktury
technicznej, który w znacznym stopniu poprawiłby możliwości rozwoju
gospodarczego i warunki życia mieszkańców (możliwość wykorzystania gazu dla
potrzeb socjalnych i bytowych) przy jednoczesnej ochronie środowiska naturalnego.
Zgodnie z „Prawem energetycznym” jako element prawa lokalnego, w celu poprawy
gospodarki cieplnej na terenie gminy powinny zostać opracowane „Założenia i Plan
zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe”.
Kanalizacja i oczyszczanie ścieków
Gmina posiada lokalny system odprowadzania ścieków i unieszkodliwiania
nieczystości płynnych – oczyszczalnia ścieków wraz z systematycznie
rozbudowywaną siecią kanalizacji sanitarnej. Ścieki gospodarcze w poszczególnych
miejscowościach z indywidualnych gospodarstw domowych zagospodarowywane są
w obrębie ich własnych gruntów. Mimo ogromnych postępów w sferze
skanalizowania gminy w ostatnich latach wciąż część mieszkańców gminy
odprowadza ścieki do szamb, które są często nieszczelne, co powoduje przenikanie
dużych ilości zanieczyszczeń do gruntu, a w konsekwencji do wód powierzchniowych
i podziemnych. Istotne zagrożenie dla środowiska naturalnego stanowią zbiorniki z
gnojowicą. Obecny system kanalizacji gminy, a właściwie jego brak wiąże się z
wieloma uciążliwościami dla mieszkańców. Do najważniejszych z nich należą:
1
•
wciąż niewystarczający stopień skanalizowania gminy;
•
konieczność uciążliwego oraz drogiego dla mieszkańców dowozu ścieków
poprzez system beczkowozów
•
zagrożenie dla środowiska naturalnego wynikające z beczkowozowego
systemu dowozu ścieków – część ścieków dostaje się nie do oczyszczalni
lecz bezpośrednio do gruntu;
Stan na 05.2005
19
•
nieszczelne przydomowe szamba stanowiące zagrożenie dla wód gruntowych
oraz ryzyko przepełniania się przydomowych szamb;
•
dyskomfort aerosanitarny dla mieszkańców.
Przyszłe zagospodarowanie terenu gminy pod inwestycje wymagać będzie
działań ukierunkowanych na kompleksowe uzbrojenie terenów inwestycyjnych
w urządzenia infrastruktury technicznej. Dalsza rozbudowa systemu kanalizacji
będzie krokiem naprzód w kierunku przyciągnięcia inwestorów oraz nowych
mieszkańców do gminy, bez których dalszy rozwój byłby niemożliwy.
Gospodarka odpadami
Na terenie gminy funkcjonuje sprawny system zbiórki, segregacji i wywozu
odpadów stałych. Główną osią tego systemu jest zbiórka odpadów do worków z
tworzywa sztucznego. Obsługą systemu zbiórki odpadów zajmuje się Zakład
Gospodarki Komunalnej w Mrozach, będący jednostką budżetową.
Ciepłownictwo
W gminie nie ma sieci ciepłowniczej, gospodarstwa domowe korzystają
z własnych systemów grzewczych. Są to piece CO na paliwa stałe tj. węgiel i koks.
Sytuacja taka niekorzystnie wpływa na stan środowiska. W celu zminimalizowania
ilości zanieczyszczeń należy dążyć do modernizacji kotłowni i przejścia na paliwa
płynne (olej opałowy i gaz).
Telekomunikacja
Stan sieci telekomunikacyjnej na terenie Gminy Mrozy należy uznać za dobry.
Wszystkie wsie w gminie posiadają połączenia telefoniczne.
Mieszkalnictwo
Na terenie Gminy Mrozy znajdują się 3 074 mieszkania(w tym 2 632
zamieszkane stale w 9 455 izbach) z czego stanowią one własność:
- osób fizycznych
:
2 942
- spółdzielni mieszkaniowych
:
- gminy
:
36
- Skarbu Państwa
:
45
- zakładów pracy
:
46
- pozostałych podmiotów
:
5
20
Przeciętna liczba osób przypadająca na mieszkania zamieszkane stale wynosi
3,35, natomiast na jednego mieszkańca przypada 1,07 izb.
Ogólne dane o zamieszkanych mieszkaniach i warunkach mieszkaniowych według
rodzaju podmiotów będących właścicielami mieszkań prezentuje poniższa tabela:
Tabela 4
Wyszczególnienie Ogółem
Przeciętna:
-liczba izb w 1
mieszkaniu
-powierzchnia
użytkowa
mieszkania w m2
Źródło: Dane GUS
Mieszkania stanowiące własność:
Osób
fizycznych
Spółdzielni
mieszkaniowych
Gminy
Skarbu
Państwa
Zakładów
pracy
Pozostałych
podmiotów
3,58
3,61
x
2,57
2,30
3,07
5,00
75,30
76,40
x
43,80
33,50
46,20
140,50
Na przestrzeni ostatnich kilku lat sytuacja mieszkaniowa w gminie znacznie się
poprawiła. W dalszym ciągu jednak oddaje się zbyt mało nowych budynków i
mieszkań. Dalszy rozwój gminy wymagać będzie działań zmierzających do
zwiększenia istniejącej bazy mieszkaniowej, gdyż jest to jeden z najważniejszych
czynników wpływających na dodatnie saldo migracji lokalnej. Atrakcyjna baza
mieszkaniowa stanie się elementem trwale kształtującym potencjał społeczny i
gospodarczy Gminy Mrozy.
Charakterystyczną cecha sieci osadniczej jest i pozostanie pasmowy układ
osadniczy. Sytuowanie nowej zabudowy winno skupiać się na terenach
wyposażonych w infrastrukturę komunalną lub na terenach o możliwościach jej
rozwoju. Wyposażenie obszarów skupionej zabudowy w usługi jest podstawowym
czynnikiem warunkującym rozwój osadnictwa.
Na terenie Gminy Mrozy dominuje zabudowa zagrodowa i jednorodzinna. Warunki
mieszkaniowe są typowe dla Województwa Mazowieckiego. Typowe jest także
wyposażenie mieszkań w sprzęt gospodarstwa domowego.
21
Infrastruktura mieszkaniowa w wybranych gminach Powiatu Mińskiego
Tabela 5
Miasto Kałuszyn Cegłów Latowicz Gmina Mrozy Siennica Powiat
Mińsk
Mińsk.
Mińsk
Maz.
Maz
Maz.
Przeciętna liczba
osób w 1
mieszkaniu
Przeciętna
powierzchnia
użytkowa
mieszkania w m2
Przeciętna
powierzchnia
użytkowa w m2 na 1
os.
2,03
2,80
3,15
3,24
3,46
3,02
3,46
3,25
56,9
58,0
61,8
65,4
65,6
61,0
67,7
65,0
19,4
20,7
19,6
20,2
19,0
20,2
19,6
20,0
22
Przeciętna liczba osób w mieszkaniu
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
Miasto
Mińsk
Maz.
Kałuszyn
Cegłów
Latowicz
Gmina
Mińsk.
Maz
Mrozy
Siennica
Powiat
Mińsk
Maz.
Obecny stan i rozmieszczenie zasobów mieszkaniowych w Polsce jest odbiciem
polityki mieszkaniowej prowadzonej w latach 1946 – 1989. Podobnie jak w innych
krajach Europy Środkowej i Wschodniej, około 25% zasobów mieszkaniowych
pochodzi jeszcze sprzed 1945 roku. Generalnym założeniem powojennej polityki
była idea mieszkania jako dobra socjalnego, dostępnego dla wszystkich. Obecnie
średnio w Polsce na 1 mieszkanie przypada ponad 3 osoby, w krajach Europy
Zachodniej wskaźnik ten oscyluje w granicach 2 – 2,2. W Gminie Mrozy na 1000
mieszkań przypada około 3,35 osoby (wyłącznie zamieszkane mieszkania).
Gmina może oddziaływać dwutorowo na sytuację mieszkaniową na swoim obszarze:
§ poprzez działania w istniejących zasobach, czy to poprzez redystrybucję
mieszkań i realokację mieszkańców, czy też poprzez gospodarkę remontową i
modernizacyjną, a jednocześnie wyburzeniom substancji substandardowej,
nie nadającej się do odnowy i rehabilitacji
§ budowę nowych mieszkań
Obecnie w Polsce występuje tendencja do stosowania zbyt niskich czynszów w
stosunku do wartości odtworzeniowej mieszkań2. Zbyt niskie czynsze z jednej strony
blokują wchodzenie kapitału prywatnego w inwestycje mieszkaniowe przeznaczone
Stawka czynszu w Polsce, która oscyluje wokół 1-2% wartości odtworzeniowej. Tymczasem w
krajach Europy Zachodniej pokrywa ona około 6-8% wartości odtworzeniowej. Tak niskie czynsze w
Polsce nie pozwalają nie tylko na bieżące administrowanie zasobami, lecz, co gorsze, nawet na
jakiekolwiek remonty i modernizację substancji mieszkaniowej.
2
23
na wynajem, z drugiej strony powodują poważne konsekwencje finansowe,
praktycznie uniemożliwiając sprawne gospodarowanie istniejącymi zasobami. Istotną
barierą rozwoju sektora mieszkaniowego w polskich gminach jest też zbyt wysoki
poziom cen mieszkań w stosunku do ogólnych dochodów mieszkańców3. Jeśli
uwzględnimy fakt, że system kredytowy nie jest w Polsce rozwinięty, a oferta
kredytowa banków nie znajduje masowej akceptacji (powszechne jest gotówkowe
finansowanie inwestycji), to zrozumiałe staje się gwałtowne obniżenie rozmiarów
budownictwa mieszkaniowego i spadek popytu na mieszkania.
Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania w m2 na 1 osobę
21
20,5
20
19,5
19
18,5
18
17,5
17
16,5
16
Miasto
Mińsk
Maz.
Kałuszyn
Cegłów
Latowicz
Gmina
Mińsk.
Maz
Mrozy
Siennica
Powiat
Mińsk
Maz.
Olbrzymie zaległości w nakładach na utrzymanie zasobów4 mają swoje odbicie w
deprecjacji zasobów mieszkaniowych – ich fizycznym i moralnym wyeksploatowaniu i
zużyciu. W Polsce po dziś dzień rozpowszechnione jest zjawisko użytkowania
budynków zniszczonych, zagrażających zdrowiu a nawet życiu mieszkańców.
Występujące w polskich samorządach, których statutowym celem jest prowadzenie
gospodarki mieszkaniowej, finansowanie gotówkowe w trakcie realizacji inwestycji
oznacza w praktyce konieczność zgromadzenia znacznych środków w krótkim
okresie, co w naturalny sposób ogranicza możliwości angażowania w budownictwo
mieszkaniowe bieżących nadwyżek dochodowych. Nadwyżki te są ograniczone
kwotowo, jednak w długim okresie mają charakter stały i są pewne.
W Polsce stosunek średniego rocznego dochodu do wartości nieruchomości oscyluje w granicach
10-15%. W rozwiniętych krajach Europy Zachodniej roczny dochód pozwala pokryć 25 a nawet do 35%
wartości nieruchomości.
4
tzw. luka remontowa
3
24
Doświadczenia międzynarodowe wskazują, iż wzrost liczby ludności na terenie
gminy musi zostać zaabsorbowany w ramach obecnej struktury urbanistycznej
dzięki „korygującej” realokacji istniejących zasobów przestrzennych, zarówno
mieszkaniowych jak i gospodarczych. Dalszy rozwój gminy będzie wymagał
zwiększenia istniejącego kapitału infrastrukturalnego, poprzez wyższą intensywność
zagospodarowania przestrzeni, a wreszcie jej ekspansję. Obecnie w krajach
rozwiniętych, także coraz silniej w naszym kraju, zarysowuje się tendencja
przesuwania zasobów przestrzennych z przeludnionego i nadmierne rozbudowanego
rolnictwa oraz przemysłu w kierunku lekkich usług i małej wytwórczości.
Z uwagi na brak możliwości finansowych polskich samorządów oraz słabe
perspektywy kredytowe w bankach, konieczne jest postawienie na maksymalnie
racjonalne gospodarowanie istniejącymi zasobami poprzez ich realokację w kierunku
najbardziej wydajnych i pożądanych społecznie funkcji. Sprawnie działający rynek
nieruchomości mieszkaniowych musi umożliwić najbardziej efektywnemu
użytkownikowi pozyskanie odpowiedniej przestrzeni we właściwym miejscu w drodze
zakupu lub dzierżawy nieruchomości, pozyskując je od mniej efektywnych
użytkowników. W praktyce samorządowej jednak, taka sytuacja praktycznie nie
występuje. Gmina, zarządzająca zasobami komunalnymi, często nie potrafi poradzić
sobie z niedoborem lokalowym na własnym rynku. Wiele ubogich rodzin „blokuje”
duże mieszkania, znajdujące się w atrakcyjnych lokalizacjach. Mieszkania te
mogłyby stać się przedmiotem obrotu na rynku wtórnym, ewentualnie zostać
wynajęte w celach komercyjnych. Gmina powinna zatem przeprowadzić gruntowną
analizę sytuacji mieszkaniowej, uwzględniając atrakcyjność poszczególnych lokali
oraz możliwości budowy tanich mieszkań, np. w systemie TBS5, dla niezamożnej
części społeczeństwa. Często środki pozyskane ze sprzedaży/wynajmu atrakcyjnych
lokali w centrum znacznie przewyższają ostateczne koszty budowy nowych mieszkań
dla ubogich, wysiedlonych rodzin. Niestety w dalszym ciągu w Polsce występuje
nietrafne dopasowanie funkcji mieszkaniowej w układzie przestrzennym oraz
nietrafne dopasowanie użytkowników do zajmowanych przez nich lokali. Gmina
powinna wspomagać procesy rynkowe, a nie je zastępować. Większe
angażowanie rynku w sektor mieszkalnictwa gmina może osiągnąć na poziomie
lokalnym poprzez:
§ przyspieszenie urealnienia czynszów w istniejących zasobach
§ zmniejszenie niepewności planistycznych w odniesieniu do zagospodarowania
gruntów
Towarzystwa Budownictwa Społecznego to samodzielne, posiadające osobowość prawną podmioty
gospodarcze, których specyfika działania polega na budowie, nabywaniu oraz eksploatacji mieszkań
na wynajem o umiarkowanych czynszach, co należy rozumieć jako obowiązek stosowania czynszu
ekonomicznego, tj. pokrywającego wszystkie koszty eksploatacji i remontów oraz spłatę wraz z
odsetkami kredytu wykorzystanego na finansowanie przedsięwzięć inwestycyjno-budowlanych
5
25
§
§
§
§
§
§
większą czytelność i sprawność budowlanych uzgodnień i pozwoleń
regulację stanów prawnych gruntów i sprawności ksiąg wieczystych
redukcję kosztów transakcyjnych obrotu nieruchomościami
większą dostępność terenów uzbrojonych dla inwestorów
przechodzenie od dotacji podmiotowych do bardziej efektywnych
przedmiotowych
lepszą i bardziej dostępną informację rynkową
Otoczenie instytucjonalno-prawne rynku nieruchomości wpływa bezpośrednio na
sprawność jego funkcjonowania. Rola samorządów terytorialnych w tworzeniu
należytego otoczenia jest ogromna. Gmina tworzy znaczną część regulacji
wpływających na funkcjonowanie lokalnego rynku mieszkaniowego, m.in. poprzez
udostępnianie niezbędnych i wiarygodnych informacji społeczno-ekonomicznych
oraz rynkowych (obrót, ceny, stawka czynszu) jak również informacji planistycznych i
przestrzennych (strategia rozwoju, plan zagospodarowania przestrzennego).
Gmina egzekwuje też szereg wymagań niezbędnych do uzyskania przez inwestorów
pozwoleń na zasiedlenie ukończonych inwestycji, co także silnie wpływa na decyzje
lokalizacyjne inwestorów.
Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania w m2
68
66
64
62
60
58
56
54
52
50
Miasto
Mińsk
Maz.
Kałuszyn
Cegłów
Latowicz
Gmina
Mińsk.
Maz
Mrozy
Siennica
Powiat
Mińsk
Maz.
Identyfikacja problemów
26
Największym problemem gminy jest niedorozwój infrastruktury technicznej i
drogowych
połączeń
komunikacyjnych.
Potrzeby
w
tym
zakresie
znacznie
przekraczają możliwości finansowe, dlatego też konieczne będzie ubieganie się o
środki zewnętrzne – z budżetu państwa i Unii Europejskiej. Najpilniejsze potrzeby to:
•
rozbudowa systemu dróg,
•
budowa kanalizacji;
•
modernizacja ujęcia wody;
•
rozwiązanie problemu utylizacji odpadów produkcji rolniczej i pozarolniczej;
•
modernizacja systemu elektroenergetycznego;
•
gazyfikacja gminy;
•
poprawa jakości sieci komunikacyjnej.
Potrzeby te są następstwem występujących na terenie gminy problemów wśród
których można wymienić:
Problemy przyrodnicze i ekologiczne:
•
zanieczyszczone powietrze
•
zanieczyszczone wody powierzchniowe;
•
dzikie wysypiska odpadów;
•
hałas i zanieczyszczenia związane z transportem drogowym
•
bezdomne zwierzęta;
•
spalanie odpadów na terenie posesji przez właścicieli;
•
składowanie osadów ścieków i popiołów;
•
wysoka produkcja gnojowicy.
Problemy związane z infrastrukturą techniczną:
•
niska przepustowość dróg ponadlokalnych i częściowo lokalnych;
•
zły stan techniczny części dróg (utwardzonych i nieutwardzonych);
•
brak infrastruktury kanalizacyjnej;
Zgodnie z przyjętymi programami strategicznymi działania władz Gminy Mrozy
będą zmierzały do stopniowej likwidacji istniejącej jakościowej i ilościowej luki w
zakresie stopnia wyposażenia w sieci, urządzenia oraz obiekty infrastruktury
technicznej i społecznej.
5. GOSPODARKA
27
STRUKTURA
FUKNCJONALNA
GMINA MROZY zaliczana jest do gmin o silnej funkcji rolniczej. Jednakże
sąsiedztwo dużej aglomeracji miejskiej Warszawy, a także miasta powiatowego
Mińsk Mazowiecki sprawia, że wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych,
przebiegających głównie w północnej części gminy, silnie rozwinęła się działalność
pozarolnicza. Wzdłuż drogi powiatowej nr 36247 oraz drogi nr 36 - 248, łączących
gminę z aglomeracją warszawską, silnie rozwinął się handel, usługi a także
niewielkie zakłady produkcyjno-usługowe. Z kolei wzdłuż najpowszechniej
używanego na terenie gminy połączenia komunikacyjnego, jakim jest linia kolejowa
Warszawa – Terespol – Moskwa, stwarzająca możliwość dogodnego dojazdu do
pracy w Warszawie, Siedlcach oraz Mińsku Mazowieckim, silnie rozwinęła się
funkcja mieszkaniowo-usługowa. Siedziba Gminy Mrozy, znajdująca się w znacznie
lepiej rozwiniętej gospodarczo północnej części gminy, stanowi silny ośrodek
koncentrujący wszelkie funkcje usługowo-gospodarcze służące całej jednostce
administracyjnej.
GMINA MROZY wchodzi w skład PODREGIONU WARSZAWSKIEGO, obejmującego
następujące powiaty: grodziski, grójecki, legionowski, MIŃSKI, nowodworski, otwocki,
piaseczyński, pruszkowski, sochaczewski, warszawski zachodni, wołomiński oraz
żyrardowski6. Podregion warszawski wraz z podregionem miasto Warszawa
obejmuje obszar aglomeracji warszawskiej o silnych i różnokierunkowych
powiązaniach funkcjonalno-przestrzennych. Wprowadzenie podziału kraju na
jednostki statystyczne NTS), zgodnego z wymogami prawa Unii Europejskiej i
utworzenie w jego ramach PODREGIONU WARSZAWSKIEGO, stwarza przesłanki do
nawiązywania partnerskiej współpracy władz samorządowych powiatów i gmin
wchodzących w jego skład, aby zwiększać szanse na uzyskanie środków
pomocowych ze środków Unii Europejskiej (fundusze strukturalne, Fundusz
Spójności). Większe szanse na pomoc unijną będą mieć bowiem projekty,
obejmujące swym zasięgiem przestrzennym oraz efektami społecznymi,
gospodarczymi i ekologicznymi jak największą liczbę ludności.
6
Zgodnie z ustawą z dnia 29 czerwca 1995 roku o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439)
wprowadzono rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2000 roku (Dz. U. Nr 58, poz. 685)
NOMENKLATURĘ JEDNOSTEK TERYTORIALNYCH DO CELÓW STATYSTYCZNYCH (NTS), która została opracowana na
podstawie, obowiązującej nomenklatury NUTS w krajach Unii Europejskiej. NTS dzieli Polskę na
terytorialne, hierarchicznie powiązane jednostki na pięciu poziomach: poziom 1 – obszar całego kraju
(NTS 1), poziom 2 – województwa (NTS 2), POZIOM 3 (GRUPY POWIATÓW) – PODREGIONY (NTS 3). Poziom
lokalny obejmuje swym zasięgiem: poziom 4 – powiaty (NTS 4), poziom 5 – gminy (NTS 5).
Konieczność wprowadzenia podziału kraju na jednostki terytorialne (NTS) do celów statystycznych
wynika z potrzeby dostosowania do wymogów prawa Unii Europejskiej w obszarze statystyki
regionalnej i funduszy strukturalnych. W województwie mazowieckim wyróżniono 5 podregionów –
grup powiatów (NTS 3), a mianowicie: ciechanowsko-płocki, ostrołęcko-siedlecki, radomski,
warszawski i miasto Warszawa.
28
Struktura prowadzonej działalności gospodarczej przedstawia się następująco
(podmioty gospodarki narodowej według sekcji EKD to ogółem 439 pozycji z tego
zakresu – stan na 31.12.2002 r.):
Tabela 6
Struktura działalności gospodarczej
L.p
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Dział gospodarki i usług
Mechanika maszyn i naprawa
pojazdów
Usługi ślusarskie
Usługi budowlane, remontowe,
malarskie
Usługi transportowe i roboty
ziemne
Handel, handel detaliczny
Usługi stolarskie i leśne
Usługi turystyczne i hotelarskie
Gastronomia
Usługi wod-kan, melioracja,
studniarstwo, gazowe
Oświata, ochrona zdrowia
Instalatorstwo i usługi elektryczne
Usługi weterynaryjne i obsługa
zwierząt
Pozostałe
Ogółem wg rejestru gminy
Liczba zarejestrowanych Struktura (%)
przedsiębiorców
14
3,2
6
67
1,4
15,2
27
6,1
149
29
6
15
34,0
6,6
1,4
3,4
10
13
1
2,3
3,0
0,2
102
439
23,2
Źródło: Dane UG Mrozy.
29
Liczba zarejestrowanych przedsiębiorców
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Handel, handel
detaliczny
pozostałe
U budowlane,
remontowe
U stolarskie i U transportowe
leśne
i roboty
ziemne
U wod-kan,
melioracja,
gazowe
Mech. maszyn
i naprawy
Źródło: UG Mrozy
W strukturze podmiotów gospodarki narodowej dominują podmioty sfery usługowej
oraz handlu. Położenie gminy w obszarze bezpośredniego oddziaływania dużego
miasta, jakim jest Warszawa stwarza korzystne warunki dla rozwoju właśnie tych
gałęzi gospodarki. Działalność typowo rolnicza jest stosunkowo mocno rozwinięta i
pomimo zmian w kierunku rozwoju prywatnych inicjatyw gospodarczych w dalszym
ciągu stanowi o potencjale GMINY MROZY. Gmina znajduje się w najbliższym zapleczu
usługowo-produkcyjnym Warszawy oraz Mińska Mazowieckiego, co jednocześnie
wymusza organizację takich usług, które nie mogą być bezpośrednio wytwarzane w
samym mieście z uwagi na brak wystarczającej przestrzeni produkcyjnej.
Konieczność obsługi dużej aglomeracji miejskiej determinuje silny rozwój usług
budowlanych, handlu oraz napraw. Istnieje jednak konieczność pogodzenia tendencji
zabudowy z ochroną walorów środowiska, szczególnie w zakresie gospodarki
wodno-ściekowej i energetycznej.
W ostatnich latach widoczna jest intensyfikacja obrotu ziemią i procesów
budowlanych, związana z lokalizacją różnych obiektów działalności gospodarczej,
szczególnie wzdłuż drogi powiatowej nr 36247 (łączącej południowo-wschodnie
tereny gminy z drogą krajową nr 2 do Warszawy) oraz drogi powiatowej nr 36 – 262
(łączącej gminę z Mińskiem Mazowieckim oraz Cegłowem).
Obszar gminy charakteryzuje się wysokim udziałem użytków rolnych, których
łączna powierzchnia 9 820 ha stanowi 67,6% powierzchni gminy. W strukturze
użytków rolnych grunty orne stanowią ok. 57 % (5 606 ha), sady 1,0%. Lasy zajmują
9,5% powierzchni gminy (1 213 ha), zaś tereny pozostałe tereny i nieużytki ok. 7%.
30
Tabela 7
Struktura użytków rolnych wg przeznaczenia w Gminie Mrozy
Wyszczególnienie
Grunty orne
Sady
Użytki zielone
Pastwiska
Razem użytki rolne
Powierzchnia w ha Udział
%
w Udział
%
w
użytkach rolnych użytkach ogółem
5 606
57,09
38,6
99
1,01
0,7
3 116
31,73
21,5
994
10,12
6,8
9 820
100,0
67,6
Źródło: UG Mrozy
Użytki rolne wg przeznaczenia
Grunty orne
Sady
Użytki zielone
Pastwiska
GMINA MROZY charakteryzuje się niskim udziałem sadów, których łączna
powierzchnia ok. 99 ha stanowi zaledwie 1% ogólnej powierzchni użytków rolnych.
Znacznie korzystniej przedstawia się obszar zajmowany przez użytki zielone, które w
2003 roku zajmowały blisko 3 116 ha. Stosunkowo niski udział lesistości w strukturze
powierzchni jest zjawiskiem niekorzystnym ze względu na znaczenie przyrodnicze,
glebochronne i gospodarcze lasów. Konieczne jest zalesienie gruntów o słabych
klasach bonitacyjnych tj. V i VI, nieużytków, enklaw przylegających do większych
obszarów leśnych oraz wprowadzenie pasów zadrzewień przydrożnych i
śródpolnych.
PRODUKCJA ROLNICZA
31
Cechy agroklimatu korzystne dla rozwoju rolnictwa to przede wszystkim długa
i ciepła jesień oraz chłodniejsze lato, sprzyjające plonowaniu rolni trawiastych,
motylkowych, krzyżowych oraz krzewów jagodowych. Z kolei wydłużona jesień
łagodna zima oraz opóźniona i i chłodna wiosna wymuszają uprawę roślin ozimych.
Gmina Mrozy należy terytorialnie do dwóch rejonów glebowo-rolniczych. Większość
terenów rolnych charakteryzuje się niskofalistością bądź pagórkowatą rzeźbą, a
warunki klimatyczne (zwłaszcza wysoka suma opadów rocznych – ok. 500mm –
sprzyjają produkcji rolnej. Większość terenu gminy pokrywają gleby piaszczyste, a w
dolinach cieków gleby bagienne.
W roku 2002 ogółem uprawy rolne w gminie (powierzchnia zasiewów)
zajmowały 2 579 ha i były skupione w 979 gospodarstwach. Większość osób
zatrudnionych w rolnictwie, których odsetek w całości ludności gminy jest dość
wysoki (ok. 850 osób utrzymuje się z pracy we własnym gospodarstwie rolnym)
legitymuje się wykształceniem rolniczym. Największą grupę stanowią osoby z
wykształceniem zasadniczym zawodowym w niewielkim stopniu średnim i wyższym.
Około 950 gospodarstw rolnych z ogólnej liczby 1 810 prowadzi wyłącznie
działalność
rolniczą.
Niewielka
cześć
gospodarstw
rolnych
(84)
prowadzi
jednocześnie działalność rolniczą i pozarolniczą. Aż 709 gospodarstw rolnych, co
stanowi 39% ogółu gospodarstw, nie prowadzi rolniczej i pozarolniczej działalności.
Na obszarze gminy występuje tzw. „dwuzawodowość” rolników, którzy często łączą
prowadzenie własnego gospodarstwa z pracą poza terenem zamieszkania.
Tabela 8
Powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych
Wyszczególnienie
Ogółem
Pszenica
Żyto
Jęczmień
Owies
Pszenżyto
Ogółem
w ha
1 733,00
81,39
1 069,32
20,37
490,16
71,76
w odsetkach
100,0
4,7
61,7
1,2
28,3
4,1
Źródło: Dane GUS.
W strukturze zasiewów zbóż podstawowych dominuje żyto, zboże nie wymagające
dobrych gleb oraz warunków klimatycznych. Na uwagę zasługuje duży areał
zasiewów owsa – 28,3% ogólnej powierzchni zasiewów.
Tabela 9
32
Powierzchnia zasiewów głównych ziemiopłodów
Wyszczególnienie
Ogółem
Zboża ogółem
Strączkowe jadalne na ziarno
Ziemniaki
Przemysłowe
Pastewne
Pozostałe
w ha
2 579,89
2 081,32
0,70
411,11
69,47
17,29
Ogółem
w odsetkach
100,0
80,7
0,0
15,9
2,7
0,7
Źródło: Dane GUS
W strukturze upraw przeważają rośliny o przeciętnym lub niskim zapotrzebowaniu na
składniki pokarmowe, co świadczy o średnich warunkach przyrodniczych do
produkcji rolnej.
PRODUKCJA ZWIERZĘCA
W chowie zwierząt obserwuje się zmiany uzależnione zapotrzebowaniem
rynku na mleko, mięso i inne surowce, a także kształtowaniem się cen zbytu. W
ostatnich latach drastycznie spada obsada bydła. Jest to bardzo niekorzystna
sytuacja w hodowli, gdyż odbudowa stada podstawowego wymaga znacznych
nakładów finansowych i dłuższego okresu.
Tabela 10
Zwierzęta gospodarskie
Wyszczególnienie
Ogółem w szt.
Bydło
2 669
Trzoda chlewna
2 575
Owce
Kozy
56
Konie
320
Króliki
567
Pnie pszczele
70
Drób ogółem
102 852
Obsada zwierząt gospodarskich w szt. dużych (SD) na 100ha
38
użytków rolnych.
Źródło: Dane GUS
Hodowla drobiu i pozostałych zwierząt gospodarskich nie odgrywa większego
znaczenia w gospodarce gminy. Służy głównie indywidualnym potrzebom rolników.
Gmina Mrozy charakteryzuje się wysoką produkcją trzody chlewnej, bydła oraz
drobiu. W 2002 roku obsada zwierząt gospodarskich w szt. dużych (SD) na 100ha
użytków rolnych wyniosła 38 sztuk. Mimo spadku w chowie bydła jego obsada jest
33
nadal wyższa niż średnio w województwie i wynosi ok. 28 sztuk na 100 ha użytków
rolnych.
Gospodarstwa rolne utrzymujące zwierzęta gospodarskie według gatunków:
Bydło
Konie
Trzoda chlewna
Drób
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Tabela 11
Struktura gospodarstw rolnych
Grupy obszarowe
użytków rolnych
Ogółem
do 1 ha
1-5
5-10
10-15
15 ha i więcej
Gospodarstwa
w liczbach
bezwzględnych
Powierzchnia
Ogólna w ha
1 629
324
781
370
96
58
8 180,67
161,71
2 400,30
2 933,70
1 282,70
1 402,26
w tym użytków
rolnych
7 087,22
115,70
1 989,71
2 579,91
1 133,37
1 268,53
Źródło: Dane GUS
Średnia wielkość gospodarstwa rolnego wynosi 5,02 ha gruntów i jest znacznie
niższa od przeciętnej w kraju. Nie stwarza to możliwości rozwoju wysokotowarowego
i efektywnego rolnictwa w przyszłości. Gospodarstwa są zbyt małe i przeludnione w
porównaniu z krajami rozwiniętymi Europy Zachodniej, ukryte bezrobocie w rolnictwie
jest zbyt wysokie. W przyszłości należy stworzyć warunki dla rozwoju małej i średniej
przedsiębiorczości
dla
pełnego
wykorzystania
siły
roboczej
dotychczas
zaangażowanej w małych, przydomowych i niskotowarowych gospodarstwach
rolnych. Tylko działania mające na celu zwiększenie średniej powierzchni
34
gospodarstw rolnych wraz z ograniczaniem ukrytego bezrobocia na wsi mogą
zwiększyć szanse skutecznego konkurowania na rynku Unii Europejskiej.
Do najważniejszych negatywnych zjawisk w sektorze rolniczym Gminy Mrozy
należą m.in.:
§
niska opłacalność produkcji rolnej wynikająca z niekorzystnej relacji cen skupu
w stosunku do cen żywności;
§
nadwyżka podaży produktów rolnych nad popytem wynikające z załamania się
eksportu, głównie na rynki wschodnie;
§
systematyczne
zmniejszanie
się
w
budżecie
państwa
nakładów
na
rolnictwo;
§
rosnąca pauperyzacja ludności wiejskiej spowodowana upadkiem lub
likwidacją zakładów przemysłowych i usługowych;
§
rosnąca konkurencja towarów unijnych na wspólnym rynku;
§
brak bazy przetwórczej i magazynowej, pozwalającej na zagospodarowanie
Ogólny wskaźnik oceny rolniczej przestrzeni produkcyjnej, uwzględniający oprócz
jakości gleb również agroklimat, rzeźbę terenu oraz warunki wodne, wg IUNG
wynosił dla gminy 66,6 pkt (wyższy od średniego w województwie – 59,7 pkt). Więcej
niż połowa powierzchni gminy znajduje się w granicach Mińskiego Obszaru
Chronionego Krajobrazu, obejmującego swym zasięgiem znaczną część użytków
rolnych. Obszary o regionalnej randze przyrodniczej oraz rezerwaty przyrody nie
dotyczą użytków rolnych, lecz lasów.
Potencjał produkcyjny gminy stanowi przydatna do przekształceń rolnicza przestrzeń
produkcyjna oraz zasoby pracy ludności rolniczej. Pomimo wysokiej oceny warunków
środowiska przyrodniczego dla potrzeb rolnictwa, poziom produkcji rolnej jest niski.
Poziom rolnictwa obliczany na podstawie najważniejszych wskaźników
charakteryzujących produkcję rolną (m.in. jakość rolniczej produkcji, rozdrobnienie
gospodarstw, mechanizacja rolnictwa, zatrudnienie, plony głównych ziemiopłodów,
obsada zwierząt gospodarskich) uznać należy za niski. Z niskim poziomem rozwoju
rolnictwa wiąże się niska towarowość produkcji rolnej, która praktycznie decyduje o
słabej kondycji ekonomicznej ludności rolniczej. Nieopłacalność produkcji,
przeludnienie agrarne oraz zbyt duże rozdrobnienie gospodarstw decydują o
minimalnych możliwościach inwestowania w gospodarstwach rolnych. Słaba
koniunktura na rynku rolniczym oraz brak perspektyw rozwoju dla rolników
indywidualnych ograniczają popyt na wszelkiego rodzaju maszyny i urządzenia
rolnicze, nawozy oraz materiały budowlane. W naturalny sposób ogranicza to także
rozwój sektora pozarolniczego na rynku lokalnym, szczególnie małych,
okołorolniczych zakładów usługowych, banków i kas spółdzielczych oraz zakładów
przetwórstwa spożywczego. Z drugiej jednak strony, znaczna część obszaru gminy,
35
znajdująca się w przestrzeni Mińskiego Obszaru Krajobrazu Chronionego, powinna
wykorzystać szansę rozwoju agroturystyki oraz wschodzącego w ostatnim czasie
rynku tzw. zdrowej żywności.
Rynek pracy – Bezrobocie
Utrzymujące się na poziomie 580 osób bezrobocie jest o tyle niekorzystne, że
ponad 1/3 ogółu bezrobotnych pozostaje bez pracy więcej niż 12 miesięcy.
Gmina posiada korzystne warunki dla rozwoju drobnego i średniego przemysłu
oraz rzemiosła. Do pilnych zadań wymagających kompleksowego rozwiązania należy
zagospodarowanie i przetwórstwo płodów rolnych, co jednocześnie da możliwość
stworzenia nowych miejsc pracy. W gminie występuje tzw. ukryte bezrobocie,
szczególnie w rolnictwie. Wiele osób żyje w przeludnionych gospodarstwach rolnych
bez większych perspektyw rozwoju zawodowego i podniesienia poziomu życia.
Gmina powinna stworzyć jak najlepsze warunki wyjścia z ubóstwa, m.in. poprzez
organizowanie szkoleń, spotkań z mieszkańcami oraz promowaniu drobnej
przedsiębiorczości, szczególnie wśród ludzi do 25 roku życia, czyli grupy najbardziej
zagrożonej długotrwałym bezrobociem.
Tabela 12
Bezrobotni według okresu poszukiwania pracy
Wyszczególnienie
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Ogółem
580
341
239
Według okresu poszukiwania pracy
Do 3 miesięcy
włącznie
4-12
13 miesięcy
i więcej
nieustalony
61
37
24
299
179
120
213
119
94
7
6
1
Źródło: Dane GUS
36
Bezrobotni wg okresu poszukiwania pracy
13 m-cy i więcej
4-12
do 3 m-cy
0%
10%
20%
30%
40%
Mężczyźni
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Kobiety
Wśród kobiet zarysowuje się tendencja większego bezrobocia w stosunku do ogólnej
ilości bezrobotnych, w miarę wydłużania się okresu poszukiwania pracy.
Stopa bezrobocia wynosi 13,9% (wskaźnik zatrudnienia wynosi 50,7, natomiast
współczynnik aktywności zawodowej mieszkańców – 58,9) i jest zdecydowanie
niższa niż średnio w kraju. Wynika to z faktu bezpośredniego sąsiedztwa dużej
aglomeracji miejskiej - warszawskiej, która rozładowuje w znacznym sytuację na
lokalnych rynkach wokół Warszawy i Mińska Mazowieckiego.
Tabela 13
Ludność wg ekonomicznych grup wieku w 2002 roku
Wyszczególnienie
Razem
w wieku:
przedprodukcyjnym(0-17 lat)
Produkcyjnym (18-59/64 lata)
- mobilnym (18-44 lata)
- niemobilnym (45-59/64 lat
Poprodukcyjnym
(60-/65 lat i więcej)
Ogółem
8 815
2 103
Mężczyźni
4 350
1 089
Kobiety
4 465
1 014
5 076
2 743
1 735
1 008
518
2 333
1 515
818
1 118
1 636
Źródło: Dane GUS
37
Struktura ekonomiczna wieku ludności Gminy Mrozy
9000
8000
7000
6000
ogółem
5000
mężczyźni
4000
kobiety
3000
2000
1000
0
ra
ze
m
pr
pr
ze
od
dp
uk
ro
cy
du
jny
kc
yjn
y
m
ob
iln
y
nie
m
ob
i
ln y
po
pr
od
uk
cy
jny
Ok. 58% ludności stanowi ludność w wieku produkcyjnym, co jest na tle
województwa pozytywnie wyróżnia gminę. Ludność w wieku przedprodukcyjnym
stanowi 24% ogółu i w związku z tym w przyszłości należy się liczyć z faktem
wystąpienia wzmożonego zapotrzebowania na miejsca pracy w samej gminie lub
nadwyżki podaży siły roboczej ponad potrzeby gminy i możliwość wyjazdów do pracy
np. do Warszawy lub Mińska Mazowieckiego.
Konieczne jest stworzenie dogodnych warunków dla procesów rozwojowych w
sektorze prywatnym, głównie poprzez prowadzenie inwestycji infrastrukturalnych
sprzyjających korzystnym warunkom inwestowania (dodatkowe miejsca pracy,
wykorzystanie rolniczego potencjału). W celu wykorzystanie walorów turystycznych i
przyrodniczych niezbędne są inwestycje mające na celu poprawę komunikacji
gminnej (budowa parkingów, modernizacja ulic i dróg gminnych oraz inwestycje
proekologiczne).
Identyfikacja problemów
Problemy natury gospodarczej występujące w Gminie Mrozy to:
1. brak większych zakładów pracy;
2. brak terenów pod większe inwestycje;
3. niedostatecznie rozwinięty układ komunikacyjny
4. niespójne prawo podatkowe i gospodarcze w Polsce;
Istotnym problemem gospodarczym gminy jest bezrobocie. Działania samorządu
powinny koncentrować się na tworzeniu sprzyjających warunków dla rozwoju małych
i średnich przedsiębiorstw, gdyż to one w największym stopniu są w stanie tworzyć
38
nowe miejsca pracy. Dlatego też tak istotna jest poprawa infrastruktury technicznej i
rozbudowa sieci dróg. Istotne też jest wykorzystanie potencjału rozwoju rolnictwa i
turystyki. Są to kolejne dziedziny, w których możliwe jest powstanie nowych miejsc
pracy.
6. SFERA SPOŁECZNA
Sytuacja demograficzna i społeczna terenu
Gmina Mrozy należy do przeciętnych pod względem liczby mieszkańców
i powierzchni, gmin wiejskich województwa mazowieckiego. Sieć osadniczą gminy
tworzy 26 miejscowości. Najliczniejszą miejscowością na terenie gminy są Mrozy.
Sieć osadnicza jest stosunkowo mocno bardzo rozdrobniona, przy czym silnie
zaznacza się polaryzacja gęstości zaludnienia w kierunku północnym, tj w kierunku
dróg i szlaków komunikacyjnych łączących gminę z siecią dróg wojewódzkich i
krajowych. Fakt niewielkiego przestrzennego skupienia mieszkańców oraz
występujące duże różnice w nasileniu procesów urbanizacyjnych w poszczególnych
częściach gminy są niekorzystne, gdyż utrudniają wyposażenie w obiekty
infrastruktury społecznej i technicznej. Niekiedy podłączenie do sieci infrastruktury
technicznej odległych, lecz słabo zaludnionych części gminy wiąże się ze znacznie
większymi nakładami finansowymi, aniżeli podłączenie znacznie większej liczby
użytkowników w innej części. Wszystko to wpływa więc niekorzystnie na
podnoszenie jakości życia mieszkańców i stanowi istotną barierę rozwojową.
Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadają 74 osoby w wieku
nieprodukcyjnym.
Tabela 14
Struktura ludności wg wieku w 2002 roku
Wiek
Liczba
0-4
5-9
10-14 15-19 20-24 25-29 30-39 40-49 50-59 >60
480
534
669
702
663
648 1069
Źródło: Na podstawie danych GUS (Spis powszechny z 2002 roku)
1268
992
Razem
1790 8 815
39
Struktura wieku ludności Gminy Mrozy w 2003 r.
2000
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
0-4 lata
5-9 lat
10-14 lat
15-19 lat
20-24 lat
25-29 lat
30-39 lat
40-49 lat
50-59 lat
>60 lat
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (Spis powszechny z 2002 roku)
Tabela 15
Ludność w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia i grup wieku
Wykształcenie
Wyższe
Policealne
Średnie
Zasadnicze
zawodowe
Podstaw.
ukończone
Podstaw.
nieukom.
i bez
wykształcenia
szkolnego
7 420
383
310
1 655
1 862
2 707
462
41
13-19
990
-
-
88
68
725
99
10
20-29
1 311
111
104
545
414
130
3
4
30-39
1 069
88
56
311
496
102
9
7
40-49
1 268
72
85
324
537
225
16
9
50-59
992
66
50
232
239
391
13
1
60-64
355
17
9
46
41
222
19
1
Pow. 65
1 435
29
6
109
67
912
303
9
Mężczyźni
3 626
134
80
743
1 179
1 301
168
21
Kobiety
3 794
Źródło: Dane GUS
249
230
912
683
1 406
294
20
Grupy wieku
Ogółem
Ogółem
Nieustalony
poziom
40
Struktura wykształcenia ludności Gminy Mrozy
3000
2500
2000
Ogółem
1500
Kobiety
Mężczyźni
1000
ie
us
ta
lo
ne
N
Śr
ed
Za
ni
sa
e
dn
ic
ze
za
wo
do
w
Po
l ic
ea
ln
e
W
yż
sz
e
e
0
Po
ds
Po
ta
ds
wo
ta
w
wo
e
w
e
ni
eu
ko
ńc
zo
ne
500
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (Spis powszechny z 2002 roku)
Edukacja, ochrona zdrowia, sport i kultura.
Na terenie Gminy Mrozy występują następujące placówki oświatowe:
•
•
•
•
•
Szkoła Podstawowa w Mrozach im. R. Traugutta
Szkoła Podstawowa w Grodzisku
Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Lipinach, prowadzona przez
Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Borki, Dębowce, Lipiny
Zespół Szkół Publicznych w Mrozach (Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące)
im. A. Mickiewicza
Zespół Szkół Publicznych w Jeruzalu (Szkoła Podstawowa i Gimnazjum) im.
H. Sienkiewicza
Łączna liczba miejsc w szkołach wynosi ok. 1 078 i wystarcza na potrzeby
Gminy Mrozy. Prognozy demograficzne przewidują spadek liczby dzieci w wieku
szkolnym w ciągu najbliższych 20 lat, w związku z tym aktualna baza oświatowa nie
wymaga rozbudowy. Konieczna jest natomiast modernizacja większości starych
budynków oświatowych, które nie są przystosowane do potrzeb nowoczesnego
kształcenia dzieci i młodzieży.
Tabela 16
Średnia ilość dzieci i oddziałów w szkołach gminnych w latach 1994 – 2003
Rok szkolny
1999/2000
2000/2001
Liczba uczniów
1 596
1 489
Liczba oddziałów
Średnia liczba
76
57
dzieci w oddziale
21
26
41
2001/2002
2002/2003
1 566
1 551
72
73
22
21
Źródło: Strategia Rozwoju Gminy Mrozy do 2020 roku
1 600
1 580
1 560
1 540
1 520
1 500
1 480
1 460
1 440
1 420
1999/2000
2000/2001
2001/2002
2002/2003
Liczba uczniów
Liczba uczniów na przestrzeni ostatnich lat nieznacznie się wahała. Dość duży
spadek liczby uczniów nastąpił jedynie w roku 2001. Lata największego wyżu
demograficznego (dzieci urodzone w latach 1980 – 1984) już minęły. Obecnie
przewiduje się znaczny spadek liczby uczniów związany z wejściem w wiek szkolny
dzieci urodzonych w czasie niżu demograficznego lat dziewięćdziesiątych.
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1999/2000
2000/2001
Liczba oddziałów
2001/2002
2002/2003
Średnia liczba dzieci w oddziale
Średnia liczba dzieci wahała się od 21 do 25 w roku szkolnym 2000/2001.
42
Tabela 17
Szkolnictwo w Gminie Mrozy w 2002/2003 r. (dane UG Mrozy)
L.p
SP
SP
SP
SP
Razem
Gim.
Gim.
Razem
LO
Placówka Wielkość Liczba
Lipiny
Jeruzal
Grodzisk
Mrozy
Jeruzal
Mrozy
Mrozy
Liczba
szkoły w dzieci
oddziałów
m3
2 065
2 464
4 599
11 830
6 + „0”
6 +”0”
6 +”0”
16 +”0”
2 290
3 425
5 715
3 400
59
117
82
437
695
131
255
386
139
Budżet
Liczba nauczycieli
440 558
441 387
414 836
1 532 573
9
12
10
34
990 260
844 057
1 834 317
1 416 983
7
25
32
22
34 + 4 („0”)
6
11
17
6
Ogółem w gminie w 2005 roku do szkół podstawowych, gimnazjów i liceum
uczęszczało 1 220 dzieci, które kształciły się w 61 oddziałach.
Tabela 18
Nakłady budżetu gminy na oświatę, subwencja oświatowa
Wykonanie budżetu gminy
Rok
Ogółem oświata
% udział w
Subwencja oświatowa
Kwota
% udział
budżecie gminy
subwencji w
finansowaniu
1990
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
313 504
302 460
2 745 127
4 038 469
3 673 937
4 968 913
6 425 214
6 533 642
7 265 175
13,0
11,1
52,1
49,9
44,2
49,4
54,2
56,7
51,6
1 784 332
2 607 354
2 935 194
3 409 441
4 379 227
4 877 383
5 194 406
oświaty
64,9
64,6
79,9
68,6
69,2
74,6
71,5
43
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1996
1997
1998
1999
2000
% udział nakładów na oświatę w budżecie gminy
2001
2002
% udział subwencji w finansowaniu oświaty
Procentowy udział nakładów na oświatę w okresie 1996 – 2002 wahał się między
44,2 a 56,7. Począwszy od roku 1998 nakłady na oświatę systematycznie rosły. W
2001 roku odnotowano nieznaczny ich spadek. Należy podkreślić iż wydatki na
oświatę
stanowią
obecnie
w
gminach
najważniejszą
pozycję
budżetową.
Nierozsądne zarządzanie w tej sferze oraz nieprzemyślane dotowanie placówek
oświatowych może w przyszłości jeszcze bardziej uzależnić oświatę od dotacji z
budżetu
gminy.
Władze
gminy
powinny
stopniowo
wprowadzać
elementy
efektywnego zarządzania kosztami w jednostkach budżetowych oraz stanowczo
przeciwstawić się roszczeniowym postawom środowisk związanych z działalnością
oświatową. Częściowe usamodzielnienie w kwestii finansowej placówek oświatowych
pozwoli z jednej strony odciążyć budżet gminy, z drugiej, pozwoli zminimalizować
koszty działalności tych jednostek. Każdorazowo potrzeby finansowe jednostek
oświatowych powinny jasno i precyzyjnie wynikać z potrzeb nakreślonych poprzez
oszacowane koszty jednostkowe ich działalności.
Tabela 19
Porównanie wydatków na oświatę w gminie i województwie w latach 1999 – 2001 w tys. zł
Ogółem wydatki na oświatę
1999
2000
2001
Mrozy
4 968,9
6 425,2
5 889,0
Powiat
25 470,4
31 563,1
26 739,0
Województwo 729 455,2 1 257 024,8 1 096 974,1
Udział w budżecie
1999
2000
2001
49,41
54,22
51,16
48,25
46,21
36,34
47,61
42,27
33,64
Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2002
44
Na tle powiatu i województwa udział wydatków budżetowych na oświatę w gminie
kształtuje się na wysokim poziomie (niemal o 15% większe wydatki na oświatę w
porównaniu ze średnią w powiecie mińskim).
Na terenie gminy funkcjonuje Gminna Biblioteka Publiczna w Mrozach z filią w
Jeruzalu.
Działalnością sportową na terenie gminy zajmuje się Klub Sportowy „Watra”,
powstały w 1924 roku oraz Uczniowskie Kluby Sportowe przy szkołach gminnych.
Zadania ochrony zdrowia w Gminie Mrozy to m.in.:
•
Działania w zakresie pozyskania kadry lekarskiej
•
Działania w zakresie promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej
•
Poprawa stanu technicznego obiektów – przychodni i ośrodków zdrowia
•
Doposażenie w nowoczesny sprzęt medyczny i diagnostyczny
Zadania z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej realizują w Gminie Mrozy
następujące zakłady:
Tabela 20
Ośrodek
Właściciel
zdrowia
Ilość
lekarzy pielęgniarek
Z ZOZ „San-
Elżbieta i
Medica” s.c w
Ireneusz
Jeruzalu
Skrzypek
N ZOZ „Puls” w Zarząd Puls sp.
Mrozach
Ilość
Ilość
Ilość porad w
pacjentów
miesiącu
2
4
2 537
(2002r.)
673
3
5
6 600
2 000
Z o. o NZOZ
„Puls”
Źródło: UG Mrozy
Samodzielny Specjalistyczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej
Rudka
45
Aleja Teodora Dunina 1
05 – 320 Mrozy
Zadaniem Samodzielnego Specjalistycznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej
W Rudce jest świadczenie usług zapobiegawczo-leczniczych, pielęgnacyjnoopiekuńczych oraz diagnostycznych ludności zamieszkującej na obszarze działania
Zespołu.
Podstawowym
obszarem
działania
Zespołu
jest
Województwo
Mazowieckie, przy czym zespół może świadczyć usługi zdrowotne na pozostałym
obszarze Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w statucie oraz
powszechnie obowiązujących przepisów prawa.
Usługi zapobiegawczo-lecznicze obejmują:
•
Udzielanie świadczeń specjalistycznych i konsultacyjnych, ambulatoryjnych i
stacjonarnych w zakresie pulmonologii i rehabilitacji leczniczej
•
Analizowanie stanu zdrowia i stopnia zaspokajania potrzeb zdrowotnych w
zakresie świadczonych usług
•
Prowadzenie
działalności
dydaktyczno-naukowej,
naukowych
i
prac
w
metodyczno-organizacyjnej,
tym
uczestniczenie
badawczo-rozwojowych
w
i
statystycznej
prowadzeniu
innych
i
badań
indywidualnych
programach z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia.
•
Szkolenie osób przygotowujących się do wykonywania zawodu medycznego
lub wykonujących zawód medyczny
Pomoc społeczna
Pomoc społeczna integralna częścią polityki państwa, mającej na celu umożliwienie
osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, z którymi nie są w
stanie sobie poradzić wykorzystując własne środki oraz możliwości. Celem pomocy
społecznej jest zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz
umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka.
Pomoc społeczna powinna w miarę możliwości doprowadzić do życiowego
usamodzielnienia oraz trwałej integracji ze środowiskiem. Zadania z zakresu pomocy
społecznej realizuje na terenie gminy Ośrodek Pomocy Społecznej.
46
Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje zadania zlecone gminie zgodnie z ustaleniami
przekazanymi w tej sprawie przez wojewodę, a także zadania własne zgodnie z
ustaleniami Rady Gminy.
Zadania z zakresu pomocy społecznej obejmują w szczególności:
•
Pomoc finansową (zasiłki stałe, stałe wyrównawcze, okresowe, okresowe
gwarantowane, okresowe specjalne, macierzyńskie zasiłki okresowe i
jednorazowe, zasiłki celowe, celowe specjalne, renty socjalne, zasiłki rodzinne
i pielęgnacyjne)
•
Usługi (usługi opiekuńcze, pomoce sąsiedzkie)
•
Pomoc rzeczową (odzież, wyprawki szkolne, posiłki, udzielanie schronienia)
•
Pracę socjalną, rozumianą jako działalność zawodową, nakierowaną na
pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do
funkcjonowania w społeczeństwie oraz na tworzeniu warunków sprzyjających
temu celowi)
Tabela 21
Zakres pomocy świadczonej w gminie
Rodzaj pomocy
Zasiłki stałe
Zasiłki stałe wyrównawcze
Zasiłki rodzinne
Zasiłki pielęgnacyjne
Zasiłki macierzyńskie
Zasiłki okresowe
Dożywanie
dzieci
w
Nakłady
86 294
74 624
50 444
77 256
33 513
14 419
72 000
Ilość (2002r.)
23
26
122
59
30
43
283
szkołach
Ogółem dotacja
408 550
485
Tabela 22
Realizacja zadań własnych gminy w 2002r
Rodzaj pomocy
Praca socjalna
Sprawianie pogrzebu
Dożywianie
dzieci
szkołach
Usługi opiekuńcze
Zasiłki celowe
Pomoc rzeczowa
Ogółem
w
Nakłady
191
1 725
48 800
Ilość
38
3
116
3 090
25 402
1 609
95 017
1
208
71
497
47
Źródło: Strategia Rozwoju Gminy Mrozy do 2020 roku
Cechy charakterystyczne jednostek organizacyjnych realizujących zadania z zakresu
pomocy społecznej to dobre przygotowanie zawodowe zatrudnionej kadry,
odpowiednia baza techniczna w wystarczającej ilości i dobrym stanie technicznym.
W ostatnim czasie zauważyć można duże rozwarstwienie w poziomie życia ludności.
Gwałtownie narasta i nasila się proces pauperyzacji całych środowisk, zwłaszcza na
terenach wiejskich. To właśnie ludność z terenów wiejskich powinna zostać objęta
szczególną opieką ze strony państwa. Jednak charakter i zakres tej pomocy nie
powinien ograniczać się wyłącznie do transferu świadczeń rzeczowych lub innych
usług pomocowych, lecz obejmować szeroko rozumiany rozwój lokalnych zasobów
ludzkich. Gmina powinna opracować programy wyjścia z ubóstwa, alkoholizmu oraz
innych patologii społecznych organizując np. spotkania informacyjne, kluby lokalne,
koła zainteresowań, szkolenia i praktyki zawodowe, różnego rodzaju odpłatne roboty
publiczne na jej terenie.
W sferze społecznej najpilniejsze zadania na terenie Gminy Mrozy to:
•
poprawa sytuacji na rynku pracy – tworzenie warunków dla powstawania
nowych miejsc pracy;
•
poprawa stanu bazy lokalowej i wyposażenia placówek oświatowych, aby były
one w stanie zapewnić odpowiedni poziom kształcenia dzieci i młodzieży;
•
poprawa bazy lokalowej i wyposażenia placówek ochrony zdrowia;
•
poprawa stanu bezpieczeństwa – przeciwdziałanie patologiom;
•
pomoc w zagospodarowaniu czasu wolnego dzieci i młodzieży – budowa
obiektów sportowych, działalność kulturalna;
•
działania edukacyjne dla dorosłych – kursy, szkolenia dotyczące działalności
gospodarczej, agroturystyki, produkcji zdrowej żywności.
Bezpieczeństwo publiczne
Za zapewnienie porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli, ochronę
przeciwpożarową i zapobieganie innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia
ludzi oraz środowiska odpowiada Starosta Miński, Komendant Powiatowy Policji oraz
Komendant Powiatowy Państwowej Straży Pożarnej. Odpowiedzialność ponoszą:
Komendanci Policji – za porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli, Komendant
Państwowej Straży Pożarnej oraz Terenowe Jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej
– za ochronę przeciwpożarową i zapobieganie innym nadzwyczajnym zagrożeniom
środowiska oraz zdrowia i życia ludzi.
48
Komisariat Policji w Mrozach funkcjonuje samodzielnie od 01.01.2002 roku i
obsługuje 5 gmin – Mrozy, Kałuszyn, Cegłów, Latowicz oraz Siennicę). Na jednego
policjanta KP Mrozy przypada 1 120 mieszkańców i 18 km2 terenu.
Jednostka utrzymuje kontakty ze społeczeństwem między innymi dzięki:
•
programowi „Bezpieczna wieś”
•
uczestniczeniu w spotkaniach OSP, komisji bezpieczeństwa, rolnictwa, a
także w spotkaniach z sołtysami i organizacjami typu non-profit
•
realizacji programu „niebieska karta”, dzięki czemu w wielu rodzinach
zahamowana została przemoc
Tabela 23
Statystyka wykrywalności przestępstw na terenie Gminy Mrozy:
Ogólna
Przestępstwa kryminalne Pozostałe przestępstwa
71%
52,9%
100%
Wnioski Komendanta Policji w Mrozach:
§ zwiększenie liczby etatów dzielnicowych
§ zwiększenie liczby etatów w KP Mrozy do 33
§ utworzenie etatu Z-cy Komendanta Komisariatu
§ wymiana samochodów
§ polepszenie wyposażenia komisariatu
§ wymiana centrali telefonicznej
Analizując kategorię przestępstw mających zdecydowany wpływ na poczucie
bezpieczeństwa mieszkańców gminy, należy za tę kategorię uznać przestępstwa
przeciwko mieniu. Działania prewencyjne prowadzone są z uwzględnieniem:
•
Współpracy z agencjami ochrony mienia w zakresie opracowania zbiorczej
dyslokacji oraz wspólnych patroli
•
Współpracy ze szkołami, jednostkami wojskowymi z wykorzystaniem psa
do wykrywania narkotyków
•
Prowadzenia służb koncentrycznych w rejonach zagrożonych
Wykaz jednostek straży pożarnej:
Ochotnicza Straż Pożarna Borki
Ochotnicza Straż Pożarna Dębowce
Ochotnicza Straż Pożarna Grodzisk
Ochotnicza Straż Pożarna Guzew
Ochotnicza Straż Pożarna Jeruzal
49
Ochotnicza Straż Pożarna Lipiny
Ochotnicza Straż Pożarna Łukowiec
Ochotnicza Straż Pożarna Mała Wieś
Ochotnicza Straż Pożarna Mrozy
Ochotnicza Straż Pożarna Sokolnik
Ochotnicza Straż Pożarna Topór
Ochotnicza Straż Pożarna Trojanów
Ochotnicza Straż Pożarna Wola Rafałowska
Organizacje pozarządowe
Na terenie Gminy Mrozy działa niewiele stowarzyszeń, fundacji, klubów sportowych,
kół zainteresowań itp. Może to świadczyć o przeciętnym poziomie rozwoju tzw.
społeczeństwa obywatelskiego. Władze gminy powinny w przyszłości położyć
szczególny nacisk na problem aktywizacji społecznej, szczególnie ludności rolniczej
oraz dzieci i młodzieży.
Identyfikacja Problemów
Z 5 076 osób w wieku produkcyjnym tylko ok. 6 % legitymuje się
wykształceniem powyżej średniego. Zdecydowana większość mieszkańców
legitymuje się wykształceniem zasadniczym zawodowym lub podstawowym i
wymaga stworzenia i utrzymania istniejących stanowisk pracy. Jest to grupa najmniej
mobilna, dla której należy pozyskać inwestorów strategicznych poprzez stworzenie
korzystnych warunków inwestowania; tj. poprawę warunków infrastrukturalnych. W
najbliższych latach można oczekiwać wzrostu liczby mieszkańców z uwagi na:
•
możliwości terenowe lokalizacji osadnictwa, szczególnie zabudowy
jednorodzinnej na dużych działkach o funkcji rekreacyjno-turystycznej ,
•
dogodne połączenia komunikacyjne z Warszawą i Mińskiem Mazowieckim
•
stały, obserwowany od kilku już lat, proces lokalizacji nowych miejsc pracy na
terenie Gminy Mrozy wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych i tendencje
do wykorzystania przeznaczonych na zagospodarowanie terenów zgodnie z
aktualnym planem miejscowym
•
atrakcyjność lokalizacji osadnictwa ze względu na warunki przyrodniczokrajobrazowe oraz dobry stan środowiska przyrodnicze
50
III. ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTUACJI NA OBSZARZE
ROZWOJU LOKALNEGO
WDRAŻANIA
PLANU
Zmiany w strukturze rolnej i leśnej
Restrukturyzacja rolnictwa
Na terenie gminy przeważają gospodarstwa wielokierunkowe. Jest efektem
występowania średniej jakości gleb, niekorzystnej struktury agrarnej gospodarstw
rolnych i braku stabilnych rynków zbytu. W związku z tym należy opracować program
restrukturyzacji rolnictwa. Głównymi kierunkami tych zmian powinny być:
-
rozwój rolnictwa ekologicznego;
-
popularyzacja nowych rodzajów upraw i hodowli;
-
tworzenie grup producenckich i współdziałanie rolników w celu pozyskania
nowych rynków zbytu.
Rozwój przetwórstwa i usług okołorolniczych
Rozwój
lokalnych
firm
przetwarzających
produkty
rolne
pozwali
na
wyeliminowanie części pośredników między producentem a konsumentem. Będzie to
miało korzystny wpływ na kształtowanie się cen produktów, gdyż owi pośrednicy
przejmują znaczną część dochodów. Powstanie przetwórni może dać rolnikom
możliwość ukierunkowania produkcji i organizacji zbytu, tym bardziej, że produkty
przetworzone lub uszlachetnione są łatwiej zbywane.
Rozwój infrastruktury
Kompleksowa infrastruktura techniczna w gminie
Realizacja inwestycji wyposażających gminę w kompleksową infrastrukturę
techniczną
jest
podstawowym
czynnikiem
mającym
wpływ
na
jej
rozwój.
Szczegółowe plany powinny dotyczyć:
-
modernizacji ujęcia wody;
-
budowy systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych;
-
modernizacji gminnych sieci elektroenergetycznych;
-
budowy systemu gazociągowego;
-
gospodarki odpadami stałymi i płynnymi z produkcji rolnej i pozarolniczej.
Modernizacja systemu komunikacyjnego w gminie
51
Odpowiedni poziom rozwoju systemu komunikacyjnego jest kolejnym istotnym
czynnikiem rozwoju lokalnego. Sieć dróg w gminie wymaga usprawnień
i modernizacji, duże zastrzeżenia budzą stan nawierzchni i parametry techniczne
dróg. Konieczne jest opracowanie koncepcji układu komunikacyjnego w gminie
i opracowanie harmonogramów działań, niezbędnych do jego wdrożenia. Poza
samymi drogami uwagę należy zwrócić na urządzenia infrastruktury drogowej, czyli
chodniki, parkingi, oświetlenie uliczne, tablice informacyjne oraz ścieżki rowerowe.
Poprawa stanu środowiska naturalnego
Władze gminy powinny przede wszystkim dołożyć starań, aby nie dopuścić do
pogorszenia stanu środowiska naturalnego. Konieczne jednak są inwestycje, które
mogą ten stan poprawić – gazyfikacja, modernizacja sieci elektroenergetycznej,
budowa systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych, utylizacja
odpadów w tym także z produkcji zwierzęcej, a także poprawa estetyki gminy
poprzez likwidację „dzikich” wysypisk śmieci.
Istotnym elementem działań na rzecz ochrony środowiska jest edukacja
ekologiczna społeczności lokalnej.
Poprawa warunków i jakości życia mieszkańców
Dostosowanie infrastruktury społecznej do potrzeb mieszkańców
Placówki oświatowe powinny zapewnić młodzieży poziom kształcenia, który
pomoże im w dalszej edukacji na poziomie średnim i wyższym. Istotnym elementami
poprawiającymi jakość kształcenia są baza lokalowa, wyposażenie w pomoce
naukowe oraz kwalifikacje kadry pedagogicznej. Podobnie sytuacja wygląda jeśli
chodzi o opiekę medyczną.
„Inwestowanie w młodych”
Konieczne jest opracowanie planu działań, które stanowiłyby dla młodzieży
alternatywę dla ucieczki do większych miast lub bezproduktywnego spędzania czasu.
Należy wykorzystać istniejącą bazę sportowo – rekreacyjną oraz dążyć do jej
rozbudowy. Istotna dla osiągnięcia zamierzonych celów jest ścisła współpraca
samorządu, placówek oświatowych, kulturalnych, sportowych i instytucji zajmujących
się pracą z młodzieżą.
52
Przeciwdziałanie i łagodzenie skutków bezrobocia
Sposobem na zmniejszanie bezrobocia na terenie gminy może być
współpraca Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej i Urzędu Gminy przy
planowaniu i realizacji prac interwencyjnych, robót publicznych oraz organizacji
szkoleń umożliwiających przekwalifikowanie lub podniesienie kwalifikacji. Pomoc
powinna polegać również na wspieraniu inicjatywy obywateli chcących założyć
własną działalność. Pomoc ta może polegać na przykład na doradztwie i szkoleniu w
zakresie prowadzenia indywidualnej działalności gospodarczej. Najefektywniejszym
sposobem przeciwdziałania bezrobociu jest wspieranie rozwoju sektora Małych i
Średnich Przedsiębiorstw. Wynika to m.in. z faktu, że organizacja jednego miejsca
pracy w małej firmie jest zdecydowanie mniej kosztowna niż w przemyśle. Władze
gminy powinny umożliwić rozwój sektora MSP poprzez tworzenie terenów pod nowe
inwestycje, regulacja stanu prawnego działek, wyposażenie ich w niezbędną
infrastrukturę oraz opracowywanie systemu ulg dla osób i firm tworzących na terenie
gminy nowe miejsca pracy.
Zwiększanie atrakcyjności turystycznej gminy
Rozwój turystyczno-rekreacyjnych funkcji gminy nie może opierać się
wyłącznie o istniejące zasoby i walory. Konieczne jest podjęcie długofalowych
działań, które podniosą atrakcyjność gminy – zarówno dla turystów, jak i osób
poszukujących terenów pod domki letniskowe. Aby skutecznie realizować te cele
należy opracować i wdrożyć programy: zalesiania gleb nieprzydatnych rolniczo, małej
retencji, rozbudowy bazy turystyczno-rekreacyjnej i rozwoju agroturystyki.
Promocja gminy i współpraca z samorządami i instytucjami
Należy opracować gminny program promocji, który pomoże w dotarciu z
odpowiednią ofertą do potencjalnego odbiorcy. Plan ten musi uwzględniać specyfikę
oferowanych produktów i usług (produkty rolnicze, zdrowa żywność, usługi
agroturystyczne, tereny pod inwestycje, budownictwo mieszkaniowe, rekreację) oraz
grup docelowych. Dla realizacji wszelkiego rodzaju działań umożliwiających gminie
rozwój konieczne jest pozyskanie środków ze źródeł zewnętrznych. Ułatwić to może
53
zbudowanie grupy pracowników umiejących przygotowywać profesjonalne wnioski o
środki pomocowe oraz prowadzić i rozliczać inwestycje.
Pozytywne efekty dla rozwoju gminy może przynieść również nawiązanie współpracy
z innymi samorządami, zarówno krajowymi, jak i zagranicznymi. Współpraca między
jednostkami samorządowymi może polegać na wymianie doświadczeń, kontaktów
gospodarczych, wymianie kulturalnej i wymianie młodzieży.
IV. REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW
W Planie Rozwoju Lokalnego do realizacji przyjęto projekty i zadania polegające
na poprawie sytuacji na obszarze Gminy Mrozy z uwzględnieniem: zmian w
strukturze gospodarczej obszaru, zmian w sposobie użytkowania terenu poprzez
stworzenie warunków do powstawania i rozwoju zakładów produkcyjno-usługowych
oraz rozwoju drobnej przedsiębiorczości, rozwoju systemu komunikacyjnego i
infrastruktury drogowej oraz poprawy stanu środowiska naturalnego.
1. PLANOWANE PROJEKTY I ZADANIA INWESTYCYJNE NA LATA 2004 - 2006
54
Do
realizacji
z
udziałem
środków
z
Europejskiego
Funduszu
Rozwoju
Regionalnego
Program Operacyjny: Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego
Priorytet 3 – Rozwój lokalny
Działanie 3.1. Obszary wiejskie
Etapy
działania
Nazwa planowanego
Zgodność
działania - zadanie
z planem
Lp
zagosp.
Typ projektu
przestrz.
inwestycyjnego
Harmonogram
realizacji
Instytucje
i podmioty
uczestniczące
we wdrażaniu
Oczekiwane
rezultaty
beneficjent
końcowy
Nakłady do poniesienia
w zł
BUDOWA I MODERNIZACJA URZĄDZEŃ ZAOPATRZENIA W WODĘ 2004-2006
Dziedziny interwencji: 3. Infrastruktura podstawowa
3.4 Infrastruktura środowiskowa
3.4.4 Woda pitna (gromadzenie, przechowywanie, uzdatnianie i dystrybucja)
Budowa wodociągu w
1. miejscowości Gójszcz
Lp.
Nazwa planowanego
Typ projektu
inwestycyjnego
Zwiększenie
wydajności
układu
2005 r.
Zgodność
z planem
zagosp.
przestrz.
Etapy
działania
Oczekiwane
rezultaty
Harmonogram
realizacji
Ogółem
Gmina
Budżet
Gmina Mrozy państwa
EFRR
Instytucje
i podmioty
uczestniczące
we wdrażaniu
827 818,12
- 124 507,63
- 82 781,81
- 620 863,59
w zł
beneficjent
końcowy
BUDOWA URZĄDZEŃ DO ODPROWADZANIA I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW
2004-2006
3.4.5 Oczyszczanie ścieków
Rozbudowa
1. oczyszczalni ścieków w
miejscowości Mrozy
Ogółem
2005-2006
I i II etap
Ochrona
środowiska
Gmina
Gmina MrozyBudżet
państwa
EFRR
3 329 346,85
- 486 017,44
- 332 934,69
- 2 497 010,14
2. Planowane Projekty i zadania Inwestycyjne na lata 2007-2013
Priorytet 3 – Rozwój lokalny
55
Działanie 3.1. Obszary wiejskie
Lp
Nazwa planowanego
Typ projektu
inwestycyjnego
Zgodność
z planem
zagosp.
przestrz.
Etapy
działania
Oczekiwane
rezultaty
Harmonogram
realizacji
Instytucje
i podmioty
uczestniczące
we wdrażaniu
w zł
beneficjent
końcowy
BUDOWA URZĄDZEŃ DO ODPROWADZANIA I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW
2007-2013
Dziedziny interwencji: 3 Infrastruktura podstawowa
3.4.5 Oczyszczanie ścieków
Budowa oczyszczalni
ścieków w Jeruzalu
wraz z siecią
kanalizacyjną
2007 r.
Ochrona
środowiska
Gmina Mrozy
Budowa sieci
kanalizacyjnej z
przyłączami we wsiach:
Wola Paprotnia, Kruki,
2.
Grodzisk, Skruda,
Choszcze, Guzew, Wola
Rafałowska, Sokolnik,
Trojanów
2007 - 2010
Ochrona
środowiska
Gmina Mrozy
Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej we wsiach:
3.
Kuflew, Kołacz,
Łukówiec, Płomieniec,
Lipiny
2008 - 2013
Ochrona
środowiska
Gmina Mrozy
1.
Gmina EFRR -
3 000 000
750 000
2 250 000
BUDOWA I MODERNIZACJA URZĄDZEŃ ZAOPATRZENIA W WODĘ 2007-2013
3.4.4 Woda pitna (gromadzenie, przechowywanie, uzdatnianie i dystrybucja)
1.
Budowa wodociągu w
miejscowościach
Płomieniec oraz Topór
2007, 2008
Ochrona
środowiska
Gmina Mrozy
Gmina EFRR -
800 000
200 000
600 000
INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA I OCHRONY ZDROWIA 2007-2013
1.
Budowa szkolnej sali
gimnastycznej przy
Zespole Szkół
Podstawowych w
miejscowości Mrozy
2007r.
I etap
Poprawa bazy
Gmina Mrozy
sportowej
Gmina EFRR -
500 000
125 000
375 000
56
BUDOWA I MODERNIZACJA INFRASTRUKTURY DROGOWEJ 2007-2013
1.
Budowa drogi gminnej
Dębowce – Borki, 3 km
2007 r.
Gmina Mrozy
Gmina EFRR -
1 500 000
375 000
1 125 000
2.
Budowa drogi we wsi
Kuflew, 1 km
2007 r.
Gmina Mrozy
Gmina EFRR -
500 000
125 000
375 000
3.
Budowa drogi Grodzisk
– Gójszcz, 4 km
2008, 2009
Gmina Mrozy
Gmina EFRR -
2 000 000
500 000
1 500 000
4.
Budowa ulicy B. Prusa
w Mrozach
2007 r.
Gmina Mrozy
Gmina EFRR -
650 000
112 500
487 500
Określenie kryteriów kolejności realizacji projektów
Kolejność realizacji projektów inwestycyjnych w poszczególnych latach została
ustalona z uwzględnieniem możliwości spełnienia przez projekt n/w kryteriów:
kryteria formalne projektu
-kryteria
możliwość
złożeniai techniczne
kompletnego
wniosku
merytoryczne
projektu
z
kompletem
załączników
warunków
formalnych)
- (spełnienie
spójność projektu
z celami
działania określonymi w ZPORR
oczekiwane rezultaty
właściwa projektu
wartość projektu–
wartość
zadania
1 mln euro przez
-- trwałość
( sposóbcałkowita
zarządzania
projektu
poponiżej
jego wykonaniu
- stworzenie warunków do rozwoju drobnej przedsiębiorczości w rejonie
- możliwość
okres 5 lat)uzyskania dofinansowania z EFRR na realizację projektu
projektu
wpływ projektu
na zwiększenie
atrakcyjności
gospodarczej
i inwestycyjnej
V.- POWIĄZANIE
PROJEKTÓW
INNYMI DZIAŁANIAMI
REALIZOWANYMI
NA TERENIE
GMINY
polepszenie
warunkówZkomunikacji
dla mieszkańców
w obszarze
projektów
obszaru objętego projektem oraz stworzenie warunków do wzrostu
- zmniejszenie kosztów utrzymania i eksploatacji po wykonaniu inwestycji
zatrudnienia
Działanie władz Gminy Mrozy ma na celu wzmocnienie otoczenia rolnictwa i
- poprawa stanu środowiska naturalnego
- wskaźniki
osiągnięcia
projektu
stworzenie
warunków
do celów
rozwoju
przemysłu rolno-spożywczego i nowoczesnej
- możliwość
w okresie
2004-2006
– wykonalność
produkcji
rolnejrealizacji
a także
wzmocnienie
sfery
usługowej techniczna
związanej z obsługą
- wskaźnikiłódzkiej.
ekonomiczne
aglomeracji
Celemi finansowe
niezbędnym do osiągnięcia tego jest stworzenie
warunków
do politykę
rozwojuochrony
przedsiębiorczości
- wpływ na
środowiska z wykorzystaniem kapitału lokalnego i
zewnętrznego.
Możnarównych
to osiągnąć
- wpływ na politykę
szans poprzez realizację inwestycji w zakresie
gospodarki wodno-ściekowej na terenie wsi, uregulowanie gospodarki odpadami,
stworzenie warunków do rozwoju turystyki i wypoczynku poprzez wykorzystanie
kompleksów leśnych, ochrona zasobów przyrodniczych, poprawy stanu dróg i
połączeń komunikacyjnych. Te zamierzenia i cele można osiągnąć poprzez:
57
powyższe marginalizacji
związane są z koniecznością
inwestycji.
Część
• Działania
przeciwdziałanie
społecznej i dokonania
ekonomicznej
obszarów
zadań inwestycyjnych
może być realizowana z udziałem środków zewnętrznych m.in.
wiejskich
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w programach operacyjnych np.
• zwiększenie atrakcyjności obszarów wiejskich dla inwestorów lokalnych i
Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego i Sektorowych
inwestorów zewnętrznych
Programach Operacyjnych.
• aktywizację lokalnej społeczności
Celem realizacji Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
• rozwój społeczeństwa informacyjnego
Regionalnego w ramach Priorytetu 3 – Rozwój lokalny w Działaniu 3.1 – Obszary
• wzrost mobilności zawodowej mieszkańców wsi
wiejskie jest wykorzystanie potencjału ekonomicznego, turystycznego, kulturowego,
• zwiększenie
poziomu inwestycji
lokalnych atrakcyjności obszarów wiejskich
historycznego
i przyrodniczego
w celu zwiększenia
• wyzwolenie
lokalnego
potencjału przedsiębiorczości i zaangażowanie
dla inwestorów
lokalnych
i zewnętrznych.
jako szansa
trudności
ekonomicznych
Wmieszkańców
ramach Działania
3.1 –przezwyciężenia
Obszary wiejskie
do realizacji
przewiduje się
•
tworzenie
warunków
do
dywersyfikacji
działalności
gospodarczej
poprzez
projekty inwestycyjne wynikające z PRL oraz Strategii Rozwoju Gminy Mrozy
do
stworzenie
mieszkańcom
możliwości
na
podjęcie
działań
w
celu
2020 roku.
i urozmaicenie
rozszerzenie
jej na różnorakie
Wrozgałęzienia
PRL ujęte zostały
projekty i produkcji,
zadania planowane
do realizacji
w okresie
odległe
od
siebie
dziedziny
po
to
aby
straty
poniesione
w
jednej
2004-2006 przewidziane do współfinansowania z udziałem środków EFRR móc
oraz
zyskami
osiągniętymi
w innej branży
budżetu zrekompensować
gminy oraz do realizacji
w okresie
2007-2013.
• Wwzrost
kreatywności
zakresie
poszukiwania
ramach
Działania w
3.1.
– Obszary
wiejskie pozarolniczych
do realizacji w źródeł
Gminie Mrozy
utrzymania
przewiduje
następujące typy projektów inwestycyjnych:
• tworzenie przyjaznego środowiska dla rozwoju mikroprzedsiębiorstw
Budowa lubpolityki
modernizacja
gminnych
znaczeniu lokalnym
• realizowanie
równychdróg
szans
– czyli ouwzględnienie
w procesie
- realizacji
modernizacja
ulic
osiedlowych
poszczególnych projektów interesu grup społecznych
- znajdujących
modernizacja się
ulic w
przy
terenach przemysłowych
usługowych
trudniejszej
sytuacji: osób i niepełnosprawnych
( np.
- łamanie
modernizacja
dróg
gminnych,
barier architektonicznych podczas inwestycji w zakresie
modernizacji dróg ), kobiet (poprawa sytuacji kobiet na rynku pracy – np.
Gospodarka
poprzez
rozwójodpadami
agroturystyki na obszarach wiejskich, samozatrudnienie
- poprzez
uporządkowanie
gospodarki
stworzenie
bazy doodpadami
rozwoju stałymi.
turystyki z wykorzystanie walorów
przyrodniczych terenu), korzystających ze świadczeń pomocy społecznej
Rozbudowa systemu kanalizacji sanitarnej
(aktywizacja grupy bezrobotnych przy pracach inwestycyjnych , tworzenie
- budowa oczyszczalni zbiorczych, sieci kanalizacyjnej wraz z przyłączami
nowych miejsc pracy )
- budowa przydomowych oczyszczalni ścieków
Zaopatrzenie wsi w wodę
- modernizacja ujęcia wody
VI. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO
Realizacja projektów z zakresu rozwoju infrastruktury technicznej będzie miała
bezpośredni pozytywny wpływ na środowisko przyrodnicze, zmniejszy się ilość
zanieczyszczeń odprowadzanych do wód ze źródeł komunalnych, zmniejszy się
58
negatywne oddziaływanie odpadów na środowisko przyrodnicze, poprawią się
warunki komunikacji drogowej, zwiększy się przejezdność ulic i dróg.
Zrealizowany projekt inwestycyjny będzie analizowany pod katem osiągnięcia
następujących wskaźników:
wskaźnik produktu
-
długość zmodernizowanych ulic i dróg
-
długość wybudowanej kanalizacji deszczowej
-
ilość wybudowanych oczyszczalni zbiorczych
-
długość wybudowanych kolektorów sanitarnych
-
ilość przyłączy kanalizacyjnych
-
ilość wybudowanych przydomowych oczyszczalni ścieków
-
liczba mieszkańców objęta zagospodarowaniem odpadów stałych –
segregacją
-
liczba gospodarstw rolnych objętych zagospodarowaniem odpadów
produkcji zwierzęcej.
wskaźnik rezultatu
-
stworzenie warunków do rozwoju drobnej przedsiębiorczości
-
zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej w rejonie projektu
-
podniesienie jakości dróg
-
skrócenie czasu podróży
-
zmniejszenie nakładów na bieżące remonty nawierzchni
-
poprawa stanu środowiska poprzez ograniczenie emisji toksycznych
składników spalin
-
oszczędność w kosztach eksploatacji pojazdów
-
poprawa stopnia integracji lokalnej sieci transportowej
-
zwiększenie poziomu skanalizowania obszaru miasta i gminy
-
zwiększenie liczby gospodarstw domowych podłączonych do kanalizacji
sanitarnej
-
możliwość podłączenia do kanalizacji zakładów produkcyjnych
-
poprawa czystości wód powierzchniowych
-
zmniejszenie kosztów jednostkowych oczyszczania ścieków
-
zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska odpadami stałymi
wskaźnik oddziaływania
59
-
poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego
-
poprawa stanu środowiska naturalnego
-
poprawa zdrowotności mieszkańców
-
liczba utworzonych lub utrzymanych miejsc pracy
Monitorowanie wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania
dokonywane raz w roku na etapie oceny PRL na podstawie:
będzie
-
danych statystycznych uzyskanych z GUS i Powiatowego Urzędu Pracy,
-
danych z Ewidencji Działalności Gospodarczej prowadzonej przez Wójta Gminy
-
Mrozy o rozwoju drobnej przedsiębiorczości
innych dostępnych opracowań pozwalających ma monitorowanie wskaźników
rezultatu
VII. PLAN FINANSOWY NA LATA 2004-2006 ORAZ
PROGNOZA BUDŻETU DO
2013
ROKU
DOCHODY I WYDATKI BUDŻETU
Sytuacja finansowa gminy Mrozy jest wynikiem założeń i realizacji polityki
finansowej i inwestycyjnej prowadzonej w gminie. Relacja między wydatkami
bieżącymi a inwestycyjnymi jest efektem racjonalności gospodarowania oraz kosztu
ogółu zadań zleconych i własnych. Prowadzona w gminie Mrozy gospodarka
finansowa jest zgodna z przepisami prawa polskiego w zakresie finansów jednostek
samorządu terytorialnego. Dochody i wydatki budżetu gminy realizowane są w
oparciu o sporządzane plany finansowe. Plany
obejmują racjonalne wielkości
wpływów i wypływów budżetowych, wynikające z poszczególnych pozycji klasyfikacji
budżetowej. Sprawozdania z wykonania budżetów kolejnych lat przedkładane są do
zaopiniowania
Regionalnej
Izbie
Obrachunkowej.
Pozytywne
opinie
o
sprawozdaniach rocznych z wykonania budżetów z lat 2000- 2003 świadczą o
racjonalności prowadzonej gospodarki budżetowej oraz o jej dostosowaniu do
obciążeń finansowych wynikających z realizowanych przez gminę zadań. Stanowi to
o wiarygodności gminy i kompetencji w zakresie zarządzania dochodami i
wydatkami.
Stanowi to podstawę dla rozwoju gminy w kontekście możliwości
realizacji i odpowiedniego zarządzania inwestycjami w gminie.
Informacje zbiorcze z wykonania dochodów i wydatków Gminy Mrozy z lat
2000-2003 udostępnione przez UG Mrozy zawierają następujące dane:
60
INFORMACJA ZBIORCZA Z WYKONANIA DOCHODÓW GMINY MROZY ZA
ROK 2000
Lp
Wyszczególnienie
Plan na rok
Wykonanie za
%
2000
10 591638
rok 2000
10 205 395 96,3
1 911 958
1 884 452 98,6
budżetu państwa
1 633 464
1 366 276 83,6
3
Część oświatowa subwencji ogólnej
4 379 227
4 379 227 100
4
Część rekompensująca subwencji ogólnej
277 557
277 577 100
5
Część podstawowa subwencji ogólnej
1 339 907
1 339 907 100
6
Dochody z majątku gminy
7
II
Pozostałe dochody
DOTACJA Z BUDŻETU
I
DOCHODY WŁASNE
1
Wpłaty z podatków i opłat pobieranych przez
gminę
2
Udziały w podatkach stanowiących dochód
502 513
452 381
547 012
505 595 92,4
ZADANIA ZLECONE I POWIERZONE
805 977
798 780 99,1
1
Dotacja na zadania zlecone ustawowo
795 670
788 473 99,1
2
Dotacja na zadania powierzone
DOCHODY OGÓŁEM I+II
10 307
11397 615
10 307 100
11 004 175 96,5
PAŃSTWA
90
NA
Źródło: na podstawie danych UG Mrozy
ROK 2001
Lp
Wyszczególnienie
I
DOCHODY WŁASNE
1
gminę
Plan na rok
2001
11 222712
Wykonanie za
%
rok 2001
10 253 678 91,4
1 541 764
1 294 853
budżetu państwa
1 364 723
1 230 515 90,2
3
4 877 838
4 877 838 100
4
1 459 582
1 459 582 100
5
331 528
331 528 100
6
462 200
210 146 45,5
7
Pozostałe dochody
1 185 532
849 671 71,7
2
84
61
II
DOTACJA
Z
BUDŻETU
PAŃSTWA
NA
926 399
926 399 100
1
936 399
936 399 100
2
12159 111
11 190 077
92
ROK 2002
Lp
Wyszczególnienie
Plan na rok
Wykonanie za
%
2002
11 548045
rok 2002
10 810 384 93,6
1 924832
1 544 720 80,3
budżetu państwa
1 377544
1 276 832 92,7
3
5 194406
5 194406 100
4
1 790918
1 790918 100
5
319 060
319 060 100
6
422 764
213 496 50,5
7
Pozostałe dochody
518 521
470 952 90,8
II
DOTACJA
1 925376
1 876 994 97,5
1
981 426
968 734 98,7
2
934 950
13 473421
908 260 96,2
12 678378 94,2
I
DOCHODY WŁASNE
1
gminę
2
Z
BUDŻETU
PAŃSTWA
NA
ROK 2003
Lp
Wyszczególnienie
Plan na rok Wykonanie za
2003
%
rok 2003
62
I
DOCHODY WŁASNE
10 912243
10 894 957
99,8
1
1 725432
1 691 296
98
budżetu państwa
1 281429
1 381 415 107,8
3
5 467429
5 467 429
100
4
1 476380
1 476 380
100
5
316 796
316 796
100
6
284 344
249 111
87,5
7
II
Pozostałe dochody
DOTACJA Z BUDŻETU PAŃSTWA NA
360 433
312 530
86,7
1 345685
1 344 861
99,9
1
832 990
832 745
99,9
2
512 695
12 257928
512 116
12 239 818
99,9
99,9
gminę
2
Dochody
budżetu
gminy
Mrozy
wzrosły
w
latach
2000–2003
z
11 004 175 PLN do 12 239 818 PLN. Najwyższy poziom osiągają one w 2003r. W
kolejnych latach miał miejsce stopniowy przyrost wpływów budżetowych. Informacje
zbiorcze zamieszczone powyżej wykazują znaczną przewagę dochodów własnych
gminy w rozumieniu Ustawy o finansach publicznych nad dotacjami z budżetu
państwa. Wśród dochodów własnych dominując pozycją są zaś wpływy z podatków
stanowiące dochód budżetu państwa. Na przestrzeni badanych lat istotna pozycję
wśród wpływów budżetowych ma także subwencja ogólna, a zwłaszcza jej cześć
oświatowa. Wysokość części oświatowej subwencji ogólnej wzrosła w roku 2003 w
porównaniu z latami ubiegłymi co odzwierciedla zapotrzebowanie w tym zakresie.
Rok 2004 objęty jest planem wydatków. Zgodnie ze sprawozdaniem o
dochodach budżetowych do dnia 30 października 2004 roku dochody kształtują się
następująco:
Wyszczególnienie
2004
63
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
Transport i łączność
Gospodarka mieszkaniowa
Urzędy naczelnych organów władzy
państwowej
Administracja publiczna
Bezpieczeństwo publiczne i ochr. Pp+ obrona
narodowa
Oświata i wychowanie
Ochrona Zdrowia
Opieka społeczna
Edukacyjna opieka wychowawcza
Gospodarka komunalna i ochr. środ.
Dochody razem
150 661,93
0
124 811,91
21 985,34
72 339,47
500,00
95 871,18
46 099,58
636 528,58
15 408
238 473,39
10 774,051,96
Wydatki budżetu gminy Mrozy w latach 2000-2003
2000
Wyszczególnienie
w PLN
Udział
w%
2001
2002
Udział w
Udział w
w PLN
%
W PLN
%
11849661 100,00 11511141 100,0014 074451 100,00
86,2 10 461090 74,32
9226717 77,86 9923558
Wydatki ogółem
Wydatki bieżące
2622944 22,14 1 587583
Wydatki inwestycyjne
13,79 3 613 361
25,67
2003
W PLN
Udział
w%
Dynamika
2003/2000
2000=100
12 042 427 100,00
89,5
10 777 366
1 265 061
101,63
116,8
10,5
48,23
Analiza dynamiki zmian wydatków ogółem w latach 2000-2003 wykazuje ich
wzrost o 1,63%. Następował on w sytuacji przyrostu wydatków bieżących (+16,8%).
Tempo przyrostu wydatków inwestycyjnych jest nierównomierne. Spadek wydatków
inwestycyjnych następuje w stosunku d roku poprzedniego w latach 2001 i 2003.
znaczny wzrost miał jednak miejsce w roku 2003. W przyszłości należy dążyć do
wzrostu poziomu inwestowania. Sprzyjać temu będzie wykorzystanie środków z
funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Kształtowaniu tendencji rozwoju gminy
będzie sprzyjać realizacja modelu strategicznego zarządzania. Stosowanymi
instrumentami są tu strategia rozwoju, wieloletni plan inwestycyjny oraz wieloletni
plan finansowy.
Struktura wydatków w roku 2003 wykazuje najwyższe potrzeby finansowe w dziale
oświata
i
wychowanie.
Sytuacja
taka
obserwowana
poprzedzających rok 2003. wydatki na oświatę
jest
także
w
latach
i wychowanie przekroczyły w
badanym roku wartość części oświatowej subwencji ogólnej. W roku 2003 nastąpił
64
także istotny spadek wydatków dotyczących działu gospodarka komunalna i ochrona
środowiska. Podczas gdy wydatki te w roku 2002 kształtowały się na poziomie
1 195 266 PLN, rok później było to tylko 682 176 PLN.
W 2004 r. w strukturze wydatków budżetowych ogółem do dnia 30 października
wykonanie wydatków i dochodów kształtuje się następująco:
Wyszczególnienie
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
Transport i łączność
Gospodarka mieszkaniowa
Urzędy naczelnych organów władzy
państwowej
Administracja publiczna
Bezpieczeństwo publiczne i ochr. Pp+ obrona
narodowa
Oświata i wychowanie
Ochrona Zdrowia
Opieka społeczna
Edukacyjna opieka wychowawcza
Gospodarka komunalna i ochr. środ.
Kultura i ochrona dziedzictwa nar.
Kultura fizyczna i sport
Wydatki razem
Źródło : na podstawie danych UG Mrozy
2004
904 044,07
709 681,97
186 329,07
20 830,34
1 530676,16
516 445,97
6 651334,5
46 099,58
704 297,74
412 631,05
1 074240,89
326 006,2
51 105,66
13218324,49
Wynik finansowy budżetu gminy Mrozy
W latach 2001-2004 politykę finansową gminy Mrozy cechuje konsekwencja.
Począwszy od 2000 r. (za wyjątkiem 2003r.) notowany jest ujemny wynik finansowy.
Deficyt nie wykazuje stałej tendencji narastającej bądź malejącej, szczególnie wysoki
poziom osiąga w roku 2002-9,8%. W takiej sytuacji w kolejnych latach wskazanym
jest monitorowanie wyniku finansowego z punktu widzenia analizy płynności
finansowej gminy. Szczegółowe dane zawiera poniższe zestawienie:
Zestawienie dochody - wydatki gminy Mrozy w latach 2001-2003
2000
2001
2002
11 004 175
11 190 077
12 687 378
Dochody
11 849 661
11 511 141
14 074 451
Wydatki
Wynik finansowy
-845 486
-321 064
-1 387 073
2003
12 239 818
12 042 427
197 391
65
VIII. SYSTEM WDRAŻANIA
Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem ponadkadencyjnym, określającym
cele i programy działań na kilka lat oraz wymagającym ciągłej pracy nad jego
aktualizacją. Proces jego wdrażania jest złożonym przedsięwzięciem, wymagającym
dobrego przygotowania informacyjnego i stałej komunikacji z otoczeniem. Wdrożeniu
programu towarzyszyć będzie jego ewaluacja, która będzie się opierać na
pozyskiwaniu obiektywnej informacji o jego przebiegu, skutkach i publicznym
odbiorze.
Realizacja Planu Rozwoju Gminy uzależniona jest od wysokości pozyskanych
środków zarówno krajowych jak i z funduszy strukturalnych. Biorąc pod uwagę
prognozę dopuszczalnej wysokości zobowiązań w poszczególnych latach i wysokość
środków, jakie mogą być wydatkowane bezpośrednio z budżetu, możliwości
finansowe Gminy wskazują, że na realizację przyjętych celów zabezpieczą 25%
wkładu w stosunku do uzyskanych środków wspólnotowych.
Podmiotem bezpośrednio odpowiadającą za monitorowanie i wdrażanie Planu
Rozwoju Lokalnego jest Wójt Gminy Mrozy. Może on powołać Zespół zadaniowy ds.
opracowania i monitorowania PRL powołany przez PRL będzie wdrażany przez
Wójta Gminy Mrozy. Podmiotem periodycznie monitorującym i kontrolującym
realizację Planu Rozwoju Lokalnego jest Rada Gminy Mrozy i jej Komisje.
System wdrażania PRL Gminy Mrozy obejmuje:
- komunikację społeczną w zakresie przyjmowania nowych zadań organizacyjnych
-
i inwestycyjnych
przygotowanie dokumentacji projektowo - kosztorysowej dla inwestycji ujętych w
-
planie
składanie wniosków aplikacyjnych o przyznanie dofinansowania ze środków
-
EFRR
realizacja inwestycji zgodnie z określonymi wymogami
-
po zakończeniu inwestycji monitorowanie i raportowanie wydatków i efektów
-
rzeczowych projektu
przedkładanie Komisjom Rady Gminy raportów i informacji z przebiegu realizacji
zadań umieszczonych w PRL
IX. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ
Monitorowanie jest to proces systematycznego zbierania, raportowania
i interpretowania danych. Monitoring dostarcza informacji o postępie realizacji
i efektywności wdrażania pomocy.
66
Monitoring prowadzony będzie w zakresie rzeczowym i finansowym. Monitoring
rzeczowy obejmował będzie skwantyfikowane dane obrazujące postęp we
wdrażaniu programu oraz umożliwienie oceny jego wykonania w odniesieniu do
celów ustalonych w PRL i będzie prowadzony w trzech kategoriach:
- wskaźniki produktu
- wskaźniki rezultatu
- wskaźniki oddziaływania
Monitoring finansowy obejmował będzie dane finansowe realizacji projektów,
będących podstawą do oceny sprawności wydatkowania przeznaczonych na niego
środków w oparciu o raporty okresowe obrazujące wysokość wkładu finansowego
pochodzącego ze środków publicznych.
1. System monitorowania planu rozwoju lokalnego
Jednostką bezpośrednio odpowiadającą za monitorowanie i wdrażanie Planu
Rozwoju Lokalnego Gminy Mrozy jest Wójt Gminy Mrozy oraz powołany zespół
zadaniowy.
W pracach związanych z monitorowaniem i oceną Planu Rozwoju Lokalnego
mogą brać udział również niezależni eksperci oraz przedstawiciele Urzędu
Marszałkowskiego i Urzędu Wojewódzkiego.
Podmiotem systematycznie monitorującym i kontrolującym realizację Planu
Rozwoju Lokalnego jest Rada Gminy Mrozy i jej Komisje.
Plan Rozwoju Lokalnego może być uzupełniany o kolejne zadania, które wynikają
bezpośrednio ze zmian w Programach Operacyjnych dokonywanych na wniosek
zespołu zadaniowego ds. rozwoju lokalnego.
2. Sposoby oceny planu rozwoju lokalnego
Merytoryczna ocen założeń Planu Rozwoju Lokalnego i ocena realizacji zadań
wynikających w Planu Rozwoju Lokalnego dokonywana będzie na sesji
absolutoryjnej każdego roku. Dokonywana będzie we współpracy zespołu
wdrażającego z Wójtem Gminy oraz innymi organami samorządu.
3. Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym,
prywatnym i organizacjami pozarządowymi
Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem otwartym i winien być uzupełniany
poprzez wpis nowych zadań organizacyjnych i inwestycyjnych raz w roku
kalendarzowym w okresie projektowania budżetu. Wszelkie postulaty i wnioski
dotyczące przedsięwzięć inwestycyjnych do PRL przyjmuje pełnomocnik ds. rozwoju
lokalnego, pełniący funkcję koordynatora zespołu zadaniowego przygotowującego
plan rozwoju lokalnego. Postulaty do PRL oraz wnioski składać mogą także radni,
stowarzyszenia i nieformalne grupy mieszkańców, organizacje powiązane z
budżetem Gminy, w tym również spółki prawa handlowego.
67
4. Public Relations planu
O terminie i trybie rozpoczęcia przyjmowania wniosków i postulatów od
mieszkańców, organizacji powiązanych z budżetem Gminy oraz spółek prawa
handlowego i kryteriach kwalifikacji zadań do PRL, informuje media pełnomocnik ds.
rozwoju lokalnego.
Monitorowanie koordynowane będzie przez odpowiedni zespół zadaniowy oraz
będzie spójne z zasadami monitorowania i raportowania przez jednostkę wdrażającą
zadanie.
68

plan rozwoju lokalnego gminy wiejskiej mrozy

Transkrypt

Podobne dokumenty

Ćwiczenia antyterrorystyczne Policji i Żandarmerii Wojskowej

Wigilia pod chmurką - Urząd Miasta i Gminy Mrozy

GWIAZDA BETLEJEMSKA

Wpis do księgi gości - Urząd Miasta i Gminy Mrozy

Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w Gminie Mrozy

Pytanie do Burmistrza - Urząd Miasta i Gminy Mrozy

Pytanie do Burmistrza

Kurs języka angielskiego - Urząd Miasta i Gminy Mrozy

Położenie i mapa - Urząd Miasta i Gminy Mrozy

ANKIETA do programu rewitalizaji gminy mrozy