Bujak J., Aktualność orędzia fatimskiego w świetle postulatu nowej

Bujak J., Aktualność orędzia fatimskiego w świetle postulatu
nowej ewangelizacji, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie”
(2014), nr 21, s. 105-118.
Maryja, która ukazywała się dzieciom w Lourdes, La Salette, Fatimie, wzywała do religijnej
odnowy w Europie. Powodem dechrystianizacji Starego Kontynentu, głównie krajów Europy
Zachodniej, widocznej już w XIX/XX w. było przede wszystkim zerwanie jedności ze Stolicą
Apostolską. Maryja, Pośredniczka i Współodkupicielka, objawia się, by za pośrednictwem trojga
pastuszków przekazać całej ludzkości, ale w tym momencie przede wszystkim chrześcijanom
świata zachodniego, mocne wezwanie do własnego nawrócenia i do podjęcia pokuty za tych, którzy
potrzebują „nowej ewangelizacji".
Przyczyną złej sytuacji w Portugalii było wzrastanie w siłę liberałów i masonów, w drugiej
połowie XIX wieku. Pod ich wpływem rozwiązano zakony, częściowo upaństwowiono dobra
kościelne, zniesiono świętowanie niedzieli i nastąpiła laicyzacja kraju. Po wprowadzeniu rządów
republikańskich władze jeszcze bardziej uderzyły w Kościół na skutek, czego zerwano konkordat,
niektórych biskupów zmuszono do emigracji i zakazano nauczania religii w szkole. Po wybuchu
rewolucji 5 października 1910 r. aresztowano wielu księży, a dwóch zostało zamordowanych.
Antykatolickie ustawy wkrótce zostały wprowadzone w życie. Rząd ogłosił kontrolę nad
wykształceniem księży i nakazał zamknięcie wszystkich seminariów, przejęcie dóbr kościelnych
przez państwo, ograniczenie działalności wydawnictw katolickich i organizacji społecznych,
ustawy wprowadzające rozdział Kościoła od państwa, rozwody, zakaz nauczania religii w szkołach,
ograniczenie możliwości publicznego wyznania wiary. Kościół próbował się bronić i w tym celu
np. papież Pius X wydał encyklikę, a biskupi czynnie wzywali do zjednoczenia katolików.
Ponieważ jednak działalność katolickich organizacji była bardzo ograniczona, najważniejszym
sposobem wpływania na katolików była religijność ludowa. Po objawieniach maryjnych w czasie I
wojny światowej prześladowania katolików słabną i zostaje ponownie nawiązany konkordat ze
Stolicą Apostolską.
Pierwsze, niejasne objawienie anioła miało miejsce już w roku 1915. Widziały go w formie
białego obłoku cztery dziewczynki, wśród których była Łucja dos Santos. W roku 1916 ukazał się
trzykrotnie trójce dzieci Łucji, Hiacyncie i Franciszkowi Anioł Pokoju lub Eucharystii, który
powiedział o sobie, że jest Aniołem Stróżem Portugalii. Po raz pierwszy ukazał się pastuszkom w
Loca da Cabeco wiosną 1916 r. Nauczył je wtedy modlitwy „O mój Boże,...”. Podczas drugiego
ukazania anioł wzywał do modlitwy i pokuty, aby w ten sposób sprowadzić pokój do ojczyzny.
Trzecie objawienie miało podobny charakter i także nastąpiło w Loca de Cabeco. Anioł ponownie
przekazał dzieciom modlitwę tym razem „Trójco przenajświętsza,…”. Te trzy ukazania miały
jednak jedynie przygotować grunt pod orędzie, które miała przynieść Maryja.
Maryja ukazywała się dzieciom, Łucji, Hiacyncie i Franciszkowi, przez 6 miesięcy, od maja
do października 1917 roku. Mariofanie miały miejsce 13 dnia miesiąca, z wyjątkiem sierpnia, gdy
Maryja ukazała się pastuszkom 19 sierpnia. Podczas każdego z objawień Maryja przekazywała
dzieciom przesłanie i zachęcała do odmawiania modlitwy różańcowej w określonych intencjach.
Podczas pierwszego objawienia z 13 maja 1917 r. Maryja prosiła dzieci o odma- wianie różańca w
intencji uproszenia pokoju i zakończenia wojny, zachęcała je również do adoracji Najświętszego
Sakramentu. W czasie drugiego objawienia Maryja obiecała, że już niedługo zabierze do nieba
Franciszka i Hiacyntę. Prosiła również o ustanowienie nabożeństwa do Niepokalanego Serca Maryi.
Trzecie objawienie wiąże się z ukazaniem dzieciom przez Maryję wizji piekła i zapowiedzią, że
jeśli ludzie się nie poprawią, będzie nowa wojna. Właśnie w lipcu Maryja wypowiedziała zupełnie
niezrozumiałe dla dzieci słowa, że należy poświęcić Rosję Jej Niepokalanemu Sercu. W sierpniu
Maryja objawiła się dwukrotnie, po raz pierwszy 13 sierpnia, jednak w tym dniu dzieci nie było w
Fatimie, ponieważ zostały uwięzione, i 19 sierpnia samym dzieciom w Valinhos, gdzie prosiła je o
modlitwę za grzeszników. Piąte objawienie z 13 września 1917 r. to usilna prośba Mary i o
odmawianie różańca, by uprosić koniec wojny oraz zapowiedź cudu na 13 października. Ostatnie
objawienie z 13 października 1917 r. to ukazanie się Świętej Rodziny: św. Józefa z Dzieciątkiem
Jezus i Matki Bożej w bieli i w niebieskim płaszczu, a także Matki Bożej z Góry Karmel i wreszcie
„cud słońca" jako potwierdzenie prawdziwości objawień i prawdomówności dzieci. Z
październikowego objawienia najważniejszym przesłaniem jest rodzina, jej uświęcenie przez
odmawianie różańca i poświęcenie jej członków Niepokalanemu Sercu Maryi. Oprócz sześciu
głównych objawień, Maryja ukazywała się również dzieciom osobno, głównie Łucji i Hiacyncie.
Tej ostatniej przekazała ważną wiadomość, iż Portugalia nie straci dogmatu wiary.
Siostra Łucja pytana, dlaczego Maryja objawiała się trzynastego dnia miesiąca,
odpowiedziała, że liczba ta wskazuje na Trójcę Świętą: jeden Bóg w trzech Osobach. Można
dostrzec w tej liczbie nawiązanie do Księgi Estery, która opowiada o zagrożeniu życia ludu Bożego
i ratunku, który przyszedł dzięki wstawiennictwu królowej. Liczba 13 pojawia się również przy
wydarzeniach będących związanych z wypełnieniem zapowiedzi danych przez Maryję trojgu
pastuszkom. M.in. inwazja Niemiec na Austrię miała miejsce 13 marca 1938 r. i ta data, według
niej, może być uznana za początek nowej wojny. Papież Pius XII, otrzymał święcenia biskupie 13
maja 1917 r., dokładnie w godzinie objawień w Fatimie, natomiast papież Jan Paweł II 13 kwietnia
1991 r. rozpoczął odtwarzanie administracji kościelnej dla katolików obrządku łacińskiego w Rosji.
Objawienia fatimskie zawierają również tzw. tajemnice. Pierwsza z nich dotyczyła
ustanowienia nabożeństwa do Niepokalanego Serca Maryi i obchodzenia pięciu pierwszych sobót
miesiąca, jako wynagrodzenia za zniewagi wyrządzone Chrystusowi i Jej samej. Druga tajemnica
związana jest z wizją piekła, którą Maryja ukazała dzieciom podczas trzeciego objawienia i
zapowiedzią kar, które spadną na ludzkość, jeśli się ona nie nawróci. Jeżeli nie zostanie to
uczynione, Rosja rozpowszechni swe błędy, papież będzie wiele cierpieć, ale na koniec
Niepokalane Serce Maryi zatryumfuje. Trzecia mówi o prześladowaniu Kościoła i śmierci papieża.
Świat nie odpowiedział należycie na orędzie Maryi z Fatimy, dlatego wybuchają wciąż nowe
wojny. Siostra Łucja pisała o tym, że Maryja jest niezadowolona, bo ludzie nie wzięli sobie jej
orędzia do serca.
Fatima, tak jak Ewangelia i proroctwo, jest przesłaniem zarazem zbawienia, radości,
zwycięstwa Niepokalanego Serca Maryi, jak i ostrzeżeniem i przestrogą dla świata i
chrześcijaństwa przed nieszczęściami, które spotkają ludzkość, jeśli odrzuci to przesłanie, włącznie
z możliwością wiecznego potępienia. W Fatimie podkreśla możliwość zbawienia lub potępienia,
dwóch dróg, przed którymi staje człowiek, wyrażonymi w obrazach nieba albo piekła. Dziś
natomiast dla wielu istnieje inna alternatywa: ziemia albo niebo, piekło zaś znikło. Niebo jest często
ukazywane, jako ziemski raj, piekło natomiast staje się metaforą ziemskich trudności i cierpienia.
Można też powiedzieć, że Maryja w Fatimie wskazała na trzy wymiary wynagradzania:
wynagradzanie Niepokalanemu Sercu Maryi; codzienne odmawianie różańca; duch ofiary w
pełnieniu codziennych obowiązków.
Leo Scheffczyk podkreśla, że pojęcie wynagrodzenia jest powiązane z innymi prawdami
wiary, takimi jak świętość Boga, grzech człowieka, zbawcza ofiara Syna Bożego. Zatem
wynagrodzenie, o którym mówi Maryja w orędziu fatimskim, kieruje nas ku dziełu zbawienia, które
ma początek w Ojcu, wypełnia się w ofierze krzyżowej Chrystusa, zostaje powierzone ludziom, by
na nowo powrócić do swego źródła, którym jest Bóg Trójjedyny. Ofiara, którą Chrystus złożył za
nasze grzechy z siebie samego na krzyżu, jest określana, jako zadośćuczynienie zastępcze. Maryja,
jako pierwsza przyjęła zbawienie w sposób tak doskonały, że może się nim podzielić z innymi
ludźmi. Dlatego można mówić o Niej, że jest Pośredniczką, bez odbierania czegokolwiek jedynemu
pośrednictwu swego Syna, a raczej je uwypuklając. To, czym się wyróżnia Fatima, to uwagą
skierowaną na „serce" Maryi, rozumianej w sensie natury duchowo-cielesnej, jako istota, głębia
człowieka. Nie dziwi więc, że Maryja zachęca do poświęcenia się Jej Niepokalanemu Sercu, które
uczy nas współdziałania z Najświętszym Sercem Jezusa w dziele zbawienia. Leo Scheffczyk
zauważa, że ,jedną z wielkich pokus, z którą musieli walczyć chrześcijanie wszystkich czasów, była
tendencja do zajęcia się sobą samym, do troski o zbawienie własnej duszy i osobisty rozwój
duchowy. Ponieważ świata nie da się zmienić, lepiej zająć się sobą samym, własnym trwaniem w
łasce Bożej. Jednak pierwsi chrześcijanie nie zamykali się w sobie, ale przeżywali swoje
chrześcijaństwo w poczuciu odpowiedzialności za zbawienie, nie tylko własne, ale wszystkich
ludzi. Podobny sposób przezywania chrześcijaństwa mamy w Fatimie, gdzie wezwanie do
osobistego nawrócenia, pokuty, poświęcenia się Bogu nie oznacza zamknięcia się w sobie samym,
ale jest ściśle złączone z podjęciem odpowiedzialności za tych, którzy z różnych powodów nie
otworzyli się jeszcze na działanie łaski. O tych ludziach myśli Matka Boża, gdy zachęca dzieci:
„Módlcie się, módlcie się usilnie, gdyż wiele dusz idzie do piekła, bo nie ma nikogo, kto by w ich
intencji składał ofiary i za nie się modlił”.
Sformułowanie „nowa ewangelizacja" zostało użyte po raz pierwszy przez Jana Pawła II w
Nowej Hucie 9 czerwca 1979 r. Papież Benedykt XVI w homilii na rozpoczęcie Synodu o Nowej
Ewangelizacji wyjaśnił, że ewangelizacja dotyczy trzech obszarów głoszenia Ewangelii: głoszenia
Ewangelii tym, którzy jeszcze nie znają Jezusa Chrystusa i Jego orędzia zbawienia; nowa
ewangelizacja w sensie ścisłym, która skierowana jest do osób, które chociaż zostały ochrzczone,
oddaliły się od Kościoła i żyją bez odniesienia do praktyki chrześcijańskiej; wreszcie trzeci rodzaj
ewangelizacji to działalność duszpasterska i katechetyczna skierowana do wiernych z naszych
wspólnot parafialnych. Nowa ewangelizacja jest dziś jeszcze bardziej konieczna niż przed
pięćdziesięciu laty, ponieważ okres ten był czasem rozszerzania się duchowej pustyni i pustki. W
tym dziele nowej ewangelizacji szczególną rolę odgrywa Fatima, mówił Jan Paweł II.
Matka Boża w Fatimie w pierwszym rzędzie zachęca dzieci, a za ich pośrednictwem
wszystkich ludzi, do osobistego nawrócenia, przemiany życia, wynagradzania za grzechy innych,
czyli do „autoewangelizacji". To orędzie jest jak najbardziej zgodne z orędziem ewangelicznym.
Ten osobisty wymiar ewangelizacji jest dziś niewystarczająco obecny w wezwaniu do nowej
ewangelizacji, która jest najczęściej rozumiana jako organizacja i udział w różnego rodzaju
spotkaniach o charakterze masowym. Zaniedbywane jest natomiast uświadamianie, że wszelka
ewangelizacja zaczyna się od siebie, domaga się osobistego zaangażowania, pokuty, wyrzeczenia na
wzór trojga pastuszków, którzy dla pocieszenia Maryi potrafili nosić na swoim ciele szorstkie
sznury czy ofiarowywali, jak Hiacynta i Franciszek, swoje choroby i cierpienia za zbawienie
grzeszników. Nowa ewangelizacja to przede wszystkim aktywność duchowa, a dopiero później i w
jej konsekwencji zewnętrzna. Jeśli o tym zapomnimy, popadniemy w „herezję czynu", która
przyniesie niewiele albo żadnego owocu. Fatima uczy nas jednak również, że Maryja pragnie
poświęcenia Jej sercu całej ludzkości, i to przez Ojca świętego. Następca św. Piotra odgrywa w
objawieniach fatimskich i wypełnieniu woli Maryi kluczową rolę. Zatem chodzi o włączenie całego
Kościoła w dzieło wynagrodzenia Bogu za grzechu ludzi.
Dominika Goss i Katarzyna Nowakowska