Powiatowy Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych

Załącznik Nr 19
Powiatowy Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych
1. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
Niepełnosprawność jest jednym z powaŜniejszych zjawisk współczesnego świata. Znaczenie tego
zjawiska wynika z rozmiarów i powszechności jej występowania w populacji, a takŜe z konsekwencji, jakie
wywołuje w sensie społecznym i indywidualnym.
Gdy mówimy o osobach niepełnosprawnych, mamy na uwadze przede wszystkim ludzi, których organizmy są
dysfunkcjonalne /utraciły zdolność do wypełniania właściwych im funkcji/. Niepełnosprawność oznacza jednak
coś więcej. Oznacza ona utratę zdolności do funkcjonowania nie tylko na poziomie biologicznym, ale równieŜ
na poziomach psychologicznym i społecznym. Obejmuje ona swoim zakresem pierwotny defekt biologiczny
organizmu /dysfunkcjonalność/, a takŜe jego skutki psychologiczne i społeczne.
Wprowadzenie reformy administracyjnej w Polsce zmieniło rozwiązania prawne i instytucjonalne
dotyczące pięciu milionów osób niepełnosprawnych. Zmiany te mają na celu udostępnić osobom
niepełnosprawnym korzystanie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Dzięki reformie i decentralizacji PFRON, osoby niepełnosprawne od 1999 r. mogą załatwiać najistotniejsze
dla siebie sprawy– nie jak dotychczas w mieście wojewódzkim czy Warszawie - lecz bliŜej miejsca
zamieszkania – w powiecie.
Środki finansowe Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przeznaczane są na
najwaŜniejsze formy pomocy osobom niepełnosprawnym, czyli m.in. na: organizowanie warsztatów terapii
zajęciowej, turnusów rehabilitacyjnych, dofinansowanie zakupu przedmiotów ortopedycznych oraz środków
pomocniczych, dofinansowanie kultury, sportu, turystyki i rekreacji osób niepełnosprawnych, udzielanie
poŜyczek na działalność gospodarczą, likwidację barier, wspieranie zatrudnienia. Fundusze te przekazywane są
do powiatów według algorytmu - oznacza to podział proporcjonalny do osób niepełnosprawnych zamieszkałych
na danym terenie.
Jak wynika ze statystyki PFRON są to znacznie większe środki finansowe przeznaczone na realizację zadań na
rzecz osób z terenu obecnego powiatu w porównaniu z latami poprzednimi. WiąŜe się to z lepszą dostępnością
do jednostki dysponującej środkami Funduszu, większą informacją o moŜliwościach pomocy, integracją powiatu
z gminami, a co za tym idzie dotarciem do jak największej liczby osób potrzebujących.
Działalność Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie okazuje się bardzo pomocna dla osób niepełnosprawnych.
Dowiodą tego liczby świadczące o środkach finansowych wydatkowanych na realizację zadań z zakresu
rehabilitacji zawodowej i społecznej dla osób z terenu Powiatu Średzkiego.
Wszystkie zadania realizowane przez powiat w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej osób
niepełnosprawnych finansowane są wyłącznie ze środków Funduszu. Dzięki nim potrzebujące osoby
niepełnosprawne mogą uzyskać konkretną pomoc finansową, np. dofinansowanie do udziału w turnusie
rehabilitacyjnym, zakupie środków ortopedycznych, uzyskać odpowiednie szkolenie zawodowe, odpowiednio
przystosowane miejsce pracy, poŜyczkę na rozpoczęcie działalności gospodarczej.
Z uwagi na trudną przewaŜnie sytuację materialną osób niepełnosprawnych jest to pomoc wyjątkowo potrzebna .
Zadania Powiatowego
niepełnosprawnych.
Centrum
Pomocy
Rodzinie
z
zakresu
rehabilitacji
zawodowej
osób
Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych realizowana jest przez Powiat wyłącznie ze środków
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Środki te są limitowane i podlegają ścisłej
kontroli Funduszu.
Zadania dotyczące rehabilitacji zawodowej realizowane są na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i
społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz rozporządzeń wykonawczych i dotyczą przede
wszystkim: dostosowania istniejących lub nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych / stosownie do
potrzeb wynikających z niepełnosprawności tych osób rozpoznanych przez słuŜby medycyny pracy/, refundacji
wynagrodzeń dla osób zatrudnionych na stanowiskach pracy utworzonych w latach poprzednich, udzielanie
poŜyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub rolniczej, dofinansowanie oprocentowania kredytów
bankowych zaciągniętych na prowadzenie działalności gospodarczej lub rolniczej, szkolenie zawodowe osób
niepełnosprawnych.
Zadania Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie z zakresu rehabilitacji społecznej.
Do podstawowych zadań realizowanych przez powiat z zakresu rehabilitacji społecznej naleŜy stwarzanie
moŜliwości osobom niepełnosprawnym udziału w turnusach rehabilitacyjnych, dofinansowanie zaopatrzenia w
sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, pomoc w likwidacji barier
architektonicznych i w komunikowaniu się, dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób
niepełnosprawnych.
Zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej realizowane ze środków Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Ilość osób objętych dofinansowaniem
Nazwa zadania
2001 r.
2002 r.
3
5
17
19
Szkolenia i przekwalifikowania osób niepełnosprawnych
4
8
PoŜyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub
rolniczej
brak wniosków
brak wniosków
brak wniosków
brak wniosków
267
125
109
67
Rehabilitacja zawodowa :
Tworzenie nowych stanowisk pracy
Refundacja wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie
społeczne
/w tym dla osób zatrudnionych na podstawie umów z lat
poprzednich/
Dofinansowanie do oprocentowania kredytu bankowego
Rehabilitacja społeczna:
Turnusy rehabilitacyjne
w tym:
dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna / łącznie z opiekunami/
Dofinansowanie likwidacji barier :
architektonicznych
w komunikowaniu się
4
23
brak moŜliwości
prawnych
-
Dofinansowanie zakupu przedmiotów ortopedycznych i
środków pomocniczych
96
Dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób brak moŜliwości prawnych
niepełnosprawnych.
69
98
/ 3 imprezy/
Dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego.
brak moŜliwości prawnych
27
Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności
Przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie działa Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności.
Zespół swoim działaniem obejmuje 5 gmin : Środę Śląską, Kostomłoty, Miękinię, Malczyce i Udanin. W skład
zespołu wchodzą: lekarze specjaliści i stosownie do potrzeb psycholog, doradca zawodowy lub pracownik
socjalny. Orzekanie zespołu słuŜy do celów nierentowych, tzn. do celów odpowiedniego zatrudnienia,
przeszkolenia zawodowego, korzystania z systemu pomocy społecznej, korzystania z rehabilitacji, konieczności
zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej,
korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji oraz nabycia uprawnień do
otrzymywania zasiłku pielęgnacyjnego.
Osoby zainteresowane uzyskaniem orzeczenia, składają wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu
niepełnosprawności oraz zaświadczenie lekarskie, wypełnione przez lekarza specjalistę. W przypadku
ubiegania się o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności dla dziecka / do 16-go roku Ŝycia /, rodzic lub
opiekun prawny wypełnia wniosek o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności i informację o zakresie opieki i
pielęgnacji oraz dołącza zaświadczenie lekarskie wypełnione przez lekarza specjalistę. W kaŜdym przypadku
osoba zainteresowana moŜe dołączyć do wniosku wszelką dokumentację medyczną /np. karty informacyjne
leczenia szpitalnego, konsultacje specjalistów/, mającą wpływ na wydanie orzeczenia. Posiedzenia zespołu
odbywają się dwa lub trzy razy w tygodniu, stosownie do potrzeb. Stopień niepełnosprawności: znaczny,
umiarkowany lub lekki ustala się uwzględniając: wystąpienie naruszenia sprawności organizmu i zakres tego
naruszenia, przewidywany okres trwania naruszonej sprawności organizmu, zakres naruszenia sprawności
powodujący ograniczenia lub niezdolność do zatrudnienia, pełnienia ról społecznych lub samodzielnej
egzystencji.
Oceny niepełnosprawności u osób do 16 roku Ŝycia dokonuje się na podstawie: przewidywanego okresu
trwania upośledzenia stanu zdrowia, niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb Ŝyciowych, znacznego
zaburzenia funkcjonowania organizmu wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i
rehabilitacyjnych w domu i poza domem.
Wydane orzeczenia o niepełnosprawności i orzeczenia o stopniu niepełnosprawności z podziałem na
gminy (2002 rok):
Gmina
Lp.
wnioski
dorośli
1
Kostomłoty
2
orzeczenia
dzieci
dorośli
razem
dzieci
wnioski
orzeczenia
52
99
47
85
151
132
Środa Śl.
260
324
241
294
584
535
3
Malczyce
65
82
65
64
147
129
4
Miękinia
121
116
107
103
237
210
5
Udanin
47
75
46
55
122
101
Razem
545
696
506
601
1 241
1 107
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
Orzekanie o niepełnosprawności do celów rentowych realizuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Oddział Regionalny KRUS we Wrocławiu w 2001 r. wydał łącznie 2265 orzeczeń, w tym:
- długotrwała niezdolność do pracy
- 1285
- stała niezdolność do pracy
- 239
- niezdolność do samodzielnej egzystencji
- 524
jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej:
- długotrwała niezdolność do pracy
- 26
- stała niezdolność do pracy
- 191
W 2001 r. wydano 1022 orzeczeń negatywnych.
W 2002 r. wydano 2280 orzeczeń uprawniających do świadczeń z ubezpieczenia rolniczego, w tym :
- długotrwała niezdolność do pracy
- 1297
- stała niezdolność do pracy
- 226
jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej:
- długotrwała niezdolność do pracy
- 10
- stała niezdolność do pracy
- 196
W 2002 r. wydano 1072 orzeczenia negatywne.
Oddział KRUS we Wrocławiu kieruje osoby niepełnosprawne na rehabilitację w warunkach sanatoryjnych. W
2001 r. wysłano na leczenie i rehabilitacje 18 rolników z terenu Powiatu Średzkiego / gm. Środa Śl., Miękinia i
Kostomłoty/ .
W 2002 r. na leczenie sanatoryjne wysłano 17 rolników z terenu Powiatu Średzkiego.
Ponadto w okresie wakacji Centrala KRUS w Warszawie organizuje turnusy rehabilitacyjne dla dzieci rolników,
pobierających zasiłek pielęgnacyjny. Program turnusów obejmuje rehabilitację leczniczą w zakresie wad i
chorób układu krąŜenia, układu ruchu oraz układu oddechowego.
KRUS organizuje równieŜ turnusy rehabilitacyjne dla rolników niepełnosprawnych kierowanych na rehabilitację
ze wskazań profilaktycznych. W/w rehabilitacja jest całkowicie bezpłatna, a poniesione przez rolnika koszty
dojazdu do Centrów Rehabilitacji pokrywa KRUS.
Aby umoŜliwić rolnikowi rehabilitację w miejscu zamieszkania, Kasa O/Wrocław wyposaŜyła i doposaŜyła
osiem gminnych ośrodków zdrowia w sprzęt do fizykoterapii i kinezyterapii. Po odbytej rehabilitacji rolnika w
warunkach sanatoryjnych (jeŜeli istnieje wskazanie lekarza o kontynuowanie rehabilitacji), KRUS wysyła
rolnikowi propozycję rehabilitacji w warunkach ambulatoryjnych, ze wskazaniem gabinetu połoŜonego najbliŜej
miejsca zamieszkania. Ponadto zwracane są koszty stawiennictwa na badanie lekarskie mające na celu ustalenie
niepełnosprawności lub uszczerbku za zdrowiu z tytułu wypadku przy pracy rolniczej.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
W 2001 r. na terenie Powiatu Średzkiego było 3300 osób z orzeczoną częściową lub całkowitą niezdolnością
do pracy uprawnionych do pobierania świadczeń rentowych z tego tytułu.
Jak wynika z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział Wrocław w roku 2002 , na terenie Powiatu
Średzkiego było 2758 osób uprawnionych do pobierania świadczeń z tytułu częściowej lub całkowitej
niezdolności do pracy.
Ponadto na terenie Powiatu są osoby niepełnosprawne z orzeczoną przez ZUS niezdolnością do pracy bez prawa
do świadczeń rentowych. ZUS nie posiada danych odnośnie liczby tych osób.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiada Oddział Terenowy w Środzie Śl. na ul. Kolejowej 28.
Oddział jest obiektem przyjaznym i dostosowanym do obsługi osób niepełnosprawnych. Wynika to z faktu, Ŝe
znaczna część interesantów ZUS to osoby starsze i niepełnosprawne.
Przygotowując urząd do obsługi interesantów z Powiatu Średzkiego obiekt został przystosowany dla właściwej
obsługi osób starszych i niepełnosprawnych:
- Oddział ZUS posiada własny parking, z którego podjazdy pozwalają na dojazd do obiektu,
- obsługa interesantów zlokalizowana jest wyłącznie na parterze budynku,
- zamontowane drzwi pozwalają na swobodny wjazd i wyjazd z budynku,
- w holu budynku są miejsca siedzące oraz wolna przestrzeń pozwalająca na swobodne poruszanie się osób
niepełnosprawnych,
- w pomieszczeniach zlikwidowano wszędzie progi utrudniające poruszanie się na wózkach inwalidzkich,
- w budynku znajduje się toaleta dla osób niepełnosprawnych,
Ponadto Oddział stale współpracuje z PCPR oraz Zespołem ds. Orzekania o Niepełnosprawności.
Działania na rzecz osób niepełnosprawnych to przede wszystkim działania organizacji pozarządowych i
stowarzyszeń. Na terenie Powiatu Średzkiego funkcjonują następujące instytucje związane z
niepełnosprawnością:
a) Dolnośląskie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i MłodzieŜy z Mózgowym PoraŜeniem Dziecięcym
„OSTOJA” Ośrodek Rewalidacyjny w Środzie Śl.
Stowarzyszenie jest organizacją zrzeszającą rodziców i opiekunów dzieci i młodzieŜy niepełnosprawnej z
dysfunkcjami centralnego układu nerwowego oraz osoby działające na ich rzecz.
Prowadzi stały punkt informacyjno – poradniczy dla rodzin wychowujących dzieci i młodzieŜ niepełnosprawną.
Organizuje i prowadzi turnusy rehabilitacyjno-instruktaŜowe dla podopiecznych i ich opiekunów.
Tworzy i prowadzi młodzieŜowe grupy wsparcia aktywizujące młodzieŜ niepełnosprawną do samorealizacji i
uczestnictwa w Ŝyciu publicznym.
Podejmuje skuteczne działania na rzecz integracji dzieci i młodzieŜy niepełnosprawnej ze środowiskiem.
Ośrodek został zorganizowany z inicjatywy rodziców zamieszkałych w Środzie Śl. i na terenie Powiatu
Średzkiego – członków Stowarzyszenia OSTOJA, jako jego jednostka organizacyjna, zaspakajająca potrzeby
rodzin z niepełnosprawnymi dziećmi, blisko ich miejsca zamieszkania. Lokal przy ul. Malczyckiej 4, został
przyznany Stowarzyszeniu przez władze Gminy Środa Śl. Został wyremontowany i dostosowany do potrzeb
dzieci przez rodziców przy wsparciu sponsorów i ludzi dobrej woli. WyposaŜenie Ośrodka zakupiono ze
środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz sponsorów.
Ośrodek dysponuje specjalistycznym wyposaŜeniem do prowadzenia rehabilitacji ruchowej metodą NDTBobath, hydroterapii, terapii psycho- pedagogicznej oraz zajęć logopedycznych.
Ośrodek oprócz
działalności rehabilitacyjno–terapeutycznej, kierowanej do rodzin z dziećmi
niepełnosprawnymi stał się aktywnym centrum działań na rzecz podnoszenia świadomości społeczności lokalnej
w zakresie wiedzy na temat niepełnosprawności. Rodzice aktywnie działający w Ośrodku są częstymi,
uznanymi partnerami organizowanych na terenie Środy Śl. i Powiatu imprez.
Działalność Ośrodka Rewalidacyjnego w Środzie Śl. skupia się na wieloprofilowym usprawnianiu dzieci z
dysfunkcjami układu nerwowego i pomocą psychopedagogiczną dla rodzin wychowujących dzieci i młodzieŜ
niepełnosprawną. Celem realizowanego przez ośrodek programu jest:
- diagnostyka neuro-rozwojowa oraz kompleksowa ocena poziomu funkcjonowania psychomotorycznego
dzieci z zaburzeniami w rozwoju,
- kompleksowa terapia i rehabilitacja dzieci,
- prowadzenie doradztwa i wsparcia dla rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi.
Ośrodek Rewalidacyjny w Środzie Śl. prowadzi rehabilitacyjne dla 23 osób niepełnosprawnych, w tym 18
dzieci niepełnosprawnych.
W ramach programu pracy z dziećmi i ich rodzinami w Ośrodku zaplanowano:
- przeprowadzenie dogłębnego wywiadu z opiekunami dziecka oceniającego dotychczasowe, obserwowane
problemy, prowadzone juŜ oddziaływania opisującego stopień zaradności rodziny w radzeniu sobie z
zaistniałą sytuacją niepełnosprawności u dziecka,
- kompleksowa ocena poziomu funkcjonowania psychomotorycznego dziecka w oparciu o obserwację i
badania przeprowadzone przez zespół specjalistów /pedagog, psycholog, rehabilitant, logopeda/,
- konstruowanie indywidualnych programów rewalidacyjnych dostosowanych do potrzeb dziecka i
moŜliwości rodziców,
- przyuczenie rodziców do prowadzenia terapii swojego dziecka w domu i w Ośrodku; w razie potrzeby
rodzina otrzymuje wsparcie terapeuty domowego do realizacji programu w miejscu zamieszkania
dziecka.
Ośrodek rozszerza swoją działalność o Ośrodek Wczesnej Interwencji dla Noworodków i Niemowląt.
b) Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Środzie Śl.
Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Środzie Śl. przeznaczony jest dla dzieci i młodzieŜy
upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim oraz dla dzieci i młodzieŜy upośledzonych w stopniu
umiarkowanym i znacznym od lat 7 do 24, które nie realizują obowiązku szkolnego w szkołach macierzystych.
Przy Ośrodku funkcjonuje Zespół Szkół Specjalnych w skład którego wchodzą :
- sześcioletnia Szkoła Podstawowa Specjalna,
- Publiczne Gimnazjum Specjalne,
- Szkoła Zawodowa Specjalna,
oraz internat.
Głównym zadaniem Ośrodka jest przygotowanie wychowanków w miarę ich moŜliwości do samodzielnego
udziału w Ŝyciu społecznym i integracji ze środowiskiem.
Szczegółowe cele i zadania pracy dydaktyczno-wychowawczej i rewalidacyjnej Ośrodka wynikają z zasad
pedagogiki specjalnej. Są zgodne z ustawą o systemie oświaty oraz przepisami wydanymi na jej podstawie i
obejmują :
- dostosowanie procesu nauczania i wychowania do specjalnych potrzeb psychofizycznych wychowanków
upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim oraz umiarkowanym i znacznym w celu przygotowania ich do
Ŝycia w społeczeństwie,
- stworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju ich osobowości indywidualnych, moŜliwości i
predyspozycji, zdolności i zainteresowań oraz realizowanie indywidualnych programów nauczania i
wychowania,
- udzielenie wszechstronnej pomocy uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji z powodów zdrowotnych,
- zapewnienie specjalistycznej opieki psychologiczno-pedagogicznej,
- umoŜliwienie uzyskania świadectwa ukończenia szkoły specjalnej, gimnazjum specjalnego oraz wyboru
kierunku dalszego kształcenia poprzez przygotowanie do przyszłej pracy zawodowej,
Ośrodek zapewnia :
- całodobową opiekę wychowankom,
- warunki do nauki i wychowania w szkole podstawowej specjalnej, gimnazjum, szkole zawodowej oraz
internacie,
Ponadto Ośrodek prowadzi blok zajęć wspomagających proces dydaktyczny - rewalidacja indywidualna
stanowiąca integralna część edukacji dzieci upośledzonych umysłowo w formie:
- zajęć dydaktyczno– wyrównawczych,
- zajęć korekcyjnych; usprawnianie technik szkolnych, zajęcia logopedyczne, terapia ruchowa z gimnastyką
korekcyjną, zajęcia stymulująco –terapeutyczne,
- nadobowiązkowe zajęcia pozalekcyjne realizowane w sekcjach zainteresowań działających w ramach
samorządu wychowanków,
- zajęcia pozaszkolne w postaci wycieczek dydaktycznych, wyjazdów kulturoznawczych.
W Ośrodku zatrudnia się pracowników pedagogicznych: nauczycieli, pedagoga, psychologa, wychowawców
grup internatu, logopedę, nauczyciela zawodu.
Docelowy projekt kompleksowego zapewnienia opieki i pomocy osobom niepełnosprawnym z terenu
Powiatu Średzkiego:
1.
Powiatowy Ośrodek Wczesnej Interwencji dla Noworodków i Niemowląt.
W dniu 29 maja 2003 r. w Środzie Śl. odbyło się seminarium nt. „ Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju dzieci
jako profilaktyka niepełnosprawności i wyrównywanie szans edukacyjnych”. Seminarium zostało zorganizowane przez
Dolnośląskie Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i MłodzieŜy z Mózgowym PoraŜeniem Dziecięcym „Ostoja” ,
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Środzie Śl. oraz Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Celem
Seminarium było:
-
podniesienie wiedzy jego uczestników na temat konsekwencji wynikających z zaniechania lub nie
podejmowania działań rehabilitacyjnych od najwcześniejszego okresu Ŝycia ( 0-7 lat) oraz moŜliwości
kompensacji uszkodzeń i wspomagania rozwoju dziecka na miarę jego moŜliwości,
-
określenie moŜliwości i metod wspierania rodziny dziecka w tym najtrudniejszym dla niej okresie,
-
ocena moŜliwości wypracowania systemowego zabezpieczenia potrzeb rodzin z małymi dziećmi z
tzw. grup ryzyka z terenu powiatu średzkiego.
Konsekwencją spotkania i przeprowadzonych rozmów ze specjalistami ma być utworzenie Powiatowego Ośrodka
Wczesnej Interwencji u Noworodków i Niemowląt, a co za tym idzie kompleksowe zabezpieczenie potrzeb osób
niepełnosprawnych od urodzenia aŜ do wieku dojrzałego. Jak wynika z przeprowadzonych rozmów z rodzicami dzieci
niepełnosprawnych, tego typu ośrodek będzie wsparciem dla rodzin z dziećmi dotkniętymi wadami rozwojowymi.
2.
Przedszkola integracyjne / gminne/.
Aby zapewnić dostęp dzieciom niepełnosprawnym do placówek opiekuńczo–wychowawczych konieczne jest
utworzenie grup integracyjnych w przedszkolach na terenie kaŜdej gminy.
3.
Klasy integracyjne / gminne/.
W szkołach podstawowych oraz gimnazjach na terenie kaŜdej gminy zasadne jest utworzenie klas integracyjnych.
Dostęp do szkoły pozbawionej barier architektonicznych w lokalnym środowisku dziecka niepełnosprawnego wpłynie z
pewnością pozytywnie na jego integracje oraz usprawni opiekę nad nim. Do realizacji tego zadania naleŜy włączyć
samorządy lokalne oraz Kuratorium Oświaty.
4.
Warsztaty Terapii Zajęciowej.
Kolejną placówką niezbędną do zapewnienia opieki nad młodzieŜą niepełnosprawną oraz dorosłymi osobami
niepełnosprawnymi są Warsztaty Terapii Zajęciowej. Planuje się utworzenie takiej placówki w 2004 r. wspólnie
za Specjalnym Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczym w Środzie Śląskiej oraz Stowarzyszeniem „Ostoja”.
Harmonogram prac związanych z programem dot. osób niepełnosprawnych w Powiecie Średzkim.
L.p.
Tematyka
Cel
3.
Przeprowadzenie specjalistycznych analiz dla osób
niepełnosprawnych z terenu Powiatu Średzkiego.
Zdiagnozowanie stanu zdrowia osób niepełnosprawnych i Kwiecie
rozpoznanie potrzeb w zakresie specjalistycznego 2003r.
leczenia.
4.
Akcja informacyjna Niepublicznych Zakładów Opieki
Zdrowotnej, prelekcje Powiatowej Stacji SanitarnoEpidemiologicznej , PCK,
Popularyzacja zdrowego trybu Ŝycia, właściwej diety,
higiena pracy, sposoby zapobiegania chorobom,
przestrzeganie przed zgubnymi skutkami nałogów.
RóŜne te
5.
Rubryka w miesięczniku lokalnym „ ROLAND”
Systematyczne informowanie osób niepełnosprawnych o
prawach, zmianie przepisów, aktualnościach.
w ciągu
roku
6.
Konferencja powiatowa dot. wczesnej interwencji u
noworodków i niemowląt.
Zapobieganie i wczesne wykrywanie wad u noworodków
i niemowląt.
maj 200
7
Igrzyska Integracyjne dla dzieci niepełnosprawnych.
Podnoszenie sprawności fizycznej dzieci, rywalizacja
sportowa, integracja środowiska.
Coroczn
8
Weryfikacja przewoźników działających na terenie Powiatu
Poprawa warunków komunikacyjnych dla osób
odnośnie dostosowania pojazdów dla osób niepełnosprawnych niepełnosprawnych.
oraz matek z dziećmi, wyznaczenie miejsc parkingowych dla
osób niepełnosprawnych.
Dom Pomocy Społecznej dla Osób Starych w Malczycach
Zapewnienie stałe opieki dla osób starych i
niepełnosprawnych.
Organizacja Międzynarodowego Dnia Sportu Osób
Integracja środowiska, rywalizacja sportowa, podniesienie
1
2.
9.
10
Termin
realizac
Przeprowadzenie ankiety na temat warunków Ŝycia osób Zdiagnozowanie i wskazanie realnych potrzeb osób
Marzec
niepełnosprawnych w Powiecie Średzkim.
niepełnosprawnych i źródeł ich zaspokajania.
kwiecień
2003r.
Piknik integracyjny dla dzieci z Powiatu Średzkiego.
Integracja dzieci niepełnosprawnych z dziećmi zdrowymi, Kwiecie
wspólne gry i zabawy.
2003r.
czerwiec
2004r.
otwarcie
lipiec 20
coroczn
Niepełnosprawnych.
świadomości.
11.
Powiatowy Ośrodek Wsparcia dla Osób z Zaburzeniami
Psychicznymi.
Wsparcie dla osób z zaburzeniami psychicznymi i ich
rodzin. Prowadzenie terapii zajęciowej.
otwarcie
wrzesień
12.
Organizacja corocznych imprez dla osób niepełnosprawnych.
Integracja środowiska lokalnego, podnoszenie
świadomości.
w ciągu
kaŜdego
13.
Ośrodek Wczesnej Interwencji dla Noworodków i Niemowląt.
Wczesne wykrywanie wad u noworodków i niemowląt.
14.
Utworzenie Warsztatów Terapii Zajęciowej.
Terapia dla osób niepełnosprawnych ze znacznym i
umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
utworze
2003-20
utworze
2004r.
15.
Utworzenie grupy wsparcia dla rodzin osób z zaburzeniami
psychicznymi.
Realizacja zadań PFRON / rehabilitacja zawodowa i
społeczna/.
Wsparcie i terapia dla rodzin osób z zaburzeniami
psychicznymi.
Poprawa warunków Ŝycia osób niepełnosprawnych oraz
pełnienia ról społecznych.
utworze
2004r.
coroczn
zgodnie
złoŜony
wnioska
potrzeba
osób
niepełno
ych
Rada Społeczna ds. Osób Niepełnosprawnych
Koordynacja działań na rzecz osób niepełnosprawnych,
współpraca z instytucjami i organizacjami działającymi i
skupiającymi osoby niepełnosprawne
od lipca
16.
17.
3.ANALIZA ANKIETY PRZEPROWADZONEJ Z OSOBAMI NIEPEŁNOSPRAWNYMI - DOROŚLI
Badania dotyczące warunków Ŝycia osób niepełnosprawnych zostały przeprowadzone na terenie pięciu gmin
Powiatu Średzkiego. PowyŜszą ankietę przeprowadzaliśmy od stycznia do marca 2003 roku.
Przygotowano dwie ankiety. Pierwsza z nich obejmowała grupę osób powyŜej 18-ego roku Ŝycia, zaś druga
dzieci do 18 –ego roku Ŝycia.
Przy przeprowadzaniu ankiet wśród osób dorosłych współpracowaliśmy z instytucjami funkcjonującymi na
terenie Powiatu.
W sumie poddaliśmy badaniom 300 osób w przedziale wiekowym od 18 do 93 lat. W tym wypełniało ankietę
205 osób niepełnosprawnych i 95 opiekunów osób niepełnosprawnych. Kobiety stanowiły 58% badanych.
Ankieta dla dorosłych zawierała 29 pytań podzielonych na 7 części dotyczących:
sytuacji mieszkaniowej,
sytuacji zdrowotnej,
- sytuacji materialnej,
- struktury gospodarstwa domowego,
- sytuacji zawodowej,
- moŜliwości zaspokajania potrzeb,
- metryczki osoby niepełnosprawnej.
Pytania w pierwszej części dotyczyły: rodzaju zamieszkiwanego lokalu, piętra na jakim dany lokal się
znajdował, zamontowanych w budynku mieszkalnym urządzeń z przeznaczeniem dla osób niepełnosprawnych,
elementów wyposaŜenia techniczno- sanitarnego domu/mieszkania.
Ponad 1/3 ankietowanych - 34% zamieszkuje mieszkania własnościowe., 30,6% domy własnościowe,
24,3% - mieszkania kwaterunkowe, 8%- mieszkania spółdzielcze, 2, 3% mieszkania zakładowe. Pozostali (0,8%
- 2 osoby) barak i mieszkanie komunalne.
Mieszkanie 54,6% osób znajduje się na parterze, 33,6% na I piętrze, 6,6% na II piętrze, 3,6% na III piętrze, 1,6%
na IV piętrze.
Zdecydowana większość respondentów - 83,6% nie posiada i nie potrzebuje w mieszkaniu specjalnych
urządzeń dla osób niepełnosprawnych. 13% - nie posiada, ale potrzebuje takich urządzeń jak: zjazd dla wózków
inwalidzkich, uchwyty do wanny, wózek inwalidzki, poręcze, przystosowane progi, urządzenia dla osoby z
niewładnymi nogami, łazienka, ubikacja, winda, wyciszenie sufitu, dzwonek do drzwi na światło, profilowane
schody do wózków, przystosowane łóŜko, specjalistyczny materac, inhalator, przerobione drzwi balkonowe,
maty antypoślizgowe, wyciągi do ćwiczeń nóg. Pozostałe osoby zdeklarowały, iŜ posiadają: łazienkę
dostosowaną do osób z dysfunkcją ruchu, podjazd dla wózków inwalidzkich, dzwonek, zegar, budzik na światło
oraz wykładziny antypoślizgowe.
Wodę bieŜącą w mieszkaniu posiada 95,3% ankietowanych, poza mieszkaniem 1,7%, a poza budynkiem 3%.
Łazienkę w mieszkaniu ma 80% badanych, poza mieszkaniem -2%, zaś w ogóle jej nie posiada -18%.
Na brak ubikacji w budynku narzeka 16,7% osób niepełnosprawnych, poza mieszkaniem znajduje się ona u 6%,
natomiast WC w mieszkaniu posiada 77,3%.
U 44% ludzi wypełniających ankietę formą ogrzewania mieszkania są piece węglowe. U 42,6%- ogrzewanie
centralne, u 2,6% - ogrzewanie elektryczne. 10,2% osób posiada ogrzewanie olejowe lub gazowe.
Trzy czwarte osób- 75% ma gaz z butli, a tylko 25% gaz przewodowy.
Niepokojąco duŜa liczba badanych - 25,7% nie posiada w ogóle dostępu do telefonu, 14,6% moŜe korzystać z
telefonu znajdującego się poza budynkiem, 1,7%- z telefonu poza mieszkaniem, 58% posiada telefon w
mieszkaniu.
W części drugiej pytaliśmy o: stopień niepełnosprawności, rodzaj schorzenia, ewentualny sprzęt
rehabilitacyjny oraz środki przy pomocy których osoby o niepełnej sprawności fizycznej mogą się poruszać po
mieszkaniu i poza jego obrębem.
40% ankietowanych niepełnosprawnych osób naleŜała do II grupy inwalidzkiej, 36%-do pierwszej, 20% - do III
a 4% nie miało ustalonego stopnia niepełnosprawności.
Wśród badanych były osoby cierpiące na schorzenia: kręgosłupa, zwyrodnienie stawów, oczu, głuchota, zanik
kości biodra, nadciśnienie, cukrzyca, skolioza, zanik pamięci, schizofrenia, reumatyzm, serca, miaŜdŜyca,
ślepota, jaskra, płaskostopie, zapalenie stawów, udar mózgu, guz mózgu, tarczyca, brak kończyn, osteoporoza,
poraŜenie mózgowe, sztywne kończny, rak, polineuropatia, upośledzenie umysłowe, wodogłowie, zespół
Downa, choroba Parkinsona, choroba Ira, nerki, epilepsja, choroby psychiczne, afazja motoryczna, depresja,
owrzodzenia Ŝylakowe nóg, stwardnienie rozsiane, przepuklina mózgowa, jednooczność, wrzody Ŝołądka,
astma oskrzelowa, rozedma płuc, amputowane piersi, amputowane narządy rodne, zespół Turnera, garb, gościec,
wrodzony zanik kory mózgowej, spowolnienie starcze, grzybica, łuszczyca, skolioza, zespół wiotkościnerwica,
zapalenie trzustki, przewlekłe zatrucie metalami, zaburzenia świadomości i osobowości.
Nie ma i nie potrzebuje sprzętu rehabilitacyjnego 68,3% badanych. Nie posiada, ale potrzebuje (np.
wózków inwalidzkich, aparatów słuchowych, okularów, ciśnieniomierza, sprzętu do rozciągani, rowerka
treningowego, glukometru, kul, urządzeń do naciągania stawów, stabilizatora, fotelika, nowej protezy,
balkonika, samochodu dostosowanego do osoby niepełnosprawnej, protezy oka, gorsetu, urządzenia do
wymuszania krąŜenia krwi) - 14,3%, natomiast pozostałe osoby są w posiadaniu powyŜszego sprzętu.
AŜ 78% osób niepełnosprawnych porusza się samodzielnie w obrębie mieszkania, 14%- za pomocą kul,
8% za pomocą wózka inwalidzkiego.
RównieŜ 78% ankietowanych porusza się samodzielnie poza obrębem mieszkania, 8,4% za pomocą
wózka inwalidzkiego i 13,6% przy pomocy kul.
W części trzeciej pytaliśmy o: typy dochodów, wysokość dochodów, miesięczną strukturę wydatków.
Ankietowani wymieniali następujące typy dochodów: renta- 66%, emerytura- 20%, praca najemna11,3%, praca na własny rachunek- 1,7%, pomoc społeczna- 30%, alimenty- 5,6%, zasiłek dla bezrobotnych- 2%,
Ŝadnych źródeł dochodów- 0,6%.
Średni dochód osiągany przez wspólne gospodarstwo domowe osób niepełnosprawnych i ich rodzin
wynosił 800 zł. Były takŜe jednostki o dochodach między 3000 a 4000 zł oraz osoby których jedyny dochód
stanowił zasiłek rodzinny w wysokości 42,50 zł lub takie które nie miały Ŝadnych dochodów.
W miesięcznej strukturze wydatków na pierwszy plan wysunęły się wydatki na Ŝywność (100%),
następnie wydatki mieszkaniowe - 83,3%, wydatki na leczenie i lekarstwa - 77%, wydatki na ubrania - 56%,
wydatki na opiekę i pielęgnację osoby niepełnosprawnej - 17%, wydatki na rehabilitację - 15,6%, wydatki
związane z kształceniem - 15%, wydatki na kulturę - 7%.
W części czwartej zapytaliśmy badanych z kim mieszkają oraz ile osób łącznie z osobą niepełnosprawną
stanowi gospodarstwo domowe.
35,6% ankietowanych mieszka ze współmałŜonkiem, 34,3- z dziećmi, 32% - z rodzicami, 13,6% samotnie, niektóre osoby mieszkają z rodzeństwem, z teściami.
Pytania w piątej części miały na celu zbadanie, czy dana osoba: pracuje zawodowo, czy ewentualne
stanowisko pracy wymaga dodatkowych zmian przystosowawczych zgodnych z potrzebami osoby
niepełnosprawnej, dlaczego ankietowana/y nie pracuje zawodowo, czy jest zarejestrowana/y w powiatowym
urzędzie pracy, dlaczego badana osoba zarejestrowała się w powiatowym urzędzie pracy, czy osoba
niepełnosprawna chciałaby ukończyć kursy przekwalifikujące lub doskonalące zawodowo.
8,6% - osób ankietowanych pracuje w zakładzie pracy chronionej, 2,6% - na otwartym rynku pracy,
88,8% niepełnosprawnych nie pracuje zawodowo. Większość osób pracujących deklarowała, Ŝe ich stanowisko
pracy nie wymaga specjalnych udogodnień, aczkolwiek było 5 osób potrzebujących pracy przy której nie będzie
wymagana pełna sprawność ręki.
Jako powód swej bierności zawodowej ankietowani wskazywali na zły stan zdrowia i brak pracy dla
osób niepełnosprawnych.
34,4 % bezrobotnych jest zarejestrowanych w urzędzie pracy. 20,5% respondentów zarejestrowało się w
urzędzie pracy ze względu na świadczenia lekarskie, 2,3% liczy na propozycje pracy, 1% chce uzyskać
poŜyczkę na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, 0,6% ze względu na zasiłek.
0,6% badanych chciałoby ukończyć kursy doskonalące zawodowo ( kurs: na prawo jazdy, ochroniarski,
komputerowy), 8,4% nie potrafiło odpowiedzieć na to pytanie, 7,6% interesują kursy umoŜliwiające
zatrudnienie, 59,6% w ogóle takie kursy nie interesują.
W szóstej części ankietowani wymieniali: potrzeby których realizacja sprawiała im trudność, osoby na
pomoc których mogą liczyć, w jaki sposób zachowują się w stosunku do nich osoby pełnosprawne, czy jest im
potrzebna pomoc osoby trzeciej.
45,3% ludzi ma problemy z leczeniem specjalistycznym, 30% - z leczeniem podstawowym, 26% - z
poruszaniem się poza obrębem mieszkania, 25,3% - z prostymi pracami domowymi i pielęgnacyjnymi, 23% - z
rehabilitacją medyczną, 20,3% ze znalezieniem pracy, 17% - z nauką, 16,6% ze zdobyciem sprzętu
rehabilitacyjnego, 15% z poruszaniem się w obrębie mieszkania, 14,3% z udziałem w Ŝyciu społecznym, 10,6%
z pomocą rzeczową lub finansową, 10,3% z mieszkaniem, 9,3% nie ma Ŝadnych trudności, 7,6% - przeszkadza
brak aktualnych informacji na temat osób niepełnosprawnych, 6,6%- brakuje pomocy nad osobą
niepełnosprawną, 6,3% - ma kłopoty z rehabilitacją zawodową.
69% osób niepełnosprawnych moŜe liczyć na pomoc rodziny, 12,6%- na pomoc sąsiadów i znajomych,
1,16% na pomoc kościoła, 22% na pomoc PFRON-u, 38,6% na pomoc OPS-u, 10%- na pomoc PCPR-u, 3,3%
na pomoc PUP-u, 11,6% moŜe liczyć tylko na siebie.
Najwięcej ankietowanych stwierdziło, Ŝe inni ludzie odnoszą się do nich tak jak do osób zdrowych –
41%, 12% odczuwa, iŜ ludzie pomagają im tylko poproszeni o to, 8,6% otrzymuje pomoc w kaŜdej sytuacji,
6,6% - pełnosprawni starają się ich nie zauwaŜać, 20,6% badanych nie potrafi odpowiedzieć jednoznacznie na to
pytanie, gdyŜ nie posiada widocznych cech osoby niepełnosprawnej.
45,3% ankietowanych potrzebuje wsparcia osoby trzeciej, 36,3% nie potrzebuje takiego wsparcia, a
18,4% potrzebuje wsparcia tylko czasami.
62% respondentów to mieszkańcy miasta, a 38% wsi.
Wykształcenie wyŜsze miało 2% osób niepełnosprawnych, średnie 19,4%, zasadnicze zawodowe –
30,3%, podstawowe i niŜsze - 48,3%.
Większość badanych (78,6%) nie pobierała nauki w placówkach kształcenia specjalnego.
Pozostali uczęszczali bądź uczęszczają do: Szkoły Specjalnej w Środzie Śląskiej, Zespołu Szkół
Zawodowych dla osób głuchoniemych, Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego w Dobroszycach.
Z powyŜszych danych moŜna wywnioskować, iŜ osoby niepełnosprawne na terenie Powiatu Średzkiego oceniają
swoją sytuację Ŝyciową jako trudną.
Wstępna analiza ankiet ,,Dziecko niepełnosprawne w rodzinie” z terenu Powiatu Średzkiego.
1.
Podział wg płci i wieku
Gmina
Środa Śl.
Kostomłoty
Malczyce
Miękinia
Udanin
Razem
liczba
dzieci
łącznie
25
20
15
3
8
71
liczba
dziewcząt chłopców
wiek
do 3 lat
wiek
3-7 lat
wiek
7-10 lat
wiek
10-15 lat
16
6
6
9
14
9
5
1
1
5
4
4
4
4
5
5
10
4
wiek
powyŜej
15 lat
6
1
1
2
4
34
1
4
37
1
0
8
1
2
16
0
1
14
1
3
23
0
2
10
Z analizy wszystkich ankiet łącznie wynika, Ŝe zdecydowana większość dzieci mieszka z dwojgiem rodziców
(rodzina pełna). Liczba osób zamieszkujących z dzieckiem najczęściej wynosi 3-5 osób. Prawie wszystkimi
dziećmi w miejscu zamieszkania opiekują się członkowie rodziny i w zdecydowanej większości jest to matka.
Tylko nieliczne dzieci z niepełnosprawnością ruchową mieszkają w mieszkaniu zaopatrzonym w specjalne
urządzenia słuŜące pomocą dziecku lub opiekunom, jednocześnie rodzice często nie widzą potrzeby takiego
oprzyrządowania. W przypadku większości respondentów niepełnosprawność dziecka opisywana jest jako
trwała, wrodzona (od wczesnego dzieciństwa) oraz przewlekła. Większość dzieci posiada orzeczenie o
niepełnosprawności i jest to orzeczenie wydane na czas określony. Prawie 65% dzieci to dzieci niepełnosprawne
ze sprawnością umysłową w normie, jednocześnie prawie 65% dzieci ma ograniczoną sprawność ruchową
(prawie 25% w stopniu znacznym). Prawie wszystkie dzieci mają nie zaburzony zmysł słuchu, ale 60% dzieci
ma zaburzoną mowę i wzrok (w tym ponad 30% znacznie). Większość dzieci jest pod opieką poradni
specjalistycznych odpowiednio do rodzaju zaburzeń rozwojowych, najczęściej jest to poradnia psychologicznopedagogiczna, rehabilitacyjna, neurologiczna i ortopedyczna. Większość rodziców określa przydatność poradni
w leczeniu i rehabilitacji dziecka jako dobrą. Dzieci są objęte edukacją szkolną w stosunku do wieku, jednak w
przypadku dzieci z dysfunkcją ruchu lub większymi sprzęŜonymi zaburzeniami jest to indywidualne nauczanie
domowe. Wszyscy opiekunowie posiadają niezaspokojone potrzeby informacji, w tym najczęściej dotyczące (w
kolejności zaznaczania) – uzyskania informacji o przysługujących świadczeniach i ulgach z tytułu
wychowywania niepełnosprawnego dziecka, moŜliwości leczenia rehabilitacji i terapii, - moŜliwości nauki
celem osiągnięcia maksymalnej samodzielności . Większość rodziców zaznacza potrzebę pomocy (w kolejności
zaznaczania): finansowej, w leczeniu i rehabilitacji dziecka, w nauce i pomocy poradniczej. W nielicznym
procencie rodzice zaznaczali potrzeby edukacyjne dzieci i najczęściej dotyczyły one potrzeby umieszczenia
dziecka w przedszkolu lub klasie integracyjnej. AŜ 30% rodzin w opracowywanym materiale to rodziny, w
których ojciec jest bezrobotny lub pracuje tylko dorywczo, a matka posiada zasiłek socjalny, dodatkowymi
świadczeniami jest zasiłek pielęgnacyjny (otrzymuje go prawie 100% dzieci). Większość (ponad 60% )
rodziców określa swoje wydatki miesięczne na rehabilitację i leczenie dziecka w granicach 100-200 zł, prawie
30% -ponad 200 zł. Potrzeby większości dzieci, w zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty
ortopedyczne i środki pomocnicze (artykuły sanitarne) wynikające z rodzaju niepełnosprawności są
niezaspokojone. Tylko 20% rodziców naleŜy do organizacji społecznych.
Z powyŜszej ankiety wynika, iŜ niepełnosprawne dzieci nie mają dostatecznie dobrych warunków finansowych
na odpowiednią rehabilitację przez co zmniejszają się ich szansę na poprawę stanu zdrowia.