Życie codzienne w szlacheckim dworze. 1. Folwark szlachecki

Lekcja 24.
Temat: Życie codzienne w szlacheckim dworze.
1. Folwark szlachecki
Szlachcic był właścicielem ziemi zgodnie z tak zwanym prawem rycerskim. Oznaczało to, że za posiadaną
ziemię nie płacił podatków, zobowiązywał się jednak do służby wojskowej. Na wyprawę wojenną należało
stawić się konno z bronią. Aby to finansowo udźwignąć, szlachcic potrzebował dochodów ze swojego dobrze
zarządzanego majątku ziemskiego zwanego folwarkiem szlacheckim.
2. Dwór szlachecki
Był to zwykle drewniany budynek z dachem krytym gontem, czyli klepkami
z drewna. W oknach znajdowały się gomółki, czyli okrągłe, szklane tafle połączone ze sobą za pomocą
ołowiu. Podłogę zazwyczaj wykładano deskami. Jedynym elementem wykonanym z kamienia lub cegły był
komin. Domostwa należące do uboższej szlachty miewały dachy kryte słomą, półprzezroczyste błony
zwierzęce w oknach, a zamiast podłogi – gliniane klepisko. Charakterystycznym elementem dworku
szlacheckiego był ganek.
3. Łany (pole)
Należącą do szlachcica wieś zamieszkiwali chłopi wraz z rodzinami. Mieli oni między innymi obowiązek
pańszczyzny, czyli darmowej pracy na polu, którego właścicielem był pan (stąd nazwa „pańszczyzna”). Zwykle
wynosiła ona kilka dni w tygodniu.
4. Spichlerze
Podstawą gospodarki folwarku pańszczyźnianego była uprawa roli pod rośliny zbożowe. Zebrane zboże, po
wymłóceniu – wyłuskaniu ziarna z kłosów – przechowywano w spichlerzu aż do czasu, gdy można było
sprzedać je po najlepszej cenie. Wiosną lub jesienią wyruszał spław zboża Wisłą do Gdańska. Część szlachty
ma handlu zbożem zbudowała olbrzymie fortuny, Rzeczpospolita nazywano „ Spichlerzem zbożowym
Europy”.
5. Park
Tereny na tyłach dworu przeznaczano zwykle na wypoczynek. Z czasem zadbana przestrzeń rekreacyjna
przekształcała się w park. Na terenie folwarku często znajdował się staw zwany sadzawką.
6. Lamus
Rzadziej używane sprzęty zwykle przechowywano w oddzielnym pomieszczeniu, a często – w osobnym
budynku zwanym lamusem. Stąd się wzięło określenie, którym posługujemy się do dziś: coś „trafia do
lamusa", czyli do magazynu ze starymi rzeczami.