Rzeczpospolita 17.02.2016

Środa
◊ prawo.rp.pl
Ekspert Księgowego H3
17 lutego 2016
dodatek tylko dla prenumeratorów „Rz”
infolinia
800 12 01 95
zamów prenumeratę www.rp.pl/prenumerata
Na jakość współpracy
z audytorem
firma pracuje cały rok
DANE | Warto wiedzieć, jak przygotować firmę do badania sprawozdania
finansowego przez biegłego rewidenta. Wskazówki są cenne zwłaszcza dla firm,
które pierwszy raz korzystają z jego usług.
Badaniu przez biegłego rewidenta podlegają roczne sprawozdania finansowe grup
kapitałowych, kontynuujących działalność
banków, zakładów ubezpieczeń, zakładów
reasekuracji, jednostek działających na
podstawie przepisów o obrocie papierami
wartościowymi, funduszach inwestycyjnych i funduszach emerytalnych, spółek
akcyjnych. Ponadto badaniu podlegają
pozostałe firmy, które spełniają co najmniej dwa z trzech kryteriów zawartych w
art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości (dalej: uor), a mianowicie ich średnioroczne
zatrudnienie w poprzednim roku wynosiło co najmniej 50 osób w przeliczeniu na
pełne etaty, suma aktywów wynosiła co
najmniej 2,5 miliona euro, a przychodów ze
sprzedaży i operacji finansowych 5 milionów euro w przeliczeniu na walutę polską.
Firmy, które spełniają te warunki, będą
przygotowywały się do wizyty audytora i
współpracy z nim.
Celem badania sprawozdania finansowego jest wyrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej opinii wraz z raportem
o tym, czy sprawozdanie finansowe jest
zgodne z przyjętymi przez jednostkę zasadami (polityką) rachunkowości oraz czy
rzetelnie i jasno przedstawia ono sytuację
majątkową i finansową, jak też wynik finansowy badanej jednostki.
Krok 1
Umowa
Pierwszym krokiem rozpoczynającym
współpracę firmy z audytorem jest prawidłowe zawarcie umowy o badanie sprawozdania
finansowego. Podmiot uprawniony do badania jest wybierany w formie uchwały przez
organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe. Na przykład w spółce z o.o. audytora
wybiera zwyczajne zgromadzenie wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Zarząd jednostki nie może wybrać audytora,
ale po jego wyborze podpisuje z nim umowę.
Umowa powinna być zawarta odpowiednio
wcześnie, by umożliwić biegłemu udział
w inwentaryzacji. W umowie obie strony
określają między innymi swoje prawa i obowiązki podczas badania, termin zakończenia
badania i wydania opinii o sprawozdaniu,
a także cenę za badanie. Koszt audytu pokrywa badana jednostka.
KROK 2
Lista dokumentów
Biegły, jeszcze przed pierwszą wizytą
w firmie, zwykle wysyła głównemu księgowemu listę dokumentów, które należy
przygotować przed rozpoczęciem badania. W szczególności biegli proszą
o pierwszą wersję sprawozdania finansowego lub przynajmniej bilans, rachunek
zysków i strat, zestawienie obrotów i sald.
KROK 3
Polityka rachunkowości
Ponadto na początku swojej pracy
w firmie biegli chcą się zapoznać z polityką
rachunkowości. Często podnoszonym
przez biegłych problemem jest brak zaktualizowanej polityki rachunkowości, którą
powinna posiadać, zgodnie z art. 10 uor,
każda jednostka podlegająca przepisom
ustawy o rachunkowości. W polityce rachunkowości należy zawrzeć przyjęte
przez firmę zasady rachunkowości (chodzi
zwłaszcza o te zagadnienia, co do których
uor przewiduje możliwość wyboru lub
uproszczenia), określenie roku obrotowe-
>zdaniem autorki
Przedłużające się prace to utrudnienie
dla obu stron
Elżbieta Dobrzelecka
biegły rewident
Ecovis System Rewident
Sp. z o.o.
Rzetelne przygotowanie się do badania
sprawozdania finansowego decyduje
w dużej mierze o jakości przeprowadzonego audytu i wydanej opinii
o sprawozdaniu finansowym. W pracy
audytora bardzo ważne są terminy, gdyż
wzmożony okres badania sprawozdań
finansowych przypada na pierwszą
połowę roku i biegły ma już wcześniej
go, metody wyceny aktywów i pasywów
oraz ustalania wyniku finansowego,
sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, opisu systemu informatycznego
oraz systemu ochrony i przechowywania zbiorów księgowych. Posiadanie
przez firmę aktualnej polityki rachunkowości jest niezwykle istotnym elementem przygotowania się firmy do
badania sprawozdania finansowego.
KROK 4
Rozliczenie inwentaryzacji
Jak już wspomniano, zawarta umowa
z biegłym powinna umożliwić mu udział
w inwentaryzacji, ale nawet gdy biegły
nie uczestniczy w spisie z natury, to
musi zweryfikować jego wyniki. W tym
celu należy udostępnić biegłemu dokumentację z przeprowadzenia i rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych stwierdzonych w czasie spisu z natury.
KROK 5
Analiza zapisów w księgach
Podstawową pracą, którą należy
wykonać przed wizytą biegłego rewidenta, jest przygotowanie ksiąg rachunkowych do zamknięcia i sporządzenia sprawozdania finansowego.
Istotnymi elementami tego przygotowania są:
∑ wysłanie potwierdzeń sald rozrachunków,
∑ uzgodnienie kont rozrachunkowych,
∑ ujęcie ewentualnych odpisów aktualizujących.
Ponadto, w przypadku gdy w firmie
występują rozrachunki walutowe, należy pamiętać o zaksięgowaniu skutków wyceny bilansowej rozrachunków
i kont walutowych. Należy również zidentyfikować pozycje, do których należy zawiązać rezerwy oraz zidentyfikować pozycje istotne dla kalkulacji
podatku odroczonego, a także obliczyć
podatek dochodowy. Dopiero po przeprowadzeniu analizy kont i wyjaśnieniu
wszelkich wątpliwych pozycji można
przystąpić do sporządzenia sprawozdania finansowego, które zostanie
przekazane biegłemu rewidentowi.
KROK 6
Wsparcie pracowników
Istotnym elementem sprawnego
przeprowadzenia badania sprawozda-
opracowany harmonogram prac,
potwierdzony zawartymi umowami.
Gdy firma spóźnia się
z przygotowaniem materiałów do
badania, audyt się przedłuża i biegły
niejednokrotnie musi prowadzić swoje
prace w dwóch badanych jednostkach
równocześnie. Warto więc poświęcić
czas na przygotowanie się do badania
sprawozdania, pamiętając jednak, że
rzetelnie i bieżąco prowadzone przez
cały rok księgi rachunkowe są podstawą
do sporządzenia prawidłowego
sprawozdania finansowego, co
w konsekwencji wpływa na jakość
przeprowadzonego audytu. ∑
nia finansowego jest współpraca audytora z pracownikami firmy. Gdy badana
jednostka ma swój własny dział księgowości, badanie sprawozdania finansowego odbywa się w siedzibie firmy, a
biegły kontaktuje się przede wszystkim
z głównym księgowym i innymi pracownikami działu księgowości. Jeśli
firma przekazała prowadzenie ksiąg
rachunkowych do biura rachunkowego, to badanie odbywa się głównie
poza siedzibą firmy, tam gdzie prowadzone są księgi rachunkowe. Pracownicy biura rachunkowego obsługują
wówczas audytorów. Oprócz pracowników zajmujących się prowadzeniem
ksiąg rachunkowych biegli zwykle
kontaktują się z kierownikiem jednostki, a także z innymi osobami w firmie,
które mogą wyjaśnić pojawiające się w
trakcie badania wątpliwości. Nie bez
znaczenia będzie więc możliwość
rozmowy z prawnikiem, doradcą podatkowym, informatykiem, a także z
kierownikami poszczególnych działów
operacyjnych. Warto więc już na początku badania przygotować harmonogram tych spotkań.
Podczas badania powinno się biegłemu rewidentowi umożliwić dostęp
do wszelkich innych – poza księgowymi – dokumentów, które są istotne dla
wydania przez niego opinii o sprawozdaniu finansowym.
Przykład
Biegły może prosić w szczególności
o udostępnienie najważniejszych umów
z kontrahentami, umów kredytowych,
uchwał z posiedzeń zarządu i rady
nadzorczej, zestawienia głównych spraw
sądowych prowadzonych zarówno
z powództwa spółki, jak i przeciwko niej,
wycen składników majątkowych,
protokołów z kontroli podatkowych,
oraz innych, istotnych dla badania
dokumentów i raportów. W przypadku gdy
spółka należy do grupy kapitałowej
i jest stroną transakcji z podmiotami
powiązanymi, audytor z pewnością
będzie chciał się zapoznać
z dokumentacją cen transferowych,
wymaganą przez ustawę o podatku
dochodowym od osób prawnych.
Warto więc być przygotowanym na to,
że nie tylko urząd skarbowy, ale także
biegły poprosi o dokumentację
zawierającą zasady ustalania cen
w transakcjach pomiędzy podmiotami
powiązanymi.
—Elżbieta Dobrzelecka