OCENA STANU CHEMICZNEGO

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Białymstoku
OCENA STANU CHEMICZNEGO
WÓD PODZIEMNYCH W WOJ. PODLASKIM
W 2010 ROKU
Białystok, kwiecień 2011
1
Opracowanie wykonano na podstawie wyników badao Paostwowego Monitoringu Środowiska.
W przypadku cytowania niniejszej publikacji należy podad źródło informacji .
2
Przedmiotem monitoringu wód podziemnych są jednolite części wód podziemnych (JCWPd).
Zgodnie z definicją podaną w Ramowej Dyrektywie Wodnej (RDW), jednolite części wód
podziemnych obejmują te wody podziemne, które występują w warstwach wodonośnych o
porowatości i przepuszczalności, umożliwiających pobór znaczący w zaopatrzeniu ludności w
wodę (pobór wynoszący średnio ponad 10 m3/d, albo zaopatrujący co najmniej 50 osób) lub
przepływ
o
natężeniu
znaczącym
dla
kształtowania
pożądanego
stanu
wód
powierzchniowych i ekosystemów lądowych.
Znaczący przepływ wód podziemnych wg RDW to taki przepływ, którego nie
osiągnięcie na granicy JCWPd z wodami powierzchniowymi lub ekosystemami lądowymi
powodowałoby
znaczące
pogorszenie
ekologicznej
lub
chemicznej
jakości
wód
powierzchniowych lub znaczną szkodę dla bezpośrednio zależnego od wód podziemnych
ekosystemu lądowego.
Wydzielenie JCWPd i przeprowadzenie wstępnej oceny ich stanu zostało dokonane w
2004 roku przez Paostwowy Instytut Geologiczny, po konsultacji z Regionalnym Zarządem
Gospodarki Wodnej, Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska i Biurem Gospodarki
Wodnej. Na terenie Polski wyznaczono 161 jednolitych części wód podziemnych.
JCWPd zostały wyznaczone z uwzględnieniem typów i rozciągłości poziomów
wodonośnych, związku wód podziemnych z ekosystemami lądowymi i wodami
powierzchniowymi, możliwością poboru wód oraz w nawiązaniu do charakteru i zasięgu
antropogenicznego przekształcenia chemizmu i dynamiki wód podziemnych.
Wstępna charakterystyka i ocena stanu wód podziemnych, w tym ocena stanu
ilościowego wszystkich wydzielonych JCWPd, sporządzona w ramach opracowania
„Raportów dla Obszaru Dorzecza Wisły i Obszaru Dorzecza Odry...” (MŚ 2005r.; Herbich P. i
in. 2006), zawierała również wstępną identyfikację JCWPd zagrożonych ryzykiem
niespełnienia celu Dyrektywy w zakresie dobrego stanu wód podziemnych do 2015 roku.
Łącznie z pogłębioną w stosunku do ww. opracowao analizą presji (Maciejewski M. z
zespołem, 2007) wydzielono w Polsce 14 subczęści oraz 18 JCWPd zagrożonych
nieosiągnięciem dobrego stanu ilościowego wód podziemnych w 2015 roku.
Na terenie województwa podlaskiego w ww. opracowaniach, nie wydzielono JCWPd
zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu ilościowego wód podziemnych w 2015 roku.
Nie wyznaczono tu również terenów narażonych na zanieczyszczenia pochodzenia
rolniczego.
Monitoring jakości wód podziemnych prowadzi Paostwowy Instytut Geologiczny w
sieci piezometrów obejmujących wszystkie JCWPd. W 2009 roku badania prowadzone były w
JCWPd zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu wód. W 2010 roku PIG przeprowadził
3
badania stanu chemicznego w ramach monitoringu diagnostycznego w pozostałych JCWPd.
Monitoring diagnostyczny wód podziemnych na terenie woj. podlaskiego realizowany był w
24 punktach kontrolno-pomiarowych leżących na 10 JCWPd (o numerach: 22, 23, 33, 34,
51, 54, 55, 56, 57, 58).
Podstawą oceny stanu chemicznego wód podziemnych jest Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód
podziemnych (Dz.U. Nr 143 poz. 896).
Jakość wód podziemnych w piezometrach
na terenie woj. podlaskiego w 2010 roku - dane PIG
Wyniki przeprowadzonych
przez PIG badao wykazały
zdecydowaną dominację
4%
21%
wód reprezentujących
dobry stan chemiczny (96%
JCWPd) nad wodami
75%
reprezentującymi słaby stan
II klasa
III klasa V klasa
chemiczny ( 4% ), przy czym
dobry stan chemiczny to
wody zaliczane do I, II i III klasy czystości. Wody zaliczone do IV i V klasy czystości to wody o
słabej jakości.
Na terenie województwa podlaskiego woda, z badanych piezometrów, kwalifikowała
się przeważnie do III klasy (75%). Do II klasy czystości zaliczono 21% badanych punktów.
O zaliczeniu wody do klasy III decydowały głównie podwyższone wartości wskaźników
naturalnych, nie związanych z antropopresją tj. żelaza i twardości wody. Tylko w 2 punktach
tzn. w punkcie nr 738 (tabela 1) wyznaczonym na terenach zabudowanych w Białymstoku
(wody gruntowe) i w punkcie nr 1676 (tabela 1) na użytkach zielonych w Grajewie (wody
wgłębne na głębokości 143 m) stwierdzono podwyższone wartości zanieczyszczeo
odpowiednio: azotu azotanowego, potasu i wapnia oraz azotu amonowego (zaliczanych do
antropogenicznych).
Szczegóły klasyfikacji stanu chemicznego wód podziemnych badanych w ramach
monitoringu JCWPd przedstawiono w tabeli 1, a ich lokalizację wraz z oceną przedstawia
mapa – Klasyfikacja stanu chemicznego wód podziemnych w woj. podlaskim w 2010 roku na
tle granic JCWPd (numeracja punktów na mapie wg tabeli 1).
4
Złą jakośd wód stwierdzono w 2010 roku tylko w 1 punkcie pomiarowym (tabela 1,
punkt nr 1749, Wigraoce gm. Sejny JCWPd 23). O obniżeniu jakości zadecydowały
podwyższone stężenia cynku (IV klasa) i niklu (V klasa). Stwierdzono ponadto, wyraźnie
podwyższone, w stosunku do pozostałych punktów, stężenia: antymonu, glinu, kobaltu,
miedzi i ołowiu. Należy zaznaczyd, że punkt zlokalizowany jest na terenie leśnym, a woda w
tym punkcie ujmowana jest z głębokości 14 metrów. W pobliżu nie ma żadnych
zewidencjonowanych źródeł zanieczyszczeo antropogenicznych. W takim przypadku
wskazane jest przeprowadzenie badao potwierdzających niską jakośd wody w tym punkcie.
5
Monitoring wód podziemnych na obszarach zagrożonych zanieczyszczeniami
przy składowiskach odpadów.
Na terenie województwa podlaskiego prowadzony jest również monitoring wód
podziemnych na obszarach bezpośrednio zagrożonych zanieczyszczeniami - piezometry przy
składowiskach odpadów. Badania prowadzi się corocznie na zlecenie zarządzających
składowiskami, a wyniki raportowane są do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony
Środowiska w Białymstoku.
W ewidencji Inspektoratu znajduje się łącznie 114 składowisk odpadów. W latach
2009-2010 roku wyniki badao wód podziemnych uzyskano od zarządzających 67 obiektami.
Monitoring obejmował kontrolę jakości wód wokół składowisk czynnych jak i
zamkniętych. Były to przeważnie składowiska odpadów tzw. komunalnych. Większośd
obiektów posiada po trzy piezometry. Badania prowadzone są 4 razy w roku z
częstotliwością jeden raz na kwartał. Zakres oznaczeo obejmuje 10 wskaźników: odczyn pH;
przewodnictwo właściwe, OWO, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) i
metale ciężkie: kadm, cynk, chrom 6+, ołów, miedź i rtęd.
W podsumowaniu danych uzyskanych z badao przy składowiskach, wyniki oceny
wskazują, że:
 przy 33 składowiskach woda charakteryzuje się stanem dobrym (I, II lub III klasa
czystości);
 przy 20 obiektach charakteryzuje się stanem słabym (klasa IV lub V);
 przy 14 obiektach stwierdzono zróżnicowaną jakośd wody w poszczególnych
piezometrach, od stanu dobrego do słabego.
O obniżeniu jakości wody decydowały w większości przypadków, wartości ogólnego
węgla organicznego i w kilku przypadkach wartości przewodnictwa właściwego.
Szczegóły oceny wód podziemnych z piezometrów przy składowiskach odpadów
przedstawia tabela 2 i mapa – Klasyfikacja wód w piezometrach przy składowiskach
odpadów w woj. podlaskim (numeracja składowisk na mapie odpowiada numeracji w tabeli
2).
6
7
Tabela 1. Klasyfikacja stanu chemicznego wód podziemnych w województwie podlaskim w 2010 roku wg badań PIG
Numer
Lp.
otworu
Miejscowość
Gmina
JCWPd
Głębokość do
stropu warstwy
wodonośnej [m]
Użytkowanie
Klasa jakości wody
w punkcie wg RMŚ
896 z dn. 23 lipca
2008 r. (stan na
listopad 2010)
wskaźniki w
granicach
stężeń III klasy
jakości
1
11
Sidorówka
Jeleniewo
23
126
Nieużytki naturalne
III
2
12
Sidorówka
Jeleniewo
23
24
Nieużytki naturalne
II
3
126
Mońki
Mońki
34
5
Obszary zabudowane
III
4
132
Kozioł
Kolno
33
10
Obszary zabudowane
II
5
134
Kołaki Kościelne
Kołaki Kościelne
51
57,5
Obszary zabudowane
III
O2 (teren)
6
237
Zambrów
Zambrów
51
49
Obszary zabudowane
III
HCO3, Fe, O2
7
738
Białystok
m. Białystok
55
2,5
Obszary zabudowane
III
NO3, K, Ca
8
741
Ostrówek
Szudziałowo
56
14,7
Grunty orne - gospodarka rozdrobniona
III
O2 (teren)
9
745
Raczki
Raczki
34
31
Grunty orne - gospodarka rozdrobniona
III
Fe
10
749
Sieruciowce
Nowy Dwór
34
33
Grunty orne - gospodarka rozdrobniona
III
Ca, HCO3, O2
11
843
Suwałki
m. Suwałki
23
67,8
Obszary zabudowane
III
temp
12
856
Wiżajny
Wiżajny
22
64
Obszary zabudowane
III
HCO3, Fe
13
1101
Gródek
Gródek
55
5
Obszary zabudowane
III
O2 (teren)
14
1112
Grabarka
Nurzec-Stacja
54
6,4
Lasy
II
15
1675
Kolno
Kolno
33
25
Grunty orne - gospodarka rozdrobniona
II
16
1676
Grajewo
Grajewo
34
143
Użytki zielone
III
NH4, Fe
17
1678
Hajnówka
Hajnówka
57
133
Użytki zielone
III
Fe
18
1681
Wysokie Mazowieckie
Wysokie Mazowieckie
54
56
Obszary zabudowane
III
HCO3, Fe
19
1684
Łomża
m. Łomża
51
62,5
Nieużytki naturalne
III
Fe
20
1742
Stare Boksze
Puńsk
23
5,2
Grunty orne - gospodarka wielkopolowa
III
HCO3
21
1749
Wigrańce
Sejny
23
13,8
Lasy
V
22
1881
Husaki
Bielsk Podlaski
55
335
Grunty orne - gospodarka rozdrobniona
III
Fe, temp, O2
23
1882
Kobylin-Kuleszki
Kobylin-Borzymy
55
38
Użytki zielone
III
HCO3, Fe
24
2220
Klukowicze
Nurzec-Stacja
58
75
Grunty orne - gospodarka rozdrobniona
II
8
wskaźniki w
granicach
stężeń IV klasy
jakości
wskaźniki w
granicach
stężeń V klasy
jakości
HCO3, Fe
Ca, HCO3
Fe
Fe
Zn,
Ni
Tabela 2 . Klasyfikacja wód w piezometrach przy składowiskach odpadów w woj.
podlaskim
Lp.
Gmina
Lokalizacja
Klasa wód
podziemnych
w piezometrach
2009 r.
Status
C -czynne /
Z - zamknięte
Ilość
piezometrów
2 piezometry
1 studnia
V; V; IV
I; II; I
1 Augustów
Augustów
Z
2 Bakałarzewo
Czerwonka
Kroszówka
Z
C
3
3 Bargłów Kościelny
4 Filipów
Filipów
Z
3
II; IV; IV
5 Lipsk
Lipsk
Z
3 studnie
II; II; II
6 Puńsk
Szołtany
Z
2
II; I
7 Raczki
Ludwinowo
Z
3
II
8 Rajgród
Wojdy
C
3
I; V; IV
9 Rutka-Tartak
Klasa wód
podziemnych
w piezometrach
2010 r.
II; II; II; II
4
Baranowo
Z
2
II; I
10 Sejny
Konstantynówka
C
3
I; I
11 Suwałki
ZUOK Suwałki
C
4
I; II; I; I
12 Szypliszki
Szypliszki
Z
3
V; I; I
13 Wiżajny
Wiżajny
Z
2
I; I
14 Ciechanowiec
Nowodwory
C
3
II; II; I
II; II II
15 Czyżew
Czyżew Siedliska
Z
3
V; III; III
III; III; III
16 Grabowo
Grabowo
Z
2
I; II
II, III
17 Grajewo
Koszarówka
Z
4
I; I; II; II
18 Jedwabne
Korytki Borowe
C
3
II; V; II
III; III; II
19 Klukowo
Żabiniec
Z
3
II; V; II
I; V ; II
20 Kolno
Kolno
3
II; V; II
III; V; II
21 Kulesze Kościelne
Czarnowo Biki
C
C
2
III; II
I; II
22 Miastkowo MPGKiM Łomża
Czartoria
C
3
V; IV; V
V: V; V
23 Nowogród
Nowogród
C
3
II; II; II
II; V; II
24 Piątnica
Piątnica
Z
2
V; II
25 Radziłów
Radziłów
C
3
II; II; I
II: II; II
26 Sokoły
Racibory Nowe
C
3
III; II; II
II; I; II
27 Stawiski
Stawiski
Z
3
I; II; II
III; III III
28 Szczuczyn
Szczuczyn
C
3
II; II; II
I; II; I
29 Szepietowo
Dąbrówka Kościelna
C
3
II; V; V
III; V; V
30 Śniadowo
Ratowo Piotrowo
C
3
I; III; III
31 Turośl
Turośl
Z
3
32 Wąsosz
Komosewo
C
3
II; II; I
33 Wizna
Małachowo
3
II; II; II
34 Wysokie Mazowieckie
Gołasze Puszcza
3
III; II; II
II; II; II
35 Zambrowski Związek Gmin
Czerwony Bór
2
II; I
II; I
36 Zbójna
Pianki
3
II; II; V
III; II; II
37 Białowieża
Stoczek
Z
C
C
C
Z
3
V; IV; IV
C
C
3
II; II; IV
3
V; V; V
38 Bielsk Podlaski
Augustowo
39 Brańsk m.
Brańsk
9
I; II; II
II; II; II
III; I; I
II; II; II
40 Czeremcha
Czeremcha
41 Czyże
Czyże
42
Dąbrowa Białostocka
Dąbrowa Białostocka
C
Z
3
II; V; V
2
II; V
C
Z
Z
Z
Z
Z
C
Z
C
C
Z
C
C
C
C
C
3
3
43 Dziadkowice
Dziadkowice
44 Grodzisk
Drochlin
45 Gródek
Gródek
46 Hajnówka
Nowosady
47 Hajnówka m.
Poryjewo
48 Janów
Janów
49 Jasionówka
Jasionówka
50 Jaświły
Jaświły
51 Juchnowiec
Hryniewicze
52 Kleszczele
Kleszczele
53 Knyszyn
Knyszyn
54 Krypno
Zastocze
55 Łapy
Uhowo
56 Mońki
Świerzbienie
57 Narew
Narew
58 Narewka
Olchówka
59 Siemiatycze
Siemiatycze
60 Siemiatycze
Kułygi
61 Suchowola
Poświętne
C
C
Z
C
62 Supraśl
Sowlany
63 Suraż
Suraż
64 Suraż
Suraż
65 Tykocin
Tykocin
66 Wasilków
Studzianki
67 Zabłudów
Zabłudów
LEGENDA
dobry stan wód
słaby stan wód
zróżnicowana jakość wody w poszczególnych piezometrach
Opracowanie:
Wydział Monitoringu Środowiska
kwiecieo 2011
10
III; III; V
I; III; IV
3
III; V; V
3
III; III; III
2
I; I
I; I
3
V
V; V; V
2
V
V; V
V; II; -
3
V; V; V
3
3
IV
V; V; V
4
V; V; V; V
V; V; V; V
3
V; V; V
V; V; V
3
V
II; III; III
2
IV; V
4
II; V; II; V
V; V; V; V
3
V
V; V; V
3
V; III; V
V; IV; V
3
V; V; V
IV; IV; V
II; I; V
II; IV; III
3
2
V
V; V
C
3
V
III; II; II
Z
Z
Z
C
C
1
IV
2
III; III
3
V; IV; III
3
IV; V; IV
3
II; II; II
V; II; III
III; III; III