Rezerwat przyrody „Beka” - Regionalna Dyrekcja Ochrony

Rezerwat przyrody „Beka” położony jest w strefie brzegowej polskiego
wybrzeża, na styku morza z lądem, co kształtuje nie tylko stosunki wodne na tym
obszarze, ale również szatę roślinną.
Rezerwat
„Beka”,
widok od
strony
Wysoczyzny
Puckiej.
Znaczną część powierzchni rezerwatu zajmują słonawy (łąki halofilne) –
zbiorowisko występujące w Polsce wyłącznie na niskich zatorfionych wybrzeżach
morskich zasilanych słonawymi wodami morskimi. Warunkiem rozwoju i utrzymania
słonaw jest ekstensywne użytkowanie, najlepiej wypas bydła lub koni. W wyniku
wypasu powstaje również specyficzna, kępkowa struktura łąk, która umożliwia
bezpieczne gniazdowanie ptaków związanych z otwartymi terenami. Ptaki te uznane
są za najcenniejszy element fauny rezerwatu; należą do nich m.in. krwawodziób,
czajka, kszyk, a do niedawna również biegus zmienny.
W przypadku zarzucenia ekstensywnego użytkowania słonaw dochodzi do
rozwoju zbiorowisk szuwarowych. Szuwary, a zwłaszcza ekspansywna trzcina,
pogarszają warunki świetlne, a w konsekwencji powodują degenerację słonaw
i ustępowanie cennych składników łąk halofilnych, pogarszają się również warunki
siedliskowe dla ptaków. Zwarte trzcinowiska są całkowicie niedostępne dla ptaków
siewkowych. Z drugiej strony, zbyt intensywne użytkowanie (np. nadmierny wypas)
powoduje zarówno degradację podmokłych, zatorfionych gleb, jak i roślinności.
Dla utrzymania wybitnych walorów przyrodniczych rezerwatu „Beka”
konieczna jest ochrona czynna. Od 1998 roku w rezerwacie realizuje ją
Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków. Działania ochronne koncentrują się
głównie na słonawach, na których prowadzi się wypas koni i krów (w roku 2013 na
powierzchni 81 ha). Po wypasie konieczne jest wykoszenie i usuniecie pozostałości
roślin, których zwierzęta nie zjedzą.
„Beka”.
Konie
w trakcie
wykonywania
działań
ochronnych.
Na pastwiskach
utrzymuje się
niska murawa
charakterystyczna
dla słonaw.
W przypadku
nie użytkowania
słonaw dochodzi do
rozwoju zbiorowisk
szuwarowych
i zaniku słonorośli.
W obrębie rezerwatu występują też inne cenne ekosystemy, które wymagają
ochrony czynnej, wykonywanej odmiennie niż na słonawach. Są to m.in.: młaka
eutroficzna, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, szuwary wielkoturzycowe. Młaka, jako
obszar szczególnie cenny i wrażliwy na antropopresję, koszona jest ręcznie, a pokos
wynoszony jest poza rezerwat. Szuwary i łąki koszone są mechanicznie.
Fragment
młaki
z gnidoszem
błotnym
i storczykami
z rodzaju
kukułka.
Ważnym elementem strategii ochrony rezerwatu przyrody „Beka” jest
monitoring. Corocznej ocenie podlegają fitocenozy, na których wykonuje się działania
ochronne (słonawy, młaka niskoturzycowa, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe),
wybrane gatunki ptaków lęgowych, a od kilku lat również warunki wodne. Monitoring
wykonuje OTOP, w ocenie elementów i procesów hydrologicznych uczestniczą
naukowcy z Katedry Hydrologii Uniwersytetu Gdańskiego. Wyniki monitoringu są
wykorzystywane przy ocenie efektów wykonywanych działań ochronnych oraz ich
ewentualnej korekcie.
Ze względu na chronione w rezerwacie ptaki oraz wykonywane działania
ochronne (wypas koni i krów), rezerwat nie jest udostępniony do zwiedzania poza
wyznaczonymi szlakami. Dla ruchu pieszego i rowerowego wyznaczono szlak po
wale przeciwpowodziowym wzdłuż zachodniej granicy rezerwatu, dla ruchu pieszego
– szlak przebiegający wzdłuż Kanału Beka w kierunku dawnej osady Beka,
a następnie na północ – do Kanału Mrzezińskiego (tekst zarządzenia Regionalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska Gdańsku w sprawie wyznaczenia szlaków udostępnionych dla ruchu
pieszego i rowerowego w rezerwacie przyrody „Beka” dostępny jest na stronie internetowej RDOŚ,
w zakładce ochrona przyrody, formy ochrony przyrody, rezerwaty przyrody, zarządzenia w sprawie
udostępnionych szlaków). W infrastrukturę służącą udostępnieniu rezerwatu oraz tablice
edukacyjne ww. szlaki wyposażyło OTOP.