01Franciszek Somionk..

Franciszek Somionka
Maria Lemańczyk
DZIEJE RODZINY SOMIONKÓW
Skład komputerowy:
Krystian Somionka
Andrzej Gustyn
Drzewo genealogiczne:
Krystian Somionka
Maria Lemańczyk
Projekt okładki:
Andrzej Gustyn
2
Podziękowania
Pragniemy w tym miejscu podziękować wszystkim, którzy w jakikolwiek
sposób przyczynili się do ukończenia niniejszego opracowania. Przede
wszystkim jego adresatom, a więc wszystkim członkom rodu, którzy zechcieli
się podzielić z nami szczegółowymi informacjami na temat swoich rodzin. Tym,
którzy udostępnili nam rodzinne dokumenty i fotografie.
Jesteśmy wdzięczni pracownikom Archiwum Państwowego w
Bydgoszczy za umożliwienie wglądu do ksiąg U.S.C z drugiej połowy XIX
wieku i uzyskanie kopii poszukiwanych akt. Szczególnie chcemy podziękować
pani kier. Urzędu Stanu Cywilnego w Brusach za przekazanie nam kserokopii
dokumentów z lat 1903 – 1925 i okresu po 1945 r., a dotyczących rodziny Jana i
Józefiny Somionków.
Oddając w Wasze ręce to skromne opracowanie, gorąco zachęcamy do
dalszego gromadzenia wszelkich dokumentów, zdjęć i pamiątek rodzinnych.
Niech znajomość własnych korzeni pozostanie w pamięci obecnych i przyszłych
pokoleń.
3
Krótki szkic historyczny
Dzieje rodu Somionków sięgają początków XIX wieku. Wcześniejszych
informacji o naszych przodkach nie udało się odnaleźć w materiałach
archiwalnych, ponieważ dopiero od roku 1873 ewidencja ludności znalazła się
w gestii urzędów administracji państwowej. Wiadomo jedynie, na podstawie
ustnych przekazów, że wywodzą się oni z terenów Wileńszczyzny. Z dostępnych
dokumentów wynika, że założycielami rodu są cieśla Franciszek Somionka
(brak danych dot. daty urodz.) i Zuzanna Prądzińska ur. w roku 1832. Do
połowy roku 1863 mieszkali w niewielkiej miejscowości oddalonej około 11 km
od Wilna (jej nazwy nie udało się ustalić).
Latem 1873 r. wieś została zniszczona przez oddziały kozackie. Spłonęły
doszczętnie zabudowania, zginęło wielu mieszkańców. Był to prawdopodobnie
odwet za czynny udział ludności w powstaniu styczniowym. Prababka Zuzanna
zdołała pod osłoną ciemności schronić się wraz z pięciorgiem dzieci w
sąsiedniej miejscowości. Jej małżonek Franciszek zaginął bez wieści.
Pozbawieni mienia i środków do życia, wyruszyli w pieszą wędrówkę na zachód
i po kilkunastu dniach, dzięki pomocy życzliwych ludzi, dotarli do miejscowości
Czarniż w pow. chojnickim. Z tej wsi prawdopodobnie pochodzili rodzice
Zuzanny.
Wraz z nią do Czarniża przybyli dwaj synowie – 19 letni Michał i 3 letni
Jan, późniejszy kontynuator rodu Somionków oraz 3 córki: 13 letnia Marianna,
licząca 1 roczek Julianna i najstarsza z nich (jej danych osobowych nie udało się
ustalić), o której wiadomo, że wyszła za mąż za Kosiedowskiego. Związek
małżeński zawarła przed rokiem 1872, dlatego brak danych w aktach Urzędu
Stanu Cywilnego w Brusach. Najstarszy syn Michał wyemigrował w r. 1864 do
Ameryki i nieznane są jego dalsze losy.
W dniu 8 sierpnia 1875 r., 25 – letnia wówczas Marianna zawarła związek
małżeński z Józefem Szczepańskim, ur. w 1847 r., synem Łukasza
Szczepańskiego i Marianny z domu Plata. Z tego związku przyszło na świat
pięcioro dzieci: Julianna ur. 01.02.1877 r., Antonina ur. 12.09.1879 r., Paulina ur.
15.08.1884 r., Józef ur. 27.12.1886 r. i Franciszek ur. 28.06.1890 r.
Urodzona 16.09.1862 r. Julianna poślubiła w dniu 20.02.1884 r. Leona
Singera ur. 11.10.1858 r. w Czarniżu, syna Pawła i Barbary z d. Lewińskiej.
Urodziło im się troje dzieci: Jan ur. w 1886 r., Stefan ur. w 1889 r. i Angelika ur.
w 1900r. Przy życiu pozostał tylko Jan. Stefan i Angelika zmarli w rok po
urodzeniu. O dalszych potomkach brak wzmianki w dokumentach archiwalnych.
Najmłodszy syn Franciszka i Zuzanny – Jan zawarł w dniu 22 stycznia
1887 r. związek małżeński z Józefiną Wałdoch i zamieszkał początkowo u jej
rodziców w Kinicach. Wkrótce odziedziczył gospodarstwo rolne w Kosobudach
(ówczesna nazwa Friedrichsbruch) i tam osiedlił się na stałe wraz z żoną
Józefiną i matką Zuzanną.
Zuzanna zmarła w dniu 10 marca 1906 roku przeżywszy 74 lata. We
wszystkich urzędowych dokumentach odnoszących się do rodziny Franciszka i
Zuzanny Somionków brak jest informacji dotyczących poprzedniego miejsca
4
zamieszkania, czyli Wileńszczyzny, tymczasem w dostępnych aktach ślubu Jana
i jego sióstr wymienia się jako miejsce ich urodzenia Kosobudy. Wydaje się, że
ze strony Zuzanny i jej dzieci było to działanie zamierzone, wszak przekroczyli
w r. 1863 granicę rosyjsko-pruską bez wymaganego zezwolenia. Z tego powodu
mieli uzasadnioną obawę nieprzychylnej reakcji władz pruskich i ewentualnej
groźby deportacji do poprzedniego miejsca zamieszkania. Może próbowali w
ten sposób wymazać z pamięci wspomnienia tragicznych wydarzeń z
przeszłości. Istnieje również przypuszczenie, że w czasie sporządzania
dokumentów w USC podano inne imię małżonka Zuzanny. W dokumentach
tych za każdym razem wymienia się imię Franciszek (Franz), natomiast w akcie
zgonu jego syna Jana z dnia 22 maja 1923 r. stwierdza się, że Jan Somionka jest
synem cieśli Szymona Somionki i jego żony Zuzanny z domu Prądzińska. Może
to świadczyć również o posiadaniu dwóch imion używanych zamiennie.
Żona Jana – Józefina dożyła sędziwego wieku 84 lat i jej zasługą jest
przekazanie wielu cennych informacji o dziejach naszego rodu. Zmarła w dniu
27 sierpnia 1952 r. Oboje małżonkowie spoczywają na cmentarzu parafialnym w
Brusach.
Józefina i Jan Somionkowie
5
Potomkowie rodziny Jana Somionki i Józefiny z d. Wałdoch
1. Augustyna Somionka
Najstarsza córka Jana i Józefiny. Urodziła się dnia 6 stycznia 1888 r. w Kinicach
(ówczesna nazwa Kinitz) gmina Brusy. W wieku 19 lat wychodzi za mąż za
Maksymiliana Drążkowskiego ur. 08.11.1888 r. Swego męża poznała podczas
pracy zarobkowej w Niemczech i tam również pobrali się. Z tego związku
przyszło na świat siedmioro dzieci:
Marta
1908 r. (zmarła w wieku 6 lat)
Alfons
25.01.1910 r.
Marian
1916r. (zginął podczas II wojny światowej)
Zofia
1917 r.
Henryk
17.10.1920 r.
Zyta
01.12.1922 r.
Magnus
24.07.1925 r.
W okresie międzywojennym Maksymilian służy jako wachmistrz w policji
państwowej, początkowo na terenie Chojnic, a następnie w Czersku. Do połowy
lat trzydziestych mieszka wraz z rodziną w Chojnicach, przy ulicy
Warszawskiej, a potem w Brusach. Po roku 1946 osiedla się w Charzykowach,
później w Nieżywięciu. Tam zajmuje się uprawą roli, głównie zaś
ogrodnictwem. Rodzina znana jest wśród krewnych i przyjaciół z wielkiej
gościnności, pogodnego oraz życzliwego usposobienia. W trudnych sytuacjach
życiowych zawsze można było liczyć na wsparcie i pomoc z ich strony.
Augustyna i Maksymilian spędzili ostatnie lata życia w Chojnicach w domu
przy ulicy Orkana 5, wspólnie z synem Henrykiem i synową Anną, którzy
przyjęli ich pod swój dach z ogromną życzliwością i zapewnili troskliwą opiekę.
Maksymilian zmarł 25 marca 1962 r., Augustyna 7 lat później, w dniu
03.04.1969 r. Oboje spoczywają na cmentarzu parafialnym w Chojnicach.
Augustyna i Maksymilian Drążkowscy
6
Od lewej: Marian, Magnus, Augustyna, Henryk, Maksymilian, Zyta
Od lewej: drugi u góry – Henryk, obok Zyta, pod nimi Marian
Za stołem: Maksymilian, Augustyna, Magnus i Zosia
7
2. Teofila Somionka
Urodziła się w dniu 26 maja 1889 r. w Kinicach gm. Brusy jako druga córka
Jana i Józefiny. W dniu 28.01.1912 r. zawarła związek małżeński z Andrzejem
Prochowiczem (synem Jana i Otyli z d. Skwirawskiej) ur. 14.11.1886 r. w
Brusach. W roku 1914 wybuchła I wojna światowa, więc mąż Teofili został
przymusowo wcielony do armii pruskiej i wkrótce poległ na froncie zachodnim.
Byli małżeństwem bezdzietnym. Teofila zmarła w roku 1970. Pochowana na
Cmentarzu parafialnym w Barcinie.
Teofila Prochowicz z d. Somionka
3. Marta Somionka
Urodzona dnia 10.11.1891r. w Kosobudach gm. Brusy jako trzecia córka Jana i
Józefiny. W dniu 16 listopada 1919 r. wyszła za mąż za Andrzeja Brunkę ur.
07.11.1888 r. (syna Jana i Elizy z d. Skiba)
Potomkowie Marty i Andrzeja Brunki:
Aniela
25.12.1921 r.
Agata
05.02.1924 r.
Jadwiga
29.11.1927 r.
Leokadia
1930 r.
Hipolit Antoni
13.08.1932 r.
Maria Krystyna 30.05.1940 r.
Jan
Alfons
Zmarli jako dzieci
Alojzy
Andrzej Brunka zmarł w dniu 22.11.1944 r., żona Marta 28.06.1961 r.
8
Marta i Andrzej Brunka
Aniela
Agata
Hipolit
Maria Krystyna
Od prawej, siedzą: 1 Józefina Somionka, 2 Marta Brunka, 3 Aniela z mężem,
5 Andrzej Brunka, 6 Zofia Sokołowksa, stoją: 1 Helena Sokołowska,
2 Franciszek Weltrowski, 3 Leokadia, 6 Jadwiga, 7 Agata.
9
4. Leon Franciszek Somionka
Urodził się 23.09.1893 roku w Kosobudach, gmina Brusy, jako pierwszy syn
Jana i Józefiny. Obowiązkową służbę wojskową w armii pruskiej odbywa w
elitarnej jednostce gwardii cesarskiej Wilhelma II. Dzięki temu unika wysłania
na front i szczęśliwie przeżywa I wojnę światową. Kandydatów do tej jednostki
dobierano spośród mężczyzn postawnych i dobrze zbudowanych. Po
wyzwoleniu w 1920 roku, służy w wojsku polskim, prawdopodobnie w
kawalerii. Zdemobilizowany podejmuje prace w PKP na stanowisku kontrolera
II klasy – oddział w Chojnicach.
W roku 1919 zawiera związek małżeński z Marią Prochowicz, siostrą Andrzeja
Prochowicza (męża Teofili). Z tego związku przychodzi na świat dwoje dzieci:
Irena
1921 r.
Zygmunt
1927 r.
O rodzinie Leona i Marii nie udało się zebrać bliższych informacji. Nieznany
jest adres USC, w którym brali ślub. Do 1939 roku mieszkali w Chojnicach przy
ul. Warszawskiej. Wiadomo jedynie, że cała rodzina zginęła w wyniku nalotu
bombowego, podczas ewakuacji na Wschód, w pierwszych dniach września
1939 roku. W tej ostatniej tragicznej podróży, zniszczeniu uległy wszystkie
dokumenty rodzinne i zdjęcia.
5. Marianna Somionka
Jest czwartą córką Jana i Józefiny ur. 27.11.1895 r. w Kosobudach gm. Brusy. W
wieku 24 lat wychodzi za mąż za, zamieszkałego w tej samej miejscowości,
Franciszka Weltrowskiego ur. 23.09.1894 roku – syna Jana i Janiny z domu
Pryba. Ślub Marianny i Franciszka odbył się w USC Brusy dnia 15.11.1919
roku. Mieli jednego syna ur. 30.07.1920 roku, który otrzymał imię Leon. Przez
cały okres międzywojenny 1920-1939 Franciszek był pracownikiem PKP w
rejonie stacji Chojnice. W wolnych chwilach z pasją zajmował się
pszczelarstwem.
10
6. Józef Somionka
Drugi syn Jana i Józefiny ur. 29.05.1898 r. w Kosobudach. Od roku 1920 służy
w polskich formacjach wojskowych, a po zdemobilizowaniu w PKP – Rejon
stacji Chojnice.
W dniu 22 maja 1922 roku zawiera związek małżeński z Heleną Czarnowską ur.
23.02.1902 roku, córką Wincentego i Julianny z domu Różek.
Helena i Józef Somionkowie
W wyniku systematycznego doskonalenia zawodowego awansuje stopniowo, aż
do stanowiska dyżurnego ruchu. Od roku 1933 do 1939 pełni służbę na stacji
kolejowej w Dziemianach pow. Kościerzyna. Podczas okupacji hitlerowskiej nie
podejmuje pracy zawodowej, prowadząc w tym czasie gospodarstwo rolne
odziedziczone po rodzicach. Od 1946, aż do przejścia na emeryturę, ponownie
pracuje w PKP na stanowisku kontrolera w bydgoskim oddziale Dyrekcji
Okręgowej Kolei Państwowych. Umiera 27.02.1971 r.
Potomkowie Józefa i Heleny:
Barbara
Rozalia
Franciszek
Aniela
Antoni
Józef
13.08.1923 r.
04.09.1924 r.
14.04.1926 r.
20.05.1927 r.
06.02.1929 r.
03.08.1930 r.
Tadeusz
Stanisław
Jadwiga
Jan
Jerzy
Joanna
19.08.1934 r.
20.12.1935 r.
17.04.1937 r.
03.11.1938 r.
09.08.1941 r.
12.01.1945 r.
Barbara, Franciszek i Joanna ukończyli studia pedagogiczne i aż do osiągnięcia
wieku emerytalnego pracowali w zawodzie nauczycielskim. Tadeusz wzorem
ojca został kolejarzem. Jadwiga jako ekonomistka pracowała w bydgoskich
placówkach oświatowych, a najmłodszy syn Jerzy wybrał zawód stolarza.
Aniela, Stanisław i Józef prowadzili gospodarstwo rolne odziedziczone po
rodzicach.
11
Barbara
Rozalia
Aniela
Józef
Stanisław
Jadwiga
Jerzy
Franciszek
Tadeusz
Jan
Joanna
12
Zjazd potomków Heleny i Józefa Somionków.
Kosobudy, 12.07.2003 r.
13
7.Franciszek Somionka
Jest czwartym synem Jana i Józefiny. Urodził się 10 października 1900 r. Zmarł
przed ukończeniem pierwszego roku życia, w dniu 30 września 1901r.
8. Bolesław Somionka
Urodzony dnia 3 września 1902r. w Kosobudach jako najmłodszy syn Jana i
Józefiny. W wieku 20 lat, po uzyskaniu wymaganego wykształcenia, podjął
pracę w zawodzie nauczycielskim. Od października 1922 r. do września 1925 r.
pracował w szkołach powszechnych w gm. Brusy pow. chojnicki. W czerwcu
1925r. zwolnił się z pracy na własną prośbę i wkrótce wyjechał do Francji, gdzie
zatrudnił się jako nauczyciel w polskiej osadzie w miejscowości Castelnaudary
(południowa Francja). Tam zawarł związek małżeński z Joanną Centkowską ur.
04.07.1910 r. W dniu 20 lutego 1930 roku przyszła na świat ich córka Helena.
Podczas II wojny światowej został zmobilizowany i służył w polskich
formacjach wojskowych na terenie Francji. Po kapitulacji rządu francuskiego
dostał się do obozu jenieckiego w Niemczech. Żona Joanna wraz z córką Heleną
zostały również wywiezione do Niemiec i skierowane do pracy przymusowej.
Pod koniec wojny udało mu się zbiec z obozu jenieckiego i szczęśliwie wrócić
do wyzwolonej już Francji, gdzie w dotychczasowej placówce ponownie
zatrudnił się w zawodzie nauczycielskim.
Z relacji córki Heleny wynika, że bardzo tęsknił za krajem ojczystym i
gorąco pragnął odwiedzić strony rodzinne. Ciężka choroba związana m.in. z
przeżyciami obozowymi nie pozwoliła zrealizować jego marzeń. Zmarł w dniu
30 października 1950 roku i został pochowany na cmentarzu w Castelnaudary.
Od lewej: Joanna, Bolesław, ich córka Helena z mężem Władysławem
Laskowskim
14
9. Helena Somionka
Urodziła się 30 października 1905 roku jako najmłodsza córka Jana i Józefiny.
W wieku 20 lat wyszła za mąż za Hieronima Sokołowskiego. Ślub odbył się w
dniu 28 września 1925 roku. Jako świadkowi wystąpili: Bolesław Somionka –
brat Heleny i Jan Sokołowski – brat Hieronima. Z tego związku przyszło na
świat dziewięcioro dzieci:
Zofia
Czesław
Kazimierz
Wiktoria
Maria
Barbara
Henryk
Lidia
Lucyna
Leszek
01.01.1926 r.
16.07.1927 r. – zginął w czasie II wojny światowej
24.02.1930 r. – pracował jako leśnik
zmarła jako niemowlę
03.11.1935 r.
01.03.1940 r.
04.07.1942 r.
18.12.1945 r.
18.12.1945 r.
10.02.1949 r.
Hieronim Sokołowski pracował w Polskich Kolejach Państwowych na
stanowisku kierownika pociągów w rejonie stacji kolejowej Tczew, aż do
osiągnięcia wieku emerytalnego, z wyłączeniem okresu okupacyjnego 1939 –
1945r.
Helena i Hieronim Sokołowscy
15
Zofia
Czesław
Kazimierz
Brak zdjęcia Marii
Barbara
Henryk
Lucyna
Lidia
Leszek
16
Mapa okolic Chojnic sprzed roku 1939. Miejscowości wg nazewnictwa z końca XIX wieku.
Na mapie kolorem niebieskim zaznaczono: Chojnice (Konitz), Nieżywięć (Niesewanz),
Charzykowy (Muskendorf), Czarniż (Czarnisz), Kosobudy (Kossabude, część wsi nosiła
nazwę Friedrichsbruch), oraz Brusy (Bruss).
17
Aktualna mapa okolic Chojnic. Na mapie kolorem niebieskim zaznaczono
miejscowości wyróżnione na poprzedniej mapie, oraz Kinice.
18