docbiuletyn bon uek - Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych
download 
Reklamacja Transkrypt
biuletyn bon uek - Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych
BIULETYN BON UEK Od redakcji Witamy ponownie! Z przyjemnością zapraszamy Państwa do lektury kolejnego numeru Biuletynu BON UEK. Ten numer będzie poświęcony głównie problematyce zdrowia psychicznego i studentom, którzy doświadczają różnych trudności. Na początku jednak, pragniemy pogratulować Pani Profesor Janinie Filek objęcia stanowiska Prorektora UEK ds. Komunikacji i Współpracy. Pani Profesor Janina Filek jako Pełnomocnik Rektora ds. Osób Niepełnosprawnych jest prekursorem działań w zakresie wspierania studentów z niepełnosprawnością na naszej uczelni, zainicjowała powstanie Biura. Cieszymy się, że tak ważna dla nas osoba obejmie stanowisko we władzach Rektorskich. Życzymy wielu sił i samych sukcesów ! Ponadto w Biuletynie chcielibyśmy zaprosić Państwa na IX Krakowskie Dni Integracji, które odbędą się w dniach 18-23. kwietnia br. Ważną wiadomością, którą warto przypomnieć jest otrzymanie przez Uniwersytet nagrody Lodołamacze w kategorii Instytucja. Biuletyn ciągle się rozwija i porusza różne tematy związane z niepełnosprawnością. Jesteśmy otwarci na wszelkie Państwa sugestie dotyczące tematyki. Zapraszamy do kontaktu. Dodatkowo chcieliśmy zaznaczyć, że w związku z ogólnoprzyjętymi wytycznymi dotyczącymi adaptacji materiałów do potrzeb osób z niepełnosprawnością wzroku oraz z innymi niepełnosprawnościami nie stosujemy justowania. Taka forma ułatwia poruszanie się po tekście. Życzymy przyjemnej lektury! Redakcja Biuletynu BON UEK www.bon.uek.krakow.pl 1 BIULETYN BON UEK Spis treści nr 1(6)/2016 Spis treści nr 1(6)/2016 Od redakcji Witamy ponownie! ................................................................................................................ 1 Krakowskie Uczelnie ponownie razem dla studentów niepełnosprawnych ............................ 3 IX Krakowskie Dni Integracji już 18-23 kwietnia 2016 r. .......................................................... 3 Plan IX Krakowskich Dni Integracji .......................................................................................... 4 III edycja certyfikacji KatPON.................................................................................................. 7 Uniwersytet Ekonomiczny laureatem etapu centralnego konkursu Lodołamacze w kategorii Instytucja ............................................................................................................................... 8 Syndrom Kopernika .............................................................................................................. 10 Dla studentów Pomoc psychologiczna na UEK ............................................................................................. 15 Międzyuczelniane Centrum Wsparcia Psychologicznego ...................................................... 18 Dzień Dawcy Szpiku na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie ...................................... 19 Dla pracowników Wspieramy osoby z trudnościami psychicznymi —wskazówki dla wykładowców ................. 20 Okiem studenta Promocja i ochrona zdrowia psychicznego na uczelniach wyższych ...................................... 24 Warto wiedzieć 10 myśli o zdrowiu psychicznym........................................................................................... 26 Savoir-vivre wobec osób z zaburzeniami psychicznymi ........................................................ 28 Ogłoszenia ........................................................................................................................... 29 www.bon.uek.krakow.pl 2 BIULETYN BON UEK Dzieje się Krakowskie Uczelnie ponownie razem dla studentów niepełnosprawnych IX Krakowskie Dni Integracji już 18-23 kwietnia 2016 r. Krakowskie Dni Integracji są imprezą cykliczną organizowaną przez: Akademię Górniczo-Hutniczą, Politechnikę Krakowską, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Pedagogiczny, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, Uniwersytet Rolniczy. Głównym celem imprezy jest integracja oraz zwiększanie świadomości środowisk akademickich w zakresie funkcjonowania studentów z niepełnosprawnościami na uczelniach wyższych. Drugim, nie mniej ważnym, celem wydarzenia jest prezentacja dobrych praktyk oraz wymiana doświadczeń w wyrównywaniu szans w dostępie do edukacji studentów z niepełnosprawnościami. W programie tegorocznych Dni Integracji przewidziano zarówno konferencję naukową, jak i liczne warsztaty, imprezy sportowe oraz spotkania integracyjne. W ciągu tych dni odbędą się warsztaty o różnej tematyce m.in.: Zobacz niepełnosprawność, Zdrowie z natURy, Migowy dla każdego, Osoba z niepełnosprawnością na rynku pracy, Odwaga pomaga nie tylko studentom, Kurs I pomocy oraz wiele więcej. 19 kwietnia odbędzie się Konferencja „Nowe technologie a niepełnosprawność”, podczas której nastąpi wręczenie Integraliów – nagród przyznawanych osobom oraz instytucjom przyjaznym studentom z niepełnosprawnościami. Wydarzenie zakończy V Integracyjny Maraton Pływacki o Puchar Rektora UEK. Więcej informacji oraz zapisy na warsztaty na stronie www.bon.uek.krakow.pl/kdi www.bon.uek.krakow.pl 3 BIULETYN BON UEK Dzieje się Plan IX Krakowskich Dni Integracji Poniedziałek (18 kwietnia) Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, ul. Rakowicka 27 13:05-14:45 Warsztaty „Zobacz niepełnosprawność: zobacz dźwięk”* Pawilon F, sala 102 14:50-16:25 Warsztaty „Zobacz niepełnosprawność: zobacz obraz”* Biblioteka Główna, sala 442 14:50-16:25 Warsztaty „Zobacz niepełnosprawność: zobacz inne oblicze. Choroba psychiczna w kontekście eugeniki XX wieku”* Pawilon D, sala Patio 16:45-18:15 Spektakl „Zabić kruka”* Pawilon D, sala Patio Wtorek (19 kwietnia) Akademia Górniczo-Hutnicza, ul. Czarnowiejska 36 09:00-10:30 Uroczyste wręczenie nagród Integralia 10:30-19:00 Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Dydaktyczna „Nowe technologie a niepełnosprawność”* Centrum Energetyki AGH, sala 307 Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, ul. Rakowicka 27 14:50-15:30 Warsztaty „Zobacz niepełnosprawność: zobacz przestrzeń. Projektowanie przestrzeni publicznej”* Pawilon F, sala 414 Środa (20 kwietnia) Uniwersytet Rolniczy, Wydział Biotechnologii i Ogrodnictwa, Al. 29 Listopada 54 10:00-15:00 Wykłady i warsztaty „Zdrowie z natURy”* Aula 130, szklarnie doświadczalne i laboratorium Wydziału Biotechnologii i Ogrodnictwa Uniwersytet Pedagogiczny, Wydział Pedagogiczny, ul. Ingardena 4 10:00-11:00 i 11:00-12:00 Zabawo-nauka Polskiego Języka Migowego „Migowy dla każdego” Sala 120 12:00-14:00 Warsztaty „Rozwój i motywacja” Sala 105 Uniwersytet Pedagogiczny, ul. Oleandry 6 11:00-15:00 „Centrum Pro Futuro” prezentacja Wsparcia Osób ze specjalnymi Potrzebami Rozwojowymi I Edukacyjnymi z Wykorzystaniem Nowoczesnych Technologii Uniwersytet Ekonomiczny, ul. Rakowicka 27 16:30-18:05 Warsztaty „Zobacz niepełnosprawność: Bridging the Disability Barriers”* Pawilon F, sala 102 www.bon.uek.krakow.pl 4 BIULETYN BON UEK Dzieje się Czwartek (21 kwietnia) Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, ul. Franciszkańska 1 10:00-12:00 Warsztaty doradztwa zawodowego „Osoba z niepełnosprawnością na rynku pracy – możliwości, przepisy prawa, dokumenty aplikacyjne"* Sala 222 D Uniwersytet Jagielloński, Collegium Paderevianum II, Al. Mickiewicza 9a 10:30-12:00 Warsztaty dla pracowników uczelni w zakresie praktycznych metod postępowania wobec studentów z problemami psychicznymi i adaptacyjnymi „Odwaga pomaga – nie tylko studentom”* DON UJ, Sala multimedialna (411) 12:30-13:30 Premierowy pokaz filmu „W obcym języku” (film opowiadający o osobach z niepełnosprawnością słuchu, kształceniu językowym tych osób)*DON UJ, Sala szkoleniowa (412) i/lub Strefa Wellbeing (402) Akademia Górniczo-Hutnicza, ul. Piastowska 26 a 15:30–21:00 Dzień Sportu SWFiS AGH Piątek (22 kwietnia) Akademia Górniczo-Hutnicza, ul. Reymonta 17/9 9.00–12.00 Warsztat „Likwidujmy bariery architektoniczne”* BON AGH, sala szkoleniowa Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, ul. Franciszkańska 1 13:00-15:00 "Kurs I pomocy dla osób z niepełnosprawnościami"* Sala 222 D Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, ul. Rakowicka 27 14:00-15:00 Otwarcie wystawy „25 lat Fundacji Sztuki Osób Niepełnosprawnych” oraz wręczenie nagród w konkursie fotograficznym „Głowa a niepełnosprawność” Biblioteka Główna, sala wystawowa 15:00-16:00 Prelekcja „Skąd?? Dokąd?? Dlaczego??”* Pawilon D, sala 5 Akademia Górniczo-Hutnicza, ul. Reymonta 17 20:00 Integracyjna Impreza Wiosenna Klub Studencki Gwarek Sobota (23 kwietnia) Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, ul. Rakowicka 27 16:00-19:00 V Integracyjny Maraton Pływacki o Puchar Rektora UEK Pawilon Dydaktyczno-Sportowy *Wymóg zapisu na wydarzenia oraz więcej informacji na stronie www.bon.uek.krakow.pl/kdi W ramach IX Krakowskich Dni Integracji w dniu 23 marca odbył się Bieg sztafet studentów z niepełnosprawnościami podczas 40. Biegu Kościuszkowskiego www.bon.uek.krakow.pl 5 BIULETYN BON UEK Dzieje się www.bon.uek.krakow.pl 6 BIULETYN BON UEK Dzieje się III edycja certyfikacji KatPON Uprzejmie przypominamy i zachęcamy Państwa do wzięcie udziału w III edycji certyfikacji KatPON. KatPON czyli Katedra Przyjazna Osobom z Niepełnosprawnością jest innowacyjnym w skali kraju projektem certyfikacji katedr przyjaznych osobom z niepełnosprawnością. Jest to narzędzie wspierające proces edukacyjny studentów z niepełnosprawnością na UEK. Wprowadzenie systemu znacząco wpłynęło na zwiększenie świadomości pracowników naukowych, dotyczącą potrzeb i oczekiwań studentów niepełnosprawnych. Katedry, które będą przystępować do certyfikacji po raz pierwszy, mogą dokonać oceny wszystkich dotychczasowych działań. Katedry, które otrzymały certyfikat, w przypadku ponownego zgłoszenia oceniają się za okres od otrzymania ostatniego certyfikatu. Na Państwa zgłoszenia czekamy do 22 kwietnia. Pytania dotyczące systemu certyfikacji prosimy kierować do Pani Anny Stawowy telefonicznie pod nr 12 293 5117 bądź mailowo na adres [email protected]. Regulamin KatPON dostępny jest na stronie: www.bon.uek.krakow.pl/katpon Certyfikaty KatPON zostaną wręczone w maju 2016r. podczas Święta Uczelni. Zachęcamy gorąco do udziału! www.bon.uek.krakow.pl 7 BIULETYN BON UEK Dzieje się Uniwersytet Ekonomiczny laureatem etapu centralnego konkursu Lodołamacze w kategorii Instytucja Wspólne zdjęcie nagrodzonych podczas finałowej gali Lodołamaczy LODOŁAMACZE Konkurs dla pracodawców wrażliwych społecznie, organizowany przez Polską Organizację Pracodawców Osób Niepełnosprawnych. Nagrodą LODOŁAMCZA honorowane są firmy, instytucje oraz ludzie, którzy wykazują się szczególnym zaangażowaniem w sprawy osób z niepełnosprawnością czy to poprzez tworzenie nowych miejsc pracy, czy udoskonalenie i dostosowywanie już istniejących, promowanie aktywności osób z niepełnosprawnością w różnych dziedzinach życia, a także łamanie Fot.: Archiwum BON UEK stereotypów i barier. Konkurs składa się z dwóch etapów regionalnego oraz centralnego. Podczas MałopolskoŚwiętokrzyskiej Regionalnej Gali Jubileuszowej X Edycji Konkursu Lodołamacze 2015 Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie otrzymał I miejsce oraz Statuetkę LODOŁAMACZ 2015 w Kategorii Instytucja, dzięki czemu awansował do kolejnego etapu. W dniu 29 września na Zamku Królewskim w Warszawie miała miejsce finałowa Gala Konkursu, nad którym honorowy patronat objęła małżonka prezydenta RP, Agata Kornhauser-Duda. W trakcie uroczystości przyznano nagrody w kategoriach: Zakład Pracy Chronionej, Otwarty Rynek Pracy oraz Instytucja. W tej ostatniej laureatem został Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Nagrodę odebrał JM Rektor, prof. UEK dr hab. inż. Andrzej Chochół, któremu towarzyszyła prof. dr hab. Janina Filek - Pełnomocnik Rektora ds. Osób Niepełnosprawnych. Warto podkreślić, iż działania Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie zostały dostrzeżone po raz drugi. W roku 2012 roku Uniwersytet został uhonorowany tytułem Super Lodołamacza, natomiast po raz pierwszy otrzymaliśmy nagrodę w skali kraju. W uzasadnieniu Kapituła konkursu podkreśliła: „Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, od 2002 r. www.bon.uek.krakow.pl 8 BIULETYN BON UEK Dzieje się zatrudnia osoby niepełnosprawne, (na dzień dzisiejszy wśród kadry merytorycznej jest JM Rektor UEK prof. UEK dr hab. inż. Andrzej Chochół przemawia podczas finałowej gali Lodołamaczy 28 osób niepełnosprawnych). Uniwersytet dokłada wszelkich starań, aby wyrównać szanse osób niepełnosprawnych w dostępie do edukacji, jednocześnie zapewniając najwyższy poziom kształcenia. Przekłada się to na liczbę 296 studentów niepełnosprawnych studiujących na Uczelni w ubiegłym roku akademickim. Fot.: Archiwum BON UEK Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie jest współinicjatorem unikatowego na skalę Polski „Porozumienia” o współpracy międzyuczelnianej na rzecz studentów z niepełnosprawnością pod kątem wymiany doświadczeń w zakresie wyrównywania szans w edukacji. Do porozumienia przyłączyło się 7 krakowskich uczelni. Od 2008 r. na Uczelni działa Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych, które oferuje usługi doradcze, psychologiczne, i różnego rodzaju szkolenia. W 2009 r. powołano Międzyuczelniane Centrum Wsparcia Psychologicznego, które poprzez szereg działań szkoleniowych i doradczych, wspiera nie tylko studentów, ale również pracowników krakowskich uczelni. Ponadto Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie jest pomysłodawcą i głównym organizatorem corocznych Krakowskich Dni Integracji, których już VIII edycja odbyła się w kwietniu tego roku. W ciągu ostatnich lat Uniwersytet dbał o likwidację barier architektonicznych poprzez wyposażenie części budynków w fotokomórkę przy drzwiach, platformy przy schodach, windy z sygnalizacją dźwiękową czy oznakowaniem w alfabecie brajla, ponadto wyznaczono specjalne miejsca parkingowe, przystosowano JM Rektor UEK prof. UEK dr hab. inż. Andrzej Chochół podczas gali regionalnej Lodołamaczy toalety, sale wykładowe oznakowano alfabetem brajla, a jedną z nich wyposażono w pętlę indukcyjną służącą studentom słabosłyszącym. W 2013 r. Uczelnia dołączyła do międzynarodowego projektu „Europejska akcja na rzecz osób niepełnosprawnych w szkolnictwie wyższym”, którego koordynatorem jest Uniwersytet Boloński, ponadto pracownicy nieustająco podnoszą swoje kwalifikacje poprzez wizyty studyjne w różnych krajach, których owocem jest wprowadzenie na Uczelni konsultacji psychologicznych w języku angielskim i rosyjskim dla obcokrajowców oraz fot. Archiwum BON UEK pilotażowego lektoratu z Polskiego Języka Migowego.” mgr Anna Stawowy www.bon.uek.krakow.pl 9 BIULETYN BON UEK Dzieje się Syndrom Kopernika ….Chciałbym przybliżyć dzisiaj Państwu obraz osoby z Zespołem Aspergera (ZA). Specjalnie na tę okazję podzielę na moment ludzi na neurotypowych i ze spektrum autyzmu…. – tak mówił Krystian Głuszko w trakcie marcowych spotkań ze studentami i pracownikami UEK Podczas szkolenia Od zawsze dzielimy ludzi na przeróżne rodzaje, na potrzeby których wymyślamy etykietki. Sami też lubiliśmy od zawsze tytułować się mianami szlachciców, lordów, inteligentów, ale także wieśniaków, meneli, wariatów, psycholi itd… Dzisiaj psychiatria jest królową nazewnictwa. Ona przed fot. Archiwum BON UEK podstawowym słowem nas określającym „Człowiek” dodaje jeszcze jedno, które niestety bardziej rzuca się w oczy od tego najwłaściwszego. Gdy ponad piętnaście lat temu trafiłem do gabinetu psychiatrycznego dostałem swoją pierwszą etykietkę „depresyjny”, koledzy z klasy dowiadując się, że łykam leki psychotropowe wymyślali własne „świr”, „wariat”, a nawet takie, których powtarzać nie wypada chociaż w środowiskach rynsztokowych są to słowa które weszły w obieg codzienny. Przygotowując się do tego tekstu myślałem, że dzielenie ludzi na takich i owakich nie ma sensu, bo najważniejsze jest to, że jesteśmy ludźmi wśród których można ponoć spotkać nawet człowieka. Przekonałem się, że dzielenie jest jednak niezastąpione w niektórych sytuacjach. Najprostszy przykład to opisywanie kogoś kogo znamy po kolorze włosów. No fakt, dzielimy się na blondynów, brunetów, szatynów, rudych i nie ma w tym nic złego, jeśli oczywiście hmmm… samemu nie jest się rudym. Byłem złotym dzieckiem nie ze względu na swą wartość lecz kolor włosów a w latach mojego dzieciństwa nie było to zaletą, chociaż nie wiem dlaczego miałoby być też wadą? Gdybyśmy mieli przypomnieć komuś jak wyglądał Martin Luter King mało kto skupiłby się na kolorze oczu lecz na kolorze skóry. Uwaga, nie zawsze się to sprawdza np. w przypadku Michaela Jacksona łatwiej będzie sprecyzować kolor oczu. No tak, www.bon.uek.krakow.pl 10 BIULETYN BON UEK Dzieje się dzielimy się na przeróżne rasy, a jest to złe tylko wtedy gdy zwraca się na to uwagę w pewnych sytuacjach. Chciałbym przybliżyć dzisiaj Państwu obraz osoby z Zespołem Aspergera. Specjalnie na tę okazję podzielę na moment ludzi na neurotypowych i ze spektrum autyzmu. Cały ten długi wstęp miał za zadanie wytłumaczyć moje zachowanie bo przecież przede wszystkim jesteśmy ludźmi a kwestie urody nawet gdy jest nią zespół Aspergera nie powinny być powodem do podziałów. Czym jest Zespół Aspergera? Kim jest osoba neurotypowa? Większość definicji Zespołu Aspergera (ZA) zaczyna się od słów „całościowe zaburzenia rozwojowe mieszczące się w spektrum autyzmu”. Czym jest autyzm wielu wie, a jeszcze więcej twierdzi, że wie, chociaż nie ma o nim zielonego pojęcia. Każdy natomiast w jakimś stopniu jest sobie w stanie wyobrazić autystę. Jest to przeważnie obraz kiwającego się, skulonego dziecka, jakiejś dziwnej piłeczki, która zawsze przy nim jest a nigdy nie została przez niego kopnięta, dziecka milczącego lub krzyczącego. Mówi się, że ZA jest lżejszą formą autyzmu, więc nawet jeśli ktoś nigdy o nim nie słyszał to z pewnością miał wyolbrzymione wyobrażenie tej urody, lecz niekoniecznie odzwierciedlające prawdę. Kim jest osoba neurotypowa odpowiada drugi człon tego słowa, jest typowa dla większości. Kiedyś na jednym ze spotkań ilustratorka Jona Jung powiedziała, że nie jesteśmy neurotypowi, tylko tak naprawdę „neurobanalni”. Zostałem zdiagnozowany na postawie pewnych wytycznych urody aspergerowskiej. Tak, jak każdy typ urody tak i ten ma wiele powtarzających się cech wspólnych, jednak proszę nie zapominać o tym, że chociaż jasny kolor włosów, nazywany blond, jest do opisania, to każdy ma swój indywidualny odcień, lub chociaż pasemko charakterystyczne tylko dla siebie. Dlatego właśnie sztywne dzielenie nie ma najmniejszego sensu. Znam chłopaka, który pół głowy ma łyse, a drugie pół obrośniętej włosami do pasa, i jest to jedyny łysy z długimi włosami jakiego znam. Jakie mamy cechy wspólne najczęściej się powtarzające? Mamy problemy z zaadoptowaniem się w warunkach i zasadach jakie ustaliło neurotypowe społeczeństwo. Tyle ode mnie czas na kogoś mądrzejszego, Internet z pewnością jest mądrzejszy, chociaż ma on w swojej sieci informacje rzucane także przez pierwotniaki, które nauczyły się ogólnej obsługi komputera i przeglądarki internetowej. W dobie Internetu, a w takiej właśnie teraz trwamy, mało kto zagląda do encyklopedii, książek gdy chce poznać jakąś definicję. Najczęściej jest czytana w takich sytuacjach tak zwana „ciocia Wikipedia”, a według niej (cytuję) www.bon.uek.krakow.pl 11 BIULETYN BON UEK Dzieje się Zaburzenie to obejmuje przede wszystkim upośledzenie umiejętności społecznych, trudności w akceptowaniu zmian, ograniczoną elastyczność myślenia przy braku upośledzenia umysłowego oraz szczególnie pochłaniające, obsesyjne zainteresowania, natomiast rozwój mowy oraz rozwój poznawczy przebiega bardziej prawidłowo w porównaniu do autyzmu dziecięcego. Głównymi kryteriami różnicującymi zespół Aspergera od autyzmu głębokiego są brak opóźnienia rozwoju mowy i innych istotnych jej zaburzeń uniemożliwiających logiczną komunikację, prawidłowy rozwój poznawczy. Ludzie z tym zaburzeniem przypominają osoby z autyzmem dziecięcym pod tym względem, że od wczesnego dzieciństwa występuje u nich ten sam rodzaj upośledzeń (jednak w dużo łagodniejszej postaci). W stosunku do głębokiego autyzmu wyróżniają się o wiele bardziej prawidłowym rozwojem mowy i lepszą adaptacją społeczną, zaś z powodu swych niezwykłych zainteresowań łagodniejsze przypadki częściej uchodzą za ekscentryków niż ludzi o zaburzonej osobowości. Mam urodę Aspergerowską. Ostatnie dni minęły mi na intensywnej socjalizacji. Byłem nawet na dyskotece. Rozmawiałem z obcymi mi ludźmi. Zostałem posądzony o przestępstwo, a nawet o to, że zostawiłem kobietę w ciąży. Przez te dni poznałem świat neurotypowy bardziej niż przez całe minione trzydzieści lat i powiem teraz zupełnie szczerze, że świat neurotypowy skorzystałby bardziej na dostosowaniu się do tak zwanego zaburzonego niż odwrotnie. Po rozmowie z policjantką, która w imieniu sędziego wydała już na mnie wyrok, nie pamiętając nawet, jak mam na imię, kilku rozmowach z młodzieżą wkraczającą w dorosłe życie, wiem, że ze mną to chyba wszystko w porządku jest. Zawsze marzyłem by być jak inni, mieć wielu przyjaciół, śmiać się z głupich żartów, tańczyć i śpiewać, gdy wszyscy patrzą. Marzyłem o normalności, która jest przecież tylko słowem wykrzyczanym przez większość w obecnych czasach. A co jeśli większość się myli? Co jeśli Zespół Aspergera jest prawidłowością a neurotypowość dysfunkcją? Proszę pamiętać o tym, że kiedyś większość ludności była przekonana o tym, że ziemia jest płaska. Skoro większość tak myślała, uznano, że tak widocznie jest, ale nie sprawiło to wcale tego, że stała się płaską. Pojawił się jakiś Kopernik, szaleniec, który myślał inaczej, dzisiaj nie dałby rady udowodnić swojej tezy, ciężko by było to uczynić ze szpitala psychiatrycznego. Niestety jestem w mniejszości. Mam urodę Aspergerowską. Nie będę szedł śladami Kopernika, bo ja nie chcę nic udowodnić. Pragnę tylko tego, by ludzie z moją urodą nie chowali się w domach z lęku przed normalnymi, by nie byli ofiarami swojej inności, lecz odpowiednio ją wykorzystali. Tak, można odnosić z tego korzyści! Albert Einstein jest na to najlepszym dowodem. Miał on niemal wszystkie typowe objawy Zespołu Aspergera. Historycy sięgają dalej, wielu innych uczonych, bez których nasza cywilizacja www.bon.uek.krakow.pl 12 BIULETYN BON UEK Dzieje się wyglądałaby dzisiaj inaczej, miało ten sam problem co Albert. Świat neurotypowy dużo zawdzięcza światu autystycznemu. Proszę w imieniu wszystkich tych, którzy nie mają tyle odwagi co ja, a są tak zwanymi Aspimi, o odrobinę akceptacji, która da nam szansę na poruszanie się w tym pięknym, choć trochę zepsutym świecie. W zamian z pewnością damy coś od siebie. Może już nie bombę atomową, którą przez przypadek dał Albert, ale coś się wymyśli! Nie mówmy więc o ograniczeniach, bo one tak naprawdę nie istnieją. Jeszcze parę dni temu miałem tak wiele do przekazania, że nie potrafiłem okiełznać myśli i przelać ich sensownie na kartkę papieru, na którą teraz spoglądam. Powiedzieć o sposobach, na ciężkie chwile, o tym jak się podnosić a najlepiej nie upaść. Dzisiaj będąc na skraju depresji po wtopieniu się w świat zewnętrzny, zdradzę Państwu tajemnicę, jak to się stało, że zostałem barmanem. Otóż nie miałem diagnozy, to znaczy miałem ich wiele ale nieprawidłowych. Nie wiedziałem, że jestem Aspim, nie wiedziałem nawet, że jest coś takiego jak Zespół Aspergera a zatem też o ograniczeniach jakie ta przypadłość, ten czynnik niby ze sobą niesie. Wiecie jak dokonuje się rzeczy niemożliwych? Przede wszystkim nie można wiedzieć o tym, że coś jest niemożliwe do osiągnięcia, ale fajnie jest się o tym dowiedzieć, gdy się to już osiągnie. Gdym poznał swoją etykietkę wcześniej, moje życie z pewnością byłoby łatwiejsze, ale nie zostałbym barmanem, a będąc właśnie nim, poznałem swoją żonę, która niecałe dwa lata temu urodziła nam piękną, zdrową i roześmianą Małgosię. Nie mówmy więc o ograniczeniach, bo one tak naprawdę nie istnieją. Marzę by znaleźć sposób na to, byśmy mogli posługiwać się psychiką, a nie ona nami. W ciągu minionych piętnastu lat intensywnego leczenia sporo zaobserwowałem. Opiszę to dokładniej, być może zaraz po powrocie do domu. Muszę jednak wspomnieć o Kasi, która była… jej właściwie nie było. Trafiła do szpitala psychiatrycznego niema, niechodząca, nie potrafiąca nawet samodzielnie jeść. Kasia popadła w depresję, gdy przyłapała męża na zdradzie ze swoją przyjaciółką. Szybko skorzystała z pomocy psychiatry, a mąż to chciał wykorzystać by odebrać jej prawa rodzicielskie do ich trzyletniej wtedy córeczki. Wtedy coś w niej zgasło. Leczenie nie przynosiło efektów, jednak doszła do siebie. Jak? Byłem świadkiem wizyty jej męża w szpitalu i tego, jak ozdrowiała w chwili, gdy mu wybaczyła. www.bon.uek.krakow.pl 13 BIULETYN BON UEK Dzieje się Zbyt niecodzienny przykład? To ze szpitala psychiatrycznego przeniosę się teraz do baru, w którym pracuję. Kacper jest wyjątkowym alkoholikiem, nie trzeźwieje od kilku lat, a cieszy się niesamowitym zdrowiem, chociaż jego krew może służyć pewnie do dezynfekcji. Przyszedł raz prawie trzeźwy z butelką żółtej wódki. Kolor miała identyczny jak jabłkowy napój, który mamy w ofercie. Będąc przekonanym, że pije z kieliszka wódkę krzywił się po każdej wypitej z niego kropli napoju owocowego. Wystarczyła jedna mała butelka bezalkoholowego napoju o odpowiednim kolorze, by Kacper powiedział, że ma dość i idzie na zwałkę. Naprawdę bardzo się upił bez alkoholu, wystarczyło tylko, przekonanie, że po wypiciu kilku kieliszków zakręci mu się w głowie, by poczuł wirek. Wracam na moment do szpitala. Chłopak z mojej sali miał ogromne problemy ze snem, a z niewiadomych mi przyczyn nie mógł wziąć tabletki nasennej, chociaż ciągle o nią błagał lekarzy. W końcu po zastrzyku, Podczas szkolenia w którym były jakieś tam witaminki, zasnął w pięć minut i obudził się dopiero w południe następnego dnia. Dlaczego uśpiły go witaminki? Bo myślał, że jest to konkretny lek, o który prosił. Został oszukany, ale się wyspał, cel osiągnięty. Marzę by znaleźć sposób na to, byśmy mogli posługiwać się psychiką, a nie ona nami. Marzę by dojść do takiej wprawy, że świadomie pijąc samą wodę, zasnę po opróżnieniu szklanki, bo tak postanowię. fot. Archiwum BON UEK Skoro Kacper upił się sokiem? Tak, jest to możliwe i nie zmieni tego nawet to jeśli cały świat powie teraz inaczej! Jeśli macie Państwo szczęście znać osobę zaburzoną, czyli taką, której uroda skazuje ją na bycie odmieńcem, podejdźcie do niej, porozmawiajcie, nie każcie się zmieniać, wyciągnijcie rękę zwykłą, chociaż wymagającą większej siły rozmową. Na tym świecie jest tyle nieodkrytych światów, że gdy to zauważymy, kosmos przestanie być atrakcyjny. Wysłuchajmy się nawzajem. Nie oceniajmy. Nie przekonujmy. Nie używajmy argumentu większości, bo i ją zawstydzi kiedyś ponownie ktoś podobny do Kopernika! Krystian Głuszko Redakcja: Zapraszamy do odwiedzin bloga Autora tekstu: http://krystian-robert.blogspot.com/ oraz lektury książek Pana Krystiana: Podaj Łapkę Misiu, Spektrum, Szukaj mnie wśród szaleńców, Zza szyby spektrum autyzmu. www.bon.uek.krakow.pl 14 BIULETYN BON UEK Dla studentów Pomoc psychologiczna na UEK Od 2008 roku na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie jest zatrudniony psycholog. Czym się zajmuje i jak może być pomocny studentom? Na jakie wsparcie psychologa możesz liczyć? Jeśli czujesz, że chciałbyś z kimś porozmawiać o ważnych dla Ciebie sprawach, uzyskać wsparcie czy uzyskać informację pamiętaj, że: możesz przyjść do punktu konsultacyjnego, gdzie będziesz mógł porozmawiać z psychologiem (pok. 18 paw. D) psycholog poradzi Ci również z jakiej formy pomocy możesz skorzystać i podpowie/ doradzi jakie udogodnienia mogą być Ci przydatne Wszyscy studenci UEK mają możliwość korzystania na terenie uczelni z bezpłatnych konsultacji z psychologiem. Gabinet psychologa znajduje się w pokoju nr 18 w Pawilonie D i tam psycholog dyżuruje w stałych godzinach (cztery dni w tygodniu). Aby umówić się na spotkanie, nie trzeba mieć skierowania (jak w Poradni), a termin oczekiwania na konsultację zazwyczaj nie jest dłuższy niż tydzień. Psycholog uczelniany prowadzi konsultacje dla studentów, nie jest zaś członkiem kadry akademickiej, co daje psychologowi bardziej neutralną pozycję. W przypadku konsultacji chodzi o pomoc studentowi, któremu z różnych powodów trudniej jest studiować i wywiązać się z różnych studenckich zobowiązań. Konsultacje z psychologiem mogą być pomocne w określeniu trudności, z którymi zgłasza się student (czy te trudności to już jest „problem”, czy tylko chwilowe gorsze samopoczucie?), mogą się przyczynić do ich rozwiązania lub mogą być podstawą do skierowania studenta do innych instytucji, gdzie znajdzie właściwą pomoc. W przypadku, gdy trudności są długotrwałe i wiadomo, że będą się utrzymywać przez dłuższy czas, wówczas pomoc psychologakonsultanta dotyczy również adaptacji samego procesu dydaktycznego tak, by był on dla studenta bardziej dostępny. Takie dostosowanie procesu kształcenia ma charakter indywidualny, gdyż każdorazowo uwzględnia indywidualne możliwości studenta doświadczającego trudności natury psychicznej. Psycholog może wówczas doradzić i zaopiniować proponowane rozwiązania. Wśród przykładowych udogodnień, z których może skorzystać student, są: zwiększenie limitu nieobecności studenta na zajęciach lub możliwość nadrobienia zaległości na warunkach ustalonych z osobami prowadzącymi zajęcia; możliwość otrzymywania materiałów dydaktycznych od wykładowców www.bon.uek.krakow.pl 15 BIULETYN BON UEK Dla studentów umożliwienie zaliczania materiału w mniejszych partiach bądź wydłużenie czasu przewidzianego na zaliczenie materiału; umożliwienie zaliczenia materiału w formie uwzględniającej trudności studenta; możliwość zastosowania indywidualnego trybu odbywania zajęć . Nie musisz dzielić się wrażliwymi informacjami z innymi poza psychologiem Psycholog pełni na uczelni również rolę pośrednika między studentem i władzami uczelni, podejmującymi decyzje dotyczące warunków studiowania, czy ich zmiany. W tym przypadku psycholog również zapoznaje się z sytuacją zdrowotną studenta i to właśnie psychologowi student przekazuje informacje dotyczące jego stanu zdrowia (np. dokumentację medyczną). Psycholog natomiast innym jednostkom uczelni (Dziekanaty, nauczyciele akademiccy prowadzący zajęcia) przekazuje jedynie propozycje pewnych rozwiązań, wskazania i sugestie, wynikające ze stanu zdrowia studenta, dotyczące udogodnień, które mogłyby umożliwić studentowi efektywne kontynuowanie studiów. Oczywiście, psycholog nie decyduje o tym czy owe udogodnienia zostaną studentowi przydzielone, ale władze uczelni zyskują w ten sposób głos doradczy eksperta. Studenci, co też ważne, nie muszą udostępniać swoich wrażliwych danych osobowych większej liczbie osób. Możesz zwiększyć swoje kwalifikacje poprzez warsztaty rozwoju osobistego organizowane przez MCWP Psycholog UEK, z ramienia Biura ds. Osób Niepełnosprawnych, jest koordynatorem Międzyuczelnianego Centrum Wsparcia Psychologicznego. W ramach MCWP z bezpłatnej profesjonalnej pomocy psychologicznej mogą korzystać studenci posiadający orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Oferta pomocy obejmuje poza konsultacjami psychologicznymi (jw.), także możliwość korzystania z indywidualnej, regularnej pomocy psychologa oraz udziału w warsztatach rozwoju osobistego. Indywidualna pomoc psychologiczna ma charakter regularny i jest nakierowana na podnoszenie osobistych kompetencji studenta sprzyjających efektywnemu studiowaniu w odpowiedzi na zgłaszane trudności. Warsztaty rozwoju osobistego mają charakter zajęć grupowych i służą rozwijaniu przez studentów umiejętności tzw. „miękkich”, wspierających proces studiowania, np. poprzez poznanie własnego efektywnego stylu uczenia się, naukę technik ułatwiających koncentrację uwagi, szybkie czytanie, rozwijanie umiejętności organizowania czasu pracy, czy też radzenia sobie w sytuacjach zwiększonego stresu. www.bon.uek.krakow.pl 16 BIULETYN BON UEK Dla studentów Uczelnia wspiera nie tylko Ciebie, ale stara się by środowisko uczelniane miało świadomość i wiedzę w zakresie zdrowia psychicznego Wspieranie studentów z trudnościami psychicznymi wymaga także oddziaływania na środowisko akademickie. Praca i pomoc psychologa zwrócona jest więc nie tylko do tych osób, które same doświadczają trudności, ale nakierowana jest również na szeroko rozumiane środowisko uczelniane, tak by stawało się ono bardziej wrażliwe na tych studentów, którzy mogą potrzebować więcej uwagi i lepiej przygotowane do udzielania właściwej pomocy. Psycholog organizuje na UEK szkolenia z zakresu problematyki zdrowia psychicznego dla studentów i dla pracowników uczelni. Aktualnie są one realizowane we współpracy ze Stowarzyszeniem Instytut Edukacji i Terapii Społecznej. Cykle szkoleniowe realizowane są w przeciągu roku akademickiego i powtarzane corocznie, tak by kolejni pracownicy mogli korzystać z przekazywanej wiedzy i doświadczenia specjalistów. Więcej informacji na stronie: http://bon.uek.krakow.pl/mcwp Wszystkich zainteresowanych pomocą psychologa, zapraszam do kontaktu: Pokój 18 w Pawilonie D, 12-293-51-18 [email protected] Terminy konsultacji: wtorek, czwartek 11-14 środa 9-11, 12-14 piątek 9-11, 13-15 Maria Augustyniak Psycholog UEK www.bon.uek.krakow.pl 17 BIULETYN BON UEK Dla studentów Międzyuczelniane Centrum Wsparcia Psychologicznego Co to jest MCWP? Pomysł stworzenia MCWP zrodził się z chęci pomocy potrzebującym studentom, jak również jako odpowiedź na zapotrzebowanie społeczności akademickiej związane z tematyką zaburzeń natury psychicznej. Jest to przedsięwzięcie o zasięgu międzyuczelnianym, do którego obecnie należy pięć krakowskich uczelni: UEK (koordynator projektu), AGH, PK, UP oraz UPJPII. MCWP tworzy zespół czterech psychologów posiadających duże doświadczenie. Oferta MCWP obejmuje: konsultacje psychologiczne, pomoc psychologiczną dla studentów z orzeczonym stopniem niepełnosprawności, szkolenia oraz warsztaty rozwoju osobistego dla studentów, szkolenia dla pracowników uczelni. Tematyka warsztatów rozwoju osobistego ustalana jest zgodne z preferencjami samych studentów. Wśród przykładowych tematów wymienić można zarządzanie czasem, radzenie sobie ze stresem, negocjacje, efektywne uczenie się czy komunikację interpersonalną. Obecnie MCWP realizuje dwa projekty dotyczące zaburzeń psychicznych: „Uczelnia wobec studentów chorujących psychicznie” – cykl szkoleń skierowanych do pracowników uczelni wyższych, „Zdrowie a choroba psychiczna” – cykl szkoleń skierowanych do studentów. Więcej informacji o MCWP można znaleźć pod adresem: http://bon.uek.krakow.pl/mcwp www.bon.uek.krakow.pl 18 BIULETYN BON UEK Dla studentów Dzień Dawcy Szpiku na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie W dniach 16-24 kwietnia br. odbędzie się Dzień Dawcy Szpiku na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie! Akcja skierowana jest do studentów i pracowników UEK, ale zapraszamy wszystkie osoby chcące zostać potencjalnymi Dawcami komórek macierzystych!:) Kto może zostać potencjalnym Dawcą? Osoba: świadoma swojej decyzji, zgadzająca się na pobranie obiema metodami pobrania komórek macierzystych, w wieku 18-55 lat, ważąca min. 50 kg (bez dużej nadwagi), ogólnie dobrym stanie zdrowia*, niezarejestrowana już w bazie potencjalnych Dawców. *Podczas akcji przeprowadzony zostanie wstępny wywiad medyczny, podczas którego uzyska się informację, czy ew. schorzenie umożliwia rejestrację w bazie potencjalnych Dawców. Inicjatorkami akcji na naszej Uczelni są Monika Weryszko i Jagoda Klimek. Gorąco zachęcamy do wzięcia udziału w akcji!!! www.bon.uek.krakow.pl 19 BIULETYN BON UEK Dla pracowników Wspieramy osoby z trudnościami psychicznymi — wskazówki dla wykładowców Postępowanie wobec osoby z trudnościami psychicznymi powinno być dostosowane do tego, na jakim etapie rozwoju są jej problemy. Dlatego poniżej zamieszczono propozycje postępowania w trzech różnych przypadkach: 1. pojawienie się pierwszych objawów, które, chociaż są widoczne, nie prowadzą do zakłóceń w trakcie zajęć; 2. nasilenie objawów, które ze względu na swoją intensywność prowadzi do zakłóceń w trakcie zajęć; 3. zmniejszenie lub ustąpienie objawów nieprawidłowości psychicznego funkcjonowania przy jednoczesnym utrzymywaniu się trudności, jakie z nich wynikły. Do udzielenia skutecznej pomocy niezbędne jest zrozumienie nie tylko sytuacji osoby wspomaganej, ale także siebie i własnych emocji, które pojawiają się w związku z tą relacją. Pierwsze objawy Cel: uświadomienie problemu Na tym etapie możemy zaobserwować u studenta/-ki pewne niepokojące sygnały, m.in.: przygnębienie, smutek, , brak siły i chęci do działania, zmiana wagi ciała, trudności w skupieniu uwagi, zaniedbanie higieny osobistej, ataki paniki, nadmiernie stresowa reakcja na sytuacje niezagrażające, zdenerwowanie uniemożliwiające wykonanie prostych czynności, nietypowy sposób wypowiadania się (przeskakiwanie z jednego tematu na inny, udzielanie odpowiedzi niezwiązanych z pytaniem, niezrozumiała mowa, obsceniczne lub wulgarne treści wypowiedzi, wypowiadanie z poczuciem całkowitej pewności treści, w których prawdopodobieństwo można wątpić), nietypowe zachowania (od dziwacznej nieporadności do skrajnego pobudzenia, stanu bezruchu, braku reakcji, dziwaczne stroje, zbytnie skracanie dystansu w relacjach). Student/-ka najprawdopodobniej nie jest jeszcze w pełni świadomy/-a swojego stanu. Zapewne czuje, że dzieje się z nim/nią coś niepokojącego. Dobrym wskaźnikiem potrzeby udzielenia pomocy jest nasz dyskomfort w rozmowie ze studentem/-ką. Wyraża się on poczuciem, że nie możemy zrozumieć czyjegoś zachowania ani się z nim porozumieć ze względu na jego stan psychiczny. Jeżeli niepokojące objawy będą www.bon.uek.krakow.pl 20 BIULETYN BON UEK Dla pracowników się pojawiały w okresie dłuższym niż dwa tygodnie i ze znacznym nasileniem, może to być sygnał do podjęcia interwencji. Co można zrobić? Zwrócić uwagę na problem (rozmawiać ze studentem/-ką na osobności, zapewnić o dyskrecji, poinformować o tym, co dostrzegamy jednak bez stawiania diagnoz: „Widzę, że ostatnio Pan/-i jest bardziej wycofany/-a, przeżywa dużo stresu” itp. Unikamy stwierdzeń typu: „Ma Pan/-i depresję, nerwicę, problemy psychiczne”.) Okazać wsparcie i zrozumienie Wskazać możliwości uzyskania pomocy Nasilenie objawów Cel: zapewnienie bezpieczeństwa Nie zawsze udaje się rozpoznać problemy psychiczne studenta/-ki na samym początku ich pojawienia się. Nieraz jest tak, że osoby te zaczynają studia już z nasilonymi objawami, z czego mogą wyniknąć sytuacje, w których występuje: A. Zakłócenie życia akademickiego Mogą to być sytuacje zakłócenia zajęć przez studenta poprzez „dziwne” wypowiedzi, poprzez agresję słowną lub fizyczną. Co można zrobić? W przypadku, gdy zachowanie studenta/-ki wskazuje na to, że ma on/ona kontakt z rzeczywistością i nie jest niebezpieczny/-a, staramy się samodzielnie rozwiązać sytuację. Jeżeli mamy podejrzenie, ze student/-ka nie ma kontaktu z rzeczywistością, wzywamy pogotowie i pozostajemy ze studentem/-ką do jego przyjazdu. W razie wątpliwości dobrze jest zadzwonić na pogotowie i opowiedzieć o całej sytuacji. Osoba dyżurująca powinna pomóc w ocenie, czy konieczne jest wezwanie karetki. Gdy zachowanie studenta/-ki zagraża jemu/jej lub innym, wzywamy służby porządkowe oraz pogotowie. B. Zagrożenie samobójstwem Jeśli dostrzeżemy u kogoś objawy myśli samobójczych, warto zapytać go/ją o nie wprost (nie należy się obawiać, że w ten sposób podsunie się komuś tę myśl). Podejmujemy rozmowę ze studentem/-ką i w razie potrzeby wzywamy pogotowie. www.bon.uek.krakow.pl 21 BIULETYN BON UEK Dla pracowników Remisja objawów Cel: pomoc w powrocie do roli studenta Dzięki psychoterapii i stosowaniu leków student/-ka może wrócić do życia uczelnianego. Ustąpienie objawów nie oznacza jednak końca jego/jej problemów. Różnego rodzaju trudności pojawiają się wraz z zaburzeniami i utrzymują nawet w okresie remisji: trudności praktyczne: zarządzanie sobą w czasie, wyznaczanie celów i kierunków działania oraz konsekwencja postępowania; senność i wolniejsze tempo pracy; duże trudności sprawiają praca w grupie i publiczne wypowiadanie się; trudności poznawcze: słabsza pamięć, osłabienie koncentracji, ciągłości i przerzutności uwagi, spowolnione tempo myślenia; trudności emocjonalne: stres, lęk, niepokój, brak motywacji, zniechęcenie, brak zaufania do siebie i poczucie niższości; trudności społeczne: poczucie odrzucenia i odstawania od grupy, lęk przed ujawnianiem zaburzenia i opiniami innych na ten temat, wstyd z powodu swojej przypadłości. Dlatego ważne jest dostosowanie procesu dydaktycznego do możliwości studenta dotkniętego problemem natury psychicznej. Co można zrobić? Ze względu na trudności praktyczne można: dostosować proces zaliczania materiału do stanu zdrowia studenta i liczby wynikłych z niego nieobecności; zezwolić na zwiększoną liczbę nieobecności; udzielić rad związanych z procesem przyswajania materiału. Ze względu na trudności poznawcze można: pozwolić na nagrywanie treści wykładów i ćwiczeń; udostępnić materiały przed zajęciami, tak by student mógł się wcześniej przygotować; wydłużyć czas trwania egzaminu; umożliwić zaliczenie materiału w mniejszych partiach; umożliwić zrobienie konspektu odpowiedzi podczas ustnego zaliczenia; pozwolić na robienie krótkich przerw w trakcie zaliczenia; wydłużyć terminy oddawania prac, zwłaszcza gdy dotyczą dużej porcji materiału; optymalnie ustalić terminy zaliczeń; zaprosić studenta na konsultacje w celu dodatkowego wytłumaczenia szczególnie trudnych aspektów tematu. www.bon.uek.krakow.pl 22 BIULETYN BON UEK Dla pracowników Ze względu na trudności emocjonalne można: umożliwić zaliczanie materiału w formie mniej zagrażającej dla studenta; zezwolić na odpowiadanie z miejsca, co może zmniejszyć poziom odczuwanego stresu; Ze względu na trudności społeczne można: umożliwić prace na zajęciach w mniejszej grupie; umożliwić kontakt ze sobą w formie elektronicznej lub telefonicznej zamiast wymagania fizycznej obecności na konsultacjach (należy pamiętać o ustaleniu zasad tego kontaktu, by nie został on zrozumiany jako forma całodobowej interwencji kryzysowej); zaoferować rozmowę o trudnościach, jakich doświadcza student/-ka. Najważniejsze zasady: Należy pozostać konsekwentnym wobec studenta/-ki. Nie można obniżać wymagań programowych. Nie należy podnosić ocen ze względu na stan zdrowia. Należy pamiętać, ze trudności nie wynikają z lenistwa czy złej woli studenta/-ki, ale są skutkiem stanu jego/jej zdrowia. W razie wątpliwości co do procesu dydaktycznego, należy skontaktować się z Biurem ds. Osób Niepełnosprawnych, w którym jest zatrudniony uczelniany psycholog. Powyższy tekst jest fragmentem broszury Przyjazny Uniwersytet, która powstała w ramach projektu Przyjazny Uniwersytet organizowanego przez Zespół ds. Studentów Niepełnosprawnych UMCS oraz Wydział Filozofii i Socjologii UMCS. Dziękujemy Justynie Rynkiewicz i Katarzynie Skalskiej za udostępnienie broszury. Jeśli ktoś z Państwa byłby zainteresowany jej pełną wersją, jest ona dostępna u Marii Augustyniak, psychologa UEK, w pokoju nr 18 w Pawilonie D, tel. 12 293 5118. www.bon.uek.krakow.pl 23 BIULETYN BON UEK Okiem studenta Promocja i ochrona zdrowia psychicznego na uczelniach wyższych W trakcie szkolenia dla studentów Kiedy na początku roku akademickiego dowiedziałam się, że Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie organizuje szkolenia edukacyjne o tematyce zdrowia i choroby psychicznej, stwierdziłam, że jest to wyjątkowa inicjatywa i dlatego warto by było coś szerzej o tym napisać. Już po pierwszym spotkaniu zainspirował mnie ich sposób przekazywania wiedzy o chorobach Fot.: Archiwum BON UEK psychicznych. Ciekawe wydało mi się również to, iż na szkolenia przybywa mnóstwo osób, mimo że są one zupełnie nieobowiązkowe. Każdy, kto decyduje się wziąć w nich udział, robi to wyłącznie z własnej woli. Po dłuższym zastanowieniu postanowiłam wykonać badania, które być może odpowiedzą na pytanie, które sobie stawiałam. Choroby psychiczne jeszcze do niedawna były tematem tabu, którego raczej starano się unikać. Jednak okazuje się, że kryzysu psychicznego doświadcza coraz więcej ludzi młodych, dlatego należy o tym mówić. Organizacja tego typu szkoleń nie jest zbyt popularna w środowisku akademickim, a uważam, że bardzo potrzebna. Jak już wcześniej wspomniałam, w dzisiejszych czasach coraz więcej ludzi młodych, często również studiujących, zapada na choroby psychiczne, które mogą być spowodowane: nagłą zmianą miejsca zamieszkania z dala od rodziny, poczuciem osamotnienia, trudnością w dostosowaniu się do innego trybu nauki niż dotychczas. Na skutek tego zdarza się, że studenci nie radzą sobie z codziennymi obowiązkami związanymi z uczelnią, zaczynają opuszczać zajęcia, wreszcie całkowicie znikają. Wielu ludzi, nie wiedząc co się naprawdę z tymi osobami dzieje, zarzuca im lenistwo. Niektórzy nawet twierdzą, że symulują chorobę, aby dzięki temu coś zyskać. Dlatego niezwykle ważne jest, abyśmy umiejętnie potrafili rozpoznać, że osoba znajdująca się obok nas ma pewne problemy emocjonalne i potrzebuje naszego wsparcia i pomocy. Zatem szkolenia o zdrowiu i chorobie psychicznej, mają na celu przede wszystkim uwrażliwienie nas na takie sprawy. Poza tym, mają one również za zadanie: zapobiegać piętnowaniu osób chorujących psychicznie, uczyć nas tolerancji, pomóc nam nawiązać kontakt z chorymi. www.bon.uek.krakow.pl 24 BIULETYN BON UEK Okiem studenta W prowadzonych przeze mnie badaniach ewaluacyjnych, chciałam dowiedzieć się z jakiego powodu Podczas szkolenia pracownicy dydaktyczno-administracyjni oraz studenci postanowili wziąć udział w szkoleniach o takiej tematyce. Najczęściej wskazywanymi przyczynami były: chęć pogłębienia wiedzy na temat chorób psychicznych, własne zainteresowania psychologią, chęć zdobycia informacji o tym, jak można pomóc osobom, które zmagają się z trudnościami emocjonalnymi. W przypadku pracowników uczelni wyższych, była to przede wszystkim chęć pomocy Fot.: archiwum BON UEK studentom z problemami psychicznymi. Poza tym okazało się, że seminaria z roku na rok cieszą się coraz większym zainteresowaniem, głównie ze względu na ich specyfikę, która pozwala poznać chorobę psychiczną od strony praktycznej. A mianowicie, uczestnicy otrzymują tak zwaną wiedzę z pierwszej ręki. Podczas zajęć mogą osobiście spotkać się z ludźmi dotkniętymi chorobą psychiczną i spróbować choć przez chwilę wczuć się w ich sytuację życiową. Ponadto badani twierdzą, iż przekazywanie wiedzy o chorobie psychicznej przez osoby, które same jej doświadczyły, to zdecydowanie najlepszy sposób, aby móc lepiej zrozumieć na czym ona polega. Bowiem nikt nie może dostarczyć nam bardziej autentycznych informacji niż osoba, której dany problem dotyczy. A więc w czasie spotkań, słuchacze mogą poznać punkt widzenia osób, które zmagały lub też nadal zmagają się z problemami psychicznymi. Dzięki udziałowi w tego rodzaju szkoleniach, ludzie mają szanse zmienić swoje spojrzenie na świat, zacząć dostrzegać problemy osób z ich otoczenia. Jednocześnie uczą się tolerancji, odpowiedniego podejścia do osób chorujących, dzięki czemu łatwiej im będzie nawiązać z nimi relacje. Bowiem, kiedy pojawia się szansa osobistego spotkania z osobą chorującą psychicznie, wówczas możemy uświadomić sobie jak poważny jest to problem i jak wiele sami możemy zrobić, aby go niwelować. Z udziału w szkoleniach korzyści odnoszą nie tylko sami uczestnicy, ale również osoby, które opowiadają o swoich doświadczeniach, ponieważ jest to dla nich szansa na uzewnętrznienie własnych uczuć, okazja, aby otworzyć się na innych, podzielić się z nimi swoimi przeżyciami. Uważam, że najważniejsze, co edukatorzy dają innym, to nadzieja na lepsze jutro. Ich świadectwa pokazują, iż nawet ciężką chorobę można pokonać. Odzyskanie zdrowia i powrót do świata rzeczywistego jest możliwy, potrzebna jest tylko wiara i nadzieja, które umacniają proces zdrowienia. Mimo że musieli oni przejść trudną drogę, zmierzyć się z chorobą, to wielu z nich może znów cieszyć się życiem, realizować swoje plany na przyszłość. Można więc wysnuć prosty wniosek, iż choroba psychiczna to nie jest koniec świata. W życiu nie istnieją przeszkody, których nie da się w żaden sposób pokonać. Anna Ocimek www.bon.uek.krakow.pl 25 BIULETYN BON UEK Warto wiedzieć 10 myśli o zdrowiu psychicznym 1. Myśląc o zdrowiu psychicznym, zastanawiam się nad możliwością zaspokajania dwóch kluczowych dla pełni człowieczeństwa potrzeb: międzyludzkiej więzi oraz rozwoju, który obejmuje przede wszystkim wymiar duchowy. Staram się równocześnie pamiętać, że nie ma żadnego biologicznego, psychicznego lub społecznego podłoża specyficznego dla tych potrzeb. Jest nim bowiem nieredukowalna w swej istocie osoba ludzka wraz z całokształtem powiązań z innymi. 2. Zdrowie psychiczne to splot jednostkowych oraz zbiorowych działań wspólnoty, które sprzyjają ludzkiej zdolności kochania bliźnich, czyli otwartości na Drugiego oraz gotowości, aby przyjąć jego podmiotowość, lub wprost przeciwnie tworzących warunki wzajemnej wrogości, nieufności, zmieniające człowieka w narzędzie, które inni wykorzystują. 3. Zdrowie psychiczne polega na przezwyciężaniu przez człowieka niższych szczebli życia w celu osiągnięcia dobrostanu, którego miarą jest skala humanistycznych wartości i dramatyczna dynamika indywidualnego rozwoju. 4. Istotą zdrowia psychicznego jest nadzieja na rozwój świata wartości oraz dobra wspólnego. Szczególne znacznie mają te cele życiowe, które wiążą się z gotowością do brania odpowiedzialności za zwykłe codzienne sprawy, radzeniem sobie z wyzwaniami pomimo trudności i społecznych barier. 5. Zdrowie psychiczne nie jest stanem równowagi, ale dynamiczną przestrzenią wewnętrznej przemiany związanej z dążeniem do wartości. Jest procesem aktualizacji potencjalności człowieka i wspólnoty, któremu zwykle towarzyszy stopień napięcia między tym, co już osiągnięte, i tym, co jeszcze jest do osiągnięcia. 6. Ludzie realizują swoją potencjalność dzięki pracy, miłości oraz trosce, jaką otaczają innych. Szczególne znaczenie dla zdrowia psychicznego mają emocje duchowe, które nakazują pokorę wobec faktu, iż ludzkie zdolności poznawcze i instrumentalne, jakie dotyczą tak drugiego człowieka jak i świata, mają swoje nieprzekraczalne moralne granice. www.bon.uek.krakow.pl 26 BIULETYN BON UEK Warto wiedzieć Ludzie realizują swoją potencjalność dzięki pracy, miłości oraz trosce, jaką otaczają innych. 7. Należy pamiętać, iż ważne determinanty zdrowia psychicznego to kapitały, którymi dysponuje osoba. Obejmują one tak zasoby ekonomiczne, szeroko rozumiane kompetencje społecznozawodowe, poziom wzajemnego zaufania, jaki przenika siatkę relacji interpersonalnych, jak i zasoby związane ze statusem społecznym osób, z którymi kontaktujemy się w codziennym życiu. 8. Nie bez znaczenia dla zdrowia psychicznego jest nasze usposobienie, które w mniejszym lub większym stopniu wiąże się z emocjonalną otwartością na innych ludzi, gotowością do współpracy i podejmowania wyzwań. 9. Ważną dla zdrowia psychicznego jest „życiowa mądrość”, która oznaczać może siłę naszej tożsamości, stabilne granice „ja”, dzięki czemu jesteśmy odporni na otaczający nas „szum informacyjny” oraz manipulację. 10. Warto również podkreślić, iż zdrowie psychiczne może zależeć od interpretacji otaczającego nas świata. Czy będziemy zwracać uwagę na to, co w świecie piękne i dobre, interpretować, iż zdarzenia powodowane są dobrą intencją, a w pamięci przechowywać będziemy dobre chwile, czy też wprost przeciwnie? Hubert Kaszyński (Instytut Socjologii UJ) www.bon.uek.krakow.pl 27 BIULETYN BON UEK Warto wiedzieć Savoir-vivre wobec osób z zaburzeniami psychicznymi Zaburzenia psychiczne Osoby z zaburzeniami psychicznymi mogą mieć czasami trudności z radzeniem sobie z zadaniami i kontaktami codziennego życia. Ich zaburzenia mogą zakłócać ich zdolność odczuwania, myślenia lub współżycia z innymi. Większość osób z zaburzeniami psychiatrycznymi nie jest agresywna. Jedną z głównych przeszkód, jakie napotykają jest nastawienie osób w swoim otoczeniu. W związku z tym, że zaburzenia te mają charakter ukryty, może zdarzyć się, że nawet nie zorientujesz się, że dana osoba ma problemy związane ze stanem umysłowym. Stres może wpływać na zdolność funkcjonowania takiej osoby. Spróbuj ograniczyć do minimum napięcie towarzyszące danej sytuacji. Osoby z zaburzeniami psychicznymi mają różne osobowości i różne sposoby radzenia sobie ze swoją niepełnosprawnością. Niektórzy mogą mieć trudności z rozumieniem znaków społecznych, podczas gdy inni mogą być nadwrażliwi. Jedna osoba może być pełna energii, a inna może wydawać się niemrawa. Traktuj każdą osobę jako indywidualną jednostkę. Zapytaj, co sprawi, że poczuje się swobodnie i w możliwie jak największym zakresie szanuj jej potrzeby. W sytuacji kryzysowej zachowaj spokój i udziel wsparcia w taki sam sposób, jak w przypadku każdej innej osoby. Zapytaj, jak możesz pomóc i dowiedz się, czy osoba ta posiada swojego asystenta, po którego można posłać. Jeżeli sytuacja tego wymaga, możesz zapytać, czy osoba ta ma ze sobą lekarstwa, które musi zażyć. Źródło: "Praktyczny poradnik savoir-vivre wobec osób niepełnosprawnych" (Publikacja zaadaptowana przez Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych.) www.bon.uek.krakow.pl 28 BIULETYN BON UEK Ogłoszenia Ogłoszenia www.bon.uek.krakow.pl 29 BIULETYN BON UEK Ogłoszenia www.bon.uek.krakow.pl 30
