Anastasis nr 10

Anastasis
Miesięcznik parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku Karteczka
Mówiąc o nabożeństwie w Cerkwi prawosławnej natychmiast myślimy o pięknie,
duchowości, poczuciu innego, niematerialnego świata. O nabożeństwach i wspólnej
modlitwie w tradycji prawosławnej mówiło
wielu Świętych Ojców. Nasza tradycja ujawnia prawdziwe bogactwo treści, która jest
związana z nabożeństwem. To prawdziwa
katechizacja przez modlitwę.
Z nabożeństwem eucharystycznym
związane są pewne zwyczaje. Mówiąc o Liturgii od razu myślimy o Eucharystii, o przyjęciu Świętych Darów, o byciu wspólnotą
– jednością z naszym Bogiem i naszą Cerkwią. Z nabożeństwem tym związane są również inne elementy, które tradycyjnie wiążą
się z początkiem nabożeństwa. To karteczki z imionami żywych i umarłych, świece
i prosfory. Czy w tych elementach kryje się
jedynie nasza forma modlitwy, przygotowania czy wprowadzenia, czy może niosą one
głębszą teologiczną treść? Odkryjmy treść,
którą niosą zapisane przez ludzi karteczki.
Eucharystia pierwszych wieków to
zgromadzenie wspólnoty wokół świętego
Kielicha. Wspólnotowość ta to fundament,
bez którego nie może być sprawowana Liturgia. Wspólnota to oczywiście nie grupa ludzi,
Nr 10
wrzesień 2015
którzy w jednym czasie i miejscu spotkali się,
aby każdy indywidualnie przedkładał swoje
modlitwy Bogu. Bycie wspólnotą oznacza
wspólną modlitwę, a to z kolei jednoznacznie
oznacza wspólne cele.
W pierwszych wiekach wierni nie przychodzili z pustymi rękami. Przynosili ofiarę,
chleb, wino, olej, mleko i inne pokarmy.
Chleb i wino były zabierane przed diakonów
dla sprawowania Eucharystii, pozostałe zaś
produkty były składane w oddzielnym miejscu, tak by po zakończonej Liturgii stać się
potrawami wspólnego stołu.
Przynoszone przez wiernych dary były
przekazywane diakonom, przy czym często
wygłaszano prośby o modlitwę w intencji
tego, który przyniósł, bądź tych w intencji
których dary zostały przyniesione.
Do dzisiejszego dnia prezbiter w trakcie
proskomidii, tj. przygotowania darów eucharystycznych, wygłasza modlitwę, w której
modli się w intencji tych, którzy przynieśli
dary i tych, w intencji których zostały one
przyniesione.
Przynoszone chleby i wino również
było gromadzone w jednym miejscu, gdzie
diakoni wybierali najlepszy chleb i najlepsze
wino, które zostaną postawione na ołtarzu,
nad którymi kapłan wygłosi słowa modlitwy
1
eucharystycznej, które zostaną w końcu przemienione w Ciało i Krew Chrystusa.
Wybór chleba i wina odbywał się przed
Liturgią. W jej trakcie, pierwotnie diakoni,
później zaś również prezbiterzy, przechodzili
do pomieszczenia z chlebami i stamtąd przenosili je w ciszy do prezbiterium, gdzie przekazywali je dla duchownego, który stawiał je
na ołtarzu.
Pierwotnie przeniesienie to nie przerywało modlitwy wiernych i odbywało się
w milczeniu. Diakoni przechodzili przez środek świątyni i niosąc kielich i diskos kierowali się w stronę ołtarza.
Z czasem, w trakcie procesji wierni
cicho prosili diakona o modlitwę, podobnie
jak czynili to wcześniej, przynosząc dary
do świątyni. Do idących w procesji mówili
cicho „wspomnij mnie”, „wspomnij moje
dziecko”, „wspomnij chorego” dodając oczywiście imię bądź imiona.
Diakoni stając przed św. ołtarzem przekazywali dary dla prezbitera również cicho
przekazując usłyszane intencje.
Do dnia dzisiejszego w modlitwach
kanonu eucharystycznego, po przemianie
chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa,
zapisana jest modlitwa intencyjna. W tej
modlitwie duchowny prosi w intencji tych
wszystkich, którzy się zgromadzili na nabożeństwie, którzy „przynieśli” te dary i, jak
wskazuje służebnik, „wspomina imiona ludzi żywych i umarłych”. To miejsce i czas,
kiedy duchowny wspomnieć powinien tych
wszystkich, którzy przynieśli Bogu swoje
dary, swoją ofiarę.
Z czasem w trakcie procesji z darami
zaczęto śpiewać hymn, a sama procesja stała
się wielkim wejściem. Ciche intencje zostały
zastąpione wygłaszanymi przez duchowień2
stwo wspólnotowymi intencjami, czyli wezwaniem do modlitwy za wszystkich zgromadzonych, za biskupów i duchowieństwo,
za obecnych w Cerkwi, za chorych i podróżujących.
Ciągłość i wierność tradycji została zachowana do dnia dzisiejszego. Imiona darczyńców i proszących o modlitwę były i są
wspominane dwukrotnie w czasie Liturgii – w
trakcie przygotowania darów, tj. proskomidii
oraz w trakcie sprawowania Liturgii. Kiedy
z czasem pojawiła się żarliwa ektenia, stanowiąca jakby sumę wszystkich indywidualnych
intencji, możemy powiedzieć nawet o trójkrotnym wspomnieniu intencji wiernych.
Jednak w naszych czasach nikt już nie
przynosi do cerkwi chleba i wina. Na nabożeństwo przygotowuje się specjalny chleb
eucharystyczny, tj. prosforę. Cóż więc może
przynieść wierny? Jaka może być jego eucharystyczna ofiara?
Tą ofiarą stała się świeca. To symbol
naszej modlitwy, dar przyniesiony Bogu. Paląc się w czasie Liturgii świadczy o naszej
modlitwie i przypomina o intencji, z którą
przybyliśmy do świątyni.
Ciche wspomnienie tej intencji, wyszeptane dla diakonów, zostało zastąpione
karteczkami, które podobnie jak wcześniej
gromadzą intencje wiernych, ich prośbę
o modlitwę. Karteczki te, podobnie jak kiedyś dary, przynoszone są przed nabożeństwem, tak, by świadczyć o intencjach wiernych w trakcie przygotowania darów. Imiona
na nich zapisane są uporządkowane w dwie
grupy. W pierwszej zapisani są żywi, w drugiej ci, którzy już z tego świata odeszli.
Modlitwa Cerkwi była i jest wspólnotowa. Cerkiew wzywa wszystkich do obecności
na modlitwie, o czym najlepiej świadczą naj-
starsze modlitwy eucharystyczne, w których
do dzisiaj wspomina się wszystkich obecnych
w świątyni, wszystkich tych, którzy na całym
świecie gromadzą się na Liturgii a także za
chorych i podróżujących. Te dwie ostatnie
grupy to najlepszy dowód na to, że w trakcie Liturgii w cerkwi zgromadzić powinni się
wszyscy wierni. Modląc się o podróżujących
i chorych prosi się Boga i o tych, którzy do
wspólnoty należą, ale z poważnych przyczyn
nie mogą uczestniczyć w nabożeństwie.
Niedopuszczalne wydaje się więc zapisywanie imion tych, którzy mogli, ale nie
chcieli uczestniczyć w nabożeństwie.
Przygotowując się do uczestnictwa
w Boskiej Liturgii nie zapomnijmy więc
o naszym darze – świecy. Nie zapomnijmy
również o naszych intencjach i modlitwie za
bliskich i tych, którzy proszą nas o modlitwę.
Pamiętajmy na koniec i o tym, aby być obecnym na modlitwie, być tak jak nasi przodkowie wspólnotą wiary. Niech samotnie podążający do cerkwi człowiek nie łudzi się,
że zapisując imiona bliskich, którzy zostali
w domu i nie czuli potrzeby wspólnotowej
modlitwy, zastąpi tym samym ich samodzielną ofiarę. Niech pomoże im w zbawieniu
i sprowadzi ich na wspólną modlitwę.
o. Marek Ławreszuk
Harmonogram nabożeństw – wrzesień 2015
1 września – wtorek
8.00 – Boska Liturgia
16.00 – panichida za ofiary II Wojny Światowej
2 września – środa
8.00 – Boska Liturgia
3 września – czwartek
17.00 –Akatyst przed ikoną Matki Bożej Wsiecarycy
4 września – piątek
8.00 – Boska Liturgia
5 września – sobota
8.00 – Boska Liturgia
17.00 – Całonocne Czuwanie
6 września – niedziela
Św. kapłana męczennika Maksyma Gorlickiego
8.00 – Boska Liturgia
10.00 – Boska Liturgia
17.00 – akatyst odwołany
9 września – środa
Św. Jana Kormiańskiego
8.00 – Boska Liturgia
10 września – czwartek
17.00 – Akatyst przed ikoną Matki Bożej Wsiecarycy
11 września – piątek
Ścięcie głowy św. Jana Chrzciciela
dzień postny
8.00 – Boska Liturgia i Panichida
12 września – sobota
Św. Aleksandra Newskiego
8.00 – Boska Liturgia
17.00 – Całonocne Czuwanie
13 września – niedziela
Złożenie pasa Najświętszej Bogurodzicy
8.00 – Boska Liturgia
10.00 – Boska Liturgia
17.00 – Akatyst św. Spirydona
16 września – środa
8.00 – Boska Liturgia
17 września – czwartek
17.00 – Akatyst przed ikoną Matki Bożej Wsiecarycy
3
18 września – piątek
Pror. Zachariasza i św. Elżbiety,
rodziców św. Jana Chrzciciela
Św. męcz. Atanazego Brzeskiego
8.00 – Boska Liturgia
19 września – sobota
Wspomnienie cudu św. archanioła Michała
w Chonach
8.00 – Boska Liturgia
17.00 – Całonocne Czuwanie
20 września – niedziela
8.00 – Boska Liturgia
10.00 – Boska Liturgia
17.00 – Całonocne Czuwanie
26 września – sobota
8.00 – Boska Liturgia
16.30 – Przygotowanie do spowiedzi
i pierwsza spowiedź pierwszoklasistów
17.00 – Całonocne Czuwanie z wyniesieniem Krzyża
Pańskiego
27 września – niedziela
ŚWIĘTO PODWYŻSZENIA KRZYŻA PAŃSKIEGO
8.00 – Boska Liturgia
W czasie nabożeństwa Eucharystia uczniów klas pierwszych
10.00 – Boska Liturgia
17.00 – Akatyst za zmarłych i panichida
30 września – środa
8.00 – Boska Liturgia
21 września – poniedziałek
ŚWIĘTO NARODZENIA
NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY
9.00 – Boska Liturgia
PAŹDZIERNIK
1 października – czwartek
17.00 – Akatyst przed ikoną Matki Bożej Wsiecarycy
i molebień dla studentów
22 września – wtorek
Święto przeniesienia relikwii
św. młodzieńca Gabriela
Nabożeństwa w katedrze św. Mikołaja w Białymstoku
2 października – piątek
8.00 – Boska Liturgia
23 września – środa
8.00 – Boska Liturgia
24 września – czwartek
Św. Sylwana z Atosu
17.00 – Akatyst przed ikoną Matki Bożej Wsiecarycy
25 września – piątek
8.00 – Boska Liturgia
3 października – sobota
8.00 – Boska Liturgia
17.00 – Całonocne Czuwanie
5 października – niedziela
ŚWIĘTO IKONY MATKI BOŻEJ WSIECARYCY
8.30 – małe oświęcenie wody
9.30 – powitanie Arcypasterza
10.00 – Boska Liturgia i procesja
17.00 – Akatyst przed ikoną Matki Bożej Wsiecarycy
Kancelaria i kontakt
Parafia prawosławna Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku
15-667 Białystok, ul. gen. W. Sikorskiego 9; tel. 85 661 47 85
Adres internetowy: http://woskresienska.euro-net.pl/
Dyżury duchowieństwa w kancelarii parafialnej:
Poniedziałek – Piątek 8.00 – 9.30 oraz 16.30 – 18.00
Sobota 8.00 – 9.30 oraz 16.00 – 17.00
W pilnych sprawach prosimy zwracać się do p.o. proboszcza o. Walentego Olesiuka lub członków kleru parafii.
4