palenie w ciąży

„Palenie tytoniu jako problem osobisty,
społeczny oraz ekonomiczny. Aspekt
medyczny biernego palenia - skutki
zdrowotne”
Światowy Dzień Bez Tytoniu
Warszawa, 31 maja 2013 r.
„Powstrzymanie epidemii palenia tytoniu to jedno z priorytetowych
zadań zdrowia publicznego, którego celem powinno być zupełne
uwolnienie społeczeństwa od tego nałogu (…).
Rozwiązanie problemu może jednak nastąpić tylko poprzez
mobilizację szerokiej koalicji osób i organizacji, które kształtują styl
życia, czego skutkiem będzie odwrócenie się od zwyczaju palenia
poprzez zdecydowaną większość społeczeństwa, w tym zwłaszcza
przez młode pokolenie.
Dlatego temat palenia tytoniu pozostaje nadal żywy,
a ignorowanie dostępnej wiedzy na temat możliwości zapobiegania
poważnym chorobom przewlekłym poprzez jego eliminację stanowi
zagrożenie nie tylko dla nas samych, ale również dla przyszłych
pokoleń”
prof. Andrzej Pająk
Dyrektor Instytutu Zdrowia Publicznego UJ
Palenie tytoniu jako problem
społeczny- epidemiologia




Na świecie pali 1,1 mld ludzi
1/3 populacji świata powyżej 15 r.ż. pali
Co 10 sekund! na świecie umiera ktoś na chorobę
wywołaną paleniem tytoniu – co stanowi ok. 4 mln
rocznie
Liczba osób palących – z punktu widzenia
mikrospołeczności – spada, ale z punktu widzenia
globalnego – rośnie; szczególnie wzrasta w populacji
Chin i Indii
Skala problemu palenia
tytoniu w Polsce
Polska znajduje się w czołówce krajów o największej
konsumpcji tytoniu na świecie.
W Polsce pali ok. 39% mężczyzn oraz 23%kobiet w wieku 15 i
więcej lat)*
Liczba palaczy w Polsce szacowana jest na 9 mln osób
(regularnie 15-20 papierosów dziennie).
Prawie 5 mln tych osób pali dłużej niż 20 lat. 40% nałogowych
palaczy umrze przed 65 rokiem życia, a spośród niepalących
tylko 15%.
* Badanie OBOP na zlecenie Głównego Inspektoratu Sanitarnego w lutym 2011 r.
Skala problemu Palenia tytoniu w Warszawie
W Warszawie pali 25% mieszkańców (57% mężczyźni, 43% kobiety).
PALĄCY DOROŚLI (w poszczególnych grupach wiekowych):
Grupa wiekowa
% palących
18-24 lata
12% palących
25-34 lata
27% palących
35-44 lata
14% palących
45-54 lata
20% palących
55-64 lata
19% palących
Powyżej 65 roku
7% palących
Postawa wobec palenia wśród dzieci, młodzieży i dorosłych
w Warszawie
OSOBY „INICJUJĄCE” PALENIE
DZIECI W WIEKU 8 – 10 LAT (ogólna liczba: ok. 39.700 w
m. st. Warszawie) 15% dzieci MIAŁO bezpośredni kontakt z
papierosem, tj. około 6 000 dzieci!!
Źródło: Raport o Stanie Zdrowia Mieszkańców Warszawy 2004-2007, wydanego w listopadzie 2009r.
MŁODZIEŻ W WIEKU 16 – 19 LAT
(ogólna liczba: ok. 70.800 w m. st.
Warszawie)- ok. 20 % pali
5% CHCE RZUCIĆ palenie ( ok. 750)
MŁODZI W WIEKU 20-29 LAT
LICZBA PALĄCYCH KOBIET
ZWIĘKSZYŁA SIĘ z 20% w latach 19952005 DO 32% !!! Obecnie tj. ok. 90 000 !!!
Duży problem stanowi zjawisko tzw. biernego palenia w kontekście skutków
jakie wywiera na ludzki organizm.
Bardzo istotnym zagadnieniem w kontekście narażenia na szkodliwy, boczny dym
papierosowy, wydaje się ilość osób zamieszkujących z palaczem we wspólnym
gospodarstwie domowym.
I tak, co trzeci codziennie palący mieszkaniec Warszawy, zamieszkiwał w trzyosobowym
gospodarstwie domowym (33%), co czwarty – w liczącym w sumie dwie lub cztery osoby
(po 25%), co około trzynasty mieszkał samotnie (7%), co około piętnasty – w
pięcioosobowym gospodarstwie domowym (7%), a tylko co trzydziesty – w liczącym
sześciu lub więcej mieszkańców (3%).
TROCHĘ O PALENIU…
…czyli: DLACZEGO WARTO
NIE PALIĆ…?
Mechanizm działania nikotyny
Wpływ palenia na zdrowie
Mechanizm działania NIKOTYNY
NIKOTYNA zawarta w papierosie występuje w liściach i
korzeniach roślin tytoniowych. Nazwa pochodzi od nazwiska
francuskiego lekarza, Jeana Nicot, który w XVI wieku zalecał
tytoń jako lek.
Jest substancją łatwo uzależniającą. Niektórzy badacze
twierdzą nawet, że nikotyna uzależnia łatwiej i szybciej niż
narkotyki typu heroina, czy kokaina.
Nikotyna uzależnia na kilku poziomach:
fizjologicznym
W małych dawkach wywołuje efekt relaksacji, nieznaczny
wzrost ciśnienia, ułatwia oddychanie i ogólnie daje uczucie
poprawy samopoczucia. Jednak aby osiągnąć ten stan musimy
dostarczyć coraz większą dawkę nikotyny i tak wpadamy w
szpony nałogu.
nawyków - behawioralnym
W trakcie palenia pojawiają się rutynowe czynności rąk w
czasie zapalania papierosa tzw. motoryka palenia.
emocjonalnym
Palenie papierosów pozwala wielu ludziom łatwo nawiązać
kontakty towarzyskie, przełamać tremę w czasie poznawania
nowych osób. Wspólne przerwy na „dymka” zacieśniają ludzkie
relacje.
Mechanizm działania DYMU
TYTONIOWEGO
Dym tytoniowy jest aerozolem. Składa się z fazy
cząsteczkowej i fazy gazowej. Obie powstają w strefie
żarzenia się wałka tytoniowego, której temperatura
wynosi 900ºC.
Skład chemiczny dymu tytoniowego zależy od:
rodzaju papierosa
temperatury żarzenia
typu papierosa
sposobu zaciągania się
wilgotności
dodatków chemicznych do tytoniu pod postacią
aromatów i substancji konserwujących.
W procesie palenia powstają dwa strumienie dymu:
główny i poboczny. Główny powstaje podczas
zaciągania i jest inhalowany przez palacza, boczny
powstaje w przerwach między zaciąganiem, w wyniku
tlenia się papierosa i stanowi ogromne zagrożenie dla
niepalących
Czy palenie to przyjemność ?
Skóra pozbawiona kolagenu u palacza
Czy palenie to radość ?
Nikotyna – Szlak nagrody
Kiedy nikotyna dostaje się do mózgu palacz doznaje
intensywnego uczucia takiego jak:
przyjemny nikotynowy „kop”
relaks
zmniejszenie stresu
zwiększona czujność
poprawiona koncentracja
zmiana nastroju
Te właśnie doznania są kluczowym powodem,
dla którego palacze stają się uzależnieni od nikotyny.
Dlaczego palacze palą ?
Papieros to nie tylko
nikotyna!

Dym tytoniowy zawiera ponad 4000
związków 1
Tytoń jest rakotwórczy,
nikotyna uzależnia1
Dym tytoniowy zawiera
ponad 4200 związków
chemicznych, w tym ponad
60 środków rakotwórczych 2
Rakotwórcze / toksyczne
substancje chemiczne w
dymie tytoniowym 2
Aceton, Akroleina, Akrylonitryl, Aldehyd propionowy
Aldehyd kotonowy, Aldehyd masłowy, Aldehyd octowy, Arsen, Fenol, Formaldehyd
Aminy aromatyczne, Amoniak, Benzen, Benzopiren,0-, m-, p-Krezol, Kadm, Katechol
p-Hydrochinon, Tlenek węgla, Metyloetyloketon, Nikiel, Ołów, Rtęć, Selen, Styren
Tlenek azotu, Tlenek węgla,
Cyjanowodór
Toluen
1.
2.
ACS. Cigarette smoking. http://www.cancer.org/docroot/PED/content/PED_10_2X_Cigarette_Smoking.asp
Mackay W., J et al. The Tobacco Atlas, 2nd edition, 2006. Health risks. Rozdział 8. American Cancer Society.
Nikotyna – to bardzo silna trucizna wprowadzona do organizmu w postaci
w
wstrzyknięcia podskórnego w ilości 0,05 grama (jedna kropla) wywołuje
śmierć w ciągu kilku minut. Każdy papieros zawiera od 0,015 do 0,03 grama
nikotyny, ale w trakcie palenia wchłonięte zostaje z tego około
10–30 procent, reszta ulega rozpadowi i ulatnia się z dymem. Nikotyna uszkadza
wątrobę (w niej się rozkłada), nerki (wydalają ją z organizmu), żołądek i jelita (trafi
a tam wraz ze śliną).
Zabójczy tlenek węgla (potocznie zwany czadem, stanowi od 1- 5% wdychanego
gazu i jest wynikiem niecałkowitego spalania dymu tytoniowego ), który blokuje
hemoglobinę, tworząc z nią nieodwracalny związek chemiczny – tak zwaną
karboksyhemoglobinę, która utrudnia wymianę gazową w każdej żywej komórce.
Tlenek węgla zawarty w dymie papierosowym utrudnia więc dopływ tlenu i
składników odżywczych do mięśnia sercowego, co może doprowadzić do choroby
niedokrwiennej, miażdżycy naczyń tętniczych, nadciśnienia i nawet zawału.
Tlenek azotu (wolny rodnik), dwutlenek azotu (trujący gaz, który uszkadza błony
wyściełające drogi oddechowe),
Cyjanowodór (blokuje aktywność enzymów oddechowych oraz osłabia ruch rzęsek
wyściełających drogi oddechowe),
ty
akroleina i amoniak (mają właściwości drażniące, amoniak podnosi pH
tytoniu papierosowego, co zwiększa wchłanianie nikotyny.),
aceton (stosowany w przemyśle rozpuszczalnik),
arsen (popularna trutka na szczury),
Smoła
chlorek winylu (związek używany do produkcji plastiku),
ciała smołowate (odpowiedzialne za powstawanie raka),
fenole (niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela),
formaldehyd (stosowany do konserwacji preparatów biologicznych),
polon (radioaktywny pierwiastek) i metale ciężkie.
Smoła dodawana do papierosów jest
jednym ze źródeł jego smaku.
Im mniej smoły tym gorszy smak.
Ilość smoły z
wypalanych w ciągu
roku papierosów
Aldehyd octowy
- zwiększa właściwości uzależniające nikotyny
Mentol
- środek odrętwiający, który redukuje wrażliwość gardła
palacza, sprawia, ze palacz czuje mniejsze podrażnienie, co
pozwala na zwiększenie dawki dostarczanej nikotyny.
Kakao
- słodzik mający na celu ukrycie prawdziwego smaku tytoniu;
sprawia, ze drogi oddechowe się poszerzają pozwalając
palaczom wdychać dym i nikotynę głębiej do płuc.
Nikotyna – ale nie tylko …
Włókna z filtra papierosa
Otoczone smołą włókno z filtra
papierosa, które utkwiło w
tkance płucnej
„Palenie zabija…”
Zagrożenia zdrowotne związane z paleniem
tytoniu












choroba niedokrwienna serca i inne następstwa miażdżycy
choroba Buergera
udar mózgu
przewlekła obturacyjna choroba płuc
nowotwory
- silnie związane z paleniem: rak płuca, krtani, jamy ustnej, gardła,
przełyku, trzustki, miedniczki nerkowej, pęcherza moczowego, szyjki
macicy
- słabiej związane z paleniem: rak żołądka, nosa, wargi, wątroby, miąższu
nerki oraz białaczki
osteoporoza
duszność
zaostrzenie astmy oskrzelowej
zaburzenia wzwodu
zaburzenia płodności
u dzieci matek palących papierosy częściej się stwierdza małą masę
urodzeniową, zespół nagłego zgonu niemowląt, astmę, zapalenie ucha
środkowego i zakażenia dróg oddechowych
zwiększone ryzyko raka płuca i choroby niedokrwiennej serca u
współmałżonka
Palenie ma wpływ na cały organizm 1
Udar
Rak jamy ustnej, gardła, przełyku
Rak krtani
Choroba wieńcowa serca
POChP
Rak płuc
Rak trzustki
Rak pęcherza
Rak szyjki macicy
Niska waga urodzeniowa noworodków
50% obecnych palaczy umrze z powodu chorób wywołanych paleniem,
jeżeli nie rzuci nałogu ref 2
1.
2.
American Thoracic Society. Am J Respir Crit Care Med 1996; 153:861-865.
Hughes JR. CA Cancer J Clin 2000; New Treatments for smoking Cessation. 50:143-151.
Palenie – skutki zdrowotne
Płuca palacza
Palenie – skutki zdrowotne
Palce palacza
Palenie – skutki zdrowotne
Przekrój
tętnicy
wieńcowej
palacza
Utrudnienie
przepływu w
naczyniach
obwodowych
palacza
Palenie dla silnych mężczyzn ….
"Palenie powoduje impotencje"
- billboard parodiujący reklamę Marlboro w
ramach akcji antytytoniowych
stanu Kalifornia w USA (1998 r.)
BIERNE PALENIE
Bierne palenie

Dym z papierosa palącego się

Dym wydychany przez palacza

Boczny strumień zawiera ponad 4000
związków chemicznych oraz około 69
substancji rakotwórczych
Szacowane ryzyko
związane z biernym paleniem
Bierne palenie zwiększa
ryzyko wystąpienia
choroby serca u osoby
niepalącej o 25% 1
Bierne palenie zwiększa
ryzyko wystąpienia
nowotworu płuc u osoby
niepalącej o 20 do 30% 1
1. Passive Smoking. w: Mackay J et al. The Tobacco Atlas, 2nd edition, 2006. American Cancer Society .
Bierni palacze wchłaniają dym głównie inhalacyjnie, tylko
w niewielkim stopniu absorbowany jest on w ślinie.
Wchłaniane składników fazy gazowej i fazy parowej
dymu przez płuca, zachodzi bardzo szybko i z duża
wydajnością. Substancje lotne
dobrze rozpuszczalne w wodzie (np. amoniak,
formaldehyd, chlorowodór) wchłaniają
się w całości w górnych drogach oddechowych, przede
wszystkim w oddychaniu
nosowym. Słabo rozpuszczalne składniki dymu (m.in.
tlenek węgla, tlenki azotu,
benzen) trafiają prawie w całości do pęcherzyków
płucnych. W nich substancje dymu
tytoniowego osiągają stan równowagi miedzy
powietrzem a krwią przepływającą
przez naczynia włosowate.
S Stężenia niektórych związków w bocznym strumieniu
dymu są wielokrotnie wyższe od ich poziomów w
głównym strumieniu.
Znajduje to potwierdzenie m.in. w wysokich stężeniach:
tlenku węgla (3-5 razy większe niż w głównym
strumieniu),
amoniaku (40-170 razy),
lotnych N-nitrozoamin (6-100 razy),
tlenków azotu (4-10 razy), cyjanowodoru (4-10 razy),
benzenu i toluenu (10 i 6-8 razy)
kadmu (4-7 razy).
Ocenia się, że bierna ekspozycja na dym (dom, praca,
miejsca publiczne) jest równoznaczna z wypaleniem
kilku papierosów dziennie.
Dodatkowo nikotyna osiada na ścianach pomieszczeń, w których się
pali (można oznaczyć nikotynę w tynku). Wcześniej zaabsorbowana
nikotyna uwalniana jest z mebli, tapicerki, firanek i ubrań.
Grupy najbardziej narażone na dym
tytoniowy- bierne palenie
DZIECI W WIEKU PRENATALNYM- 30% kobiet ciężarnych sięga
po papierosa tj. ok.
7 000 kobiet (dane z roku 2006)
DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I SZKOLNYM, które są narażone na dym
tytoniowy od palących rodziców, opiekunów itp. –
rodziców pali przy dzieciach!
48% palących
liczba dzieci ogółem:
ok. 51 000
pozostających pod opieką instytucji
przedszkolnych: ok. 40 000
Oddziaływanie na dzieci w wieku
przedszkolnym
Dzieci w wieku przedszkolnym 3-6 lat są narażone na dym tytoniowy
od palących rodziców i opiekunów.
50% palących rodziców pali przy swoich dzieciach
Jeśli dziecko przebywa w środowisku dymu tytoniowego to
wówczas:
-
częściej zapada na zapalenie górnych dróg oddechowych oraz płuc
częściej zapada na przewlekłe zapalenie ucha środkowego
wzrasta ryzyko pojawienia się astmy
częściej choruje na nieżyt żołądkowo – jelitowy
gorzej rozwija się umysłowo
Skutki biernego palenia
1. Dorośli
 Rak płuca
 Zawał serca (ryzyko choroby wieńcowej jest
większe o 25-35%)
 Upośledzona czynność układu oddechowego
 Podrażnienie błon śluzowych
 Bóle głowy
 Kaszel
 Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD)
Skutki biernego palenia
2. Dzieci








Zwiększona ilość hospitalizacji z powodu zakażenia
układu oddechowego u niemowląt
Skurcz oskrzeli
Zapalenie ucha środkowego
Astma
Białaczki
Nieżyty żołądkowo – jelitowe
Gorszy rozwój umysłowy
Nagły zgon noworodków
Statystyki


Co 17 min w UE umiera 1 osoba na skutek
biernego palenia
Rocznie umiera ponad 79 tys.
mieszkańców UE
PALENIE W CIĄŻY
PALENIE W CIĄŻY



Najbardziej negatywnie na rozwój płodu wpływa
palenie w ciągu ostatnich 2 miesięcy ciąży
dziecko nie otrzymuje wystarczającej ilości
tlenu, który jest potrzebny do prawidłowego
wzrostu i rozwoju
dziecko rodzi się znacznie mniejsze i
podatniejsze na choroby wieku niemowlęcego i
wczesnodziecięcego w porównaniu z dziećmi,
których mamy nie palą
PALENIE W CIĄŻY


zwiększa się ryzyko komplikacji w czasie ciąży:
- samoistnego poronienia,
- porodu przedwczesnego,
- krwawień z dróg rodnych,
- łożyska przodującego, przedwczesnego odklejenia
łożyska lub pęknięcia błon płodowych,
- ciąży pozamacicznej.
palenie przez matkę w ciąży znacznie zwiększa ryzyko
urodzenia martwego dziecka, wczesnej śmierci
noworodka lub zespołu nagłej śmierci niemowlęcia (tzw.
śmierci łóżeczkowej).
Korzyści wynikające z rzucenia
palenia w ciąży


w pierwszym trymestrze ciąży - ryzyko
niskiej wagi urodzeniowej u dziecka,
wcześniactwa, krwawień podczas ciąży lub
martwego płodu będzie podobne jak u
kobiet nigdy nie palących.
w 30 tygodniu ciąży też się opłaca istnieje szansa na wyrównanie przez
dziecko swojej wagi urodzeniowej.
12 tydz.ciąży
30 tydz. ciąży lub…
Palenie i karmienie piersią

Nikotyna przechodzi do mleka powodując
u dziecka występowanie okresów
niepokoju, bezsenności, wymiotów,
biegunek, a także niefizjologiczne
przyspieszenie pracy serca i zaburzenia
krążenia.
AMD



Uszkodzenia plamki żółtej - centralnej części
siatkówki, odpowiedzialnej za ostre widzenie
W środkowej części pola widzenia pojawiają się
zniekształcenia, a następnie ubytki. Choroba
zwykle dotyczy obu oczu.
Osoby z AMD nie są zupełnie ślepe,
wymagają jednak pomocy w wykonywaniu
codziennych czynności. Nie mogą czytać,
prowadzić samochodu, nie rozpoznają twarzy
mijanych osób
Nagły zgon noworodków

Nikotyna osłabia odruchowe przyspieszenie
oddychania wywołane niedotlenieniem
organizmu. Może zaś pobudzać szlaki nerwowe
spowalniające oddychanie. Nawet z pozoru
niewielkie stężenia nikotyny w powietrzu mogą
zaburzać delikatną równowagę między
pobudzeniem a hamowaniem oddechu. Drobne
odchylenia szybko się kumulują, a to może w
końcu doprowadzić do zatrzymania oddechu i
śmierci łóżeczkowej.
Na rzucenie palenia
nigdy nie jest za późno !!!!
Należy wiedzieć,
papierosów!!!
że
nie
ma
„bezpiecznej”
Nawet jeden wypalony papieros może uzależnić!!
ilości
wypalanych
Motywy
rzucenia/ograniczenia palenia
„Paląc, truję siebie i swoich bliskich”
„Chcę udowodnić sobie i innym, że mam silną
wolę”
„Chcę zadbać o zdrowie – swoje i swoich
bliskich”
„Chcę być dobrym przykładem dla swoich
dzieci, uchronić je przed uzależnieniem się od
tytoniu”
„Niejednokrotnie radziłem sobie w trudnej
sytuacji –potrafię więc zerwać z paleniem!”
•
„Udało się to wielu innym palaczom, więc i
mnie się uda”
„Wiem, że najtrudniej walczyć z własnymi
słabościami”
Zródło: W. Zatoński- Poradnik: Jak rzucić palenie ?
Poprawa zdrowia po zaprzestaniu palenia
w ciągu 20 minut
w ciągu 8 godzin
tętno obniży się, ciśnienie krwi powróci do normy
zwiększy się stężenie tlenu we krwi,
a tlenku węgla spadnie do zera
w ciągu 24 godzin
ryzyko ostrego zawału serca znacznie się zmniejszy
w ciągu 48 godzin
Twoje zmysły smaku i węchu zaczną działać normalnie
w ciagu od 2 tyg. do 3 m-cy
układ krążenia ulegnie wzmocnieniu ,
poprawi się kondycja fizyczna
w ciągu od 1 do 9 m-cy
zwiększy się wydolność układu oddechowego,
ustąpią duszności, kaszel, zmęczenie
po 1 roku
ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca
zmniejszy się o połowę
po 5 latach
po 10 latach
po 15 latach
Zródło: W. Zatoński- Poradnik: Jak rzucić palenie ?
ryzyko zachorowania na raka płuc ,jamy ustnej ,krtani i
przełyku
zmniejszy się o połowę; mniejsze będzie ryzyko
wystąpienia udaru mózgu
ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca
będzie podobne,
jak u osoby nigdy niepalącej
ryzyko zachorowania na raka płuc będzie podobne ,
jak u osoby nigdy niepalącej
Palenie tytoniu to najważniejsza i najczęstsza przyczyna przedwczesnej
umieralności w naszym kraju.
Każdego roku 100 tyś zgonów w Polsce na bezpośredni związek z negatywnymi
skutkami palenia.
Papierosy są jedynym legalnie sprzedawanym środkiem rakotwórczym w Polsce
i na świecie.
Negatywne skutki tego nałogu nie są ograniczone jedynie do palaczy. Samo
wdychanie dymu tytoniowego, ulatniającego się z ognika papierosa (tzw. boczny
strumień) lub wydychanego przez palaczy, podnosi ryzyko wystąpienia np. raka
płuc i chorób serca także u osób niepalących.
Dzieci zmuszane do wdychania dymu tytoniowego częściej zapadają na choroby
infekcyjne układu oddechowego (zapalenia płuc, oskrzeli, górnych dróg
oddechowych). Poza tym palenie tytoniu przez rodziców w istotny sposób zwiększa
ryzyko wystąpienia astmy oskrzelowej u dziecka, a także przewlekłego
zapalenia ucha środkowego, które jest główną przyczyną głuchoty w wieku
dziecięcym. Istnieją także dowody na związek palenia tytoniu z innymi poważnymi
chorobami, np. białaczkami.
Dziękuję za uwagę