Drewno i ³yko wtórne drzew iglastych na przyk³adzie sosny pospolitej

Drewno i ³yko wtórne drzew iglastych
na przyk³adzie sosny pospolitej
Elementy i struktura drewna wtórnego sosny pospolitej
Przekrój poprzeczny przez kambium i wtórne tkanki waskularne (przewodz¹ce) sosny pospolitej Pinus sylvestris (sosnowate - Pinaceae). Obserwacja drewna wtórnego. Preparat traktowany
safranin¹, która barwi œciany zlignifikowane na czerwono oraz zieleni¹ œwietlist¹, która barwi œciany
celulozowe na zielono.
Dokoñcz schemat i wprowadŸ objaœnienia:
elementy systemu pod³u¿nego drewna: cewka pod³u¿na, jamka lejkowata, pod³u¿ny przewód ¿ywiczny,
komórka kana³owa (epitelu), komórka miêkiszu drzewnego przy przewodzie ¿ywicznym;
elementy systemu poprzecznego drewna: promieñ ³ykodrzewny jednorzêdowy (czêœæ drzewna i ³ykowa),
komórka miêkiszowa promienia, cewka poprzeczna (syn. promieniowa), jamka lejkowata, jamka okienkowa
(pó³prosta); promieñ ³ykodrzewny wrzecionowaty (wielorzêdowy, zawieraj¹cy poprzeczny przewód ¿ywiczny).
Zwróæ uwagê na u³o¿enie pochodnych kambium w rzêdach promieniowych, zaobserwuj, na których œcianach
najliczniej wystêpuj¹ po³¹czenia w postaci jamek lejkowatych.
³yko wtórne
drewno póŸne
drewno wczesne
Roczny przyrost drewna wtórnego
kambium
Granica
rocznego
przyrostu drewna wtórnego
Materia³y do æwiczeñ z botaniki leœnej opracowane przez zespó³ pracowników Samodzielnego Zak³adu Botaniki Leœnej, SGGW
40
Przekrój pod³u¿ny, promieniowy przez drewno wtórne sosny pospolitej - Pinus sylvestris
(sosnowate - Pinaceae). Preparat traktowany safranin¹, która barwi œciany zlignifikowane na
czerwono oraz zieleni¹ œwietlist¹, która barwi œciany celulozowe na zielono.
WprowadŸ objaœnienia: cewki pod³u¿ne drewna wczesnego i póŸnego, promieñ drzewny niejednorodny: cewki
promieniowe i komórki miêkiszowe.Wska¿ na rysunku jamki lejkowate; miêdzy dwiema cewkami pod³u¿nymi,
miêdzy cewk¹ pod³u¿n¹ i poprzeczn¹, miêdzy dwiema cewkami poprzecznymi; jamkê pó³prost¹ (tu
okienkow¹) miêdzy komórk¹ miêkiszow¹ promienia i cewk¹ pod³u¿n¹. Dorysuj jamki proste miêdzy
komórkami miêkiszowymi promienia. Na schemacie nie uwzglêdniono pod³u¿nych i poprzecznych przewodów
¿ywicznych.
Przekrój pod³u¿ny, styczny przez drewno wtórne sosny pospolitej - Pinus sylvestris (sosnowate Pinaceae) .Preparat traktowany safranin¹, która barwi œciany zlignifikowane na czerwono oraz
zieleni¹ œwietlist¹, która barwi œciany celulozowe na zielono.
WprowadŸ objaœnienia: promieñ drzewny jednorzêdowy i wielorzêdowy (syn. wrzecionowaty, zawieraj¹cy
poprzeczny przewodów ¿ywiczny), komórka kana³owa (k. epitelu), komórka miêkiszowa promienia
drzewnego, cewka promieniowa, cewka pod³u¿na, jamka lejkowata, jamka pó³prosta (tu okienkowa).
Promieñ drzewny
(powiêkszenie)
Materia³y do æwiczeñ z botaniki leœnej opracowane przez zespó³ pracowników Samodzielnego Zak³adu Botaniki Leœnej, SGGW
41
Elementy strukturalne w zmacerowanym drewnie sosny.
Wymieñ typy jamek wystêpuj¹cych w œcianie cewki pod³u¿nej w drewnie sosny. Napisz z jakimi elementami
drewna umo¿liwiaj¹ one kontakt.
Budowa jamki lejkowatej w cewce drewna wtórnego sosny pospolitej - Pinus sylvestris (sosnowate
- Pinaceae).
&
Widok na przekrojach pod³u¿nych - stycznym i promieniowym.
Na rysunku wprowadŸ objaœnienia.
Narysuj jamkê lejkowat¹ na przekroju stycznym, jeœli p³aszczyzna przekroju nie przechodzi przez œrodek
jamki.
A
Na nastêpne zajêcia
przygotuj przestrzenny model drewna sosny zwyczajnej, uwzglêdniaj¹c przekrój
poprzeczny, pod³u¿ny styczny i pod³u¿ny promieniowy zachowuj¹c ci¹g³oœæ przebiegu
elementów drewna na przejœciu z jednego przekroju na drugi.
Minimalne wymiary pola przekroju 10 x 10 cm.
Podstaw¹ zaliczenia jest poprawne wykonanie modelu i wykazanie siê umiejêtnoœci¹
wyczerpuj¹cego objaœnienia jego elementów.
Materia³y do æwiczeñ z botaniki leœnej opracowane przez zespó³ pracowników Samodzielnego Zak³adu Botaniki Leœnej, SGGW
42
£yko
iglastych
Elementy i struktura ³yka
E wtórnego sosny pospolitej
Przekrój poprzeczny przez kambium i wtórne tkanki waskularne (przewodz¹ce) sosny pospolitej Pinus sylvestris (sosnowate - Pinaceae). Obserwacja ³yka wtórnego. Preparat traktowany
safranin¹, która barwi œciany zlignifikowane na czerwono oraz zieleni¹ œwietlist¹, która barwi œciany
celulozowe na zielono.
Po³¹cz podane objaœnienia z elementami strukturalnymi. Zwróæ uwagê na u³o¿enie pochodnych kambium w
rzêdach promieniowych.
promieñ ³ykowy
niefunkcjonuj¹ce
komórka miêkiszowa promienia
£yko wtórne:
komórka sitowa
pole sitowe
funkcjonuj¹ce
komórka miêkiszu ³ykowego (pod³u¿nego)
Kambium
inicja³ wrzecionowaty
inicja³ promieniowy
cewka pod³u¿na
Drewno wtórne
promieñ drzewny
cewka promieniowa (poprzeczna)
komórka miêkiszowa promienia
Materia³y do æwiczeñ z botaniki leœnej opracowane przez zespó³ pracowników Samodzielnego Zak³adu Botaniki Leœnej, SGGW
43
Przekrój pod³u¿ny, promieniowy przez kambium i wtórne tkanki waskularne (przewodz¹ce) sosny
pospolitej Pinus sylvestris (sosnowate - Pinaceae). Obserwacja ³yka wtórnego. Preparat
traktowany safranin¹, która barwi œciany zlignifikowane na czerwono, oraz zieleni¹ œwietlist¹, która
barwi œciany celulozowe na zielono.
WprowadŸ objaœnienia: elementy systemu pod³u¿nego ³yka: komórka sitowa z polem sitowym, komórka
miêkiszu pod³u¿nego; elementy systemu poprzecznego ³yka: promieñ ³ykodrzewny - czêœæ ³ykowa,
komórka bia³kowa (syn. albuminowa, Strasburgera), “zwyk³a” komórka miêkiszu promieniowego.
drewno wtórne
³yko wtórne
kambium
cewka pod³u¿na
Promieñ ³ykodrzewny,
czêœæ .....................
Promieñ ³ykodrzewny,
czêœæ drzewna
komórka miêkiszu
promieniowego
cewka poprzeczna
Przekrój pod³u¿ny promieniowy przez kambium i wtórne tkanki waskularne sosny pospolitej.
Obserwacja ³yka wtórnego. Preparat barwiony b³êkitem anilinowym na obecnoœæ kalozy w polach
sitowych.
Podaj przeciêtne wymiary pola sitowego i jego porów. Objaœnij terminy: kaloza spoczynkowa i kaloza
ostateczna.
&
Literatura podstawowa:
Gorczyñski T. (red.) - Æwiczenia z botaniki. Wydania od 1978 r. PWN.
Braune W., Leman A., Taubert H. - Praktikum z anatomii roœlin. 1975. PWN, Warszawa.
Tomanek J. - Botanika leœna. 2008. PWRiL, Warszawa.
Szweykowska A., Szweykowski J. - Botanika. Tom 1: Morfologia. 2004 i póŸniejsze wydania. PWN, Warszawa.
Hejnowicz Z. - Anatomia i histogeneza roœlin naczyniowych. 2002. PWN.
Kokociñski W. - Anatomia drewna. Poznañ 2002. Nak³adem autora.
Literatura uzupe³niaj¹ca:
Hejnowicz Z. - Anatomia rozwojowa drzew. 1973. PWN, Warszawa.
Esau K. - Anatomia roœlin. 1973. PWRiL, Warszawa.
Malinowski E. - Anatomia roœlin. 1981. PWN, Warszawa.
Zimmermann M.H., Brown C.L. - Drzewa, struktura i funkcje. 1981. PWN, Warszawa.
Materia³y do æwiczeñ z botaniki leœnej opracowane przez zespó³ pracowników Samodzielnego Zak³adu Botaniki Leœnej, SGGW
44