Drewno i łyko wtórne drzew iglastych na przykładzie sosny pospolitej

Drewno i łyko wtórne drzew iglastych
na przykładzie sosny pospolitej
Elementy i struktura drewna wtórnego sosny pospolitej
Przekrój poprzeczny przez drewno wtórne (wtórna tkanka waskularna=przewodzącą) sosny
pospolitej - Pinus sylvestris (sosnowate - Pinaceae). Preparat barwiony na obecność celulozy i
ligniny w ścianach komórkowych.
Dokończ schemat i wprowadź objaśnienia:
elementy systemu podłużnego drewna: cewka podłużna, jamka lejkowata, podłużny przewód żywiczny,
komórka kanałowa (epitelu), komórka miękiszu drzewnego przy przewodzie żywicznym;
elementy systemu poprzecznego drewna: promień łykodrzewny jednorzędowy (część drzewna i łykowa),
komórka miękiszowa promienia, cewka poprzeczna (syn. promieniowa), jamka lejkowata, jamka okienkowa
(półprosta); promień łykodrzewny wrzecionowaty (wielorzędowy, zawierający poprzeczny przewód żywiczny).
Zwróć uwagę na ułożenie pochodnych kambium w rzędach promieniowych, zaobserwuj, na których ścianach
najliczniej występują połączenia w postaci jamek lejkowatych.
łyko wtórne
drewno późne
drewno wczesne
roczny przyrost drewna wtórnego
kambium
granica
rocznego
przyrostu drewna wtórnego
Materiały do ćwiczeń z botaniki leśnej opracowane przez zespół pracowników Samodzielnego Zakładu Botaniki Leśnej, SGGW
40
Przekrój podłużny, promieniowy przez drewno wtórne sosny pospolitej - Pinus sylvestris
(sosnowate - Pinaceae). Preparat barwiony na obecność celulozy i ligniny w ścianach
komórkowych.
Wprowadź objaśnienia: cewki podłużne drewna wczesnego i późnego, promień drzewny niejednorodny: cewki
promieniowe i komórki miękiszowe.Wskaż na rysunku jamki lejkowate; między dwiema cewkami podłużnymi,
między cewką podłużną i poprzeczną, między dwiema cewkami poprzecznymi; jamkę półprostą (tu
okienkową) między komórką miękiszową promienia i cewką podłużną. Dorysuj jamki proste między
komórkami miękiszowymi promienia. Na schemacie nie uwzględniono podłużnych i poprzecznych przewodów
żywicznych.
Przekrój podłużny, styczny przez drewno wtórne sosny pospolitej - Pinus sylvestris (sosnowate Pinaceae). Preparat barwiony na obecność celulozy i ligniny w ścianach komórkowych.
Wprowadź objaśnienia: promień drzewny jednorzędowy i wielorzędowy (syn. wrzecionowaty, zawierający
poprzeczny przewodów żywiczny), komórka kanałowa (k. epitelu), komórka miękiszowa promienia
drzewnego, cewka promieniowa, cewka podłużna, jamka lejkowata, jamka półprosta (tu okienkowa).
Promień drzewny
(powiększenie)
Materiały do ćwiczeń z botaniki leśnej opracowane przez zespół pracowników Samodzielnego Zakładu Botaniki Leśnej, SGGW
41
Elementy strukturalne w zmacerowanym drewnie sosny.
Wymień typy jamek występujących w ścianie cewki podłużnej w drewnie sosny. Napisz z jakimi elementami
drewna umożliwiają one kontakt.
Budowa jamki lejkowatej w cewce podłużnej drewna wtórnego sosny pospolitej - Pinus sylvestris
(sosnowate - Pinaceae).
&
Widok na przekrojach podłużnych - stycznym i promieniowym.
Na rysunku wprowadź objaśnienia.
Po prawej stronie narysuj jamkę lejkowatą na przekroju stycznym, jeśli płaszczyzna przekroju nie przechodzi
przez środek jamki.
A
Na następne zajęcia
przygotuj przestrzenny model drewna sosny zwyczajnej, uwzględniając przekrój
poprzeczny, podłużny styczny i podłużny promieniowy zachowując ciągłość przebiegu
elementów drewna na przejściu z jednego przekroju na drugi.
Minimalne wymiary pola przekroju 10 x 10 cm.
Podstawą zaliczenia jest poprawne wykonanie modelu i wykazanie się umiejętnością
wyczerpującego objaśnienia jego elementów.
Materiały do ćwiczeń z botaniki leśnej opracowane przez zespół pracowników Samodzielnego Zakładu Botaniki Leśnej, SGGW
42
Łyko
iglastych
Elementy i struktura łyka
E wtórnego sosny pospolitej
Przekrój poprzeczny przez kambium i wtórne tkanki waskularne (przewodzące) sosny pospolitej Pinus sylvestris (sosnowate - Pinaceae). Obserwacja łyka wtórnego. Preparat traktowany
safraniną, która barwi ściany zlignifikowane na czerwono oraz zielenią świetlistą, która barwi ściany
celulozowe na zielono.
Połącz podane objaśnienia z elementami strukturalnymi. Zwróć uwagę na ułożenie pochodnych kambium w
rzędach promieniowych.
promień łykowy
niefunkcjonujące
komórka miękiszowa promienia
Łyko wtórne:
komórka sitowa
pole sitowe
funkcjonujące
komórka miękiszu łykowego (podłużnego)
Kambium
inicjał wrzecionowaty
inicjał promieniowy
cewka podłużna
Drewno wtórne
promień drzewny
cewka promieniowa (poprzeczna)
komórka miękiszowa promienia
Materiały do ćwiczeń z botaniki leśnej opracowane przez zespół pracowników Samodzielnego Zakładu Botaniki Leśnej, SGGW
43
Przekrój podłużny, promieniowy przez kambium i wtórne tkanki waskularne (przewodzące) sosny
pospolitej Pinus sylvestris (sosnowate - Pinaceae). Obserwacja łyka wtórnego. Preparat
traktowany safraniną, która barwi ściany zlignifikowane na czerwono, oraz zielenią świetlistą, która
barwi ściany celulozowe na zielono.
Wprowadź objaśnienia: elementy systemu podłużnego łyka: komórka sitowa z polem sitowym, komórka
miękiszu podłużnego; elementy systemu poprzecznego łyka: promień łykodrzewny - część łykowa,
komórka białkowa (syn. albuminowa, Strasburgera), “zwykła” komórka miękiszu promieniowego.
drewno wtórne
łyko wtórne
kambium
cewka podłużna
Promień łykodrzewny,
część .....................
Promień łykodrzewny,
część drzewna
komórka miękiszu
promieniowego
cewka poprzeczna
Przekrój podłużny promieniowy przez kambium i wtórne tkanki waskularne sosny pospolitej.
Obserwacja łyka wtórnego. Preparat barwiony błękitem anilinowym na obecność kalozy w polach
sitowych.
Podaj przeciętne wymiary pola sitowego i jego porów. Objaśnij terminy: kaloza spoczynkowa i kaloza
ostateczna.
&
Literatura podstawowa:
Gorczyński T. (red.) - Ćwiczenia z botaniki. Wydania od 1978 r. PWN.
Braune W., Leman A., Taubert H. - Praktikum z anatomii roślin. 1975. PWN, Warszawa.
Tomanek J. - Botanika leśna. 2008. PWRiL, Warszawa.
Szweykowska A., Szweykowski J. - Botanika. Tom 1: Morfologia. 2004 i późniejsze wydania. PWN, Warszawa.
Hejnowicz Z. - Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. 2002. PWN.
Kokociński W. - Anatomia drewna. Poznań 2002. Nakładem autora.
Literatura uzupełniająca:
Hejnowicz Z. - Anatomia rozwojowa drzew. 1973. PWN, Warszawa.
Esau K. - Anatomia roślin. 1973. PWRiL, Warszawa.
Malinowski E. - Anatomia roślin. 1981. PWN, Warszawa.
Zimmermann M.H., Brown C.L. - Drzewa, struktura i funkcje. 1981. PWN, Warszawa.
Materiały do ćwiczeń z botaniki leśnej opracowane przez zespół pracowników Samodzielnego Zakładu Botaniki Leśnej, SGGW
44