docMicrosoft PowerPoint..
download 
Reklamacja Transkrypt
Microsoft PowerPoint..
Klasyfikacja antybiotyków, mechanizmy działania, skuteczność i bezpieczeństwo antybiotykoterapii Cell shape Gram-Positive Genus Characteristics Streptococcus Staphylococcus Facultative anaerobic, Catalase-Negative Aerobic, Catalase-Positive Listeria Nonsporing Bacillus Aerobic Sporing Clostridium Anaerobic Sporing Cell shape Genus Gram-Negative Characteristics Cocci Neisseria Aerobic Non-Enteric Bacilli Haemophilus Pasteurella Yersinia Brucella Bordetella Legionella Facultative anaerobic Eschericha Salmonella Shigella Klebsiella Proteus Vibrio Pseudomonas Facultative anaerobic Cocci Ziarenkowce Bacilli laseczki Enteric Bacilli Aerobic Aerobic Cell shape Other Major Groups Genus Characteristics Acid-fast rods Mycobacterium Spiral Treponema Borrelia Leptospira Spirocheta motile Small pleomorphic Mycoplasma lack of rigid wall Small intracellular parasites Rickettsiae Coxiella Chlamydia Gram-Negative Bakterie Gram (+) Bakterie Gram (+) Bakterie Gram (-) Bakterie nietypowe • Mycoplasma • Chlamydia • Rickettsia Podział antybiotyków związany z strukturą chemiczną związku • β-laktamy • Antybiotyki peptydowe – – – – • • • • Cykliczne antybiotyki peptydowe Glikopeptydy Lipopeptydy Streptograminy Antybiotyki aminoglikozydowe Makrolidy Linkozamidy Tetracykliny Antybiotyki β-laktamowe Chemiczna struktura z uwzględnieniem pierścienia βlaktamowego penicyliny cefalosporyny karbapenemy monobaktamy Antybiotyki β-laktamowe Mechanizm działania • Przyłączenie leku do swoistych białek wiążących (PBP – penicillin-binding protein), które pełnią funkcje receptora dla leku w komórce bakteryjnej • Zablokowanie transpeptydazy, co powoduje zahamowanie syntezy peptydoglikanu wchodzącego w skład ściany komórkowej • Aktywacja enzymów autolitycznych i liza bakterii • Działanie bakteriobójcze β-laktamy - penicyliny Pierścień β-laktamowy ulega rozkładowi pod wpływem β-laktamaz produkowanych przez bakterie Oporność na β-laktamy • Hydroliza enzymatyczna przy udziale β-laktamaz. Mechanizm występujący u: – Staphylococci – Enterobacteriaceae – Bacteroides fragilis • Zmiana w strukturze miejsca połączenia z antybiotykiem – białko PBP (penicillin-binding protein) – metycylinooporność, określana także MRSA (methicillinresistant Staphylococcus aureus) • Redukcja przepuszczalności np. przez błonę komórkową bakterii Gram ujemnych Penicyliny – podział Podział obejmuje spektrum działania penicylin • Naturalne penicyliny • Antystaphylococcal penicyliny –o aktywności przeciw Staphylococcus aureus • Penicyliny o rozszerzonym spektrum działania • Antypseudomonal penicyliny –o aktywności przeciw Pseudomonas aeruginosa Penicyliny - podział • Naturalne penicyliny – Penicylina krystaliczna (penicylina G, benzylopenicylina) (i.v.) – Penicylina V (fenoksymetylowa) (p.o.) – Penicylina prokainowa (i.m.) – Penicylina benzatynowa (i.m.) Spektrum działania penicylin naturalnych • • • • • • • • Streptococcus pneumoniae Streptococcus pyogenes Bacillus anthracis Corynebacterium diphteriae Neisseria gonorrhoeae Neisseria meningitidis Clostridium perfringens Treponema pallidum Penicyliny - podział • Antystaphylococcal penicyliny – oporne na działanie βlaktamaz, ale są wrażliwe na metycylinooporne ziarenkowce (MRSA) – Metycylina (nie jest stosowana w leczeniu, ma znaczenie diagnostyczne) – Nafcylina (i.v.) – Penicyliny izoksazolilowe • Kloksacylina • Dikloksacylina • Floksacylina Spektrum działania antystaphylococcal penicylin • Są stosowane do leczenia infekcji wywołanych przez Staphylococci produkujące penicylinazę • W przypadku MRSA (metycylinoopornych gronkowców) antybiotyki z tej grupy są nieaktywne i należy zastosować np. wankomycynę, linezolid, streptograminy Penicyliny - podział • Penicyliny o rozszerzonym spektrum działania – Aminopenicyliny– wrażliwe na działanie βlaktamaz • Ampicylina –podawana i.v. lub i.m., ponieważ słabo (30-50%) wchłania się z przewodu pokarmowego • Amoksycylina –podawana również doustnie Spektrum działania aminopenicylin • Wykazują aktywność wobec bakterii Gram dodatnich, ale słabszą od naturalnych penicylin – Streptococcus pneumoniae –wiele szczepów opornych wytwarzających β-laktamazę – Listeria monocytogenes • • Neisseria gonorrhoeae, N. meningitidis Bakterie Gram ujemne: – Escherichia coli, proteus mirabilis, Shigella spp., Salmonella spp. Haemophilus influenzae – E. coli i H. influenzae produkują β-laktamazę, dlatego aminopenicyliny stosuje się z inhibitorem tegoż enzymu: kwasem klawulanowym lub sulbaktamem Penicyliny - podział • Penicyliny antypseudomonal - wrażliwe na działanie βlaktamaz – Karboksypenicyliny • Karbenicylina • Tykarcylina –nie wchłania się z przewodu pokarmowego, podawana dożylnie, stosowana z inhibitorem β-laktamaz –kwasem klawulanowym (perp. Timentin) – Ureidopenicyliny • Piperacylina –nie wchłania się po podaniu p.o., stosowana z inhibitorem β-laktamaz –tazobaktamem (prep. Tazocin) • Azlocylina • Mezlocylina Spektrum działania penicylin antypseudomonal • Bakterie Gram ujemne: – Rodzina Enterobacteriaceae: • Escherichia coli, Proteus, Enterobacter spp. – Hemophilus influenzae – Pseudomonas aeruginosa – Neisseriae Inhibitory β-laktamaz • Kwas klawulanowy • Tazobaktam • Sulbaktam • Posiadają pierścień β-laktamowy, ale nie mają aktywności przeciwbakteryjnej I generacja: Cefadroksyl* Cefazolina Cefaleksyna Cefalotyna •Paciorkowce •Gronkowce •Nawet te wytwarzajace βlaktamazy •E.coli •Proteus mirabilis •Klebsiella pneumoniae II generacja: Cefaklor Cefuroksym Cefoksytym Cefamandol cefotetan •Paciorkowce •E.coli •Proteus mirabilis •Klebsiella pneumoniae •Haemophilus influenzae •Neisseria gonorrhoeae •Aktywne wobec B. fragilis (Cefoksytym) III generacja: Cefotaksym Ceftazydym Ceftriakson Cefiksym ceftibuten •Rodzina Enterobacteriaceae •Haemophilus influenzae •Neisseria gonorrhoeae •Pseudomonas aeruginosa (ceftazydym, cefoperazon) •Cefotaksym i ceftriakson penetrują do oun •Aktywność wobec S. aureus i S,pneumoniae i pyogenes porównywalna z I generacją IV generacja: Cefepim •Rodzina Enterobacteriaceae •Haemophilus influenzae •Neisseria gonorrhoeae •Pseudomonas aeruginosa •Gronkowce Cefalosporyny I generacja • Doustne • Cefaleksyna (250-500 mg co 6h) • Cefradyna (0,5 co 6h) • Cefadroksyl (1g co 12h) • Parenteralne • Cefazolina (0,5-1,0 co 6-12h) –dobrze penetruje do kości • Cefradyna (0,5-1,0 co 6h) Cefalosporyny II generacja • • • • Doustne Cefaklor* Cefuroksym aksetyl* Cefprozil • Parenteralne • Cefamandol • Cefuroksym* Cefalosporyny III generacja • • • • • Doustne Cefiksym Cefetamet piwoksyl Ceftibuten* Cefpodoksym • • Parenteralne Cefotaksym (Dobrze penetruje do płynu mózgowo-rdzeniowego) • Ceftriakson* (efektywny wobec N. gonorrhoeae oporną na penicyliny) • • Cefoperazon Ceftazydym* (aktywny wobec P. aeruginosa) Cefalosporyny IV generacja • Doustne • • • • Parenteralne Cefepim (Maxipime) Cefpirom Cefklidyna Cefalosporyny • Są nieaktywne wobec: – MRSA – Enterococcus – Listeria monocytogenes – Clostridium difficile Karbapenemy Szerokie spektrum działania: • • • • • • Streptococci, Metycylino-wrażliwe Staphylococci Gatunki Haemophilus Enterobacteriaceae Neisseria spp. P.aeruginosa • Działa na bakterie produkujące β-laktamazy • Aktywne wobec beztlenowców Nie działają wobec: Enterococcus L. Monocytogenes MRSA KARBAPENEMY • Imipenem – ulega hydrolizie i inaktywacji pod wpływem dehydropeptydazy I, dlatego dodaje się inhibitora – cilastatynę (prep. Tienam) • Meropenem (Meronem) nie jest rozkładany przez dehydropeptydazę, dlatego nie łączy się go z cilastatyną. Monobaktamy • Aztreonam (Azactam) – Działają na tlenowe Gram ujemne pałeczki: rodzina Enterobacteriacae i P. aeruginosa – Oporny na działanie beta-laktamaz – Spektrum działania podobne do aminoglikozydów, nie wykazują działania nefrotoksycznego – Nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego – Słaba krzyżowa reakcja alergiczna z innymi betalaktamami Antybiotyki peptydowe 1. Cykliczne antybiotyki peptydowe Bacytracyna Gramicydyna Antybiotyki polipeptydowi z łańcuchem kwasu tłuszczowego: Polimyksyna B Polimyksyna E 2. Glikopeptydy Wankomycyna Tejkoplanina Bleomycyna Ramoplanina Antybiotyki peptydowe 3.Lipopeptydy Daptomycyna 4. Depsypeptydy (Streptograminy) Pristinamycyna Chinupristina Dalfopristina Osteogrycyna Wirginiamycyna Glikopeptydy • Wankomycyna • Tejkoplanina • Hamują syntezę ściany komórkowej poprzez wiązanie się z dużym powinowactwem do D-alanyloD-alaninowych zakończeń jednostek prekursorowych ściany komórkowej, wpływa na przepuszczalność błony cytoplazmatycznej oraz może osłabiać syntezę RNA • Wykazuje działanie bakteriobójcze Glikopeptydy –spektrum działania • Bakterie Gram-dodatnie – – – – – – – – S. aureus w tym MRSA (pojawia się oporność na wankomycynę) S. epidermidis Streptococcus pneumoniae, S. pyogenes Enterococci (pojawia się oporność na wankomycynę tzw. VRE – vancomycin-resistant enterococci) Bacillus spp. w tym Bacillus anthracis Corynebacterium Actinomycetes Clostridium spp. w tym Clostridium difficile Glikopeptydy –spektrum działania Glikopeptydy –działania niepożądane • • • • Ototoksyczność Nefrotoksyczność Reakcje nadwrażliwości, plamkowe wysypki skórne Silne zaczerwienienie określane mianem „czerwonego karku”, „czerwonej szyi” lub „czerwonego mężczyzny”, a wynika z uwalniania histaminy na skutek wpływu wankomycyny na komórki tuczne Glikopeptydy –zastosowanie • Wankomycyna stosowana pozajelitowo tylko w terapii ciężkich zakażeń powodowanych metycylinoopornymi gronkowcami, w tym zapaleń płuc, ropniaków, zapaleń wsierdzia (wywołanych również przez zieleniejące paciorkowce, lub enterokoki przy jednoczesnej oporności na penicylinę lub w ciężkich alergiach na penicyliny) • Doustnie stosowana w rzekomobłoniastym zapaleniu jelita grubego wywołanego przez Clostridium difficile Daptomycyna • Wiąże się z błoną bakteryjną, co powoduje jej depolaryzację, utratę potencjału błonowego i śmierć komórki • Wykazuje działąnie bakteriobójcze zależne od stężenia Daptomycyna –spektrum działania i zastosowanie • Bakterie Gram-dodatnie również te, które są oporne na metycylinę, wankomycynę, penicylinę (MRSA, VRE, penicillin-resistant Streptococcus pneumoniae) • Jest wskazana do leczenia powikłanych zakażeń skóry i tkanek miękkich • W badaniach porównawczych daptomycyna była lekiem mniej skutecznym w leczeniu zapaleń płuc i nie jest wskazana do leczenia tego typu zakażeń. Prawdopodobnie jest dezaktywowana przez surfaktant. Polymyxin Activity Spectrum Gram-Negative bacteria: • Pseudomonas aeruginosa • Enterobacter • Eschericha coli • Haemophilus influenzae • Salmonella spp. • Shigella spp. Antybiotyki aminoglikozydowe • Streptomycyna • Neomycyna • Kanamycyna • • • • Gentamycyna Amikacyna Netylmycyna Tobramycyna Aminoglikozydy hamują syntezę białek poprzez nieodwracalne wiązanie z podjednostką 30S rybosomu bakteryjnego. Wiązanie w sposób nieodwracalny powoduje bakteriobójcze działanie, co stanowi różnicę w stosunku do innych inhibitorów syntezy białek Zakres działania • • • • • • • • • Rodzina Enterobacteriacae Neisseria H.influenzae Brucella Pseudomonas aeruginosa Mycobacteria Działają także na S.aureus Enterococcus species Bardzo słabo wobec paciorkowców Antybiotyki aminoglikozydowe • Farmakokinetyka – Wchłanianie – Wydalanie – Dystrybucja – Działania niepożądane – Przeciwwskazania Efekt poantybiotykowy • Ten efekt oznacza dalsze utrzymywanie się działania przeciwbakteryjnego po zmniejszeniu się stężenia substancji czynnej poniżej mierzalnej wartości. Makrolidy • Erytromycyna • Spiramycyna • Azytromycyna • Klarytromycyna • Roksytromycyna Zakres działania • • • • • • • • • S. pyogenes, Staphylococcus, Enterococci Neisseria Corynebacterium diphteriae Campylobacter jejuni Listeria monocytogenes Bordetella pertusis Mycoplasma, Chlamydiae, Rickettsiae Treponema pallidum Beztlenowce: Actinomyces, Bacterioides,Clostridium perfringens Makrolidy • Zastosowanie • Działania niepożądane • Informacje o poszczególnych lekach Linkozamidy • Linkomycyna • Klindamycyna • Bakteriostatyczne • Hamują syntezę białek Clindamycin Activity Spectrum • Tlenowe bakterie Gram dodatnie – Streptococci – Staphylococci • Bakterie beztlenowe • Mykoplazma, Chlamydia • Pierwotniaki: – Toxoplasma gondi – Plasmodium Linkozamidy • Działania niepożądane – Biegunka – Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego – Reakcje alergiczne i rumień wielopostaciowy – Hamuje przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe • Właściwości – Podlegają szerokiej dystrybucji do kości i stawów Tetracykliny • • • • • • Tetracyklina Oksytetracyklina Doksycyklina Metacyklina Rolitetracyklina Minocyklina Zakres działania • • • • • Bakterie G- i G+ Słabo na P. aeruginosa Mycoplasma, Chlamydiae, Ricketsiae Dżuma, Cholera Stosowane w zakażeniach dróg żółciowych florą mieszaną Tetracykliny • Przeciwwskazane u dzieci do 12 roku życia, gdyż powodują odkładanie się kompleksu tetracyklinowo-wapniowofosforanowego, co powoduje przebarwienie zębów i podatność na próchnicę. Tetracykliny • Działania niepożądane – Zaburzenia żołądkowo-jelitowe – Działanie hepatotoksyczne – Nadwrażliwość na światło – Uszkodzenie paznokci – Nieodwracalne zmiany zębów- hipoplazja szkliwa – Działanie teratogenne Linezolid Activity Spectrum • Staphylococci (including methicillin-resistant staphylococci) • Streptococci (including penicillin-resistant pneumococci) • E. faecium and E. faecalis (including vancomycin-resistant enterococci) Leki stosowane w zakażeniach beztlenowcami • Leki nieantybiotykowe – Metronidazol • Cefalosporyny – Cefotetan, cefotaksim, ceftizoksym • Penicyliny – Tikarcylina, piperacylina, ampicylina (z inhibitorem) • Inne antybiotyki β-laktamowe – Imipenem • Inne antybiotyki – Linkozamidy, chloramfenikol Sulfonamidy • O pośrednim czasie działania – sulfadiazyna, sulfametoksazol • O długim czasie działania -sulfalen Sulfonamidy • • • • • Antagoniści kwasu foliowego Mechanizm działania Działanie bakteriostatyczne Działania niepożądane Interakcje Sulfonamidy • Działają na: – Ziarenkowce G- i G+ (paciorkowce, dwoinki zapalenia płuc, rzeżączki, zapalenia opon mózgowych) – Pałeczki (czerwonki) – Laseczki (tężca, wąglika, zgorzeli gazowej) Kotrimoksazol Biseptol, Bactrim, Duo-Septol • Sulfametoksazol + Trimetoprim (5 : 1) • Stosowany w zakażeniach dróg moczowych, dróg oddechowych, przewodu pokarmowego (dury, paradury) Sulfonamidy • Sulfafurazol (zakażenia dolnych dróg moczowych) • Sulfacetamid • Sulfadiazyna i Sulfatiazol – sole srebrowe • Sulfasalazyna – działanie bakteriostatyczne i przeciwzapalne • Sulfaguanidyna Działania niepożądane • Nudności, wymioty, bóle głowy • Uszkodzenie wątroby • Methemoglobinemie i hemolizę z uszkodzeniem nerek • Objawy alergiczne: wysypki skórne i zapalenie skóry (nawet zespół StevensaJohnsona), gorączka, uszkodzenie szpiku Sulfonamidy • Nie podaje się kobietom w ciąży i niemowlętom • Możliwa reakcja fototoksyczna • Interakcje – NLPZ nasilają działanie sulfonamidów – Sulfonamidy nasilają działanie doustnych leków przeciwcukrzycowych i przeciwzakrzepowych Pochodne nitrofuranu • Nifuroksazyd – Nie wchłania się z przewodu pokarmowego – Stosowany w zakażeniach jelitowych Pochodne nitroimidazolu • Metronidazol • Tynidazol • Ornidazol • Działąją na beztlenowe bakterie (Bacteroides, Clostridium, Fusobacterium) • Stosowany w zakażeniach Clostridium difficile – rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego Pochodne nitroimidazolu • Stosowane w zakażeniach rzęsistkiem pochwowym i jelitowym • W eradykacji choroby wrzodowej żołądka • Działania niepożądane: – Zaburzenia gastryczne – Zaburzenia czynności oun i nerwów obwodowych – Metronidazol wywołuje nietolerancję na alkohol Chinolony • Wśród chinolonów można wyróżnić 3 generacje: – Kwas nalidyksowy, kwas pipemidowy – stosowane w zakażeniach dróg moczowych – Fluorochinolony • Norfloksacyna, pefloksacyna, cyprofloksacyna • Temofloksacyna Chinolony • Inhibitory gyrazy DNA i topoizomerazy IV, które odpowiadają za prawidłową strukturę DNA • Działanie bakteriobójcze • Działania niepożądane: – Ze strony przewodu pokarmowego – Alergie – Działanie chondrotoksyczne: uszkadzają chrząstki nasadowe w organizmach rozwijających się, dlatego nie należy podawać dzieciom i młodzieży Chinolony • Działania niepożądane: – Ze strony przewodu pokarmowego – Ze strony oun: bóle głowy, senność, zaburzenia widzenia, niepokój, a nawet psychozy, majaczenie, drgawki – Reakcja fototoksyczna – Alergie – Działanie chondrotoksyczne: uszkadzają chrząstki nasadowe w organizmach rozwijających się, dlatego nie należy podawać dzieciom i młodzieży. Pojawiają się tzw tendinopatie uszkodzenie ścięgien, prowadzące do ich pękania np. ścięgna piętowego (Achillesa)
