Fragment - AlmaPress

138
Asy biało-czerwonej szachownicy
Franciszek
Peter
major
Franciszek Peter lub Franz Peter urodził się w Wiedniu 8 października 1896
roku w rodzinie pochodzącej z Zaolzia. Matka Petera wywodziła się z polskiej
rodziny Kossaków. W 1914 roku Franciszek Peter wstąpił do cesarskiej piechoty,
a następnie skierowano go do Szkoły dla Obserwatorów Lotniczych w Wienner
Neustadt. Podczas I wojny światowej służył w lotnictwie austro-węgierskim. Został początkowo skierowany na front rosyjski, a następnie włoski, gdzie służył
w Fliegerkompagnie 14 (Flik 14) oraz Fliegerkompagnie 47F (Flik 47F). Najpierw
Peter wykonywał loty maszynami obserwacyjnymi, następnie po zakończeniu
szkolenia jako pilot myśliwski, wiosną 1918 roku przydzielono go do Fliegerkompagnie 3/J (Flik 3/J) na froncie austriacko-włoskim. Spotkał tam Stefana Steca,
kolejnego przyszłego polskiego asa. Peter rozpoczął loty na myśliwcach Albatros
D.III (Oefag). 16 lipca 1918 roku Peter wraz ze Stefanem Stecem oraz Friedrichem
Navratilem349 zgłosił swe pierwsze zwycięstwo odniesione nad dwoma włoskimi
myśliwcami Hanriot HD-1 nad Val del Concei koło jeziora Garda. 4 sierpnia 1918
roku zestrzelił włoski szybki bombowiec SVA-5 nad doliną Etsch, a 20 sierpnia
oraz 17 września po jednym bombowcu Pomilio nad Vignola oraz Monte Pasubio. Raz jeszcze los uśmiechnął się do Petera 7 października 1918 roku, gdy koło
Tarentu posłał ku ziemi brytyjski myśliwiec Sopwith Camel. Zakończył wojnę jako
Oberleutnant. Za służbę w lotnictwie austro-węgierskim został odznaczony Militärverdienstkreuz, Signum Laudis oraz Tapferkeitsmedaille.
Po zakończeniu wojny podjął pracę jako pilot komunikacyjny, wykonując loty
na trasie Wiedeń–Budapeszt. Wraz ze Stefanem Stecem postanowił dotrzeć do
nowo odrodzonej Polski. Stec w tym czasie zajmował się już kupnem samolotów
dla polskiego lotnictwa. Obaj zdecydowali zgłosić się do tej nowej polskiej formacji, obaj też dotarli do Krakowa. Prawie zupełnie nieznający języka polskiego
Peter służył w bazującej we Lwowie Grupie Lotniczej, broniąc miasta w walkach
z Ukraińcami. Wykonywał loty rozpoznawcze. 30 kwietnia 1919 roku podczas jednego z takich lotów Peter przestraszył ukraińską obsługę dwóch dział, co umożliwiło ich zdobycie przez Polaków. 14 maja został ranny. Franciszek Peter wziął
także udział w wojnie polsko-bolszewickiej, od lutego do marca 1920 roku dowodząc 6 Eskadrą Rozpoznawczą w rejonie Tarnopola. Służył także w 7 Eskadrze
Lotniczej. W 1922 roku został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego
Virtuti Militari numer 5057. Wyróżniono go za okazane męstwo dekorując także
dwukrotnie Krzyżem Walecznych. Po wojnie podjął pracę w Centralnych Zakładach Lotniczych oraz Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa jako kierownik
działu silnikowego. W 1928 roku Franciszek Peter został awansowany do stopnia majora. Rok później zasłynął konstruując silnik gwiazdowy Peterlot. Służył
też w 2 Pułku Lotniczym w Krakowie. 31 marca 1933 roku na 12 miesięcy został
przeniesiony w stan spoczynku, po czym 31 sierpnia 1934 roku definitywnie opuścił polskie lotnictwo wojskowe. Franciszek Peter był dyrektorem technicznym
w Wytwórni Maszyn Precyzyjnych Avia. Wcześniej, w 1933 roku, wraz z A. Seńkowskim350 skonstruował silnik PS-II Petersen. Z kolei w 1934 roku zaprojektował
4-cylindrowe silniki Avia P-4 oraz Avia 3 dla fabryki Avii. W 1939 roku ewakuował
się do Francji. Rok później został aresztowany przez Niemców i zmuszony do pracy pod groźbą wysłania do obozu koncentracyjnego. Po wojnie wrócił do Polski.
Franciszek Peter zmarł w Warszawie w 1968 roku.
Odznaczenia: MVK, SL, 3 x TM, VM, KW+1
Zwycięstwa: 5 ~ 6 + 3 niepotwierdzonych
Zwycięstwo
Data
Jednostka
Samolot
Przeciwnik
Lokalizacja
1
16.7.1918
Flik 3/J
Albatros D.III
Hanriot HD-1
Val del Concei
2
16.7.1918
Flik 3/J
Albatros D.III
Hanriot HD-1
Val del Concei
3
4.8.1918
Flik 3/J
Albatros D.III
SVA-5
Dolina Etsch
4
20.8.1918
Flik 3/J
Albatros D.III
253.04
Pomiliano
Vignola
5
17.9.1918
Flik 3/J
Albatros D.III
Pomiliano
Monte
Pasubio
6
7.10.1918
Flik 3/J
Albatros D.III
253.04
Sopwith Camel
E.14.98
66 Sqn
okolica Trentu
Aleksander Seńkowski (1897–1964), wcześniej pilot 7 Eskadry Lotniczej, inżynier lotniczy, kierowca sportowy, na Zachodzie zastępca naczelnego konstruktora w zakładach silnikowych Bristol Aero Engines.
350
Friedrich Navratil (1893–1946), chorwacki as lotnictwa austriackiego I wojny światowej (10 zwycięstw).
349
139
POLSKIE ASY I WOJNY ŚWIATOWEJ