KATEGORIA OBSERWATORA A i , znego stwarza continuum relacji

8.
9.
002.
10. Korunets I. V. Contrastive Typology of the English ahd Ukrainian Languages / Ilko
Koru
464 p.
11. Longman Dictionary of Contemporary English. Edinburgh Gate : Longman, 2001. 1988 p.
12. Merriam-Webster on-line.
: http://www.merriam-webster.com/.
13. Oxford Advanced Learner s Dictionary of Current English / d. S. Wehmeier. Oxford :
Oxford University Press, 2006. 1715 p.
KATEGORIA OBSERWATORA
A
i
,
znego stwarza
continuum relacji. Statyczne i dynamiczne
nad, drugi pod czy obok, jeden
przed, a drugi za
je
mo
do postrzeganych konfiguracji. Polega to na idealizacji, czyli projekcji kategorii
168
Dowolne relacje, k
ruch konkretny oraz, z drugiej strony, orientacja (rozumiana
-domiejscowe,
same relacje kinetyczno-
adlatywne; delokalizacja (translokacja) natomiast
translokacja, w której
za domem
za dom
zza domu).
orientacji
,
,
,
wyraz prze
góra (
) szafy
(
przestrzenn
korzystanie z przedmiotu (inaczej: jest to najbardziej funkcjonalna strona
ponadto w wypadku przyimków przed, za, nad, pod z nazwami obiektów
Zaznaczmy,
orientacji przestrzennej realizuje para
.
przed i za przy
169
ych w ogóle, jest
opisywanych zjawisk, lecz widzi je oczyma jednego ze swych bohaterów [1, c. 94].
Zaznaczmy
,
,
,
:
.
e na
.
.*
). Por. równie
109 113; 7, c. 50).
i na ten temat w artykule Lachur 2009).
zeni jest
170
ora na
jednym z
najbardziej specyficznych przyimków translokacyjnych, a mianowicie przyimka zza.
zza
czy sprzed (tj
z-/s-
przed, za, nad, pod,
(n
zza
tj.
kontaktowy z
,
).
zza
spoza
reprezentowany przez grupy imienne z
a) elementu dynamicznego (tj. przedmiotu lokalizowanego), b) przeszkody lub
przyimkiem zza
nego, dla którego
Jan stoi
fraza za + bier.
). A zatem zarówno przyimek zza
ki za
za
za drzewem
+ narz. i za
zza
strony nie we wszystkich kontekstach translokacyjne (ablatywne) zza jest
dynamicznym konwersywem statycznego za + narz. i adlatywnego za + bier.
171
frazy
nominaln
czasownika, jego przedrostka, a
czasem nawet szerszego kontekstu). Por.:
m pokonaniem przeszkody)
kontaktu z lokalizatorem).
Konstrukcje z zza
(S. Fleszarowa-Muskat);
lokalizowanym i obserwatorem): [...]
wyjrzy zza chmur (K. Korkozowicz)
ch
niebieskiego;
,
terenowych (lokalizator i przedmiot lokalizowany):
Maryla
zarowa-Muskat).
przyimkiem zza
miejsce:
przemieszczenia jest tylna, odwrotna strona przedmiotu: Na wody przed nimi jak zza
remorqueur
,
ludziom
nie wypadli (H.
wbiegli zza bramy.
ablatywnego zza + dop., jego wariantu adlatywnego za + bier. i lokatywnego za +
erwatora jako jednego ze
wp
172
Por.:
na balkon, do sadu
razem z nim na balkonie, w sadzie;
, do sadu
szerzej o tym patrz w: Lachur 1999).
zza dla przekazania
wybiec zza bramy, wbiec
zza bramy
adlatywnego przedrostka w-
przedrostkiem wydodatkowych, relacji). Mamy zatem:
(S. Piasecki).
, pod
(S. P.).
, niebrzydka kobieta w czer
,
(J. P.).
Oprócz tego przedrostek w-
[...]
przedrostkiem w- przy translokacyjnej orientacji zza
(Leonard).
W tej chwili
(K.
.
przeszkody:
(K.
kresem: [...] z daleka, zza parku,
ej o drzewa (J. Iwaszkiewicz).
zza
(K. Korkozowicz).
wyborem gru
zza
z innym przyimkiem pozycyjnym, a mianowicie przyimkiem sprzed (co jednak
zostanie zaprezentowane w innym miejscu). W przypadku przyimka pozycyjnego,
173
jakim jest przyimek zza
statycznymprzedmiocie lokalizowanym).
LITERATURA
Zbiór studiów / Pod red. T.
-
.5
J
j
.
8. Lachur CZ. Semantyka przestrzenna polskich przyimków prefigowanych na tle rosyjskim /
CZ. Lachur. Opole.
9. Lachur CZ.
CZ. Lachur
i
.
9 :
i
i
.
., 2008.
-
h (noha, host, husa, hra, hrách),
jídelna),
e (den, herec,
(diktat
polityka)
studente! hochu!),
k /c, h/ z, g/ z
j (jitro, jih,
, perla),
dyktat, politika
(
!! sestro
(matka
174
matce,