Pytania i odpowiedzi udzielone na spotkaniu PCA z

Pytania i odpowiedzi udzielone na spotkaniu PCA z przedstawicielami
laboratoriów wzorcujących i z auditorami AP w Warszawie w dniu 12.05.2011 r.
(Pytania otrzymane na piśmie od laboratoriów przed spotkaniem)
1. Czy są przewidziane w polskim prawodawstwie sankcje prawne w przypadkach,
gdy jakiś podmiot gospodarczy wydaje dokument o nazwie świadectwo
wzorcowania, którego wzór jest łudząco podobny do stosowanego przez PCA,
a dany podmiot nie posiada akredytacji?
 Odnosząc się do postawionego wyżej pytania należy przede wszystkim
zwrócić uwagę na fakt, że ustawa o systemie oceny zgodności nie przewiduje
sankcji za wydanie dokumentu o nazwie ”świadectwo wzorcowania”, którego
wzór jest łudząco podobny do stosowanego przez PCA, a dany podmiot nie
posiada akredytacji.
Jednakże PCA może posiłkować się rozwiązaniami prawnymi obowiązującymi
na gruncie innych ustaw, w tym przede wszystkim ustawy - Prawo własności
przemysłowej. W myśl art. 305 ww. ustawy kto w celu wprowadzenia do
obrotu oznacza towary podrobionym znakiem towarowym lub oznaczone
takim znakiem towary wprowadza do obrotu, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. W wypadku
mniejszej wagi, sprawca przestępstwa podlega grzywnie. Z kolei, jeżeli
sprawca uczynił sobie z popełnienia przestępstwa stałe źródło dochodu albo
dopuszcza się tego przestępstwa w stosunku do towaru o znacznej wartości,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. Należy również
zwrócić uwagę na treść art. 308, zgodnie z którym kto wprowadza do obrotu
towary oznaczone znakiem towarowym z wyróżnikiem mającym wywołać
mylne mniemanie, że przedmioty te korzystają z takiej ochrony, podlega karze
grzywny.
2. W sytuacji, gdy nie ma żadnych sankcji to, czy PCA planuje w przyszłości podjąć
działania lobbystyczne mające na celu zmianę tego stanu prawnego? Czy
możliwa lub rozważana jest koncepcja wprowadzenia regulacji prawnych w tym
zakresie, które będą zbliżone do tych w Prawie o Miarach?
 W przypadku jakichkolwiek działań niezgodnych z przepisami prawa, PCA
w każdej takiej sytuacji podejmuje działania interwencyjne, które mają na celu
wyeliminowanie powstałych nieprawidłowości. Przede wszystkim zwraca się
do danego podmiotu z wnioskiem o zaprzestanie naruszenia prawa.
W przypadku braku reakcji, jak już wspomniano wcześniej, sprawa podlega
zgłoszeniu do Prokuratury. Ponadto PCA w każdej chwili może wystąpić do
Ministra Gospodarki z prośbą o stosowne wsparcie swoich działań ze strony
organu nadzorującego PCA.
Odnosząc się do propozycji wprowadzenia regulacji, które będą zbliżone do
rozwiązań przyjętych w ustawie Prawo o Miarach uprzejmie wyjaśniamy, że
Główny Urząd Miar jest urzędem administracji rządowej, działającym zgodnie
z ustawą z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz.U. z 2004 r. Nr 243,
poz. 2441 z późn. zm.). Charakter prawny Głównego Urzędu Miar pozwala
zatem na przyznanie mu m.in. prawa nakładania kary grzywny w sytuacji
naruszenia przepisów ustawy - Prawo o miarach.
PCA jest państwową osobą prawną działającą na podstawie nie tylko prawa
krajowego, ale przede wszystkim regulacji unijnych, stąd też brak możliwości
przyznania PCA kompetencji w przedmiocie nakładania grzywny (jak ma to
miejsce w GUM).
1/7
Jak podkreśla doktryna prawa, szkoda z art. 305 i 308 powinna być rozumiana
nie tylko jako szkoda majątkowa, ale również jako uszczerbek doznawany
przez poszkodowanego we wszelkiego rodzaju dobrach prawnie chronionych.
Przy analizie okoliczności konkretnego czynu PCA zwraca zatem uwagę na
rodzaj naruszeń, w tym m.in. czy w przypadku podmiotu prowadzącego
działalność gospodarczą nie mamy do czynienia z naruszeniem modelu
staranności przyjętego dla sumiennego kupca przy dokonywaniu czynności
handlowych, jak również czy dany podmiot kierował się chęcią łatwego,
jednostkowego zysku, czy też działał w celu ukierunkowanym na
wykorzystanie wizerunku i renomy PCA.
W przypadku ustalenia nieprawidłowości PCA może skorzystać z prawa
wystąpienia do właściwej Prokuratury z prośbą o wszczęcie postępowania
w sprawie. W tym miejscu warto przywołać wyrok Sadu najwyższego z dnia
26 listopada 2004 r. (sygn. I CK 300/04), w którym sąd uznał:
”Sprawcy czynów wypełniający swoim zachowaniem znamiona przewidziane
w art. 305 u.p.w.p. wprowadzają w błąd odbiorców towarów, którzy nabywają
je zachęceni widniejącymi na nich znakami towarowymi. Nabywcy kierują się
w swoich decyzjach zaufaniem do danych firm, które konkretnym znakiem
towarowym gwarantują doskonałą technologię produktu, wysoką jakość
wyrobu. W przypadku wyrobów nieoryginalnych, o wątpliwej jakości,
niezadowolenie klienta koncentruje się na właścicielu znaku. Obniżenie
renomy, utrata zaufania, brak pewności i gwarancji co do obrotu towarami
oznaczonymi danymi znakami, powinno być rozważane przy ocenie zakresu
powstałej szkody.”
3. Problem ważności norm i zastępowania norm starych przez nowe - aspekt
prawny, co w przypadku norm tzw. okładkowych, jak traktowana jest sprawa
tłumaczenia.
 Normy stare mogą być stosowane, aczkolwiek zawsze należy przeanalizować,
czy normy nowe nie są bardziej odpowiednie. Także normy okładkowe mogą
być stosowane.
 PCA zachęca do stosowania nowych, aktualnych norm.
4. Jaki wpływ na działania związane z badaniem biegłości i porównaniami
międzylaboratoryjnymi ma opublikowanie normy PN-EN ISO/IEC 17043:2011
„Ocena zgodności - Ogólne wymagania dotyczące badania biegłości”? W jaki
sposób PCA będzie weryfikowało w praktyce zastąpienie Przewodnika ISO/IEC
nr 43 ww. normą?
 Zmiana Przewodnika na normę nie powoduje istotnych zmian w ocenie
udziału laboratorium wzorcującego w badaniach biegłości i porównaniach
międzylaboratoryjnych. Dlatego weryfikacja praktycznego zastąpienia
Przewodnika normą nie powinna wpływać na wynik oceny.
5. Czy laboratorium, które otrzymało akredytację dnia 31.12.2010 ma obowiązek
złożyć „Sprawozdanie roczne z prowadzonej działalności w akredytowanym
zakresie” za rok 2010?
 Nie. W takiej sytuacji, jeżeli laboratorium nie wykonywało wzorcowań i nie
wydało żadnego świadectwa wzorcowania z symbolem akredytacji, nie musi
składać sprawozdania. Wystarczy krótki e-mail do Prowadzącego.
2/7
6. W jaki sposób będzie potwierdzana zdolność pomiarowa laboratorium podczas
ocen PCA w 2011 r.? Jak będzie ustalana zdolność pomiarowa w odniesieniu do
dziedzin (poddziedzin), które nie będą oceniane?
 Zdolność pomiarowa w tym roku będzie potwierdzana na podobnych
zasadach jak w roku ubiegłym i zgodnie z wymaganiami zawartymi
w dokumencie DAP-04.
 Do oceny CMC laboratorium powinno przygotować:
 dowody (świadectwa wzorcowania) potwierdzające, że wzorcowało
przyrządy z niepewnością na poziomie CMC, w trakcie rutynowych
wzorcowań;
 świadectwa wzorcowania swoich wzorców, a także innych przyrządów,
których niepewność jest wliczana do budżetu;
 wyniki PT/ILC, w których uczestniczyło (potwierdzające możliwość
uzyskiwania niepewności na poziomie wartości CMC, przy odpowiedniej
niepewności (mniejszej) laboratorium odniesienia);
 inne dowody (np. zestawienie wartości CMC z bazy BIPM, informacje
z zakresów akredytacji innych, podobnych laboratoriów akredytowanych
w kraju lub zagranicą) pozwalające na szybką analizę wartości CMC.
 Jeżeli w tym roku jakaś dziedzina (poddziedzina) nie została zaplanowana do
oceny na miejscu - wartości CMC pozostaną na dotychczasowym poziomie.
Gdyby laboratorium chciało poprawić wartość w takiej dziedzinie
(poddziedzinie), powinno przysłać wniosek, a wówczas PCA dokooptuje do
składu zespołu odpowiedniego auditora technicznego w celu przeprowadzenia
oceny na miejscu w tym obszarze.
7. Ocena wyniku wzorcowania (sprawdzenia) wzorca w sytuacji gdy dopuszczalny
błąd graniczny jest porównywalny z niepewnością pomiaru.
 Rozumiem, że pytanie dotyczy wzorców roboczych (nie wzorców odniesienia).
Laboratorium zobowiązane jest do określenia kryteriów akceptacji wyników
wzorcowania swoich wzorców. Ocena wyniku wzorcowania powinna dotyczyć
wyników zawartych w świadectwie wzorcowania wzorca w odniesieniu do tych
kryteriów. Jeżeli dopuszczalny błąd graniczny jest porównywalny
z niepewnością pomiaru, to z jednej strony wzorzec przestaje być właściwym
wzorcem, z drugiej zaś - należy przeanalizować budżet niepewności.
 Należy pamiętać o podstawowej zasadzie, aby nie wzorcować przyrządu
lepszego przyrządem gorszym, gdyż jest to błąd kardynalny.
8. Czy dopuszczalne jest stosowanie wzorca roboczego, którego błędy przekraczają
błędy graniczne deklarowane przez producenta, jeżeli uwzględni się ten fakt w
stosowanym przez Laboratorium budżecie niepewności, przyjmując np. podwójny
błąd graniczny do obliczania składowej niepewności standardowej wynikającej
z błędu granicznego wzorca. Zakłada się, że z punktu wymagań klienta tak
wyznaczona wartość niepewności nie jest zbyt duża (jest akceptowana).
 Tak jak w odpowiedzi na poprzednie pytanie, laboratorium zobowiązane jest
do określenia kryteriów akceptacji wyników wzorcowania swoich wzorców.
Jeżeli przyjęcie podwójnej wartości błędu granicznego spełnia kryteria
określone przez laboratorium oraz gdy nie wpływa to ujemnie na jakość
wyników dostarczanych klientom (klienci to akceptują), to taki wzorzec
roboczy może być stosowany.
 Ocena wyniku wzorcowania powinna dotyczyć wyników zawartych
w świadectwie wzorcowania wzorca w odniesieniu do kryteriów.
3/7
9. Jak należy podawać spójność pomiarową w świadectwie wzorcowania
w przypadku wzorca roboczego wzorcowanego w zagranicznym laboratorium
akredytowanym, które w świadectwie wzorcowania bardzo ogólnikowo
przedstawia zapisy dotyczące zachowania spójności pomiarowej, informując
jedynie o odniesieniu do wzorców państwowych.
Przykładowo w świadectwie (zachowano oryginalną wersję językową) znajdują
się zapisy:
- The instrument was calibrated against laboratory standards whose values are
traceable to recognised National Standards.
- This certificate is issued in accordance with the laboratory accreditation
requirements of the United Kingdom Accreditation Service. It provides
traceability of measurement to recognised national standards, and to the units
of measurement realised at the National Physical Laboratory or other
recognised national standards laboratories.
Czy w takiej sytuacji Laboratorium powinno w wydawanych świadectwach
wzorcowania także ograniczyć się tylko do informacji wynikających wprost
z zagranicznego świadectwa?
Jak na przykład podać spójność pomiarową w przypadku wzorcowania
w zakresie prądu stałego DC, gdy wzorzec roboczy posiada świadectwo
wzorcowania z ww. zapisami?
 W takich przypadkach dopuszcza się zastosowanie (przepisanie)
sformułowania odpowiadającego temu, które jest zawarte w świadectwie
wzorcowania pochodzącym z laboratorium zagranicznego.
10. Jaka jest wykładnia - akceptowalna przez PCA forma zapisu na świadectwie
wzorcowania - punktu 5.10.4.4 normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 dotyczącego
czasu/terminu kolejnego wzorcowania?
 Generalnie PCA jest przeciwne podawaniu w świadectwie terminu kolejnego
wzorcowania. Nie można takiego terminu określić bez znajomości warunków
przechowywania i użytkowania danego przyrządu, jego przeznaczenia
i zakresu stosowania. Za to jest odpowiedzialny użytkownik przyrządu i on
ponosi odpowiedzialność za określenie terminu kolejnego wzorcowania. Mówi
o tym dokument ILAC-G24.
 Biorąc jednak pod uwagę zapis zawarty w normie, uznaje się, że wyjątkiem
może być sytuacja, gdy klient - na piśmie - poprosi o zaproponowanie daty
następnego wzorcowania. Wówczas, na końcu świadectwa - po wynikach
wzorcowania, możliwe jest dodanie formuły:
„Na wyraźne życzenie klienta (pismo nr .., z dnia ...) sugerujemy, aby
następne wzorcowanie odbyło się nie później niż ....(np. za 6 m-cy)”.
11. Problemem są czasookresy pomiędzy kolejnymi wzorcowaniami przyrządów
pomiarowych i wzorców różne w laboratoriach wzorcujących i badawczych,
popierane przez Kierownictwo Działu Akredytacji Laboratoriów Badawczych
i Wzorujących. Brak jednolitego stanowiska na temat czasookresów pomiędzy
wzorcowaniami zauważono w trakcie współpracy międzylaboratoryjnej.
 Oba Działy (AB i AP) stosują ten sam dokument ILAC-G24 (por. odpowiedź na
poprzednie pytanie).
4/7
12. Czy PCA akceptuje wydawanie przez laboratorium wzorcujące świadectw
wzorcowania zawierających tylko stwierdzenie zgodności ze specyfikacją (wyniki
wzorcowania wraz ze stwierdzonymi niepewnościami są przechowywane
w laboratorium) – punkt 5.10.4.2 normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005?
 TAK. Laboratorium wzorcujące może wystawiać świadectwa:
 z wynikami wzorcowania i niepewnością pomiaru, bez oceny zgodności,
 bez wyników wzorcowania, z oceną zgodności z wymaganiami,
 z wynikami wzorcowania i niepewnością pomiaru oraz z oceną zgodności.
 Oceniając zgodność z wymaganiami należy dokładnie przywołać punkty
dokumentu zawierającego wymagania, w odniesieniu do których oceniano
zgodność.
 W świadectwie wzorcowania, w punkcie „Zgodność z wymaganiami”
laboratorium wzorcujące może określić punkty lub podzakresy, dla których
ocena zgodności z wymaganiami (określonymi w odpowiednim dokumencie
np. instrukcji producenta) jest pozytywna, albo negatywna.
13. Jak PCA interpretuje pojęcie osoby (osób) autoryzujących świadectwo
wzorcowania punkt 5.10.2 j) normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 - czy jest to
równoważne pojęciu osoby (osób) sprawdzających świadectwo wzorcowania?
 Autoryzacje określonego dokumentu, jest to potwierdzenie, że dane tam
zawarte są właściwe. Osoba autoryzująca odpowiada zatem zarówno za treść
jak i za formę. Przyjmuje się, że taką rolę powinna pełnić osoba sprawdzająca
określony dokument. Ustalenia w tym zakresie powinny być zawarte
w dokumentacji systemu zarządzania każdego laboratorium. Akceptowalne
jest również ustalenie, że osobą autoryzującą jest osoba zatwierdzająca
świadectwo wzorcowania. Dlatego wskazane jest aby zarówno osoba
sprawdzająca jak i zatwierdzająca miały potwierdzone kompetencje i mogły
autoryzować świadectwa wzorcowania.
14. Czy laboratorium wzorcujące jest zobowiązane do zdobycia informacji do jakich
celów będą wykorzystywane wyniki przeprowadzonego wzorcowania przez
klienta, bądź jakie przepisy zmuszają klienta do przeprowadzenia wzorcowania?
 Nie. Jedynym przypadkiem, kiedy PCA zaleca informowanie laboratorium do
jakich celów będą wykorzystywane wyniki przeprowadzonego wzorcowania
jest udział w porównaniach międzylaboratoryjnych, kiedy określone
laboratorium wybierając laboratorium odniesienia chciałoby, aby wzorcowanie
zostało przeprowadzone z największą starannością, pozwalającą na
uzyskanie jak najmniejszej niepewności. Nie jest to jednak obowiązkiem.
15. Czy jeżeli klient wykonuje wzorcowanie na potrzeby zapisów zawartych
w dokumentach prawnych (np. Rozporządzenie) to fakt ten może mieć wpływ na
sposób raportowania i metodę wzorcowania akredytowanego laboratorium i czy
ona musi być wówczas zgodna z wytycznymi, które reguluje metrologia prawna?
 Rozumiem, że chodzi o sytuację, kiedy klient zleca (a nie wykonuje)
wzorcowanie.
 Zarówno metoda wzorcowania jak i zawartość świadectwa wzorcowania
stanowią przedmiot oceny zespołu oceniającego PCA w odniesieniu do
zakresu akredytacji. Nie może zatem być zmian ustaleń, które zostały przyjęte
dla celów akredytacji.
 Jeżeli klient stawia inne wymagania, powinien być poinformowany, że
laboratorium może zastosować inną metodę lub wydać inny dokument, ale
wówczas nie może powoływać się na posiadaną akredytację.
5/7
16. Czy PCA będzie organizatorem badań porównawczych międzylaboratoryjnych ze
szczególnym
uwzględnieniem
wzorcowania
komór
klimatycznych
i termostatycznych?
 Nie. PCA nie zamierza organizować PT/ILC, ponieważ zajmuje się oceną
i akredytacją organizacji prowadzących taką działalność (byłby to konflikt
interesów).
17. Laboratorium posiada dwie akredytacje AP xxx i AB yyy, jakie kryteria należy
spełnić, aby połączyć na stałe dwie oceny (dotychczas) w jedną.
 PCA wymaga, aby była wspólna dokumentacja dotycząca systemu
zarządzania.
 Problem może się pojawiać w wyniku „przesunięcia fazowego” między
ponownymi ocenami. Istnieje jednak możliwość jego rozwiązania poprzez
ustalenie jednego terminu oceny wspólnej (na wniosek laboratorium,
ponieważ dla jednej z tych dwóch akredytacji, jednorazowo, bieżący cykl
akredytacji byłby krótszy), a następnie wydania certyfikatów z tym samym
terminem ważności. Kolejne oceny byłyby wspólne i realizowane bez
zakłóceń.
18. Problem braku dostępu do szkoleń zewnętrznych z obszaru akredytacji: pomiar
prędkości przepływu powietrza.
 Problem ten dotyczy różnych dziedzin. Zaleca się - przy braku konkretnych,
dedykowanych szkoleń w określonej dziedzinie - uczestnictwo w seminariach,
sympozjach oraz konferencjach, gdzie są wygłaszane specjalistyczne referaty.
 Prowadzenie specjalistycznych szkoleń metrologicznych, ze względu na
specyfikę, powinno być realizowane przez jednostki specjalizujące się
w pomiarach w określonej dziedzinie i wykonujące takie pomiary na co dzień nie tylko w kraju, ale także poza jego granicami. PCA zalecało i zaleca
korzystanie ze szkoleń organizowanych przez NMI (w Polsce - Główny Urząd
Miar).
19. Jak ocenić wpływ zakupu szkoleń i auditów wewnętrznych na jakość wyników
wykonywanych wzorcowań
 Laboratorium może ocenić ten wpływ np. przystępując do określonych badań
biegłości czy porównań międzylaboratoryjnych. Wynik uczestnictwa,
w zależności od sformułowanych celów, może potwierdzać (lub nie) kierunek
działań przyjętych w wyniku szkolenia lub auditu wewnętrznego.
20. Czy jest możliwe na wizytówkach firmowych podać informację, iż laboratorium
posiada akredytację – i nie chodzi mi tu o zamieszczanie symbolu PCA, np. są
wizytówki dwustronne, gdzie jest podawany zakres działalności laboratorium
i wskazane byłoby zamieszczenie takiej informacji. Skoro w materiałach ogólnych
/ broszurach reklamowych firmy można powoływać się na akredytację, a nawet
stosować symbol PCA, to wydaje się iż wizytówka firmowa pracownika
laboratorium jest odpowiednim miejscem do podkreślenia, iż laboratorium
posiada akredytację. I nie wydaje się, iż ta informacja może bardziej wprowadzać
klienta w błąd, niż materiały ogólne firmy. Pytanie jest związane z zapisami
w procedurze DA-02, pkt. 5.4.
 Aktualnie, w dalszym ciągu obowiązuje wymaganie zawarte w dokumencie
DA-02 w p. 5.4. PCA nie planuje zmian w tym zakresie.
6/7
21. Dlaczego PCA zrezygnowało ze szkolenia „Metrologia - nadzorowanie
wyposażenia pomiarowego w laboratoriach”? Czy będą tego typu szkolenia
planowane w następnych latach?
 PCA nie zrezygnowało z organizacji takiego szkolenia. Pierwszy termin
zaplanowany jest na 30.06.2011 r. (szkolenie dwudniowe). To szkolenie
planowane jest także do realizacji w następnych latach.
7/7