spis_tresci - Wydawnictwo Naukowe Scholar
Transkrypt
spis_tresci - Wydawnictwo Naukowe Scholar
Redaktor prowadzący: Anna Raciborska Redakcja: Karolina Dębska Korekta: Anna Wolf Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright © 2011 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. Publikacja dofinansowana przez Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego ISBN 978-83-7383-481-1 Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. ul. Krakowskie Przedmieście 62, 00-322 Warszawa tel./fax 22 828 93 91, 22 826 59 21, 22 828 95 63 dział handlowy: jak wyżej w. 105, 108 e-mail: [email protected]; [email protected] www.scholar.com.pl Wydanie pierwsze Skład i łamanie: WN Scholar (Stanisław Beczek) Druk i oprawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, Sp. z o.o. Spis treści Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Zimna wojna: 1946–1988 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1918–1945 – długi prolog zimnej wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II wojna światowa – wspólne zagrożenie jednoczy ideologicznych antagonistów . . U źródeł zimnej wojny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zimnowojenne zmagania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Odprężeniowy antrakt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Powrót do zimnej wojny i upadek bloku komunistycznego . . . . . . . . . . . . . 14 14 22 26 33 39 43 Część I. Przełom Wiosna Ludów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Narody Europy Środkowej realizują prawo do samostanowienia . . . . . . . . . . Zjednoczenie Niemiec . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozkład bloku komunistycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozpad Związku Sowieckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozpad Jugosławii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 51 56 59 63 68 Zanik bipolaryzmu i nowy porządek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Od bipolaryzmu do jednobiegunowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Krótki żywot „nowego porządku światowego” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zachód i NATO zostają same na scenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Reszta świata – w stanie nieokreślenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 73 77 81 85 Rekonstrukcja Europy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . KBWE – niespełniona obietnica systemu paneuropejskiego . . . . . . . . . . . . . Maastricht – narodziny mocarstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozbłysk Europy Środkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 89 97 103 6 Część II. Złota dekada – optymistyczny fin de siècle Dekada Pax Americana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ameryka wobec Europy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stabilizowanie Azji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zaangażowanie USA na Bliskim Wschodzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Polityka USA wobec pozostałych regionów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 121 125 129 133 Globalizacja zmienia świat . 136 137 145 152 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Globalizacja gospodarcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spory i kontestacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Konsekwencje dla porządku międzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . NATO wypełnia obszar bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 Zaangażowanie NATO w wojnę w byłej Jugosławii . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Transformacja NATO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Narody Zjednoczone: śmiałość wizji, słabość instrumentów . . 178 Postępująca marginalizacja ONZ w sferze bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . 180 ONZ jako globalne służby społeczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Ofensywa praw człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prawa człowieka – demokracja – rozwój . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Interwencja humanitarna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Międzynarodowa sprawiedliwość karna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 203 212 217 UE rozszerza się na Europę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 Integracja w głąb: od euro do Karty praw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 Integracja wszerz: od Lizbony do Przemyśla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 Rozsypujący się świat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rosja i dezintegracja przestrzeni postsowieckiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wschód przemieszcza się na wschód . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bliskowschodni kontredans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afrykańska kronika kryminalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ameryka Łacińska – dobra dekada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 251 262 274 282 287 Między końcem historii a powrotem do Hobbesa . . Dobra nowina wolnego rynku i demokracji . . . . . . . . . . . . . Kultura się liczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dyskretny urok siły i geopolityki . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 293 296 301 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Część III. Nowy wiek „Szok i przerażenie”, czyli zły początek XXI wieku . . . . . . . . „Więcej mocy” – polityka bezpieczeństwa administracji G.W. Busha . . . . . . . . 11 września i wojna w Afganistanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Atak na Irak: zwycięstwo i porażka USA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Naprawa Ameryki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 312 318 327 338 Problemy bezpieczeństwa i współpracy wielostronnej . . . . . . . Czyje bezpieczeństwo w jakim świecie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wielostronne instytucje bezpieczeństwa u progu XXI wieku . . . . . . . . . . . . ONZ broni się przed marginalizacją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343 343 352 368 Unia Europejska – dekada rozwoju i frustracji . . . . . . . . . . . Walka o lepszy instytucjonalny kształt UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Granice Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . UE jako nieśmiałe mocarstwo globalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378 378 387 397 Reszta świata wraca do gry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rosja opuszcza Zachód i… wraca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Azja – chińska siła spokoju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afryka beznadziei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Obiecująca Ameryka Łacińska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 413 429 450 457 Problemy gospodarcze świata początku nowego stulecia . . . . Tendencje wzrostowe w gospodarce i handlu światowym . . . . . . . . . . . . . . Rywalizacja o surowce, spory wokół ochrony klimatu . . . . . . . . . . . . . . . . Załamanie finansowe 2008 roku i jego konsekwencje dla Zachodu . . . . . . . . . 461 462 469 479 Zakończenie: w kierunku bezimiennego porządku . Bibliografia . . . . . . . . . . 486 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497 Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515 Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524