analiza_finansowa

Transkrypt

analiza_finansowa

analiza_finansowa
WYŻSZA SZKOŁA BANKOWA W POZNANIU
Wydział Finansów i Bankowości
xyz
Analiza finansowa przedsiębiorstwa Wawel S.A.
w latach 2007-2009
Praca licencjacka
Promotor
dr xyz
x 2011
SPIS TREŚCI
WSTĘP 3
1. ZAKRES I CELE ANALIZY FINANSOWEJ 5
1.1. Istota, przedmiot i zakres analizy finansowej 5
1.2. Rodzaje analizy finansowej 11
1.3. Metody analizy finansowej 15
1.4. Charakterystyka sprawozdań finansowych wykorzystywanych jako źródła
informacji w analizach finansowych 19
1.4.1. Bilans 23
1.4.2. Rachunek zysków i strat 26
1.4.3. Rachunek przepływów środków pieniężnych 29
2. CHARAKTERYSTYKA FIRMY WAWEL S.A. 33
2.1. Rys historyczny 33
2.2. Zasoby ludzkie 34
2.3. Struktura organizacyjna 35
2.4. Przedmiot działalności Spółki 37
2.5. Charakterystyka rynku, na jakim działa Spółka 38
2.6. Otoczenie konkurencyjne Spółki 39
3. ANALIZA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH 40
3.1. Analiza sytuacji majątkowej w oparciu o aktywa bilansu 40
3.2. Analiza sytuacji kapitałowej na podstawie pasywów bilansu 47
3.3. Relacje pomiędzy strukturą majątku i kapitałów 54
3.4. Wstępna ocena księgowej wielkości wyniku finansowego 56
3.5. Analiza pionowa i pozioma rachunku z przepływów środków pieniężnych 61
4. WYKORZYSTANIE ANALIZY WSKAŹNIKOWEJ DO OCENY DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA 70
4.1. Analiza płynności finansowej 71
4.2. Wskaźnikowa ocena rentowności 74
4.3. Ocena sprawności działania 78
4.4. Analiza wspomagania finansowego
81
ZAKOŃCZENIE 85
BIBLIOGRAFIA 87
SPIS TABEL 88
SPIS RYSUNKÓW 90
WSTĘP
Analiza finansowa stanowi najstarszy historycznie dział analizy ekonomicznej. Początkowo opierała się tylko na analizie bilansu oraz rachunku
wyników. Pierwsze próby oceny wskaźników finansowych przedsiębiorstwa zostały dokonane już w drugiej połowie XIX stulecia. Porównanie bilansu
zapoczątkował w 1870 r. L.Cohstaedt twórca dziennikarskiej krytyki bilansu .
W obecnej praktyce gospodarczej analiza finansowa jest tą częścią analizy ekonomicznej, która stanowi najwyższy stopień jej uogólnienia. Obejmuje
ona swym zakresem całokształt zagadnień związanych z działalnością gospodarczą przedsiębiorstwa. Wpływ na to ma wybitnie syntetyczny charakter
wskaźników będących jej przedmiotem. Do zagadnień leżących w sferze zainteresowania analizy finansowej należą: wynik finansowy i związana z
tym ocena efektywności gospodarowania - rentowności, koszty
i przychody ze sprzedaży, sytuacja majątkowa oraz finansowa, analiza i pozycji finansowej przedsiębiorstwa. Syntetyczne ujęcie tych zagadnień
pozwala na szybki pomiar, ocenę wyników i sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa. Dzięki tym walorom, a także ze względu na duże
zapotrzebowanie w otoczeniu przedsiębiorstwa (akcjonariusze, banki, dostawcy, odbiorcy) ta część analizy ekonomicznej, a więc analiza finansowa
znajduje powszechne zastosowanie w życiu gospodarczym.
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie przydatności analizy finansowej dla oceny kształtowania sytuacji finansowej wybranego przedsiębiorstwa
w trzyletnim okresie jego działalności.
Praca składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy z nich stanowi bliższe zapoznanie się z tematyką analizy finansowej jako instrumentu sprawnego
zarządzenia przedsiębiorstwem. Wyjaśnia pojęcie i przedmiot analizy oraz charakteryzuje podstawowe metody i rodzaje analizy finansowej. Ponadto
prezentuje podstawowe sprawozdania finansowe, ich budowę oraz przydatność w analizie finansowej jak również podstawy prawne ich sporządzania.
W rozdziale drugim przedstawiona została ogólna charakterystyka spółki będącej obiektem badań. Przedstawiono genezę i rozwój przedsiębiorstwa,
strukturę organizacyjną, a także charakterystykę produkcji oraz jej rozmiary. Omówiono również sytuację w otoczeniu konkurencyjnym.
Właściwa analiza finansowa spółki akcyjnej Wawel została zawarta w rozdziale trzecim i czwartym. Analizą został objęty bilans spółki sporządzony na
koniec lat 2007-2009, rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów pieniężnych. Rozdział trzeci dotyczy analizy wstępnej a rozdział czwarty
analizy wskaźnikowej.
Praca napisana została w oparciu o literaturę z zakresu analizy finansowej oraz zarządzania finansami przedsiębiorstw.
ROZDZIAŁ 1
ZAKRES I CELE ANALIZY FINANSOWEJ
1.1. Istota, przedmiot i zakres analizy finansowej
Analiza jest to metoda badawcza polegająca na rozbiorze, rozłożeniu określonej całości na składniki i badaniu poszczególnych cech, właściwości
przedmiotu .
Jednym z głównych źródeł informacji niezbędnej dla potrzeb zarządzania przedsiębiorstwem jest analiza ekonomiczna, a w ramach niej analiza
finansowa. Analiza ekonomiczna jest narzędziem wzbogacania informacji dotyczącej zjawisk i procesów gospodarczych dzięki wykorzystaniu
odpowiednich metod pozwalających na poznanie istoty tych zjawisk i procesów, ich złożoności oraz przyczyn i wzajemnego uwarunkowania. Zasięg i
skuteczność analizy ekonomicznej analizy ekonomicznej zależy przede wszystkim od rodzaju, zadań, metod badań, jakimi przedsiębiorstwo się
posługuje.
Charakter przedmiotu oraz zakres analizy ekonomicznej jest niejednolity i zależy od:
podmiotu, który sporządza analizę,
celu przeprowadzonych badań,
stanu prawnego badanej jednostki,
obowiązujących zasad rachunkowości.
Podstawowe składowe przedmiotu analizy ekonomicznej to:
stan ekonomiczny,
wyniki ekonomiczne,
organizacja i metody gospodarowania.
Stan ekonomiczny ujmuje przedmiot analizy ekonomicznej określając go na dzień bilansowy. Charakteryzuje wyposażenie przedsiębiorstwa w
majątek (aktywa) trwały
i obrotowy a także źródła pokrycia tego majątku w kapitale własnym i obcym. Związane to jest z sytuacją finansową firmy, jego zdolnością płatniczą i
kredytową, efektywnym lokowaniem wolnych środków pieniężnych.
Wyniki ekonomiczne stanowią natomiast dynamiczny przedmiot analizy ekonomicznej, określają efekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa.
Analizie podlega wynik finansowy netto całokształtu działalności, wyniki cząstkowe uzyskane
w poszczególnych jej rodzajach oraz czynniki kształtujące wynik finansowy firmy.
Organizacja i metody gospodarowania obejmują sposób powiązania komórek organizacyjnych i zakres ich zadań, organizację pracy ludzi i
wyposażenia majątkowego, organizację poszczególnych sfer działania podmiotu gospodarczego (zbyt, logistyka), ocenę efektywności wdrażanych
przedsięwzięć inwestycyjnych, motywację pracowników
i kadry menadżerskiej, nadzór korporacyjny .
Analiza finansowa jest jedynie częścią składową analizy ekonomicznej, która rozpatruje zjawiska gospodarcze występujące globalnie w gospodarce
a także zjawiska gospodarcze dotyczące pojedynczych jednostek gospodarczych. W analizie ekonomicznej wyodrębnia się :
Analizę mikroekonomiczną i makroekonomiczna,
Analizę finansową,
Analizę techniczno-ekonomiczną.
Podział analizy ekonomicznej przedstawia rysunek 1.1.
Rysunek 1.1. Podział analizy ekonomicznej
Źródło: Opracowanie własne.
Analiza mikroekonomiczna dotyczy badania i oceny działalności podmiotów gospodarujących (przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe, pojedyncze
osoby).
Analiza makroekonomiczna obejmuje badanie i ocenę wielkości ekonomicznych ujmowanych głównie dla całej gospodarki narodowej.
Analiza finansowa początkowo opierała się tylko na analizie bilansu oraz rachunku wyników. Obecnie z uwagi na warunki funkcjonowania
przedsiębiorstw jej istota ma szerszy zakres. Analiza finansowa jest najważniejszym narzędziem badawczym oceny działalności, której istotą jest
rozpatrywanie określonych zjawisk i procesów finansowych, które odzwierciedlają efektywność działania całego przedsiębiorstwa .
Istotę analizy finansowej przedstawia rysunek 1.2.
Rysunek 1.2. Istota analizy finansowej
Biorąc pod uwagę stan wiedzy z nauki o przedsiębiorstwie, jego warunki funkcjonowania wskazuje się następujące atrybuty współczesnej analizy
finansowej. Najważniejszymi są :
przechodzenie do ocen wartościujących i wyjaśniających stan i zdarzenia występujące w przedsiębiorstwie, a odchodzi się od ich opisów
konstatujących,
formułowanie wniosków na podstawie danych liczbowych zawartych
w sprawozdaniu finansowym, a także na podstawie opisów jakościowych dotyczących np. analizy rynku,
analizowanie występujących zjawisk i procesów nie tylko w przeszłości, ale również objęcie analizą bieżącą działalność gospodarczą w celu
stawiania prognoz,
rozpatrywanie osiągnięć przedsiębiorstwa na tle osiągnięć otoczenia.
Ujęcie ogólne współczesnej analizy finansowej obejmuje :
analiza efektywności ekonomicznej działalności przedsiębiorstwa,
analiza sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
Analiza finansowa jest najważniejszym narzędziem badawczym oceny działalności jednostki gospodarczej. W literaturze przedmiot analizy
finansowej jest traktowany bardzo szeroko, co znajduje wyraz w różnorodności definicji. Potwierdzenie braku jednolitości poglądów w tej kwestii
przedstawiono w tabeli 1.1. . Poglądy przytoczonych w tabeli 1.1. autorów na temat przedmiotu analizy finansowej są zróżnicowane jednak dobrze
charakteryzują, czym się zajmuje. Podkreśla się, że przedmiotem analizy finansowej są takie wielkości ekonomiczne charakteryzujące działalność
jednostki gospodarczej, które są wyrażone w jednostkach pieniężnych.
Zakres przedmiotowy analizy finansowej to :
zasoby majątkowe,
stan finansowy,
wyniki działalności jednostki gospodarczej.
Zasoby majątkowe są to inaczej aktywa, są to „kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe
w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych" .
Stan finansowy jest ujęciem statycznym przedmiotu analizy. Ustala się go na określony moment. Składa się on z trzech elementów: stan wyposażenia
przedsiębiorstwa w składniki majątku trwałego i obrotowego, środki zaangażowane w inwestycje i wartości niematerialne oraz finansowe pokrycie tych
składników z kapitałów własnych lub obcych. Wiąże się to z kształtowaniem pozycji finansowej przedsiębiorstwa, jego zdolnością płatniczą i
kredytową, efektywnym lokowaniem środków pieniężnych, w tym zagospodarowaniem osiągniętych nadwyżek finansowych.
Natomiast wyniki finansowe są ujęciem dynamicznym i ustalane są za pewien okres jako suma wyników narastających w ciągu miesiąca, kwartału lub
roku. Wyniki finansowe to zyski lub straty ujęte w wielkościach brutto lub netto. Wpływają na nie czynniki takie jak: przychody ze sprzedaży, koszty
własne, rozliczenia w formie podatków, dotacje, dywidendy, itp. Efekty finansowe są określane przez wskaźniki rentowności, jako relacje wyniku
finansowego do obrotu, zaangażowanych zasobów osobowych, majątkowych lub kapitałowych. Osiągnięty wynik finansowy prowadzi do dodatnich lub
ujemnych zmian stanu finansowego przedsiębiorstwa. Jest to ścisła zależność statystycznego
i dynamicznego ujęcia przedmiotu analizy .
W analizie sytuacji w przedsiębiorstwie oprócz przedmiotowego, również ważny jest jej zakres czasowy, przestrzenny i podmiotowy. Bardziej
szczegółowy jej zakres
i przedmiot przedstawiono na rysunku 1.3. .
Rysunek 1.3. Zakres i przedmiot analizy finansowej
Tabela 1.1. Przedmiot analizy finansowej w ujęciu różnych autorów
T. Waśniewski efektywność gospodarowania, płynność finansowa, zadłużenie
ryzyko firm, aktywność ekonomiczna, rynek kapitałowy
E. Kurtys przychody, koszty własne, wynik finansowy, rentowność, efektywność przedsięwzięć, stan finansowy
B. Wersty płynność finansowa, zadłużenie, zarządzanie aktywami, rentowność, wartość rynkowa
J. Szczepaniak efektywność gospodarowania, siła dochodowa, rentowność, sytuacja majątkowa, sytuacja finansowa
L. Bednarski majątek przedsiębiorstwa, źródła pokrycia majątku, zdolność płatnicza, przychody, koszty i wynik finansowy, organizacja i metody
gospodarowania
W. Jeleń dynamika działalności przedsiębiorstwa, opłacalność, płynność finansowa, zwrotność kapitału, efektywność majątku
J. Skowroński
(koncepcje UE) efektywność działalności, płynność finansowa, rentowność kapitałów, rentowność lokat kapitałowych
Należy pamiętać, że bada głównie zdarzenia z przeszłości po to, aby wyciągnąć wnioski na przyszłość. Zatem współczesna analiza finansowa
wykazuje coraz wyraźniejszy charakter decyzyjny.
W dużym stopniu przedmiot analizy finansowej zależy od tego :
kto przeprowadza analizę finansową przedsiębiorstwa,
w jakim celu ją przeprowadza,
jakimi dysponuje danymi liczbowy.
Z uwagi na rozwijający się proces łączenia się przedsiębiorstw należy wspomnieć
o analizie finansowej wewnętrznej i zewnętrznej. W pierwszym przypadku najważniejszą kwestią jest wyjaśnienie przyczyn niekorzystnych zmian
badanego problemu. Natomiast analiza wewnętrzna wymaga pogłębionych badań, przez co w niewielkim stopniu opierają się na sprawozdawczości
finansowej, gdyż wykorzystuje się dane liczbowe ewidencji księgowej czy statystyki przedsiębiorstwa. Podział ten jest uwzględniony pod kątem
przedmiotu i zakresu analizy, zostanie rozszerzony w następnym podrozdziale.
Przedmiot i zakres analizy finansowej w gospodarce rynkowej nie ma charakteru jednolitego, gdyż zależy to od:
szczegółowości danych,
możliwości pozyskania informacji podmiotu oceniającego.
Podstawowym celem analizy finansowej jest dostarczenie określonym użytkownikom odpowiednio przetworzonych informacji analitycznych.
Informacje te są wykorzystywane przy ocenie sytuacji jednostki gospodarczej oraz podejmowaniu racjonalnych decyzji.
Istotą zasady racjonalnego gospodarowania jest zapewnienie takiego gospodarowania, aby przy danym nakładzie środków otrzymać maksymalny
stopień realizacji celu, albo przy danym stopniu realizacji celu użyć minimalnego nakładu środków .
1.2. Rodzaje analizy finansowej
Duża i rosnąca w gospodarce rynkowej rola analizy finansowej powoduje, że w teorii
i praktyce wyróżnia się różne jej rodzaje ze względu na kryteria. Podstawowe kryteria podziału i rodzaje analizy finansowej przedstawia tabela 1.2 .
Tabela 1.2. Rodzaje analizy finansowej ze względu na kryteria
KRYTERIUM PODZIAŁU RODZAJE ANALIZY FINANSOWEJ
PRZYJĘTA METODA BADAŃ
Analiza funkcyjna
Analiza kompleksowa
Analiza decyzyjna
ZAKRES PRZEDMIOTOWY BADAŃ
Analiza całościowa
Analiza odcinkowa
SZCZEGÓŁOWOŚĆ BADAŃ
Analiza ogólna
Analiza szczegółowa
FORMA BADAŃ
Analiza wskaźnikowa
Analiza rozliczeniowa
CZAS OBIĘTY ANALIZĄ
Analiza retrospektywna
Analiza bieżąca
Analiza prospektywna
ZAKRES PRZESTRZENNY BADAŃ
Analiza pojedynczego przedsiębiorstwa
Analiza międzyzakładowa
PRZEZNACZENIE ANALIZY
Analiza zewnętrzna
Analiza wewnętrzna
Jak wynika z wyżej zaprezentowanej tabeli przyjmując za kryterium metodę badań wyróżnia się trzy rodzaje analiz:
Analiza funkcyjna,
Analiza kompleksowa,
Analiza decyzyjna.
Analiza funkcjonalna polega na badaniu oddzielnych zjawisk, występujących
w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, przez osoby lub komórki organizacyjne funkcjonalnie odpowiedzialne za kształtowanie się i rozwój tych
zjawisk. Taki podział pozwala na skrócenie czasu przeprowadzania analizy, ale nie dostrzega ona wzajemnych związków i oddziaływań pomiędzy
poszczególnymi zjawiskami.
Analiza kompleksowa polega na przeprowadzeniu oceny działalności gospodarczej
i stanu ekonomicznego z punktu widzenia powiązań i zależności występujących między zjawiskami gospodarczymi . Ta ocena prowadzonej
działalności i stanu ekonomicznego dostarcza uporządkowany obraz zjawisk, wyrażony we wskaźnikach i zależnościach przyczynowo-skutkowych.
Zatem, jest czasochłonna i trudniejsza do przeprowadzenia, ale
w porównaniu z analizą funkcjonalną jest doskonalszym narzędziem poznania i oceny zjawisk gospodarczych występujących w przedsiębiorstwie .
Analiza decyzyjna sprowadza się do badań wycinkowych, grupujących zjawiska gospodarcze wokół zamierzonej lub zrealizowanej decyzji . Szybkie i
kompleksowe opracowanie tej analizy, w pewnym stopniu zmniejsza możliwość dostrzeżenia niedoskonałości. Analizę funkcjonalną przeprowadza
jednocześnie wiele osób, co umożliwia skrócenie czasu jej wykonywania. Przy tej analizie bardzo ważna jest znajomość nowoczesnych technik
obliczeniowych.
Inne kryterium podziału, jakim jest zakres zagadnień objętych analizą wyróżniamy:
Analiza całościowa,
Analiza odcinkowa (problemowa, częściowa).
Analiza całościowa dotyczy wszystkich zjawisk występujących w przedsiębiorstwie.
W zależności od jej celów mogą być zastosowane badania o charakterze ogólnym lub szczegółowym. Badania ogólne obejmują całościowe wyniki
przedsiębiorstwa, natomiast szczegółowe zajmują się konkretnymi problemami, uwidaczniają przyczyny niepowodzeń i źródła sukcesów.
Analiza odcinkowa polega na odrębnym badaniu rożnych dziedzin działalności np.: produkcji, zatrudnienia, kosztów. Przy badaniach odcinkowych
zawęża się wpływ czynników kształtujących badane zjawisko do bliskich zależności, bez stwierdzania następstw w innych dziedzinach działalności.
Różni się od analizy całościowej innym przedziałem czasu.
Stopień szczegółowości badań jest podstawą podziału na:
Analiza ogólna,
Analiza szczegółowa.
Analiza ogólna obejmuje całokształt działalności, której prace badawcze opierają się na wąskiej grupie odpowiednio dobranych wskaźników
syntetycznych. Brak w niej badań wzajemnych zależności występujących między zjawiskami gospodarczymi. Stanowi ona podstawę do podejmowania
bieżących oraz rozwojowych decyzji dotyczących całego przedsiębiorstwa.
Analiza szczegółowa polega na badaniu określonego odcinka działalności, względnie określonego problemu, w sposób szczegółowy, oparty na
szerokim zakresie informacji
i wskaźników umożliwiających uchwycenie zależności przyczynowo-skutkowych między badanymi zjawiskami. Jest ona również czasochłonna, lecz
wszystkie niezbędne czynności są niezbędne do zaproponowania sposobów i możliwości uprawnień działalności przedsiębiorstwa.
Forma prowadzenia badań jest kolejnym kryterium dzielące analizę finansową na:
Analizę wskaźnikową,
Analizę rozliczeniową.
Analiza wskaźnikowa dostarcza informacji o sytuacji finansowej i wynikach działalności gospodarczej badanej firmy na podstawie zbioru wskaźników
logicznie ze sobą powiązanych. Aby przy pomocy analizy wskaźnikowej móc dokonać prawidłowej oceny analizowanych zjawisk ważne jest
przestrzeganie określonej procedury postępowania, która wyodrębnia następujące etapy:
wybór zjawisk gospodarczych przedsiębiorstwa objętych badaniem i oceną,
staranny dobór adekwatnych wskaźników do analizowanych zjawisk,
weryfikacja poprawności przyjętych wskaźników,
skorygowanie sposobu mierzenia wskaźnika i współczynnika lub ustalenie dodatkowych wskaźników i współczynników, pozwalających uzyskać
dokładny
i obiektywny obraz analizowanych zjawisk,
obliczenie wskaźnika i/lub współczynnika na podstawie zweryfikowanych mierników oraz postawienie diagnozy i sformułowanie decyzji.
Większą wartość poznawczą charakteryzuje analiza rozliczeniowa, która polega na badaniu i ocenie związków i współzależności występującymi
między poszczególnymi zjawiskami. Dzięki czemu możliwa jest identyfikacja czynników kształtujących badane procesy i zjawiska oraz pełniejsza
ocena ich oddziaływania na wyniki działalności jednostki gospodarczej. Wartość poznawcza analizy rozliczeniowej sprawia, że jest ona szczególnie
przydatna w procesie zarządzania .
Ze względu na czas objęty analizą można podzielić ją na:
Analizę retrospektywną (ex post),
Analizę bieżącą (operatywna),
Analizę prospektywną (ex ante).
Podstawowym celem analizy retrospektywnej jest przeprowadzenie badań strukturalnych i przyczynowych w odniesieniu do minionych zadań
gospodarczych
w przyjętym przedziale czasu (kwartał, rok). Dzięki wynikom analizy ex post można nie tylko wyjaśnić zmiany, jakie zaszły w przedsiębiorstwie jako
całości, lecz również
w poszczególnych wycinkach jego działalności. Można także, wykorzystując uzyskane wyniki, zapobiegać w przyszłości zmianom niepożądanym, a
także utrwalać tendencje
w zarządzanych obiektach gospodarczych. Może być przeprowadzona na wszystkich szczeblach zarządzania w przedsiębiorstwie .
Analiza bieżąca ma na celu przygotowanie informacji analitycznych o zjawiskach
i procesach gospodarczych i ich wynikach w relatywnie krótkich odcinkach czasu - zmiana, dzień, dekada. Analizę tę wykorzystuje się przede
wszystkim w tych ogniwach przedsiębiorstwa, gdzie prawidłowy przebieg procesów ma ważne znaczenie z punktu widzenia ostatecznych wyników
pracy przedsiębiorstwa.
Analiza prospektywna może być prowadzona na wszystkich poziomach zarządzania przedsiębiorstwem. Pozwala ona ustalić wyniki przewidywanych
procesów gospodarczych we wszystkich dziedzinach działalności oraz w przedsiębiorstwie jako całości. Uwzględnia się w niej czynniki zarówno te,
które działały wcześniej, jak i te, które mogą pojawić się
w przyszłości. Analizę ex ante stosuje się we wszystkich procesach decyzyjnych, szczególnie w procesie planowania. Pozwala ustalić skutki
rozpatrywanych wariantów planistycznych oraz ewentualnych zmian kierunku i siły działań założonych w planie czynników wewnętrznych i
zewnętrznych. Wyróżnia się tu analizę taktyczną (obejmuje okresy nie dłuższe niż jeden rok) oraz analizę strategiczną (dotyczy okresów dłuższych niż
jeden rok) .
1.3. Metody analizy finansowej
W ujęciu ogólnym przez metodę należy rozumieć świadomy i uporządkowany sposób badania rzeczy i zjawisk, prowadzący do zamierzonego celu .
Kierując się ogólnie przyjętym sformułowaniem można uznać, że metoda w analizie finansowej oznacza przyjęte sposoby zbierania, porządkowania,
oceny i interpretacji danych empirycznych dotyczących wyników i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa turystycznego, prowadzące do wyjaśnienia
przyczyn ich zmian.
Metoda stanowi w każdej nauce podstawę poznania obiektywnej rzeczywistości
i narzędzie rozwiązywania złożonych problemów badawczych. Jednak metody analizy finansowej przyjmują szczególne znaczenie. Wiąże się to z
większym charakterem metodycznym niż teoretycznym, czyli z przyporządkowaniem odpowiednich wielkości liczbowych, a następnie z ich pomiarem i
oceną.
Analiza finansowa posługuje się metodami ogólnymi i szczególnymi. Do podstawowych metod ogólnych zalicza się metody: indukcji, dedukcji,
redukcji. Natomiast do najważniejszych metod szczegółowych należą metody analizy jakościowej i ilościowej.
Istotą metody indukcyjnej jest formułowanie uogólnień na podstawie wnikliwego rozpoznania zjawisk cząstkowych. Analizę rozpoczyna się od zjawisk
szczegółowych, elementarnych, przyczynowych i stopniowo przechodzi się do uogólnień i wniosków, jako syntezy procesu analitycznego. Ze względu
na charakterystyczny kierunek badań metoda jest często nazywana metodą scalania. Kierunek tych badań zapisać można w takiej postaci:
Analiza finansowa przeprowadzona za pomocą tej metody rozpoczyna się od badania wszystkich obszarów działalności przedsiębiorstwa,
wykorzystania zaangażowanych w tej działalności czynników, a dopiero później ustala się wpływ gospodarowania tymi czynnikami na wyniki
finansowe firmy. Zaleta tej metody jest dość duża obiektywność wyników, gdyż jest wnikliwa, wszechstronna i dokładna. Jednak jest bardzo
pracochłonna.
Metoda dedukcji reprezentuje odwrotny kierunek badań w stosunku do metody indukcyjnej. A mianowicie przechodzi od zjawisk ogólnych do zjawisk
szczegółowych, od skutków do przyczyn, od wyników do czynników. Zgodnie z tym procedura postępowania charakteryzuje się w następujący
sposób:
Analiza finansowa z zastosowaniem tej metody rozpoczyna się od analizy wyników finansowych, natomiast badanie czynników, które miały istotny
wpływ na wielkość
i zmianę wyniku finansowego dokonuje się w dalszej kolejności. Jest ona metodą trudną, gdyż analityk musi potrafić dokładnie ocenić badane
zjawisko, umieć sformułować problemy oraz wiedzieć, które problemy poddać badaniu. Jako zaletę tej metody uważa się jej mniejszą w stosunku do
poprzedniej pracochłonności. Badaniu poddawane są wyłącznie te elementy, z których to zjawisko się składa, które w największym stopniu wpływają
na badane zjawisko.
Najtrudniejszą w zastosowaniu w praktyce jest metoda redukcji nazywana również metodą weryfikacji. Składa się z trzech elementów postępowania
badawczego:
sformułowania tez i wniosków syntezy wstępnej,
zweryfikowania prawdziwości tez i wniosków wstępnych w postępowaniu analitycznym,
podsumowania ustaleń dokonanych w trakcie weryfikacji i sformułowania syntezy końcowej.
Metoda wymaga sformułowania problemu, przeprowadzenia badań analitycznych potwierdzających lub odrzucających wstępne ustalenia oraz
konieczna jest synteza końcowa. Analityk przeprowadzający analizę metodą redukcji musi posiadać dobrą znajomość zagadnień funkcjonowania
przedsiębiorstwa oraz dobrego opanowania warsztatu badawczego.
Zaliczane do metod szczegółowych, metody analizy jakościowej (zwane również metodami opisowymi), przedstawiają badane związki i zależności w
formie opisowej, werbalnej, bez prób nadawania im ilościowego niezależnego wyrazu. Polegają głównie na opisie wielkości, dynamiki i struktury
rozpatrywanych zjawisk. Niewątpliwą zaletą omawianych metod jest ich prostota i związana z tym duża łatwość w praktycznym ich stosowaniu. Wadą
natomiast to, że nie pozwalają na dokładną kwalifikację zależności istniejących pomiędzy badanymi zjawiskami. Ma to istotne znaczenie w zakresie
dokładnego rozpoznania charakteru analizowanych zależności, uściślenia zbioru czynników i uporządkowania ich według siły i kierunku oddziaływania
na badaną zmienną ekonomiczną. Utrudnia to w konsekwencji precyzyjne prognozowanie kształtowania się tej zmiennej w przyszłych okresach.
Pomimo tych wad metody jakościowe powinny być
w dalszym ciągu stosowane w analizie, lecz głównie we wstępnej jej fazie stwarzając niejako grunt do zastosowania ilościowych metod analizy
przyczynowo-skutkowej .
Istotną przewagę nad metodami jakościowymi mają metody ilościowe. Wyraża się to m. in. w tym, że wyniki uzyskane przy ich zastosowaniu mają
bardziej jednoznaczny charakter. Natomiast wyniki osiągnięte na podstawie zastosowania metod jakościowych wynikają z doświadczenia badacza
oraz jego wiedzy. W analizie finansowej zastosowanie znajduje wiele metod ilościowych. Dokonując podziału ze względu na stopień wnikliwości
można wyróżnić metody: porównań, determistyczne, stochastyczne.
Metoda porównań określana też mianem metody odchyleń, polega na porównaniu badanych zjawisk z innymi wielkościami oraz ustaleniu różnic
między cechami porównywanych zjawisk. W metodzie tej ocenia się zawsze przynajmniej dwie kategorie liczb. Jedna wyraża stan faktyczny, a druga
stanowi podstawę porównań. W rezultacie otrzymuje się różnice dodatnie lub ujemne - zachodzące pomiędzy porównywanymi wielkościami.
Przedmiotem porównań mogą być liczby względne i bezwzględne. Proste porównania polegają na obliczeniu różnic w porównywalnych zjawiskach,
lecz uzyskane odchylenia nie stanowią podstawy do oceny zaistniałych przyczyn, przez co nie mają wartości poznawczej. Należy pamiętać, że ocena
opisowa oparta na przypuszczeniach wpływu i rangi czynników nie pozwala na właściwą ocenę zarówno przyczyn pierwotnych występowania
odchyleń, jak i wtórnych dotyczących stopnia oddziaływania.
Zachodzi, zatem konieczność przeprowadzenia analizy przyczynowej, w której zakłada się szczegółowe i wymierne określenie wpływu
poszczególnych czynników na powstałe odchylenia . W zależności od wielkości przyjętej za bazę odniesienia wyróżnia się następujące kierunki
porównań :
porównania w czasie, gdy bazę odniesienia stanowią wielkości rzeczywiste lat ubiegłych,
porównanie z planem, wówczas gdy wzorcem porównań są założenia planu przedsiębiorstwa,
porównania w przestrzeni najczęściej przeprowadzane przy przyjęciu za podstawę odniesienia wielkości rzeczywistych innych przedsiębiorstw
(analizy międzyzakładowe) czy średnich wielkości branżowych.
Podstawowym celem metod deterministycznych jest ustalenie, jaka część odchylenia badanej wielkości ekonomicznej wynika z działania
poszczególnych czynników. Z góry są oznaczone zarówno postać zależności, jak też rodzaj i liczba czynników określających tę wielkość. Do
podstawowych metod deterministycznych, wykorzystywanych powszechnie w analizie finansowej, należą: metoda podstawień łańcuchowych, metoda
różnicowania, metoda różnic cząstkowych, metoda funkcyjna, metoda logarytmiczna .
Najczęściej stosowaną metodą w praktyce, mimo wielu wad jest metoda kolejnych podstawień. W ujęciu rozwiniętym występuje pod nazwą
podstawień łańcuchowych, a w ujęciu uproszczonym - różnicowania.
Metoda kolejnych podstawień wymaga wykonania następujących działań:
1) Obliczenia odchylenia bezwzględnego analizowanego zjawiska.
2) Ustalenia czynników, jakie wpłynęły na badane zjawisko.
3) Ustalenia, jak zmienił się każdy z czynników w stosunku do okresu bazowego.
4) Określenia formuły matematycznej wyrażającej badane zjawisko.
5) Obliczenia, jak zmiana każdego z czynników wpłynęła na ogólne odchylenie badanego zjawiska.
Metoda podstawień łańcuchowych polega na kolejnym zastępowaniu czynników bazowych czynnikami rzeczywistymi. Jej wadą jest to, że zmiana
kolejności podstawień powoduje zmianę odchyleń cząstkowych. Ogólne odchylenie pozostaje bez zmian, jedynie wpływ poszczególnych czynników
się zmienia. W celu uzyskaniu poprawnych wyników należy wziąć najpierw pod uwagę wpływ czynników ilościowych ( w pierwszej kolejności
pierwotne, potem wtórne), następnie wpływ czynników wartościowych (według kolejności: ceny, potem koszty).
W metodzie różnicowania powtarzający czynnik wyłącza się poza nawias. Wpływ badanego czynnika występuje jako różnica pomiędzy czynnikiem z
okresu badanego
i bazowego, pozostałe czynniki występują według wartości z okresu bazowego, jeżeli były już podstawiane to z okresu badanego.
Zaletą metody kolejnych podstawień jest duża prostota i mała pracochłonność, jednak wadą jest mała poprawność matematyczna.
Również kolejna metoda - różnic cząstkowych może występować w ujęciu rozwiniętym, jak i w ujęciu uproszczonym. Pozwala na ustalenie odchyleń
indywidualnych i łącznych. Różnice cząstkowe, które wyrażają wpływ jednego czynnika oblicza się przy założeniu niezmienności pozostałych
czynników w stosunku do okresu bazowego. Wyodrębnia się różnice cząstkowe wyrażające łączny wpływ czynników i traktuje się je jako oddzielne
elementy badania przyczynowego. W wyniku wyodrębnienia łącznego wpływu czynników możliwe jest wszechstronne poznanie przyczyn ustalonej w
drodze porównania różnicy między badanymi wielkościami. W metodzie tej zawsze otrzymuje się jednakowe wyniki, bez względu na kolejność
podstawień czynników .
Metoda funkcyjna wskazuje jednoznaczne i poprawne pod względem matematycznym odchylenia cząstkowe, jest jednak pracochłonna i
skomplikowana obliczeniowo. Polega głównie na ustaleniu wskaźników zmienności poszczególnych czynników, a następnie wykorzystaniu ich do
właściwego przeliczenia bazowej wielkości badanego wskaźnika .
Metoda logarytmowania pozwala na osiągnięcie dokładnych wyników, które są najbardziej zbliżone do wielkości odchyleń obliczonych za pomocą
metody funkcyjnej lub podstawień krzyżowych. Przy wykorzystaniu komputera stopień trudności jest mały, również pracochłonna .
1.4. Charakterystyka sprawozdań finansowych wykorzystywanych jako źródła informacji w analizach finansowych
Sprawozdania finansowe jednostki stanowią finalny produkt systemu rachunkowości finansowej, są efektem pomiaru działalności prowadzonej przez
jednostkę. Ich celem jest dostarczenie informacji dla decyzji ekonomicznych. Sprawozdania finansowe powinny dotyczyć rzeczywistości gospodarczej
przedsiębiorstwa, które zawierają posegregowane, przetworzone dane o zdarzeniach gospodarczych i transakcjach.
Wyniki analizy finansowej są zależne w dużym stopniu od rodzaju, zawartości
i jakości materiałów źródłowych. Jeżeli podstawą do podjęcia decyzji będą materiały niekompletne, niewiarygodne czy niestarannie zweryfikowane
uniemożliwią wyprowadzenie poprawnych wniosków.
Materiały źródłowe analizy finansowej można podzielić na :
materiały wewnętrzne, które zawierają informacje pochodzące z wewnątrz przedsiębiorstwa,
materiały zewnętrzne, które informują o otoczeniu, czyli zewnętrznych warunkach funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Głównym źródłem danych o przedsiębiorstwie są materiały wewnętrzne, które mogą mieć charakter ewidencyjny i pozaewidencyjny. Zasadnicze
znaczenie mają materiały ewidencyjne, gdyż są wynikiem przyjętych zasad ewidencji ekonomicznej, tj. statystyki ekonomicznej i rachunkowości.
Zasady ewidencyjne funkcjonujące w przedsiębiorstwie są uregulowane obligatoryjnym przepisami prawa, mogą również wynikać z wewnętrznych
zasad ewidencyjnych służących wewnętrznemu zarządzaniu. Wśród materiałów ewidencyjnych można wyróżnić: pierwotną i wtórną dokumentację
operacji gospodarczych, analityczne i syntetyczne urządzenia ewidencyjne, sprawozdawczość opartą na treściach wynikających z zapisów
dokonanych w urządzeniach ewidencyjnych.
Materiały źródłowe pozaewidencyjne mają natomiast charakter pomocniczy, uzupełniający, to jednak ich brak lub niekompletność może utrudnić lub
nawet uniemożliwić przeprowadzenie analizy w wybranym zakresie. Dane pozaewidencyjne wykorzystywane w analizie obejmują :
wyniki poprzednich analiz,
opracowane dane postulowane (plan finansowy (biznesplan)), a także pozostałe dane postulowane (kalkulacje wstępne, kosztorysy, normy
kosztów),
protokoły z przeprowadzonych kontroli i rewizji zarówno przez organy zewnętrzne jak i zewnętrzne, a także wnioski po kontrolne,
protokoły z posiedzeń zarządu i rad nadzorczych,
informacje pochodzące od kompetentnych pracowników.
Oprócz zaprezentowanych wewnętrznych materiałów źródłowych do oceny kondycji finansowej firmy wykorzystuje się także materiały zewnętrzne
dotyczące jej otoczenia. Dostarczają one informacji wyjaśniających uwarunkowania danej działalności oraz umożliwiają porównania z wynikami innych
podmiotów funkcjonujących w otoczeniu rynkowym, co pozwala ocenić skale sukcesu lub porażki finansowej firmy. Wśród źródeł
Typowym ewidencyjnym materiałem źródłowym wykorzystywanym w analizie jest sprawozdawczość przedsiębiorstwa.
Klasyfikowana może być według różnych kryteriów :
częstotliwości sporządzania sprawozdań,
odbiorców sprawozdań,
obowiązku sporządzania sprawozdań,
zakresu przedmiotowego.
Częstotliwość sporządzania sprawozdawczości wynika z potrzeb zarządzania gospodarką, a także z wymagań zewnętrznych i wewnętrznych
odbiorców sprawozdań. Zazwyczaj są to sprawozdania miesięczne, kwartalne i roczne.
W zależności od charakteru odbiorców rozróżnia się dokumentację wewnętrzną przeznaczoną dla kadry zarządzającej (głównie dla celów
decyzyjnych i kontrolnych) oraz dla zewnętrznego kręgu odbiorców.
Z obowiązku jednostki wynika konieczność przygotowania w przedsiębiorstwie dokumentów sprawozdawczych. Jest to też uwarunkowane
wewnętrznymi potrzebami informacyjnymi, których cel określa zakres przygotowywanych danych. Są to sprawozdania obligatoryjne wymagane
regulacjami prawnymi dotyczącymi między innymi ustawy o rachunkowości, statystyki finansowej, obrotu giełdowego.
W zależności od zakresu przedmiotowego danych źródłowych sprawozdawczość dzieli się na rzeczową i finansową. Sprawozdawczość rzeczowa
stanowi materiały źródłowe do analizy techniczno - ekonomicznej, natomiast sprawozdawczość finansowa służy przede wszystkim potrzebom analizy
finansowej. Zakres przedmiotowy sprawozdawczości wyniki z charakteru prowadzonej działalności, jego struktury organizacyjnej i powiązań
kapitałowych. Sporządzany jest z różną częstotliwością
i szczegółowością.
Podstawowe znaczenie dla oceny działalności każdego przedsiębiorstwa ma roczne sprawozdanie finansowe. W świetle wymogów art. 45 ustawy o
rachunkowości powinno obejmować :
1) bilans,
2) rachunek zysków i strat,
3) informacje dodatkowe, obejmujące wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.
Do pozostałych sprawozdań finansowych potrzebnych do oceny finansowej przedsiębiorstwa należy:
pozostała sprawozdawczość sporządzana głównie na rzecz GUS (np. o stanie i ruchu środków trwałych),
księgi rachunkowe przedsiębiorstwa, szczególnie zestawienia obrotów i sald na kontach syntetycznych,
dokumenty dotyczące różnych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstwa,
oświadczenia podatkowe, sprawozdania i wnioski pokontrolne, wyniki inwentaryzacji,
plany gospodarcze przedsiębiorstw, ich programy rozwojowe, wykonywane wcześniej bieżące analizy odcinkowe i okresowe,
rozmowy i dyskusje z przedstawicielami kadry kierowniczej, informacje zewnętrzne dotyczące otoczenia przedsiębiorstwa pochodzące ze źródeł:
GUS i WUS, publikacje
w prasie fachowej, wyniki prowadzonej analizy rynku, itp.
Dla zachowania przejrzystości, rzetelności, wiarygodności i porównywalności informacji, sprawozdawczość podlega regulacji prawnej. Podstawę tej
regulacji, stanowi kodeks handlowy, prawo podatkowe, ustawa o rachunkowości oraz przepisy i ustalenia określane przez Ministerstwo Finansów czy
Główny Urząd Statystyczny .
Podstawowe zasady sporządzania sprawozdań finansowych :
Zasada memoriału - w księgach rachunkowych jednostki należy ująć koszty i przychody dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od
terminu ich zapłaty.
Zasada współmierności - do aktywów lub pasywów należy zaliczać przychody lub koszty dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten
okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.
Zasada kontynuacji działania - domniemanie, że jednostka będzie kontynuowała działalność w dającej się przewidzieć przyszłości.
Zasada ostrożnej wyceny - zgodnie z tą zasadą: elementy zysku mogą być zaliczone po ich zrealizowaniu, koszty należy wykazać nawet takie,
które zostaną uprawdopodobnione, składniki majątku wycenia się po cenach historycznych niw wyższych od cen rynkowych.
Zasada ciągłości (porównywalności) - zakłada stałe stosowanie z okresu na okres, raz przyjętych zasad w celu zapewnienia porównywalności
danych.
Zasada istotności - sprawozdaniu muszą być wykazane wszystkie pozycje, które mają istotne znaczenie dla oceny jednostki i zdarzeń
gospodarczych oraz dla podejmowania decyzji.
Zasada indywidualnej wyceny (niekompensowania) - wymaga oddzielnej wyceny każdego poszczególnego składnika aktywów i pasywów,
przychodów i związanych z nimi kosztów.
Bardzo ważny jest dobór i weryfikacja materiałów źródłowych, ponieważ są jednymi
z podstawowych elementów mówiących o jakości przeprowadzonej analizy. Zły
i niekompletny dobór materiałów może stać się przyczyną błędnych ustaleń, co może spowodować podjęcie nieskutecznego działania. Informacje do
sporządzania analizy powinny dotyczyć kilku okresów, ponieważ wtedy będzie zachowany warunek porównawczy badanych zjawisk oraz będzie
istniała możliwość określenia tendencji rozwoju poszczególnych zjawisk.
1.4.1. Bilans
Głównym sprawozdaniem, a zarazem najważniejszym źródłem informacji do analizy finansowej w przedsiębiorstwie jest bilans. Obejmuje
wartościowe zestawienie aktywów
i pasywów badanej jednostki gospodarczej na określony dzień, zwany momentem bilansowym. Od czasów uznania bilansu za podstawowe
sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa, stanowi on nieprzerwanie przedmiot badań naukowych dotyczących prawidłowości, odzwierciedlania
majątku, układu poszczególnych pozycji, problematyki ustalania zasad wyceny aktywów i pasywów, wyrażania realnej wielkości wyniku finansowego
itp .
Bilans przedstawia wszystkie składniki majątkowe firmy po jednej stronie oraz źródła ich finansowania po drugiej. Suma wszystkich będących w
dyspozycji przedsiębiorstwa składników majątkowych, czyli aktywów, jest równa sumie źródeł ich finansowania. Strony aktywów i pasywów są
uporządkowane w następujący sposób: aktywa - uszeregowane według stopnia płynności, tj. od najmniej do najbardziej płynnych, natomiast pasywa według terminu wymagalności tj. od kapitałów własnych do zobowiązań krótkoterminowych .
Jest to syntetyczne zestawienie obrazujące sytuację finansową firmy w danym momencie czasu, czyli w dniu, na który został sporządzony. Dane z
bilansów sporządzanych dla kilku kolejnych okresów (lat) mogą stać się przedmiotem interesującej analizy także w ujęciu dynamicznym. Wielkości
prezentowane w bilansie są danymi zagregowanymi, odzwierciedlającymi rezultaty podjętych w firmie decyzji inwestycyjnych, operacyjnych czy
finansowych, oraz zdarzeń gospodarczych, jakie wystąpiły w okresie sprawozdawczym. Wszystkie pozycje bilansu podlegają zatwierdzeniu i
uzgodnieniu ze stanem faktycznym w drodze inwentaryzacji, co stwarza podstawę do uznania bilansu za rzetelny, prawidłowy i wiarygodny dokument.
Jedną z wielu charakterystycznych cech bilansu można uznać fakt, iż przedstawiany w nim stan na koniec okresu obrachunkowego (na ogół jest to
koniec roku) jest zarazem stanem otwarcia w następnym okresie obrachunkowym. Kolejną cechą charakterystyczną bilansu, a zarazem pierwszym
weryfikatorem prawidłowości sporządzania jest globalna równowaga aktywów i pasywów (majątku i kapitałów). Podstawowe pozycje majątku i źródeł
ich finansowania
w przedsiębiorstwie przedstawia Tabela 1.3.
Tabela 1.3. Uproszczony bilans dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeniowe
Aktywa Pasywa
A. Aktywa trwałe
I. Wartości niematerialne i prawne
II. Rzeczowe aktywa trwałe
III. Należności długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe A. Kapitał (fundusz) własny
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy
(wielkość ujemna)
III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)
B. Aktywa obrotowe
I. Zapasy
II. Należności krótkoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe
III. Zobowiązania krótkoterminowe
IV. Rozliczenia międzyokresowe
Aktywa razem Pasywa razem
Źródło: Opracowanie własne na podstawie załącznika do Ustawy o rachunkowości.
Do aktywów trwałych zalicza się wartości niematerialne i prawne (bez kosztów organizacji poniesionych przy założeniu lub późniejszym rozszerzeniu
spółki), rzeczowe aktywa trwałe, należności i inwestycje długoterminowe czy długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
Aktywa obrotowe obejmują:
aktywa rzeczowe - zapasy materiałów, towarów, produktów gotowych i nie zakończonych, przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12
miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej jednostki,
należności krótkoterminowe - oznaczają kwoty pieniężne należne danemu podmiotowi gospodarczemu od innych podmiotów lub osób fizycznych,
z terminem zapłaty nie przekraczającym jednego roku z różnych tytułów (np. dostaw i usług, podatków, składek ubezpieczeń społecznych,
zaciągniętych pożyczek) oraz należności dochodzono przez przedsiębiorstwo w sądzie (roszczenia sporne),
aktywa finansowe - m.in. udziały i akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki i inne inwestycje krótkoterminowe, aktywa pieniężne (środki
pieniężne oraz odsetki naliczone od aktywów finansowych),
krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe kosztów - rozliczenia wcześniej poniesionych wydatków w miesiącach następnych zgodnie z zasadą
współmierności ponoszonych kosztów i uzyskiwanych przychodów np. prenumerata czasopism, dzierżawa mieszkania z góry.
Wszystkie składniki majątku muszą mieć odpowiednie źródła finansowania. Określają one, kto i na jakich warunkach wyposażył przedsiębiorstwo w
środki gospodarcze. Źródła finansowania majątku - dzieli się na kapitał własny oraz zobowiązania i rezerwy na zobowiązania.
Kapitał własny składa się z kapitału (funduszu) podstawowego (zakładowego), kapitału (funduszu) zapasowego, kapitału (funduszu) z aktualizacji
wyceny, pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe. Kapitał podstawowy korygowany jest o należne wpłaty na ten kapitał oraz o udziały (akcje) własne.
Kapitał z aktualizacji wyceny zawiera skutki ewentualnej aktualizacji wyceny środków trwałych a także skutki wyrażenia w cenach rynkowych
inwestycji zaliczanych do aktywów trwałych, czyli nieruchomości, praw, papierów wartościowych i różnice kursowe. Do kapitału własnego zalicza się
również zysk (stratę) z lat ubiegłych, zysk (stratę) netto, odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna).
Drugim - obok kapitałów własnych - najważniejszym źródłem finansowania są zobowiązania. Do kategorii tej zalicza się:
rezerwy na zobowiązania z uwzględnieniem nowej pozycji rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne z dalszym podziałem na długo- i
krótkookresowe,
zobowiązania długoterminowe (o okresie spłaty dłuższym niż rok, czyli: kredyty, pożyczki, wyemitowane obligacje itp.),
zobowiązania krótkoterminowe: kredyty kupieckie, krótkoterminowe kredyty bankowe, krótkoterminowe papiery dłużne wyemitowane przez spółkę,
zobowiązania
z tytułu wynagrodzeń, wobec ZUS itp.
rozliczenia międzyokresowe bierne przychodów i kosztów, które obejmują ujemną wartość firmy .
Bilans dostarcza więc informacji o wielkości i strukturze majątku, płynności tego majątku, jego rentowności a także o wielkości i charakterze
zadłużenia oraz
o dostosowaniu struktury majątku. Informacje o strukturze finansowej są pomocne przy przewidywaniu przyszłych potrzeb kredytowych i
prognozowaniu sposobu, w jaki przyszłe zyski i przepływy środków pieniężnych rozdzielone zostaną pomiędzy osoby zaangażowane finansowo w
jednostkę. Pomocne są również przy przewidywaniu zdolności firmy do dalszego pozyskania źródeł finansowania.
Bilans przedstawia obraz sytuacji majątkowej, finansowej i dochodowej jednostki gospodarczej, zatem posiada dużą wartość poznawczą.
1.4.2. Rachunek zysków i strat
Rachunek zysków i strat nazywany także rachunkiem wyników (ang. profit and loss account) to kolejne z podstawowych i obligatoryjnych
sprawozdań finansowych, sporządzane przez każde przedsiębiorstwo, przedstawiające jego sposób wypracowania wyniku finansowego.
Rachunek wyników ukazuje zdolność firmy do generowania zysków
i samofinansowania, prezentuje strumienie pieniężne. Sprawozdanie to polega na zestawieniu strumieni przychodów uzyskanych w firmie ze
sprzedaży wyrobów i usług bądź towarów w ramach prowadzonej działalności handlowej oraz przychodów uzyskanych z przeprowadzenia operacji
finansowych i kosztów tej działalności.
W strukturze klasycznego rachunku wyników po jednej stronie są przychody, powiększające wynik finansowy, po drugiej natomiast rozchody (koszty),
wpływające ujemnie na generowane zyski .
Rachunek zysków i strat może być sporządzony w wariancie porównawczym lub w wariancie kalkulacyjnym.
Warianty rachunku zysków i strat różnią się między sobą sposobem ujmowania kosztów. W wariancie porównawczym koszty ujmuje się według
rodzajów
z uwzględnieniem zmiany stanu produktów. W tym wariancie ujmuje się wszystkie koszty, jakie zostały poniesione przez przedsiębiorstwo w danym
okresie sprawozdawczy. Natomiast w wariancie kalkulacyjnym ustala się koszty wytworzenia sprzedanych produktów, a oddzielnie wykazuje się
koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu
Strukturę rachunku zysków i strat według załącznika do ustawy o rachunkowości przedstawia tabela 1.4.
Pozostałe przychody operacyjne stanowią przychody operacyjne, które nie dotyczą zwykłej działalności jednostki. Zalicza się tu, oprócz
wymienionych w tabeli 1.4. m.in.: przychody związane z działalnością socjalną, otrzymane odszkodowania, kary, grzywny, darowizny.
Przychody finansowe obejmują: dywidendy i udziały w zyskach, odsetki, zysk ze zbycia inwestycji, aktualizacja wartości inwestycji, nadwyżkę
dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi, rozwiązanie rezerw.
Do kosztów według rodzaju zalicza się: wartość sprzedanych towarów i materiałów, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty,
wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, amortyzacja, pozostałe koszty rodzajowe. Usługi obce obejmują usługi takie jak:
remonty, konserwacje, usługi transportowe, pocztowo-telekomunikacyjne, koszty wynajmu urządzeń, leasing operacyjny, itp. W skład kosztów
pozostałych zalicza się: koszty podróży służbowych, reprezentacji i reklamy.
W rachunku zysków i strat ustala się pięć rodzajów wyniku finansowego (zysku lub straty):
● wynik ze sprzedaży - różnica pomiędzy przychodami ze sprzedaży i zrównanymi
z nimi a kosztami działalności operacyjnej,
● wynik z działalności operacyjnej - wynik na sprzedaży skorygowany o różnicę pomiędzy pozostałymi kosztami operacyjnymi,
● wynik z działalności gospodarczej - wynik na działalności operacyjnej powiększony
Tabela 1.4. Rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym i porównawczym
WARIANT KALKULACYJNY WARIANT PORÓWNAWCZY
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w tym:
- od jednostek powiązanych
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym:
- jednostkom powiązanym
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)
D. Koszty sprzedaży
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
G. Pozostałe przychody operacyjne
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Inne koszty operacyjne
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)
J. Przychody finansowe
I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:
II. Odsetki, w tym:
III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
V. Inne
K. Koszty finansowe
I. Odsetki, w tym:
- dla jednostek powiązanych
II. Strata ze zbycia inwestycji
III. Aktualizacja wartości inwestycji
IV. Inne
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I.-M.II.)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk (strata) brutto (L±M)
O. Podatek dochodowy
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
R. Zysk (strata) netto (N-O-P) A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi,
w tym:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia, zmniejszenie - wartość ujemna)
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów
i materiałów
B. Koszty działalności operacyjnej
I. Amortyzacja
II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce
IV. Podatki i opłaty, w tym:
- podatek akcyzowy
V. Wynagrodzenia
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)
D. Pozostałe przychody operacyjne
I. Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
E. Pozostałe koszty operacyjne
I. Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Inne koszty operacyjne
F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D-E)
G. Przychody finansowe
I. Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:
II. Odsetki, w tym:
III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
V. Inne
H. Koszty finansowe
I. Odsetki, w tym:
dla jednostek powiązanych
II. Strata ze zbycia inwestycji
III. Aktualizacja wartości inwestycji
IV. Inne
I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G-H)
J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J.I.-J.II.)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
K. Zysk (strata) brutto (I±J)
L. Podatek dochodowy
M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
N. Zysk (strata) netto (K-L-M)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ustawy o rachunkowości.
(lub pomniejszony) o różnicę pomiędzy przychodami finansowymi a kosztami finansowymi,
● wynik brutto - wynik na działalności gospodarczej skorygowany o saldo zysków
i strat nadzwyczajnych,
● wynik netto - wynik brutto pomniejszony o obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego (podatek dochodowy i pozostałe obowiązkowe
obciążenia wyniku) .
1.4.3. Rachunek przepływów środków pieniężnych
Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych jest obowiązkowym dokumentem finansowym sporządzanym od roku 1995 w tych firmach, które
mają obowiązek badania
i ogłaszania sprawozdań finansowych. Obowiązek ten dotyczy banków, ubezpieczycieli, spółek akcyjnych oraz pozostałych jednostek, które w
poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdanie finansowe, osiągnęły lub przekroczyły granicę dwóch z trzech następujących
wielkości :
średnioroczne zatrudnienie - 50 osób,
suma bilansowa - 2 500 000 mln euro,
przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych 5 000 000 mln euro.
Pozostałe firmy nie są zobowiązane do sporządzania tego dokumentu, choć mogą to zrobić na własne potrzeby.
Omawiane sprawozdanie odzwierciedla przepływy gotówkowe w trzech podstawowych obszarach działalności przedsiębiorstwa, tj. obszarze:
operacyjnym,
inwestycyjnym,
finansowym.
Działalność operacyjna jest podstawowym rodzajem działalności przedsiębiorstwa wraz z innymi rodzajami działalności niezaliczonymi do działalności
inwestycyjnej lub finansowej. Zalicza się tu także działalność leasingową, obrót instrumentami finansowymi.
Działalność inwestycyjna jest nabywaniem lub zbywaniem składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych, obejmuje
wszystkie inne związane
z nimi pieniężne koszty i korzyści.
Działalność finansowa to pozyskanie lub utrata źródeł finansowania, czyli zmiany
w rozmiarach i relacjach kapitału (funduszu) własnego i obcego, oraz wszystkie związane z nimi pieniężne koszty i korzyści. Należy zaznaczyć, że
otrzymane dotacje zalicza się do tej działalności, ale już jej wydatkowanie dotyczy działalności operacyjnej lub inwestycyjnej.
Wyznaczania przepływu środków pieniężnych na całym świecie dokonuje się za pomocą jednej z dwóch metod: pośredniej lub bezpośredniej.
Zgodnie z ustawą
o rachunkowości przepływy z działalności operacyjnej można wyznaczać dowolną metodą, natomiast konstrukcja obu metod w przypadku przepływów
z działalności inwestycyjnej i finansowej niczym się nie różni.
Metoda bezpośrednia polega na wykazaniu podstawowych tytułów wpływów
i wydatków działalności operacyjnej jako odrębnych pozycji rachunku. Natomiast
w metodzie pośredniej wynik finansowy netto koryguje się o pozycje niepowodujące zmiany stanu środków pieniężnych lub ich ekwiwalentów, jak
również o wyniki innych działalności niż operacyjna oraz elementy pieniężne wyniku, które zalicza się do działalności inwestycyjnej lub finansowej .
Celem opracowania analizy sprawozdań z przepływu środków pieniężnych jest pełniejsza charakterystyka sytuacji finansowej, a szczególnie
zyskowności i zdolności płatniczej. Bilans oraz rachunek zysków i strat nie zawsze odzwierciedlają realne przepływy gotówki, natomiast rachunek
przepływów środków pieniężnych pokazuje efekty funkcjonowania przedsiębiorstwa właśnie bazujące na krążeniu pieniądza w firmie, na zmianach
zasobów gotówkowych będących w jej dyspozycji.
Układ sprawozdania z przepływu środków pieniężnych przedstawiono poniżej .
Rachunek przepływów pieniężnych
(metoda pośrednia)
A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
I. Zysk (strata) netto
II. Korekty razem
1. Amortyzacja
2. Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych
3. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)
4. Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej
5. Zmiana stanu rezerw
6. Zmiana stanu zapasów
7. Zmiana stanu należności
8. Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych, z wyjątkiem pożyczek i kredytów
9. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych
10. Inne korekty
III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I±II)
(metoda bezpośrednia)
A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
I. Wpływy
1. Sprzedaż
2. Inne wpływy z działalności operacyjnej
II. Wydatki
1. Dostawy i usługi
2. Wynagrodzenia netto
3. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz inne świadczenia
4. Podatki i opłaty o charakterze publicznoprawnym
5. Inne wydatki operacyjne
III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I-II)
(metoda pośrednia/bezpośrednia)
B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
I. Wpływy
1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
3. Z aktywów finansowych, w tym:
a) w jednostkach powiązanych
b) w pozostałych jednostkach
- zbycie aktywów finansowych,
- dywidendy i udziały w zyskach
- spłata udzielonych pożyczek długoterminowych
- odsetki
- inne wpływy z aktywów finansowych
4. Inne wpływy inwestycyjne
II. Wydatki
1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
2. Inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
3. Na aktywa finansowe, w tym:
a) w jednostkach powiązanych
b) w pozostałych jednostkach
- nabycie aktywów finansowych
- udzielone pożyczki długoterminowe
4. Inne wydatki inwestycyjne
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II)
C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
I. Wpływy
1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału
2. Kredyty i pożyczki
3. Emisja dłużnych papierów wartościowych
4. Inne wpływy finansowe
II. Wydatki
1. Nabycie udziałów (akcji) własnych
2. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli
3. Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku
4. Spłaty kredytów i pożyczek
5. Wykup dłużnych papierów wartościowych
6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych
7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego
8. Odsetki
9. Inne wydatki finansowe
III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II)
D. Przepływy pieniężne netto, razem (A.III±B.III±C.III)
E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym:
- zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic kursowych
F. Środki pieniężne na początek okresu
G. Środki pieniężne na koniec okresu (F±D), w tym:
- o ograniczonej możliwości dysponowania
ROZDZIAŁ 2
Charakterystyka działalności Wawel S.A.
2.1. Rys historyczny
Wawel Spółka Akcyjna mieści się w Krakowie przy ulicy Władysława Warneńczyka 14. Spółka jest zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym
prowadzonym przez Sąd Rejonowy dla Krakowa - Śródmieścia XI Wydział Gospodarczy w Krakowie pod numerem 14525.
Obecna nazwa firmy Wawel S.A. istnieje od 2005 jednak historia tego zakładu zaczyna się od 1898 roku.
Założycielem był czeladnik Adam Piasecki, który założył firmę cukierniczą produkującą czekoladę. Początkowo zatrudniał 5 pracowników. Dzięki
bardzo dobrej jakości swoich wyrobów zyskuje klientów, na taką skalę, że otwiera filię w ówczesnym Hotelu Drezdeńskim.
W roku 1907 firma cukiernicza liczy już około 45 pracowników oraz zostaje wyposażona w maszynę do wyrobu czekolady twardej. Trzy lata później A.
Piasecki zakłada Fabrykę czekolady pod nazwą „A.Piasecki". Zatrudnia dodatkowych pracowników i kupuje budynek na cele fabryczne.
Produkcja czekolady idzie pełną parą i w roku 1914 oferuje szeroki asortyment. Uznany cukiernik prowadzi szeroką kampanię reklamowa oraz
zatrudnia szwajcarskiego mistrza cukierniczego, który szkoli pracowników i wprowadza nowe receptury. Także swój sklep firmowy założył.
Nowy rozdział działalności A. Piaseckiego zostaje rozpoczęty w dniu powołania spółki akcyjnej 28.IX.1920 r. podpisany przez założycieli. Statut
spółki zatwierdza Ministerstwo Skarbu oraz Ministerstwo Przemysłu i Handlu. Fabryka staje się jednym
z największych zakładów w Polsce tej specjalności.
Dla zaspokojenia rosnącego popytu zakłada kolejną fabrykę w centrum Krakowa
w 1923r. W tym czasie też eksportuje karmelki do Stanów Zjednoczonych i czekoladę do Mandżurii. Warto dodać, że Piasecki swoją wiedzę i
doświadczenie przekazuje kolejnym pokoleniom cukierników.
1 stycznia 1951 roku powstają Zakłady Przemysłu Cukierniczego Wawel. Trzy konkurujące wcześniej ze sobą zakłady (A. Piasecki, Suchard i
Pischinger) łączą się
w jedną, państwową firmę. Zachowują odrębne profile produkcyjne. Jednak w 1992r. następuje prywatyzacja i zmienia się nazwa na Zakłady
Przemysłu Cukierniczego
Wawel S.A.
We wrześniu 1997 firma przekształca się w spółkę publiczną. Komisja Papierów Wartościowych i Giełd dopuszcza akcje spółki do obrotu
publicznego.
W latach 2004 - 2006 w Dobczycach powstawał nowoczesny zakład spełniający wszelkie standardy wymagane przy produkcji żywności. Cały proces
inwestycyjny obejmował m.in. budowę nowoczesnej hali produkcyjnej wraz z montażem
i uruchomieniem wszystkich linii produkcyjnych, budowę magazynu surowców wyposażonego w narzędzia ułatwiające rozładunek surowców oraz ich
transport na halę produkcyjną, magazynu dystrybucyjnego z całym zapleczem logistycznym, komputerowym śledzeniem partii, systemem wysokiego
składowania itp. Koszt całej inwestycji wyniósł ponad 100 milionów złotych .
Obecną strukturę akcjonariatu Wawel S.A przedstawia poniższa tabela 2.1.
Tabela 2.1. Struktura akcjonariatu spółki Wawel w roku 2010
Wyszczególnienie Hosta International AG z siedzibą w Münchenstein (Szwajcaria) Amplico OFE Pozostali
Razem
Liczba akcji 781 761 199 741 518 253 1 499 755
Procent udziału w kapitale akcyjnym 52,13 13,32 34,55 100,00
Liczba głosów na WZA 781 761 199 741 488 274 1 499 755
% głosów na WZA 52,13 13,32 34,55 100,00
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wawel S.A.
W latach 2007-2009 w stosunku do roku 2010 w Hosta International AG nie odnotowano zmian, jedynie w dwóch pozostałych niewielkie. W związku
z tym, zrezygnowano z przedstawienia danych z tego okresu.
2.2. Zasoby ludzkie
Mimo, że popyt na wyroby cukiernicze wykazuje tendencję rosnącą nastąpił spadek zatrudnienia w firmie w roku 2009. Struktura zatrudnienia zmieniła
się w wyniku ulepszania technologicznego produkcji w celu zmniejszenia kosztów. Na dzień 31.12.2009r. w Wawel S.A zatrudnionych było ogółem
698 pracowników tj. o 35 osób mniej niż w roku poprzednim i o 28 osoby mniej niż w 2007 roku, przy zwiększonej jednocześnie produkcji. Zmiany
ilości zatrudnionych przedstawia tabela 2.2.
Tabela 2.2. Struktura zatrudnienia Wawel S.A. w latach 2007 - 2009
Wyszczególnienie Przeciętna liczba zatrudnionych
w 2009 r. Przeciętna liczba zatrudnionych
w 2008 r. Przeciętna liczba zatrudnionych
w 2007 r.
Ogółem, z tego: 698 733 726
- pracownicy na stanowiskach robotniczych 394 427 433
- pracownicy administracyjni 277 281 265
- osoby korzystające z urlopów wychowawczych lub bezpłatnych 27 25 28
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przedsiębiorstwa Wawel S.A.
2.3. Struktura organizacyjna
Struktura organizacyjna Spółki opiera się na strukturze uzgodnionej w 1920 roku
z późniejszymi zmianami. Strukturę organizacyjną Wawel S.A. przedstawia rysunek 2.1.
Rysunek 2.1. Struktura organizacyjna Wawel S.A.
Źródło: Opracowanie na podstawie materiałów firmy Wawel S.A
W latach 2007 - 2009 skład zarządu spółki nie zmienił się i przedstawia się następująco:
Prezes Zarządu - Dariusz Orłowski
Członek Zarządu - Dyrektor Produkcji - Wojciech Winkel
Natomiast w Radzie Nadzorczej nastąpiły zmiany w badanym okresie, które przedstawia tabela 2.3.
Tabela 2.3. Historia zmian składu rady nadzorczej w latach 2007 - 2009 firmy Wawel S.A.
FUNKCJA 2007 2008 2009
Przewodniczący RN
Wiceprzewodniczący
Sekretarz RN
Eugeniusz Małek Eugeniusz Małek Hermann Opferkuch
Nicole Richter Nicole Richter Eugeniusz Małek
Paweł Bałaga Paweł Bałaga Paweł Bałaga
Członek RN
Hermann Opferkuch
Członek RN
Szwarc Andrzej Szwarc Andrzej Köhnlein Christoph
Hermann Opferkuch Nicole Richter
Członek RN
- - Paweł Brukszo,
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych Wawel S.A. za lata 2007 - 2009.
2.4. Przedmiot działalności Spółki
Wawel S.A. jest nowoczesnym zakładem specjalizującym się w wyroby cukiernicze
o najwyższej jakości, opartej na wysokogatunkowych surowcach naturalnych krajowych
i importowanych. Spółka dąży nie tylko do utrzymania tradycyjnie produkowanych asortymentów, ale także wprowadza nowe wyroby.
Przedmiotem działalności jednostki jest:
produkcja kakao, czekolady, wyrobów cukierniczych;
produkcja artykułów żywnościowych
przetwórstwo artykułów żywnościowych
Od blisko stu lat w ofercie spółki znajdują się batony Danusia, czekoladki Kasztanki
i Buławka (pralinki), czy czekolada Gorzka Krakowska. Oprócz tych tradycyjnych produktów Wawel proponuje także bombonierki, czekoladki
nadziewane, wafle, karmelki, cukierki w czekoladzie, wyroby bez cukru z linii Lekka, kakao, owoce kandyzowane
w czekoladzie. Oferta firmy jest ciągle ulepszana i modyfikowana, w celu dostosowania sie do zmieniających sie tendencji na rynku. W odpowiedzi na
zapotrzebowanie rynku przygotowuje także specjalne oferty na wyjątkowe okazje - np. Dzień Matki. Spośród wyżej wymienionych grup wyrobów do
najlepiej sprzedających sie asortymentów należą: czekoladki „Kasztanki" „Malaga", „Tiki taki", cukierki w czekoladzie
„Mieszanka krakowska", „Michałki zamkowe", „Marcepan w czekoladzie, karmelki „Raczki", „Fistaszkowe",
„Kukułka".
Spółka prowadzi działalność polegającą na produkcji i sprzedaży wyrobów cukierniczych w podziale na segmenty rynku zbytu z rozróżnieniem
produkcji krajowej
i eksportowej. Prawie 94% wyrobów kierowana jest na rynek polski.
Największym dystrybutorem są obecnie dla spółki sieci handlowe, mimo że w latach poprzednich dominowała sprzedaż hurtowa.
2.5. Charakterystyka rynku, na jakim działa spółka
Połączenie słodyczy ze smakiem ziarna kakaowego to kompozycja wzbudzająca chyba największe emocje i najlepiej trafiająca w gusty
konsumentów. Wielkość rynku samych słodyczy czekoladowych to trzy czwarte całego rynku słodyczy. Według danych Wawel S.A. wartość sprzedaży
na tym rynku wynosi około 18 mld zł. Rynek ten urósł
w omawianym okresie o 3,9% w ujęciu ilościowym i o 9% w wartościowym.
Wśród sklepów spożywczych największe znaczenie mają po kolei sklepy średnie, małe
i duże, jednak to te ostatnie niedawno zwiększyły swój udział, sklepy małe i średnie odnotowały minimalny spadek. Zdecydowanie mniejsze znaczenie
w dystrybucji słodyczy czekoladowych mają sklepy winno-cukiernicze i kioski z udziałami w sprzedaży kategorii nieprzekraczającymi łącznie 3%.
Poza formą produktu, rynek czekolady przedstawia całą masę odmian smakowych
i gatunkowych. Od czekolad deserowych, poprzez mleczne, aż po ciekawe czekolady białe. Z różnymi dodatkami - od popularnych orzechów,
rodzynek i migdałów, aż po wyrafinowane „strzelające cukierki", czy czekoladę z ryżem. Czekolady występują
w dziesiątkach odmian z nadzieniem, zarówno alkoholowym, jak i bakaliowym czy owocowym. Nie można także nie wspomnieć o zyskujących na
popularności odmianach bąbelkowych, gdzie w procesie produkcji czekolada zostaje napowietrzona i w rezultacie tworzona jest nowa, bardziej
delikatna konsystencja produktu. Co jednak ciekawe, królowa słodyczy, czyli czekolada nie jest bynajmniej liderem kategorii - pod względem udziału
w wartości sprzedaży zajmuje dopiero trzecie miejsce. Udział ten wynosi obecnie 27,6%
i w ostatnim okresie minimalnie zmniejszył się o 0,5%. Zmiany w strukturze dystrybucji wskazują na rosnące znaczenie supermarketów i dużych
sklepów spożywczych przy nieznacznym spadku udziałów hipermarketów oraz sklepów małych i średnich.
Praliny to druga pod względem udziału w kategorii grupa słodyczy czekoladowych. Ubiegły rok można by żartobliwie nazwać rokiem pralin, gdyż
sprzedaż tej grupy rosła zdecydowanie najszybciej - w tempie ponad 13%, podczas gdy cała kategoria rosła
w tempie 9%. Udział pralin w rezultacie wyniósł 28,5% a zatem nieznacznie wyprzedził udział czekolady. Nieco inaczej jest ze strukturą ilościową, w
tym ujęciu więcej sprzedaje się czekolady niż pralin. Większość obrotów tej kategorii generują sklepy wielko powierzchniowe, gdzie dokonywanych
jest 60,4% zakupu pralin. Planowy charakter zakupu podkreśla również udział hipermarketów wynoszący aż 22,4% czyli najwięcej
z omawianych kategorii. Wyraźnie pokazuje to, że zakup pralin jest planowany z dużym wyprzedzeniem.
Na rynku można wydzielić trzy grupy podmiotów - globalne koncerny
z międzynarodowymi markami, uznane polskie marki z wieloletnią tradycją, które często należą do zachodnich firm oraz prężne rodzime firmy, które
od kilkunastu lat
z powodzeniem radzą sobie na tym trudnym i zatłoczonym rynku. Pierwsze, związane
z czekoladowymi słodkościami, skojarzenia konsumenta kierują się ku takim uznanym markom, jak Wedel, Wawel czy Goplana.
Charakterystyczna dla rynku słodyczy jest znaczna sezonowość sprzedaży. Największy popyt pojawia się w miesiącach jesienno-zimowych. Latem
spada sprzedaż wyrobów czekoladowych ze względu na wysokie temperatury, które nie sprzyjają ich przechowywaniu, a dodatkowo konsumenci
przerzucają się na produkty sezonowe, głownie na lody i batony lodowe. Sezonowość wzmacniana jest przez układ kalendarzowy świąt (grudzień i
wiosna) oraz innych okazji (walentynki, komunie). W okresach tych popyt na czekoladki, bombonierki i inne słodycze, traktowane jako produkty
luksusowe, znacznie wzrasta.
Branża spożywcza, a sektor słodyczy w szczególności, wydają się być odporne na kryzys. Tłumaczy się to efektem „słodzenia kryzysu",
polegającym na tym, że konsumenci ograniczają zakupy dóbr trwałego użytku takich jak ubrania, elektronika itp., a w zamian za to wydają większe
kwoty na drobne słodycze. Trudno jednak przewidzieć, czy przedłużający się kryzys nie spowoduje ograniczenia wydatków także w tym segmencie.
Istotne znaczenie dla działalności producentów słodyczy mają ceny surowców. Sytuacja na rynku surowcowym jest obecnie znacznie gorsza niż w
poprzednich latach, ale ulega pewnej poprawie, co pozwala oczekiwać, że przełoży się to również na lepsze wyniki producentów słodyczy.
Podstawowymi surowcami wykorzystywanymi przy ich produkcji jest kakao, cukier, których ceny zaczęły dynamicznie rosnąć. Mimo, że bieżące
notowania odbiegają już nieco od rekordowych poziomów cen tych produktów w 2009 roku, jednak ryzyko dalszego wzrostu jest realne. Wyższe ceny
zakupu surowca oznaczałyby wyższe koszty produkcji, co nie koniecznie uda się przerzucić na odbiorców
i będzie negatywnie wpływać na uzyskiwane marże. Dla cen surowców duże znaczenie ma także kurs walutowy. Osłabienie polskiej waluty powoduje
droższe zakupy kakao.
Wawel pozostaje importerem netto, czyli posiada ekspozycję na osłabienie polskiej waluty - silniejszy złoty korzystnie wpływa na wyniki Spółki. Mimo
wspomnianych powyżej czynników, sytuacja Wawelu, uwzględniająca pozycję na rynku oraz wyniki finansowe, przedstawia się bardzo korzystnie i
pozwala oczekiwać stabilnego wzrostu
w kolejnych latach.
2.6. Otoczenie konkurencyjne spółki
Sektor cukierniczy w Polsce rozproszony jest pomiędzy światowych gigantów produkcyjnych a spółki krajowe. W tych ostatnich jednak tylko kilka
może ze sobą konkurować i w widoczny sposób korzystać z rynkowych udziałów.
Na warszawskiej GPW notowane są dwie spółki będące bezpośrednim konkurentem Wawelu. Są to Mieszko oraz Jutrzenka. Pierwsza z nich jest
podmiotem
o zbliżonej wielkości pod względem osiąganych przychodów, natomiast Jutrzenka, działająca w oparciu o szerszy asortyment jest spółką około
dwukrotnie większą. Jeżeli chodzi o zakres działalności, to jest on zbieżny w tych trzech spółkach, przy czym występują tu pewne różnice. Jutrzenka,
oprócz rynku słodyczy, jest aktywna na rynku napojów oraz w segmencie kulinarnym (bakalie, przyprawy), natomiast Mieszko nie zajmuje się
produkcją czekolady w tabliczkach, która jest znaczącym źródłem przychodów pozostałych spółek. Jak widać ich asortyment nieznacznie sie różni.
Najbardziej nastawionym na sprzedaż wyrobów czekoladowych jest Wawel - prawie 75%.
Ogólna analiza spółek przedstawia Wawel S.A. na tle konkurentów bardzo korzystnie. W zasadzie pod każdym względem Wawel charakteryzuje się
najlepszymi wskaźnikami - zarówno pod względem uzyskiwanej rentowności, jak również wskaźników zadłużenia oraz rotacji kapitału obrotowego.
Pozwala to bardzo wysoko ocenić pozycję Spółki i jej sytuację finansową na tle konkurencji .
ROZDZIAŁ 3
Analiza sprawozdań finansowych
3.1. Analiza sytuacji majątkowej w oparciu o aktywa bilansu
Zasoby majątkowe, to kontrolowane przez jednostkę aktywa o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które
spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Aktywa, to te zasoby majątkowe, nad którymi jednostka sprawuje kontrolę, i
które służą jej do osiągania korzyści w formie dopływu gotówki lub jej ekwiwalentów oraz zabezpieczenia pretensji wierzycieli.
W strukturze aktywów wyróżnia się jej dwie grupy: aktywa trwałe i aktywa obrotowe. Ich rola w procesie osiągania gotówki nie jest jednakowa.
Aktywa trwałe zaangażowane są w przedsiębiorstwie na okres powyżej 1 roku, zatem są mało elastyczne. Aktywa trwałe obciążone są dużym
ryzykiem, gdyż nakłady na inwestycje ponoszone są przed rozpoczęciem lub w momencie ich rozpoczęcia i nigdy nie ma pewności czy zwrot
z bieżących wpływów działalności gospodarczej pokryje poniesione wydatki na tę inwestycje.
W przeciwieństwie do aktywów trwałych, które spełniają pośrednią rolę w procesie osiągania gotówki, aktywa obrotowe uczestniczą w nim w sposób
bezpośredni. Wchodzą one do procesu gospodarczego i tam też podlegają stałym przemianom oraz wymianom, przynosząc nadwyżkę środków
pieniężnych. Czas przebywania poszczególnych zasobów aktywów obrotowych jest uzależniony od charakteru procesu produkcyjnego, terminowości
regulowania rozrachunków itd. Z reguły czas ten jest względnie krótki. Rozchód zasobów majątkowych musi być uzupełniony odpowiednim
przychodem, co stwarza możliwość ciągłego dostosowywania wielkości tych składników do stopnia wykorzystywanych zdolności produkcyjnych.
Ryzyko inwestycyjne występujące przy angażowaniu aktywów obrotowych jest o wiele mniejsze niż w przypadku zastosowania aktywów trwałych, a
ponadto w zależności od jego struktury znacznie zróżnicowane.
Zarządzanie aktywami - z punktu widzenia osiągania wyznaczonych celów gospodarczych - wymaga ustalenia i utrzymywania optymalnej ich
struktury, tj. pożądanej proporcji różnego typu aktywów, a głównie stosunku aktywów trwałych i aktywów obrotowych. Wzajemna relacja między
aktywami trwałymi a aktywami obrotowymi, stanowi wielkość zróżnicowaną, która zależy od rodzaju przedsiębiorstwa. Wymieniona relacja ilustruje
płynność majątkową - bilansową. Im więcej środków ulokowanych jest
w aktywach obrotowych (płynnych), tym są one łatwiejsze do zaangażowania
w działalności gospodarczej i w ten sposób przedsiębiorstwo posiada większą płynność majątkowo - bilansową.
Istota i funkcje aktywów trwałych i obrotowych powodują, że podstawowym celem wstępnej oceny aktywów bilansu jest ogólne zbadanie zmian
zachodzących w aktywach ogółem oraz wzajemnych relacji pomiędzy aktywami trwałymi a aktywami obrotowymi oraz w strukturze poszczególnych
składników w obu wymienionych grupach zasobów.
W ramach wstępnej oceny przedmiotem badania jest również prowadzona przez jednostkę polityka inwestycyjna oraz powiązane z nią ryzyko
operacyjne.
W analizie sytuacji majątkowej znaczną użyteczność ma sporządzony bilans analityczny, który zawiera indeksy dynamiki i wskaźniki struktury. Dużą
wartość poznawcza mają indeksy dynamiki, ich wielkość dodatnia oznacza rozwój przedsiębiorstwa oraz powiększenie zdolności produkcyjnych,
natomiast ujemna świadczy o zawężeniu działalności oraz ograniczeniu posiadanych zdolności produkcyjnych. Wskaźniki struktury z kolei wyrażają
stosunek procentowy poszczególnych grup zasobów aktywów do ich łącznej wartości. Pozwala to na zbadanie relacji zachodzących
w wewnętrznej strukturze zasobów. Wyróżnia się dwa znaczące wskaźniki struktury :
wskaźnik struktury aktywów trwałych:
wskaźnik struktury aktywów obrotowych:
Kiedy udział majątku trwałego w majątku całkowitym jest wysoki, to:
majątek przedsiębiorstwa jest mało elastyczny, ponieważ jego zdolność dostosowawcza do zmian otoczenia jest niska,
majątek przedsiębiorstwa jest ryzykowny w przypadku zmian sytuacji rynkowych,
taki majątek kreuje wysokie koszty stałe w postaci kosztów amortyzacji,
relatywnie niska jest zdolność majątku.
Struktura majątku zdominowana przez majątek obrotowy jest na ogół dla przedsiębiorstwa korzystniejsza, ponieważ majątek ten:
w większym stopniu wpływa na wzrost przychodów za sprzedaży i poprawę obrotowości majątku,
przyczynia się do wzrostu zysku ze sprzedaży,
poprawia płynność finansową przedsiębiorstwa,
stwarza lepsze możliwości dostosowania majątku do potrzeb rynku, czyli jest to majątek o większej elastyczności i mniejszym ryzyku .
W badaniach sytuacji majątkowej wykorzystuje się także wskaźniki będące relacjami jednych pozycji aktywów do innych pozycji aktywów. Wyróżnia
się tu wskaźnik struktury aktywów:
Powyższy współczynnik stanowi syntetyczną miarę stopnia elastyczności przedsiębiorstwa. Wielkość tego wskaźnika o przekraczającym poziomie
100% informuje o znacznym stopniu unieruchomienia aktywów wysokich kosztach stałych i małej elastyczności firmy, która w wypadku wystąpienia
obniżenia zapotrzebowania odbiorców na wytwarzane produkty lub narastającej konkurencji ze strony dotychczasowych producentów, również
pojawienie się na rynku substytutów może powodować obniżenie rentowności, a nawet powstanie straty .
Analizę zmian majątku w ujęciu relatywnym najpierw dokonuję się w czasie. Punktem wyjścia jest obliczenie wskaźnika dynamiki majątku
całkowitego przedsiębiorstwa za pomocą wzoru:
Wartość tego wskaźnika wyższa od 100% świadczy o powiększeniu zasobów majątku przedsiębiorstwa w rozpatrywanych okresach, natomiast jeżeli
jego wartość jest niższa niż 100%, mamy wówczas do czynienia ze zmniejszeniem się tych zasobów.
Uzupełnieniem wskaźnika dynamiki majątku całkowitego są wskaźniki dynamiki majątku trwałego oraz wskaźniki dynamiki majątku obrotowego:
Cząstkowe wskaźniki dynamiki informują o sile i kierunkach zmian w poszczególnych grupach majątku i o ich wpływie na wskaźnik dynamiki całego
majątku przedsiębiorstwa .
Spółka Wawel S.A. przyjęła datę 01.01.2008r. przejścia na Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej. W związku z tym, dane do
analizy sytuacji majątkowej będą przedstawione w dwóch okresach porównawczych: 2007-2008 oraz 2008-2009. Kształtowanie się aktywów w latach
2007-2008 przedstawiono w tabeli 3.1.1, natomiast w latach 2008-2009 przekształcone zgodnie z MSSF w tabeli 3.1.2.
Dokonano także próby porównań dla roku 2008 z danych z obu poniższych tabel.
Tabela 3.1.1. Kształtowanie się aktywów w firmie Wawel S.A. w latach 2007-2008
(w tysiącach zł)
WYSZCZEGÓLNIENIE 2007 2008
A. Aktywa trwałe 131 414 138 552
I. Wartości niematerialne i prawne 2 507 2007
123 125 130 652
III. Inwestycje długoterminowe 3 906 3 906
IV. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 1 876 1987
B. Aktywa obrotowe 78 605 87 728
I. Zapasy 17 372 18 577
II. Należności krótkoterminowe 59 947 68 263
III. Inwestycje krótkoterminowe 1 000 557
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
286 331
Aktywa razem 210 019 226 280
Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych firmy Wawel S.A.
Analizując zmiany bezwzględne majątku całkowitego i w jego podstawowych grupach majątkowych można zauważyć, iż przyrost majątku całkowitego
w badanym okresie wyniósł 16 261 tys. zł, na co zasadniczy wpływ miał przyrost majątku obrotowego, którego wartość wzrosła o 9 123 tys. zł.
Natomiast majątek trwały wzrósł o 7 138 tys. zł.
Zaobserwowano, że największy udział w aktywach trwałych należy do rzeczowych aktywach trwałych, najmniejszy - długoterminowe rozliczenia
międzyokresowe.
W aktywach obrotowych dominują należności krótkoterminowe. Podobnie jak w majątku trwałym, również w obrotowym niewielki wpływ na jego
wielkość mają krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
Tabela 3.1.2. Kształtowanie się aktywów w firmie Wawel S.A. w latach 2008-2009
(w tysiącach zł)
A. Aktywa trwałe 143 515 135 462
I. Wartości niematerialne i prawne 3 369 3 055
132 602 125 387
III. Należności długoterminowe 0 35
IV. Udziały w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności 4 496 4 596
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
3 048 2 389
B. Aktywa obrotowe 87 128 115 451
I. Zapasy 18 577 20 326
II. Należności krótkoterminowe 68 043 85 159
III. Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 177 9 598
331 368
Aktywa razem 230 643 250 913
Analizując zmiany bezwzględne majątku całkowitego i jego podstawowych grupach majątkowych można zauważyć, iż przyrost majątku całkowitego
w badanym okresie wyniósł 20 270 tys. zł, na co zasadniczy wpływ miał przyrost majątku obrotowego, którego wartość wzrosła o 28 323 tys. zł. Mimo,
że majątek trwały zmniejszył się o 8 053 tys. zł. W roku 2009 pojawiły się należności o wartości 35 tys. zł. Największy udział
w aktywach trwałych należy do rzeczowych aktywach trwałych, najmniejszy - należności długoterminowe. W aktywach obrotowych dominują
należności krótkoterminowe. Podobnie jak w majątku trwałym, również w obrotowym niewielki wpływ na jego wielkość mają krótkoterminowe
rozliczenia międzyokresowe.
Analizując dane z powyższych tabel zauważono, że sporządzając bilans zgodnie
z MSSF jego składniki są wyższe. Aktywa trwałe wzrosły o 4 963 tys. zł, aktywa obrotowe o 8 523 tys. zł. Również nie wszystkie składniki bilansu
pokrywają się. Według UoR są to pozycje: Inwestycje długoterminowe, Inwestycje krótkoterminowe. Natomiast zgodnie
z MSSF to: Udziały w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności, Środki pieniężne i ich ekwiwalenty.
Na podstawie danych zawartych w tabeli 3.1.1. oraz 3.1.2. dokonano obliczeń wskaźników struktury i dynamiki majątku badanej jednostki
gospodarczej. Wyniki przedstawiono w dwóch wcześniej wspomnianych okresach, w tabeli 3.2.1. oraz 3.2.2.
Tabela 3.2.1. Kształtowanie się struktury i dynamiki majątku firmy WAWEL S.A.
w latach 2007-2008
WYSZCZEGÓLNIENIE STRUKTURA (w %) DYNAMIKA (w %)
2007 2008 2008 (2007=100)
A. Aktywa trwałe 62,57 61,23 +5,43
I. Wartości niematerialne i prawne 1,19 0,89 -19,94
58,63 57,74 +6,11
III. Inwestycje długoterminowe 1,86 1,73 0
IV. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
0,89 0,88 +5,92
B. Aktywa obrotowe 37,43 37,78 +11,61
I. Zapasy 8,27 8,05 +6,94
II. Należności krótkoterminowe 28,54 29,5 +13,83
III. Inwestycje krótkoterminowe 0,48 0,25 -44,30
0,14 0,14 +15,74
Aktywa razem 100 100 +7,74
W badanym okresie wartość posiadanego majątku wzrosła o 7,74%.
Na koniec roku 2008 dominującą pozycją w aktywach są aktywa trwałe
stanowiące 61,23%, a aktywa obrotowe to 37,78%. W roku poprzednim aktywa trwałe stanowiły 62,57% a aktywa obrotowe - 37,43% majątku. Zatem
aktywa trwałe wzrosły o 5,43%, a aktywa obrotowe
o 11,61%.
W aktywach trwałych dominującą pozycją są rzeczowe aktywa trwałe, które stanowią w roku 2008 - 57,74%, a w roku 2007 - 58,63%, ostatecznie
dało to wzrost o 6,11%
w porównaniu z rokiem poprzednim.
W aktywach obrotowych dominującą pozycją są należności krótkoterminowe, które stanowią w roku 2008 - 29,5%, a w 2007 roku - 28,54%. W
badanym okresie wzrosły
o 13,83%. W ciągu badanego okresu znacząco spadła wartość inwestycji krótkoterminowych o 44,30%, jednak jako niewielki wskaźnik struktury nie
wpłynął na wielkość aktywów.
w latach 2008-2009
2008 2009 2008 (2007=100)
A. Aktywa trwałe 62,22 53,99 -5,61
I. Wartości niematerialne i prawne 1,46 1,22 -9,32
57,49 49,97 -5,44
III. Należności długoterminowe 0 0,01 +
IV. Udziały w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności 1,95 1,83 +2,22
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
1,32 0,95 -21,62
B. Aktywa obrotowe 37,78 46,01 +32,51
I. Zapasy 8,05 8,1 +9,42
II. Należności krótkoterminowe 29,55 33,94 +25,16
III. Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 0,08 3,83 +5322,60
0,14 0,15 +11,18
Aktywa razem 100 100 +8,79
Wskaźniki relacji majątku spółki Wawel S.A. zawarte są w tabeli 3.3.
Tabela 3.3. Wskaźniki relacji majątku firmy Wawel S.A. w latach 2007- 2009
WYSZCZEGÓLNIENIE WSKAŹNIKI RELACJI
2007
2008 2009
Wskaźnik unieruchomienia majątku:
- według UoR
- zgodnie z MSSF
1,67
1,57
1,65
1,17
Z powyższych tabel wynika, iż w latach 2007-2009 majątek trwały spółki był wyższy od majątku obrotowego. Wraz ze spadkiem udziału trwałych
składników majątku
w majątku całkowitym badanej spółki, zmniejsza się ryzyko inwestycyjne związane
z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wzrost udziału aktywów obrotowych
w aktywach całkowitych wiąże się ze wzrostem elastyczności. Potwierdzają to również obliczone wskaźniki relacji majątku trwałego do majątku
obrotowego, których wielkość w trzech latach badanego okresu spadła z poziomu 1,67 do 1,17. Świadczy to o poprawie sytuacji spółki.
3.2. Analiza sytuacji kapitałowej na podstawie pasywów bilansu
Struktura pasywów bilansu odzwierciedla pochodzenie aktywów, czyli źródła ich finansowania. Kapitał zakładowy w spółkach kapitałowych jest
kapitałem własnym, który uzupełnia się o tworzone rezerwy i dodatkowe kapitały gromadzone w formie dalszych emisji akcji oraz pozyskane kapitały
obce (kredyty, obligacje). Zbyt wysokie zwiększenie kapitałów (kapitału własnego i kapitału obcego) może prowadzić do tzw. rozwodnienia kapitałów,
co powoduje obniżenie stopnia ich rentowności.
Struktura źródeł finansowania zależy między innymi od koniunktury a także od polityki finansowej przedsiębiorstwa (konserwatywna, agresywna). W
polityce konserwatywnej dominującym źródłem finansowania zasobów przedsiębiorstwa jest kapitał własny, natomiast w przypadku polityki
agresywnej głównym elementem
w strukturze finansowej są obce źródła finansowania. W przedsiębiorstwie w którym dominuje kapitał własny obarczone jest małym ryzykiem, ale
korzyści właściciele również mogą mieć mniejsze. Jednak jeżeli dominuje kapitał obcy wówczas ryzyko finansowe firmy wzrasta, ale i rentowność
może być wyższa .
Ze względu na brak zgodności co do istoty kapitału wyróżnia się trzy grupy definicji, jako sumę :
kapitału własnego i kapitału obcego długoterminowego
kapitału własnego, kapitału obcego długoterminowego i krótkoterminowego oprocentowanego
pasywów, co powoduje, że kapitały utożsamiane są ze źródłami finansowania
Struktura finansowa wynikająca z pasywów bilansu daje obraz podstawy finansowej, na której oparta jest działalność przedsiębiorstwa. Dlatego też
punktem wyjściowym analizy kapitałów jest rozpatrzenie ich wielkości i zmian w czasie. Ocena wielkości przede wszystkim odnosi się do
poszczególnych grup kapitałów, których wielkość powinna być skorelowana z wielkością odpowiednich grup majątku. Czyli dużym zasobom majątku
trwałego powinny odpowiadać stosownej wielkości kapitały własne. Jeżeli natomiast
w strukturze majątku dominuje majątek obrotowy, to w strukturze majątku kapitałów większy udział mogą mieć kapitały obce.
Oprócz wielkości istotna jest też znajomość zmiany kapitałów w czasie. Do oceny ogólnych zmian kapitałów wykorzystuje się wskaźnik dynamiki
kapitałów całkowitych. Oblicza się go następująco:
Tak obliczony wskaźnik dynamiki wskazuje na kierunek i rozmiary zmian
w kapitałach przedsiębiorstwa. Jeżeli jest on wyższy od 100% informuje o wzroście wielkości kapitałów w czasie. Jeżeli natomiast jest niższy niż
100%, wówczas świadczy
o zmniejszeniu kapitałów rozpatrywanego okresu w porównaniu z okresem poprzednim.
Szczegółowa ocena zmian w kapitale zawiera wskaźniki dynamiki kapitałów własnych i kapitałów obcych. Wskaźniki te oblicza się następująco:
Obliczone wskaźniki dynamiki poszczególnych grup kapitałów należy porównać ze sobą i ze wskaźnikami dynamiki kapitałów całkowitych. Gdy
dynamika kapitałów własnych jest silniejsza od dynamiki kapitałów obcych, świadczy to o pozytywnych zmianach kapitałowych, gdyż prowadzi to do
wzrostu ich udziału w strukturze kapitałów
i do wzmocnienia pozycji kapitałowej przedsiębiorstwa. Jeżeli oba wskaźniki wzrastają
w jednakowym stopniu, to struktura kapitałów nie ulega zmianie. Natomiast jeżeli wykazują zróżnicowaną dynamikę, to struktura kapitałów wzrasta na
korzyść kapitałów
o wyższym wskaźniku dynamiki.
W analizie kapitałów przedsiębiorstwa niezbędna jest również analiza ich struktury. Struktura ukazuje udział procentowy poszczególnych źródeł w
finansowaniu majątku przedsiębiorstwa.
Celem analizy struktury kapitałów jest:
ustalenie zakresu finansowania majątku własnymi źródłami
określenie stopnia zadłużenia przedsiębiorstwa
ocena prawidłowości sfinansowania majątku
wskazanie skali ryzyka finansowego z tytułu zaangażowania kapitałów obcych oraz na zdolność przedsiębiorstwa do kontynuowania działalności w
przyszłości.
Do podstawowych wskaźników struktury pasywów zalicza się wskaźniki udziału kapitałów własnych i kapitałów obcych w kapitale całkowitym.
Wskaźnik udziału kapitałów własnych w kapitałach całkowitych wyraża stopień samofinansowania przedsiębiorstwa. Wskaźnik udziału kapitałów
obcych informuje natomiast o rozmiarach zadłużenia przedsiębiorstwa i sygnalizuje jednocześnie o ryzyku związanym z zaciągnięciem długów.
Wysoki udział kapitałów własnych w ogólnej sumie pasywów świadczy o mocnych podstawach finansowych firmy oraz o jego niezależności od
kapitałów obcych. Im większy jest udział kapitału własnego, tym lepiej chronieni są wierzyciele przed poniesieniem strat, które w pierwszej kolejności
pokrywane są
z kapitałów własnych.
Wskaźnik udziałów kapitałów obcych informuje poziomie ogólnego zadłużenia przedsiębiorstwa oraz o wynikającym z tego tytułu ryzyku
finansowym. Występowanie kapitału obcego jest zjawiskiem koniecznym, gdyż prowadzi to do wzrostu rentowności kapitału własnego.
W bardziej szczegółowej analizie struktury kapitałów uwzględnia się poszczególne składniki kapitałów własnych i kapitałów obcych w kapitałach
całkowitych. Podstawowe znaczenie w analizie struktury kapitałów własnych ma udział kapitału podstawowego.
W ocenie struktury źródeł finansowania należy wyodrębnić udział zobowiązań długoterminowych i zobowiązań bieżących w kapitale obcym.
Wskaźniki te oblicza się następująco:
Pozytywnym zjawiskiem w strukturze kapitałów obcych jest relatywnie wysoki udział kapitału (zobowiązań) długoterminowego. Ze względu na okres
zobowiązania długoterminowe są symptomem bezpieczeństwa finansowego firmy. Kapitał ten przeznaczony może być na finansowanie potrzeb o
charakterze stałym (aktywa trwałe),
a jego nadwyżki na finansowanie potrzeb bieżących (aktywa obrotowe). Należy pamiętać, że kapitał obcy długoterminowy wraz z kapitałem własnym
tworzą kapitał stały .
Wskaźniki relacji są uzupełnieniem wskaźników struktury, które wyrażają się następującymi formułami:
Pierwszy wskaźnik relacji określany jest wskaźnikiem przekładni kapitałowej. Informuje o skali zaangażowania obcych źródeł finansowania w stosunku
do kapitałów własnych. Drugi wskaźnik relacji jest miarą samofinansowania przedsiębiorstwa. Większy udział kapitałów długoterminowych w
strukturze kapitałów jest dla przedsiębiorstwa korzystny. Kapitał ten jest przez długi czas związany z przedsiębiorstwem i dlatego może być
przeznaczony na finansowanie majątku trwałego. Im wyższy udział kapitału długoterminowego, tym mniejsze jest ryzyko odpływu kapitału. Jeżeli w
kapitałach przedsiębiorstwa wzrastają kapitały długoterminowe, to po stronie aktywów powinien wzrastać majątek trwały i odwrotnie .
Poniższe tabele, analogicznie do aktywów, zawierają dane do dokonania analizy sytuacji kapitałowej badanej spółki Wawel S.A.
Tabela 3.4.1. Kształtowanie się pasywów w firmie Wawel S.A. w latach 2007-2008
(w tysiącach zł)
A. Kapitał własny 157 045 171 637
I. Kapitał zakładowy 7 499 7 499
II. Kapitał zapasowy 96 873 136 634
III. Kapitał z aktualizacji wyceny 2 889 2414
IV. Pozostałe kapitały zapasowe 27 406 V. Zysk (strata) netto 22 378 25 090
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 52 974 54 643
I. Rezerwy na zobowiązania 8 029 9 225
II. Zobowiązania długoterminowe 84 706
III. Zobowiązania krótkoterminowe 44 685 44 700
176 12
Pasywa razem 210 019 226 280
Tabela 3.4.2. Kształtowanie się pasywów w firmie Wawel S.A. w latach 2008-2009
(w tysiącach zł)
A. Kapitał własny 170 838 187 891
I. Kapitał zakładowy 7 499 7 499
II. Kapitał z emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej
18146 18146
III. Zyski zatrzymane/niepokryte straty 145 193 162 246
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 59 805 63 022
I. Rezerwy na zobowiązania 15 077 16 166
II. Zobowiązania długoterminowe 284 35
III. Zobowiązania krótkoterminowe 44 432 46 808
12 13
Pasywa razem 230 643 250 913
Analizując zmiany bezwzględne w latach 2007-2008 poszczególnych pozycji pasywów można zauważyć, iż przyrost kapitałów własnych w
rozpatrywanym okresie wyniósł 14 592 tys. zł, na co największy wpływ miał przyrost kapitału zapasowego, którego wartość wzrosła o 39 761 tys. zł.
Należy zauważyć, iż wartość kapitału podstawowego w badanym okresie jest niezmieniona. W badanej spółce udało się wypracować zysk, który
wykazuje tendencję rosnącą. W roku 2008 wyniósł on: 25 090 tys. zł i w porównaniu do roku 2007, był on większy o 2 712 tys. zł. W latach 2007 2008 zobowiązania i rezerwy kształtowały się na poziomie od 52 974 tys. zł do 54 643 tys. zł.
Analizując zmiany bezwzględne w latach 2008-2009 poszczególnych pozycji pasywów można zauważyć, iż przyrost kapitałów własnych w
rozpatrywanym okresie wyniósł 17 053 tys. zł, o tyle wzrósł zysk zatrzymany. Należy zauważyć, iż wartość kapitału podstawowego w badanym okresie
jest niezmieniony. W latach 2008 - 2009 również zaobserwowano tendencję rosnącą zobowiązań i rezerw a także wyraźny spadek wartości
zobowiązań długoterminowych. Jednak w okresie porównawczym 2008-2009
w wyniku braku pozycji zysk/strata netto, który jest w 2007-2008 nie można dokonać jego oceny.
Na podstawie danych zawartych w tabeli 3.4.1. i 3.4.2. dokonano obliczeń wskaźników struktury i dynamiki pasywów badanej jednostki
gospodarczej, które wynoszą:
Tabela 3.5.1. Kształtowanie się struktury i dynamiki pasywów firmy WAWEL S.A.
w latach 2007-2008
WYSZCZEGÓLNIENIE STRUKTURA (w %) PROCENTOWA ZMIANA (w %)
2007 2008 2008 (2007=100)
A. Kapitał własny 74,78 75,85 +9,21
I. Kapitał zakładowy (podstawowy) 3,57 3,29 0,00
II. Kapitał zapasowy 46,13 60,38 +41,04
III. Kapitał z aktualizacji wyceny 1,38 1,07 -16,44
IV. Pozostałe kapitały zapasowe 13,05 - V. Zysk (strata) netto 10,66 11,09 +12,12
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 25,22 24,15 +3,15
I. Rezerwy na zobowiązania 3,82 4,08 +14,09
II. Zobowiązania długoterminowe 0,04 0,31 +740,48
III. Zobowiązania krótkoterminowe 21,28 19,75 +0,03
0,08 0,005 -93,18
Pasywa razem 100 100 +7,74
w latach
2008-2009
WYSZCZEGÓLNIENIE STRUKTURA (w %) PROCENTOWA ZMIANA (w %)
2008 2009 2009 (2008=100)
A. Kapitał własny 74,07 74,88 +9,98
I. Kapitał zakładowy/podstawowy 3,25 2,99 0,00
II. Kapitał z emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej
7,87 7,23 0,00
III. Zyski zatrzymane/niepokryte straty 62,95 64,66 +11,75
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 25,99 25,12 +5,38
I. Rezerwy na zobowiązania 6,54 6,44 +7,22
II. Zobowiązania długoterminowe 0,01 0,12 -87,68
III. Zobowiązania krótkoterminowe 19,26 18,66 +5,35
0,01 0,01 +8,33
Pasywa razem 100 100 +8,79
W badanym okresie udział kapitałów własnych w pasywach ogółem wykazuje tendencję rosnącą. W roku 2007 stanowiły 74, 78% pasywów ogółem,
w roku 2008 - 75,85%. Świadczy to o małym ryzyku niewypłacalności, ale też o potencjalnie niższych zyskach. Kapitał podstawowy w ogólnej sumie
pasywach pozostał na stałym poziomie. Znacznie wzrósł kapitał zapasowy o 41,04%, również zysk netto wzrósł o 12,12%.
W kapitale obcym przeważają zobowiązania krótkoterminowe. W roku 2007 stanowią one 21,28%, a w roku 2008 ich udział spada do poziomu
19,75% pasywów. Rozliczenia międzyokresowe znacznie spadły, bo aż o 93,18%. Jednak nie wpłynęły na sumę pasywów, która wzrosła o 7,74%.
Porównując pasywa w latach 2008-2009 wynika, że w roku 2008 stanowiły one 74,07% pasywów ogółem, w roku 2009 - 74,88%. Świadczy to o
małym ryzyku niewypłacalności, ale też o potencjalnie niższych zyskach. Kapitał podstawowy w ogólnej sumie pasywach pozostał na stałym poziomie.
Również kapitał z emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej pozostał nie zmieniony. Wzrosły zyski zatrzymane o 11,75%.
W kapitale obcym przeważają zobowiązania krótkoterminowe. W roku 2008 stanowią one 19,26%, a w roku 2009 ich udział spada do poziomu
18,66% pasywów. Znacznie spadły zobowiązania długoterminowe, o 87,68%. Jednak nie wpłynęły na sumę pasywów, która wzrosła o 8,79%.
Podczas analizy aktywów i pasywów zauważono, że przejście spółki na MSSF było korzystne. W związku z tym późniejsze obliczenia będą na
podstawie sprawozdania za rok 2009, który uwzględnia zmiany za rok 2008. Rok 2007 według sprawozdania za ten rok.
Tabela 3.6. zawiera wskaźniki relacji kapitałów firmy Wawel S.A. w latach 2007-2009.
Tabela 3.6. Wskaźniki relacji kapitałów firmy Wawel S.A. w latach 2007-2009
WYSZCZEGÓLNIENIE WSKAŹNIKI RELACJI
2007 2008 2009
wskaźnik relacji kapitałów obcych do kapitałów własnych 0,34 0,35 0,34
wskaźnik relacji kapitałów własnych do kapitałów obcych 2,96 2,86 2,98
wskaźnik relacji kapitałów długoterminowych do kapitałów krótkoterminowych 3,51 3,85 4,01
Wskaźnik relacji zobowiązań długoterminowych do kapitału obcego 0,002 0,005 0,001
Wskaźnik relacji zobowiązań bieżących do kapitału obcego 0,84 0,74 0,74
Również korzystnie kształtują się wskaźniki relacji kapitałów badanej spółki. Skala zaangażowania obcych źródeł finansowania w stosunku do źródeł
własnych, utrzymuje się na stałym poziomie. Przy czym w 2008 roku wzrasta do poziomu 0,35.
W latach 2007-2009 miara skali samofinansowania (wskaźnik relacji kapitałów własnych do kapitałów obcych) wykazuje tendencję rosnącą, mimo, że
w roku 2008 wielkość ta spadła do poziomu 2,86. Powyższy wskaźnik świadczy o mocnych podstawach finansowych przedsiębiorstwa.
Systematyczny wzrost wielkości wskaźnika relacji kapitałów długoterminowych do kapitałów krótkoterminowych świadczy o coraz większej roli
długoterminowych źródeł finansowania aktywów spółki Wawel. Wskaźnik relacji zobowiązań długoterminowych do kapitału obcego jest bardzo niski,
co świadczy, że o minimalnym poziomie zobowiązań długoterminowych w stosunku do ogólnej sumy zobowiązań.
3.3. Relacje pomiędzy strukturą majątku i kapitałów
Oddzielna analiza struktury majątku i kapitałów nie jest w pełni wystarczająca do oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Rzeczywisty obraz tej
sytuacji można uzyskać dopiero na podstawie oceny wzajemnego związku między źródłami finansowania (pasywa) a odpowiadającymi im zasobami
(aktywa).
Relacje pomiędzy majątkiem i kapitałem spółki mogą być oparte na kryterium czasu
i własności. Według pierwszego kryterium płynność składników majątkowych powinien równań się terminowi użytkowania pasywów. Założenie to
zostało przyjęte w złotej zasadzie finansowej. Zgodnie z tą zasadą kapitał nie może być związany czasowo
z danymi składnikami majątku aniżeli wynosi okres pozostawania tego kapitału
w przedsiębiorstwie. Poniższe nierówności odzwierciedlają tę zasadę:
Istnieje prze konanie, że zachowanie powyższych relacji gwarantuje przedsiębiorstwu zdolność spłaty zobowiązań. Jednak dla zachowania
praktycznej zdolności płatniczej konieczna jest dość ścisła koordynacja strumieni wpłat i wypłat. Ponieważ nierówności ujęte w złotej zasadzie
finansowej są zbyt ogólne, nie mogą stanowić wystarczającej podstawy do oceny zdolności płatniczej przedsiębiorstwa. Uszczegółowieniem tej
analizy jest złota zasada bilansowa. W zasadzie podziałowi majątku na majątek trwały i majątek obrotowy odpowiada podział kapitału na kapitały
własne i kapitały obce, czyli majątek trwały powinien być finansowany kapitałami własnymi, natomiast majątek obrotowy może być pokryty
krótkoterminowymi kapitałami obcymi.
Uwzględniając majątek trwały i część majątku obrotowego związaną długoterminowo z firmą, wyróżnia się trzy stopnie pokrycia (finansowania),
których formuły obliczeniowe podano poniżej:
Pierwsza relacja nazywana jest często wskaźnikiem zastosowania kapitałów własnych. Wskaźnik ten uznaje się za poprawny gdy jego wartość
zbliżona jest do jedności, wówczas majątek trwały jest w całości sfinansowany kapitałami własnymi. Taka sytuacja wskazuje na mocne podstawy
kapitałowe przedsiębiorstwa i jest symptomem jego niezależności.
W drugim stopniu pokrycia zakres finansowania majątku trwałego poszerzony jest
o kapitały obce długoterminowe, dlatego też wskaźnik ten powinien kształtować się powyżej jedności. Powstała nadwyżka kapitału stałego ponad
wartość majątku trwałego może być przeznaczona na finansowanie majątku obrotowego. Powyższa sytuacje jest poprawna, gdyż zapewnia ona
określoną stabilność w sytuacji finansowej spółki.
Trzeci stopień pokrycia jest złotą zasadą bilansowa w szerszym znaczeniu, która dodatkowo do majątku długookresowego uwzględnia część
majątku obrotowego w postaci należności długoterminowych czy też zapasów o długim okresie zalegania
w przedsiębiorstwie. Jednak ustalenie wartości długoterminowego majątku obrotowego nie jest możliwe na podstawie danych liczbowych
sprawozdania finansowego.
Następną podstawową relacją majątkowo - kapitałową jest relacja pomiędzy kapitałami obcymi i majątkiem obrotowym, zwana wskaźnikiem
zaangażowania kapitałów obcych, zapisuje się następująco:
Wskaźnikiem zaangażowania kapitałów obcych może przyjmować wartości mniejsze, większe bądź równe jedności. Gdy jest on równy jeden,
oznacza to, że majątek obrotowy jest w pełni pokryty kapitałami obcymi. Wówczas zachowana jest złota zasada balansowa w odniesieniu do
składników majątku obrotowego. Jeżeli wskaźnik zaangażowania kapitałów obcych jest wyższy od jedności, to kapitały obce finansują nie tylko
majątek obrotowy ale także część majątku trwałego. Natomiast, gdy jego wartość jest poniżej jedności, wtedy majątek obrotowy jest w części
sfinansowany kapitałem stałym (kapitał własny oraz zobowiązania długoterminowe) .
Tabela 3.7. przedstawia kształtowanie się wartości wskaźników charakteryzujących sytuację struktury kapitałowo-majątkowej spółki Wawel w latach
2007-2009.
Tabela 3.7. Kształtowanie się wartości wskaźników charakteryzujących sytuację struktury kapitałowo-majątkowej spółki Wawel w latach 2007-2009
WSKAŹNIKI 2007 2008 2009
Złota zasada finansowa (1) 0,76 0,84 0,72
Złota zasada finansowa (2) 1,76 1,96 2,47
Wskaźnik zastosowania kapitałów własnych 1,20 1,19 1,39
Wskaźnik zastosowania kapitału stałego 1,31 1,19 1,39
Wskaźnik zaangażowania kapitałów obcych 0,67 0,69 0,55
Spółka w badanym okresie ma zachowaną złotą zasadę finansową. Najbardziej płynne aktywa pokrywają prawie dwukrotnie kapitał obcy
krótkoterminowy w 2007 i 2008r.,
w roku następnym - 2, 5 razy. Aktywa trwałe w całości nie pokrywają kapitału własnego.
Również złota zasada bilansowa została spełniona. Kapitał stały w 2007r. pokrywa majątek trwały w 120%, w roku 2008 - 119%, natomiast w 2009r.
majątek trwały ma pokrycie w kapitale własnym w 139%. Odnotowany wzrost spowodowany jest znacznym zwiększeniem wartości zobowiązań
długoterminowych w badanym roku.
3.4. Wstępna ocena księgowej wielkości wyniku finansowego
Wielkość wyniku finansowego jest głównym czynnikiem rzutującym na poziom rentowności, a także podstawowym źródłem zasilania
przedsiębiorstwa w kapitał własny oraz wypłat dywidend dla udziałowców. Ponadto stanowi podstawę do rozliczeń finansowych z budżetem państwa
w postaci podatku dochodowego. Umożliwia również rozwój firmy i wzrost jej wartości. Dodatkowo pełni rolę miernika stopnia realizacji wyznaczonego
celu gospodarczego, określa tempo zwrotu poniesionych w procesie gospodarczym nakładów oraz potencjalne korzyści właścicieli wniesionego do
przedsiębiorstwa kapitału. Ze znaczącej roli, jaką spełnia wynik finansowy w działalności przedsiębiorstwa, tworzy się potrzeb jego wielokierunkowej
analizy.
W przypadku osiągnięcia dodatniego wyniku finansowego przedsiębiorstwo zalicza się do rentownych podmiotów gospodarczych. Poniesienie straty,
jako ujemnego wyniku finansowego oznacza charakter deficytowy działalności podmiotu. Dla przedsiębiorstw, bez względu na ich formę własności,
najważniejsze znaczenie ma zysk bilansowy netto (zysk do podziału).
Szczegółowa analiza poszczególnych czynników umożliwia określenie, w jakim stopniu każdy z nich wpłynął na powstanie ostatecznej wielkości
wyniku finansowego
i czy jest ona prawidłowa z punktu widzenia ekonomicznej efektywności środków zaangażowanych w procesie produkcji.
Analiza wyniku finansowego ma szczególnie duże znaczenie dla:
zestawienia oraz analizy źródeł zysków i strat,
szczegółowej ocenie przepływów środków pieniężnych,
ustalenia rzeczywistej pozycji dochodowej przedsiębiorstwa,
prognozowanie wyniku finansowego, zwłaszcza wnioskowania o przyszłej pozycji dochodowej,
lepszego poznania zagrożeń.
Do podstawowych zadań związanych z analizą wyniku finansowego zalicza się:
ustalenie stopnia dynamiki wyniku finansowego,
kontrolę wykonania planowanej wielkości wyniku finansowego,
ocenę struktury,
dokładne ustalenie czynników wpływających na wielkość wyniku finansowego.
Pierwsze trzy zadania realizowane są w ramach analizy wstępnej, natomiast ostatnie
w trakcie analizy przyczynowej.
W strukturze wyniku finansowego wyodrębnia się:
wynik zwyczajny z działalności operacyjnej, w tym wynik z pozostałej działalności operacyjnej,
wynik z działalności operacyjnej powiększony o amortyzację,
wynik operacji finansowych,
wynik zdarzeń nadzwyczajnych,
wynik neutralny,
obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego,
podział zysku netto.
Wynik z działalności operacyjnej stanowi różnicę pomiędzy przychodami a kosztami ich uzyskania z działalności prowadzonej w sposób ciągły i
regularny. Jego wielkość służy do badania osiągniętych i przewidywanych zysków z normalnej, realizowanej w kraju i za granicą, działalności
wytwórczej, handlowej i usługowej.
Zmiany zasad amortyzowania zasobów majątkowych nie wpływają na wynik
z działalności operacyjnej powiększony o amortyzację.
Wynik neutralny obejmuje wynik operacji finansowych i wynik zdarzeń nadzwyczajnych, który jest trudny do prognozowania. Wielkość wyniku
działalności finansowej kształtują: udział w zyskach, zapłacone i otrzymane odsetki, zysk lub strata ze zbycia lub aktualizacji wartości inwestycji oraz
nadwyżki różnic kursowych. Wynik ze zdarzeń nadzwyczajnych (saldo strat i zysków nadzwyczajnych) spowodowany jest przez zdarzenia trudne do
przewidzenia poza działalnością operacyjną i nie związane z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności operacyjnej. Wynik neutralny nie jest brany
pod uwagę przy planowaniu finansowym i ocenie trafności inwestowania.
Potwierdzenie rezultatów oceny wyniku finansowego przy wykorzystaniu wskaźników dynamiki można uzyskać przez równoległą analizę
wskaźników struktury rachunku zysków i strat. Otrzymane w ten sposób odchylenia dodatnie i ujemne informują przejrzyście o zaistniałych
przekształceniach poszczególnych elementów osiągniętego wyniku finansowego. .
Przekształcona do postaci analitycznej forma rachunku wyników stanowi podstawę do wstępnej oceny kształtowania się wyniku finansowego na
różnych poziomach, przedstawiona jest w tabeli 3.8.
Tabela 3.8. Kształtowanie się rachunku wyników firmy Wawel S.A. w latach 2007-2009
WYSZCZEGÓLNIENIE 2007 2008 2009
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 245 195 255 389 313 333
1. Przychody netto ze sprzedaży produktów, 239 633 242 635 289 532
2. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów 5 562 12 754 23 801
II. Koszty sprzedanych produktów, materiałów, towarów 132 219 133 580 177 086
III. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży 112 976 121 809 136 247
Koszty sprzedaży 59 518 73 206 64 589
Koszty ogólnego zarządu
23 936 23 289 24 204
Zysk (strata) ze sprzedaży
29 522 33 016 39 752
Pozostałe przychody operacyjne 1 258 1 451 1 990
Pozostałe koszty operacyjne 2 609 3 586 2 515
Zysk (strata) z działalności operacyjnej 28 171 30 881 39 227
Przychody finansowe
Koszty finansowe
820 1 217 1 573
1 112 877 877
Zysk (strata) brutto 27 874 31 221 39 923
Podatek dochodowy
5 496 6 168 7 872
Wynik finansowy netto 22 378 25 053 32 051
Najwyższy wyniki na działalności podstawowej spółka Wawel osiągnęła w 2009 roku, który wynosi 136 247 tys. wykazując tendencję rosnącą. W
roku 2009 zysk brutto wzrósł
o 14 438 tys. zł w porównaniu do roku 2008, natomiast w roku 2008 w stosunku do roku poprzedniego wzrósł o 8 833 tys. zł. Analizując zmiany
zachodzące w rachunku zysków
i strat w latach 2007 - 2009 zaobserwowano, że z roku na rok spółka w większości poprawiała swoje wyniki. W trakcie 2-letniej działalności
przedsiębiorstwo swój zysk netto zwiększyło o 9 673 tys. zł.
Informacje zawarte w analitycznym rachunku zysków i strat w tabeli 3.8. wykorzystano do przeprowadzenia analizy struktury i dynamiki wyniku
finansowego. Kształtowanie się struktury i dynamiki przychodów, kosztów i wyniku finansowego netto spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009
przedstawia tabela 3.9.
Tabela 3.9. Kształtowanie się struktury i dynamiki przychodów, kosztów i wyniku finansowego netto spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009
2007 2008 2009 2008
(2007=100) 2009
(2008=100)
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 100 100 100 104,16 122,69
1. Przychody netto ze sprzedaży produktów, 97,73 95,01 92,4 101,25 119,33
2. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów 2,27 4,99 7,6 229,31 186,62
II. Koszty sprzedanych produktów, materiałów, towarów 53,92 52,3 56,52 101,03 132,57
III. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży 46 47,7 43,48 107,82 111,85
IV. Koszty sprzedaży 24,27 28,66 20,61 123 88,23
V. Koszty ogólnego zarządu
9,76 9,12 7,72 97,3 103,93
VI. Zysk (strata) ze sprzedaży
12,04 12,93 12,69 111,84 120,4
VII. Pozostałe przychody operacyjne 0,51 0,57 0,64 115,34 137,15
VIII. Pozostałe koszty operacyjne 1,06 1,4 0,8 137,45 70,13
IX. Zysk (strata) z działalności operacyjnej 11,49 12,09 12,52 109,62 127,03
X. Przychody finansowe
XI. Koszty finansowe
0,33 0,48 0,5 148,41 129,25
0,45 0,34 0,28 78,87 100
XII. Zysk (strata) brutto 11,37 12,22 12,74 112,01 127,87
XIII. Podatek dochodowy
2,24 2,42 2,51 112,23 127,63
XIV. Wynik finansowy netto 9,13 0,81 10,23 111,95 127,93
Analiza struktury rachunku wyników wykazuje, że decydujący wpływ na wielkość przychodów netto ze sprzedaży mają przychody ze sprzedaży
produktów, ich wskaźnik udziału wynosił w kolejnych latach odpowiednio 97,73%, 95,01%, 92,4%. Natomiast koszty sprzedanych produktów,
materiałów, towarów, stanowią analogicznie: 53,92%, 52,35%, 6,52% ogólnej wielkości ze sprzedaży.
Z analizy dynamiki rachunku zysków i strat wynika, że w latach 2007 - 2009 przedsiębiorstwo zanotowało wzrost przychodów ze sprzedaży
produktów o 18%. Przychód ze sprzedaży towarów i materiałów w badanym okresie spadł o 42,69% mimo, że w porównaniu do roku poprzedniego w
roku 2008 wskaźnik wzrósł aż o 129,31%, natomiast w roku 2009 o 86,62%. Koszt sprzedanych materiałów, towarów i produktów wzrósł o 31,54%.
Znacznie zmalały pozostałe koszty operacyjne, bo aż o 67,32%. Również zmalały przychody finansowe o 19,16%. Pozostałe pozycje rachunku
zysków
i strat wykazują tendencję rosnącą. Przedsiębiorstwo zanotowało wzrost zysku netto
o 15,9%.
3.5. Pionowa i pozioma analiza przepływów pieniężnych
Zgodnie z ustaleniami zawartymi w ustawie o rachunkowości, ścisłe określone podmioty mają obowiązek sporządzania obok bilansu, rachunku
zysków i strat oraz informacji dodatkowej, także i rachunku przepływów pieniężnych. Podstawowym celem sporządzania jest określenie:
zdolności generowania gotówki i jej ekwiwalentów przez przedsiębiorstwo,
źródeł jej pochodzenia,
kierunków wykorzystania.
Informacje zawarte w rachunku przepływów pieniężnych pozwalają wyjaśnić zmiany występujące w aktywach bilansu a także w sytuacji finansowej,
w szczególności
w strukturze finansowania działalności gospodarczej oraz w płynności finansowej firmy. Dane o przepływach pieniężnych mogą też zawierać
użyteczne informacje do określenia kwoty, terminowości oraz stopnia pewności przyszłych przepływów pieniężnych.
Duża przydatność praktyczna informacji zawartych w rachunku przepływów pieniężnych stanowi uzasadnioną podstawę do stwierdzenia, że zajmuje
on ważne miejsce w obowiązującym systemie sprawozdawczości finansowej, jako istotny analizy finansowej i narzędzia zarządzania finansami w
przedsiębiorstwie.
Informacje zawarte w rachunku przepływów pieniężnych pozwalają wyjaśnić przede wszystkim zmiany występujące w stanie gotówki ujęte w
bilansie. Rachunek zysków
i strat, bowiem nie odzwierciedla całości przepływów zasobów w przedsiębiorstwie.
Wstępna analiza przepływów pieniężnych typu ex post może być dokonana w oparciu o nadwyżki lub niedobory środków pieniężnych z
poszczególnych rodzajów działalności, jako analiza pozioma (dynamiki) lub jako analiza pozioma (struktury) poszczególnych tytułów wpływów i
wydatków ze wszystkich rodzajów działalności.
Rachunki przepływów pieniężnych sporządzane z podziałem na przepływy
z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej mogą być bardzo pomocne
w rozpoznaniu konkretnej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Możliwe przypadki sytuacji przedsiębiorstwa ze względu na kierunek przepływów
strumieni pieniężnych przedstawia tabela 3.10. .
Tabela 3.10. Możliwe przypadki sytuacji przedsiębiorstwa ze względu na kierunek przepływów strumieni pieniężnych
Kryteria strumieni Kolejne przypadki
1 2 3 4 5 6 7 8
Operacyjny + + + + - - - Inwestycyjny + - + - + - + Finansowy + - - + + + - Źródło: Opracowanie własne.
Przypadek 1. Przedsiębiorstwo o wysokiej płynności finansowej. Nadwyżka środków pieniężnych z każdego rodzaju działalności może świadczyć o
przygotowaniach firmy do podjęcia nowych przedsięwzięć. W praktyce gospodarczej wariant spotykany rzadko.
Przypadek 2. Wpływy z działalności operacyjnej są wystarczająco duże, aby prowadzić działalność inwestycyjną i regulować zobowiązania wobec
właścicieli oraz wierzycieli. Sytuację, w przypadku której, ujemna wartość przepływów pieniężnych
z działalności inwestycyjnej i finansowej przewyższy wartość dodatnią przepływów
z działalności operacyjnej można traktować jako sygnał trudności finansowych w danym okresie. Rozstrzygnięcie, czy są to trudności przejściowe czy
nie, przyniosą kolejne okresy.
Przypadek 3. Fakt dodatnich przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej
i inwestycyjnej może oznaczać zarówno procesy restrukturyzacyjne (sprzedaż aktywów trwałych) jak i też to, że firma nie jest wstanie pokryć
zobowiązań z wpływów
z działalności bieżącej.
Przypadek 4. Przedsiębiorstwo osiąga dodatnie przepływy pieniężne z działalności operacyjnej, ale rozmiary jego inwestycji powodują, że musi
korzystać z zewnętrznych źródeł finansowania. Jest to sytuacja charakterystyczna dla podmiotów rozwijających się, posiadających jednocześnie
zdolność kredytową.
Przypadek 5. Może oznaczać przejściowe trudności z przepływami z działalności operacyjnej. Niedobory środków finansowych z tej działalności
próbuje się pokryć sprzedażą aktywów trwałych, czy krótkoterminowych aktywów finansowych (lub ewentualnie wpływami z odsetek lub dywidend od
aktywów finansowych). Zasilanie finansowe odbywa się też przez pozyskanie kapitału obcego lub zwiększenie kapitału własnego - wierzyciele lub/i
właściciele są nadal skłonni angażować środki
w przedsiębiorstwie co może sugerować, że kłopoty z przepływami z działalności operacyjnej oceniane są przez nich jako przejściowe.
Przypadek 6. Sytuacja typowa dla firm rozwijających się, zwykle nowopowstałych. Wierzyciele i/lub właściciele oceniają perspektywy firmy jako dobre,
gdyż firma pozyskuje od nich kapitały na finansowanie inwestycji oraz na pokrycie niedoboru środków pieniężnych powstałego w działalności
operacyjnej.
Przypadek 7. Przedsiębiorstwo ma poważne trudności finansowe. Ujemne przepływy z działalności operacyjnej oraz zobowiązania z tytułu spłaty
kredytów i pożyczek firma próbuje pokryć z wpływów z działalności inwestycyjnej, co może oznaczać wyzbywanie się składników aktywów trwałych
lub krótkoterminowych aktywów finansowych.
Przypadek 8. Podmiot, mimo ujemnego strumienia netto z działalności operacyjnej oraz konieczności spłaty zobowiązań prowadzi jednak działalność
inwestycyjną, co świadczy o istnieniu zgromadzonych w poprzednich okresach zasobów środków finansowych. Zaistnienie takiej sytuacji w dłuższym
okresie zwiększa w istotny sposób prawdopodobieństwo bankructwa podmiotu .
Kształtowanie się przepływu środków pieniężnych netto z poszczególnych działalności spółki Wawel S.A. w latach 2007 - 2009 przedstawiono w
tabelach 3.11.1. - 3.11.3.
Tabela 3.11.1. Kształtowanie się przepływów środków pieniężnych z działalności operacyjnej Spółki Wawel S.A. w latach 2007 - 2009
I. Zysk (strata) brutto 27874 31221 39923
II. Korekty razem
4427 -86 -7956
1. Amortyzacja 8234 10164 10646
2. Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych 0 0 -156
3. Podatek dochodowy zapłacony -5501 -4598 -2972
4. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy) 523 101 92
5. Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej -26 -9 -70
6. Zmiana stanu rezerw 1731 685 117
7. Zmiana stanu zapasów -3047 -1205 -1750
8. Zmiana stanu należności 1056 -9352 -17948
9. Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych 1271 4590 4223
10. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych 112 -213 -38
11. Inne korekty -16 -249 -100
III. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
32306 31135 31967
Tabela 3.11.2. Kształtowanie się przepływów środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej Spółki Wawel S.A. w latach 2007 - 2009
I. Wpływy 278 473 186
1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych 278 178 186
2. Inne wpływy inwestycyjne 0 295 0
II. Wydatki -31377 -16 658 -6045
1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych -27483 -16 658 -6045
2. Na aktywa, w jednostkach powiązanych -3894 0 0
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej
-31099 -16 185 -5859
Źródło: Opracowanie własne na podstawie rachunków przepływów pieniężnych firmy Wawel S.A.
Tabela 3.11.3. Kształtowanie się przepływów środków pieniężnych z działalności finansowej Spółki Wawel S.A. w latach 2007 - 2009
I. Wpływy 4589 0 0
1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału 0 0 0
2. Kredyty i pożyczki 4589 0 0
3. Emisja dłużnych papierów wartościowych 0 0 0
4. Inne wpływy finansowe 0 0 0
II. Wydatki -8111 -15369 -16690
1. Nabycie udziałów (akcji) własnych 0 0 0
2. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli 0 -10498 -14998
3. Inne, niż wypłaty na rzecz właścicieli, wydatki z tytułu podziału zysku 0 0 0
4. Spłaty kredytów i pożyczek -7259 -4685 -1604
5. Wykup dłużnych papierów wartościowych 0 0 0
6. Z tytułu innych zobowiązań finansowych 0 0 0
7. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego -329 -85 -78
8. Odsetki -523 -101 -10
9. Inne wydatki finansowe 0 0 0
III. Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej
-3522 -15369 -16690
Tabela 3.12. przedstawia przepływy pieniężne netto z poszczególnych rodzajów działalności spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009.
Tabela 3.12. Przepływy pieniężne netto z poszczególnych rodzajów działalności spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009
DZIAŁALNOŚĆ 2007 2008 2009
Operacyjna 32306 31135 31967
Inwestycyjna -31099 -16 185 -5859
Finansowa -3522 -15369 -16690
Przepływy pieniężne netto, razem -2315 -419 9418
Osiągnięte przepływy pieniężne, ich dynamikę i strukturę w przyjętej do badań spółce Wawel S.A. przedstawiono w tabelach 3.13.1. - 3.13.6.
W tabeli 3.14. przedstawiono dynamikę i strukturę przepływów pieniężnych netto
z poszczególnych rodzajów działalności spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009.
Tabela 3.13.1. Kształtowanie się struktury w rachunku przepływów pieniężnych
z działalności operacyjnej spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009
WYSZCZEGÓLNIENIE STRUKTURA
2007 2008 2009
I. Zysk (strata) brutto 86,28% 100,28% 124,89%
II. Korekty razem
13,70% -0,28% -24,89%
1. Amortyzacja 25,49% 32,64% 33,30%
2. Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych 0,00% 0,00% -0,49%
3. Podatek dochodowy zapłacony -17,03% -14,77% -9,30%
4. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy) 1,62% 0,32% 0,29%
5. Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej -0,08% -0,03% -0,22%
6. Zmiana stanu rezerw 5,36% 2,20% 0,37%
7. Zmiana stanu zapasów -9,43% -3,87% -5,47%
8. Zmiana stanu należności 3,27% -30,04% -56,15%
9. Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych 3,93% 14,74% 13,21%
10. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych 0,35% -0,68% -0,12%
11. Inne korekty -0,05% -0,80% -0,31%
100,00% 100,00% 100,00%
Tabela 3.13.2. Kształtowanie się dynamiki w rachunku przepływów pieniężnych
z działalności operacyjnej spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009
WYSZCZEGÓLNIENIE DYNAMIKA
2008/2007 2009/2008
I. Zysk (strata) brutto 112,01% 127,87%
II. Korekty razem
-1,94% 9251,16%
1. Amortyzacja 123,44% 104,74%
2. Zyski (straty) z tytułu różnic kursowych 0,00% 0,00%
3. Podatek dochodowy zapłacony 83,58% 64,64%
4. Odsetki i udziały w zyskach (dywidendy) 19,31% 91,09%
5. Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej 34,62% 777,78%
6. Zmiana stanu rezerw 39,57% 17,08%
7. Zmiana stanu zapasów 39,55% 145,23%
8. Zmiana stanu należności -885,61% 191,92%
9. Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych 361,13% 92,00%
10. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych -190,18% 17,84%
11. Inne korekty 1556,25% 40,16%
96,38% 102,67%
z działalności inwestycyjnej spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009
2007 2008 2009
I. Wpływy 100,00% 100,0% 100,00%
1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych 100,00% 37,63% 100,00%
2. Inne wpływy inwestycyjne 0,00% 62,37% 0,00%
II. Wydatki 100,00% 100,00% 100,00%
1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych 87,59% 100,00% 100,00%
2. Na aktywa finansowe, w jednostkach powiązanych 12,41% 0,00% 0,00%
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II) x x x
z działalności inwestycyjnej spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009
2007 2008 2009
I. Wpływy 100,00% 100,00% 100,00%
1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych 100,00% 37,63% 100,00%
2. Inne wpływy inwestycyjne 0,00% 62,37% 0,00%
II. Wydatki 100,00% 100,00% 100,00%
1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych 87,59% 100,00% 100,00%
2. Na aktywa finansowe, w jednostkach powiązanych 12,41% 0,00% 0,00%
III. Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II) x x x
z działalności finansowej spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009
2007 2008 2009
I. Wpływy 100,00% 100,00% 100,00%
II. Wydatki 100,00% 100,00% 100,00%
1. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli 0,00% 68,31% 89,86%
2. Spłaty kredytów i pożyczek 89,50% 30,48% 9,61%
3. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego 4,06% 0,55% 0,47%
4. Odsetki 6,45% 0,66% 0,06%
x x x
z działalności finansowej spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009
WYSZCZEGÓLNIENIE DYNAMIKA
2008/2007 2008/2007
I. Wpływy 0,00% 0,00%
II. Wydatki 189,48% 189,48%
1. Dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli 0,00% 0,00%
2. Spłaty kredytów i pożyczek 64,54% 64,54%
3. Płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego 25,84% 25,84%
4. Odsetki 19,31% 19,31%
436,37% 436,37%
Jak wynika z danych zawartych w tabeli 3.14. Spółkę akcyjną Wawel należy uznać
w latach 2007-2009 za dojrzałą. W 2007 oraz w 2008 roku wygospodarowane środki spółki nie pokrywają potrzeb w zakresie inwestycyjnym oraz
finansowym. Jednak zaobserwowano, że z roku na rok środki pieniężne rosną. W wyniku czego, w roku 2009 sytuacji spółki poprawia się, w którym
wygospodarowuje ona z działalności operacyjnej takie środki pieniężne, które pozwalają jej na sfinansowanie potrzeb w zakresie inwestycji oraz
działalności
finansowej.
Głównym źródłem dodatnich wartości przepływów pieniężnych netto z działalności
operacyjnej w latach 2007 - 2005 był zysk brutto, stanowiący kolejno: 86,28%, 100,28%, 124,89%. Wysokim udziałem w tej strukturze charakteryzuje
się amortyzacja, jednak nie pociąga za sobą żadnych przepływów pieniężnych. Wartość przepływów netto
z działalności operacyjnej w badanym okresie wzrasta.
Struktura gotówki netto z działalności inwestycyjnej firmy Wawel S.A. składa się wyłącznie z wpływów i wydatków związanych z nabyciem i zbyciem
wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych. Przy czym, tylko w roku 2007 występują wydatki na aktywa finansowe. W
roku 2009 środki pieniężne
z działalności inwestycyjnej zmniejszyły się w stosunku do lat poprzednich.
Jedynym źródłem wpływów działalności finansowej były kredyty i pożyczki w roku 2007. Sytuacja nieco uległa zmianie w dwóch kolejnych latach, w
których spółka nie uzyskiwała żadnych wpływów z tej działalności. W latach 2007 - 2009 na spłatę kredytów i pożyczek przeznaczano kolejno 89,5%,
30,48%, 9,61% gotówki działalności finansowej. Z dynamiki wydatków wynika, że wyraźnie spada zobowiązanie spółki wobec wierzycieli. Natomiast
od roku 2008 wzrasta zobowiązanie wobec właścicieli i wynosi
kolejno: 68,31% oraz 89,68% wydatków finansowych.
ROZDZIAŁ 4
Analiza wskaźnikowa jako metoda oceny działalności przedsiębiorstwa
W praktyce gospodarczej analiza wskaźnikowa w analizie finansowej jest jej uogólnieniem i spojrzeniem na całościowe funkcjonowanie
przedsiębiorstwa przez pryzmat kształtowania się określonych relacji finansowych. Relacje te umożliwiają poznanie i ocenę faktów, zjawisk
gospodarczych, opracowanie sposobów uprawnienia funkcjonowania przedsiębiorstwa oraz określenie skutków ekonomiczno-finansowych
proponowanych decyzji .
Analiza wskaźnikowa umożliwia:
ocenę minionych, teraźniejszych oraz antycypowanie przyszłych wyników działalności przedsiębiorstwa,
identyfikację obszarów przedsiębiorstwa niewłaściwie zarządzanych i potencjalnie niebezpiecznych,
ocenę kondycji finansowej jednostki gospodarczej w krótkim czasie oraz przewidywanie, czy jej kondycja finansowa umożliwia ekspansję w długim
okresie.
Wskaźniki są szybką metodą prezentowania informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych w formach umożliwiających dokonywanie
porównań ze sprawozdaniami podobnych przedsiębiorstw, a także danymi finansowymi przedsiębiorstwa z lat poprzednich lub zawartych w jego
planach. Zaletą wskaźników jest uwzględnienie części składowych wyników działania przedsiębiorstw. Umożliwiają one analizę całości działania
przedsiębiorstwa lub tylko pewnych jej segmentów. Wskaźniki umożliwiają porównanie rozmaitych informacji finansowych oraz badanie relacji między
nimi.
Analizę wskaźnikową można przeprowadzać na potrzeby zewnętrzne oraz wewnętrzne. Prowadzona przez samo przedsiębiorstwo dostarcza
cennych informacji do oceny wewnętrznej, warunkujących podejmowanie odpowiednich decyzji przez kierownictwo. Wykorzystuje się wówczas
informacje wewnętrzne, nieznane otoczeniu przedsiębiorstwa, umożliwiające dokonanie wnikliwej i szczegółowej analizy ex post, warunkującej
przeprowadzenie adekwatnej analizy ex ante. Otrzymane w ten sposób wskaźniki nie są publikowane, jedynie wykorzystane w zarządzaniu
przedsiębiorstwem
i planowaniu jego działalności .
Badaniu poddaje się dwa główne obszary aktywności gospodarczej przedsiębiorstwa: operacyjny i finansowy, w których określa się poziom :
płynności finansowej,
sprawności (aktywność) przedsiębiorstwa,
rentowności,
zadłużenia,
wartości rynkowej przedsiębiorstwa (o ile jest to możliwe do przeprowadzenia).
4.1. Analiza płynności finansowej
Bardzo często spotykaną formą finansowania bieżącej działalności firmy jest wykorzystanie zobowiązań krótkoterminowych. Zalicza się do nich:
zobowiązania z tytułu zaciągniętych kredytów bankowych oraz zobowiązania wobec dostawców z tytułu zakupów dokonanych z odroczonym
terminem płatności. Kontrolowanie i utrzymanie płynności finansowej firmy polega na odpowiednim sterowaniu poziomem zobowiązań
krótkoterminowych i służących ich regulowaniu płynnych środków obrotowych i jest jednym z najważniejszych zadań dyrektora finansowego .
Aby przedsiębiorstwo mogło bez zakłóceń spłacać zobowiązania wobec jednostek (dostawcy, budżet, instytucje finansowe, pracownicy) musi
dysponować odpowiednią wielkością tych aktywów, które może szybko zamienić na środki pieniężne. Dlatego płynność finansowa przedsiębiorstwa
jest oceniana na podstawie relacji aktywów obrotowych do zobowiązań krótkoterminowych.
Utrzymanie przez przedsiębiorstwo płynności finansowej nie oznacza konieczności ciągłego dysponowania takimi kwotami środków pieniężnych,
które pokrywałyby
w całości zobowiązania. Natomiast posiadanie płynności finansowej jest związane
z dysponowaniem nadwyżką pieniężną w terminach wymagalności zobowiązań. Aby była zachowana płynność finansowa należy utrzymać
odpowiednią relacje między wpływami
i wydatkami środków pieniężnych, w taki sposób by osiągane na bieżące wpływy pokryły niezbędne wydatki. Powinna istnieć rezerwa środków
pieniężnych pozwalająca na wywiązywanie się z bieżących zobowiązań w razie zachwiania w spłatach należności.
Przy ocenie płynności finansowej wykorzystuje się wskaźniki finansowe, które ukazują różne stopnie płynności finansowej. Najczęściej stosowanymi
w praktyce wskaźnikami płynności finansowej są :
wskaźnik bieżącej płynności,
wskaźnik szybkiej płynności,
wskaźnik płynności gotówkowej.
Wskaźnik bieżącej płynności jest podstawowym miernikiem zdolności firmy do regulowania zobowiązań krótkoterminowych przez natychmiastowe
upłynnienie aktualnie posiadanych składników majątku obrotowego. Wskaźnik ten przedstawia się następująco:
Za wartości standardowe wskaźnika przyjmuje się wartości z przedziału 1,2 - 2. Im wyższa wartość wskaźnika, tym wyższe bezpieczeństwo
finansowe firmy. Zbyt niski poziom może świadczyć o możliwości wystąpienia problemów z regulowaniem zobowiązań krótkoterminowych . Przyjęta
wartość 2 oznacza, że aktywa obrotowe traktowane jako środki płatnicze, zawierają składniki majątkowe o niedużej płynności, których zamiana na
gotówkę wymaga czasu i kosztów, a nawet może się wiązać
z częściową utratą wartości. Bardzo wysoki poziom wskaźnika bieżącej płynności
(3 i powyżej) świadczy o nieefektywnym działaniu: niewykorzystane środki pieniężne, nadmierne zapasy, trudno ściągalne należności. Z kolei niski
poziom (1 i poniżej) oznacza występowanie trudności płatniczych lub ich zapowiedź ze względu na brak aktywów obrotowych na pokrycie zobowiązań
bieżących .
Wskaźnik płynności finansowej oparty na płynnych aktywach obrotowych nazywany jest wskaźnikiem szybkiej płynności finansowej lub wskaźnikiem
płynności finansowej II stopnia. Płynne aktywa obrotowe są aktywami obrotowymi z wyłączeniem najmniej płynnych ich składników, czyli zapasy i
krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe czynne. Wskaźnik płynności II go stopnia przedstawia się następująco:
Wskaźnik ten Informuje, w jakim stopniu płynne aktywa obrotowe pokrywają zobowiązania krótkoterminowe. Ukazuje, czy przedsiębiorstwo jest w
stanie pokryć całość zobowiązań krótkoterminowych łatwo upłynnianymi aktywami obrotowymi. Szczególne znaczenie ma wówczas, gdy
przedsiębiorstwo posiada nadmierne zapasy materiałów, których nie można wykorzystać w produkcji lub zapasy wyrobów gotowych, które trudno jest
sprzedać. Najczęściej zakłada się, że wskaźnik szybkiej płynności finansowej powinien przyjmować wartości z przedziału od 1,0 do 1,3 . Wysokość
wzorcowa
1 oznacza pełną możliwość spłaty zobowiązań krótkoterminowych z łatwo osiągalnych środków płatniczych. Gdy przedsiębiorstwo stosuje krótkie
terminy windykacji należności, przy dłuższych terminach regulowania zobowiązań, poziom tego wskaźnika nie stanowi zagrożenia dla bieżącego
regulowania zobowiązań. Wysoki poziom wskaźnika szybkiej płynności (powyżej 1,5) może świadczyć o gromadzeniu środków pieniężnych na
rachunkach bankowych lub o wysokim stanie należności. Niski poziom wskaźnika (poniżej 0,8) może oznaczać trudności płatnicze i stać się przyczyną
zobowiązań przeterminowanych oraz związanych z nimi odsetek za zwłokę.
Porównanie wskaźników płynności bieżącej i szybkiej dostarcza informacji o stanie zapasów. Jeżeli różnica między nimi jest duża, wówczas mamy
do czynienia ze znacznym stanem zapasów, czyli zamrożeniem kapitałów .
Najbardziej płynnymi składnikami aktywów obrotowych są środki pieniężne w kasie
i na rachunku bankowym. Odnosząc te środki do zobowiązań krótkoterminowych, otrzymuje się wskaźnik płynności gotówkowej, nazywanego również
wskaźnikiem
I stopnia. Wskaźnik ten zapisuje się następująco :
Umożliwia on ocenę wypłacalności firmy w danym momencie, z wykorzystaniem do tego celu gotówki w kasie, pieniędzy na rachunkach bankowych
oraz innych środków pieniężnych (weksle do 3 miesięcy, czeki obce itp.). Wartość tego wskaźnika określa jaką część zobowiązań bieżących można
spłacić, nie czekając na wpływ należności.
Przyjmuje się, że wzorcowa wielkość wskaźnika wypłacalności gotówkowej mieści się w przedziale (0,1; 0,2). Poziom ten uwarunkowany jest
wahaniami wpływów
i wypływów pieniądza w przedsiębiorstwie oraz możliwościami ich określenia, ceną, jaką należy zapłacić za korzystanie z kapitałów obcych. Wysoki
poziom wypłacalności (powyżej 0,3) wskazuje preferowanie obrotu gotówkowego, przy niskim poziomie wskaźnika płynności szybkiej .
Wartości wskaźników płynności badanej spółki w rozpatrywanym okresie przedstawiono w tabeli 4.1.
Tabela 4.1. Wskaźniki płynności finansowej firmy Wawel S.A. W latach 2007-2009
WYSZCZEGÓLNIENIE WARTOŚĆ WSKAŹNIKA
ZMIANA WSKAŹNIKA (Δ%)
2007 2008 2009 2008/2007 2009/2008
Wskaźnik bieżącej płynności 1,76 1,96 2,47 111,36 126,02
Wskaźnik szybkiej płynności
1,37 1,54 2,03 112,41 131,82
Wskaźnik płynności gotówkowej 0,022 0,004 0,205 18,18 5125
Analizując powyższe dane można zauważyć, iż wskaźniki płynności finansowej wszystkich trzech stopni w latach 2007-2009 uległy poprawie, z
wyjątkiem płynności gotówkowej w roku 2008, gdzie odnotowano spadek. Wyniki wskaźników płynności oceniane są jako bezpieczne.
4.2. Wskaźnikowa ocena rentowności
Podstawowym miernikiem efektywności jest zysk. Ponieważ suma kwot zysku nie charakteryzuje precyzyjnie skali efektywności gospodarowania,
należy pogłębić analizę zysku. W tym celu stosuje się wielkości względne obrasowujące relację zysku do odpowiedniej podstawy porównania.
Wskaźniki względne powszechnie nazywa się wskaźnikami rentowności lub wskaźnikami zyskowności.
Analiza rentowności może być rozpatrywana z różnych punktów widzenia i może obejmować różne kryteria zysku i różne podstawy, do których zysk
ten jest odnoszony. Najczęściej wyróżnia się:
rentowność sprzedaży, nazywaną rentownością handlową,
rentowność majątku, określaną jako rentowność ekonomiczną,
rentowność zaangażowanych kapitałów, nazywaną rentownością finansową.
Analiza rentowności stanowi jeden z najbardziej istotnych zakresów analizy finansowej. Wynika to z dużego znaczenia rentowności w ocenie
efektywności działalności przedsiębiorstwa. Rentowność spełnia rolę syntetycznego miernika, który pozwala na ocenę różnych obszarów działalności
przedsiębiorstwa za pomocą jednego lub kilku wskaźników. Mają różne właściwości, a ich wartość poznawcza zależy w dużym stopniu od charakteru
przedsiębiorstwa i warunków w jakich funkcjonuje .
Analiza rentowności sprzedaży jest ważnym obszarem analizy rentowności działalności przedsiębiorstwa. Analiza ta umożliwia syntetyczną ocenę
opłacalności produktów wytworzonych przez przedsiębiorstwo i towarów przez niezakupionych. Przedmiotem analizy rentowności sprzedaży jest
relacja zysku finansowego ze sprzedaży do przychodu ze sprzedaży. Wyraża to następująca relacja:
Wskaźnik rentowności sprzedaży informuje, jaka kwota wyniku finansowego jest zawarta w jednej złotówce przychodów. Im większa wartość
przyjmuje ten wskaźnik, tym jest bardziej opłacalna sprzedaż .
Wskaźnik rentowności sprzedaży ukazuje pełniejszy obraz efektywności działalności przedsiębiorstwa, gdy rozpatrywany jest w czasie. Jednak
należy podkreślić, że jego poziom zależy od rodzaju działalności przedsiębiorstwa a także od długości cyklu produkcyjnego .
Wskaźniki rentowności aktywów są narzędziami oceny efektywności wykorzystania zasobów zaangażowanych w działalność jednostki
gospodarczej. Ukazują relację osiągniętego przez jednostkę wyniku finansowego do kwoty aktywów zaangażowanych
w działalność jednostki. Ogólna postać wskaźnika rentowności aktywów jest następująca:
Wskaźnik rentowności aktywów informuje, jaką kwotę wyniku finansowego generuje jedna złotówka zaangażowanych aktywów. Im większa wartość
tego wskaźnika, tym lepsza efektywność zaangażowanych aktywów w działalność.
Pogłębiona analiza rentowności majątku umożliwia ocenę racjonalności gospodarowania określonymi grupami aktywów przedsiębiorstwa,
szczególnie:
aktywów trwałych,
aktywów obrotowych,
odpowiednich rodzajów zysku.
Wskaźniki te przedstawia się następująco:
Powyższe wskaźniki informują, jaka kwota wyniku finansowego netto przypada na jednostkę wartości zaangażowanych w działalność aktywów
trwałych oraz obrotowych .
Źródła finansowania działalności jednostki gospodarczej stanowią kapitały. Z tego powodu bardzo ważna jest analizy rentowności zaangażowanych
kapitałów w działalność. Umożliwia ocenę efektywności kapitałów wniesionych do danej jedności.
Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego jest stosunkiem wyniku netto do całości zaangażowanych w działalność jednostki kapitałów, wyraża to
relacja:
Powyższy wskaźnik informuje, jaką kwotę wyniku netto generuje jedna złotówka kapitałów zaangażowanych w działalność jednostki gospodarczej.
Im większa wartość, tym efektywność większa wykorzystania kapitałów jednostki
Ważną rolę w analizie rentowności kapitału odgrywa analiza rentowności kapitału własnego. Tą analizą zainteresowani są szczególnie akcjonariusze
oraz udziałowcy. Wskaźnik rentowności kapitału własnego oparty na zysku netto definiowany jest jako relacja wyniku netto do kapitału własnego:
Wskaźnik ten informuje, jaka kwota wyniku netto przypada na jedną złotówkę zaangażowanego kapitału własnego. Jednak wskaźnik ten ulega
zmianom w zależności od zmian obciążeń podatkowych w firmie. W takiej sytuacji zamiast zysku netto uwzględnia się zysk brutto. Formuła
obliczeniowa jest analogiczna do Wskaźnika rentowności netto kapitału własnego, czyli w miejsce zysku netto bierze się pod uwagę zysk brutto .
Poziom rentowności spółki Wawel i jego zmiany w czasie zostały zaprezentowane
w tabeli 4.2.
Tabela 4.2. Wskaźniki rentowności firmy Wawel S.A. w latach 2007-2009
WYSZCZEGÓLNIENIE WARTOŚĆ WSKAŹNIKA (%)
ZMIANA WSKAŹNIKA (Δ%)
2007 2008 2009 2008/2007 2009/2008
RENTOWNOŚĆ HANDLOWA - wskaźniki:
rentowności sprzedaży
12,04 12,93 12,69 + 0,89 - 0,24
rentowności sprzedaży operacyjnej
11,43 12,02 12,44 + 0,59 + 0,42
rentowności działalności gospodarczej 11,27 12,01 12,57 + 0,4 + 0,56
rentowności brutto 11,27 12,11 12,60 + 0,84 + 0,49
rentowności netto 9,05 9,72 10,12 + 0,67 +0,40
RENTOWNOŚĆ EKONOMICZNA - wskaźniki:
rentowność majątku netto
10,66 10,86 13,31 + 1,94 + 0, 53
rentowności majątku brutto 13,51 14,17 16,58 + 2,41 + 0,66
rentowność aktywów trwałych 17,55 17,46 22,98 + 4,75 + 0,68
rentowności aktywów obrotowych 28,40 28,75 31,64 + 1,41 +1,83
rentowności majątku czystego 13,84 14,24 16,52 + 2,28 + 0,40
RENTOWNOŚĆ FINANSOWA - wskaźniki:
Rentowności kapitału podstawowego 298,41 334,08 427,40 + 35,67 + 93,32
Rentowności kapitału własnego 15,34 15,28 17,87 - 0,06 + 2,59
Ocena rentowności spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009 nasuwa następujące wnioski:
wszystkie wskaźniki rentowności w badanym okresie wykazały rosnące tendencje, z wyjątkiem roku 2009, gdzie miało miejsce spadek jednego
wskaźnika,
zyskowność sprzedaży w latach 2007 - 2009 kształtowała się na poziomie
od 9,5% do 12,6%, w badanym okresie nie odnotowano znaczących zmian,
w latach 2007-2009 majątek obrotowy charakteryzował się wyższą rentownością niż majątek trwały,
w ciągu całego badanego okresu rentowność kapitału własnego wzrosła o 2,53%, tj. z poziomu 15,34% do 17,87%, przy czym najniższą
zyskowność kapitału własnego osiągnęła spółka w 2008 roku i wynosiła 15,28%,
znaczny wzrost zaobserwowano w rentowności kapitału podstawowego, gdzie wzrósł w roku 2009 o 93,32% w stosunku do roku poprzedniego.
4.3. Ocena sprawności działania.
Do pomiaru aktywności przedsiębiorstwa w zakresie wykorzystania zasobów majątkowych firmy służą wskaźniki sprawności działania, nazywane też
wskaźnikami obrotowości. Ich istotą jest rozpatrywanie relacji między odpowiednim wskaźnikiem dynamicznym - wyrażającym przychód ze sprzedaży
w cenach brutto, netto lub kosztach własnych - a wskaźnikiem statycznym, wyrażającym przeciętny stan zaangażowanych
w działalności składników majątkowych. Wskaźniki szybkości obrotu charakteryzują stopień wykorzystania majątku jednostki. Informują o szybkości, z
jaką obracane są aktywa ogółem, zapasy, należności oraz jak szybko jednostka spłaca swoje zobowiązania.
W celu pomiaru aktywności przedsiębiorstwa - w zakresie wykorzystania zasobów majątkowych - wykorzystuje się następujące wskaźniki
sprawności działania:
wskaźniki obrotowości majątku,
wskaźniki rotacji zapasów,
wskaźnik rotacji należności,
wskaźnik okresu spłaty zobowiązań
Podstawową grupą wskaźników, a zarazem najogólniej charakteryzującą sprawność działania, stanowią wskaźniki obrotowości majątku, do których
zalicza się:
Wskaźnik obrotowości majątku informuje, jaka wartość przychodów ze sprzedaży przypada na jedną złotówkę zaangażowanego majątku. Określa
zdolność aktywów jednostki do generowania przychodów ze sprzedaży. Jego zwiększenie jest istotnym czynnikiem poprawy rentowności
przedsiębiorstwa. Niższa od 1 wartość tego wskaźnika sugeruje, że przychody uzyskiwane ze sprzedaży wymagają więcej niż proporcjonalnego
zaangażowania majątku .
Kolejnym wskaźnikiem, jest wskaźnik obrotowości majątku trwałego, który wyraża zdolność majątku trwałego do generowania przychodów.
Podobnie jak w przypadku poprzedniego wskaźnika, wyższy jego poziom świadczy o lepszym wykorzystaniu tej części majątku. Poprawa wartości
wskaźnika może wynikać między innymi z lepszej organizacji pracy, przeprowadzania systematycznych remontów i konserwacji. Przy obliczaniu tego
wskaźnika przyjmuje się majątek trwały netto, dlatego przedsiębiorstwo starsze, które dysponuje majątkiem w znacznym stopniu zamortyzowanym,
będzie wykazywało rotację wyższą, niż firma w stosunku do niej konkurencyjna, posiadająca nowszy, mniej zamortyzowany majątek. Wykorzystanie
wskaźnika rotacji środków trwałych w systemie oceny jest szczególnie istotne dla firm, w których środki trwałe stanowią ważny element majątku. Ma
natomiast małe znaczenie w firmach, w których sprzedaż w mniejszym stopniu zależy od środków trwałych zaangażowanych w ich działalności.
Wskaźnik obrotowości majątku obrotowego ukazuje ile razy w ciągu roku następuje odtworzenie tego majątku poprzez sprzedaż wyrobów i usług. Im
wyższa jest wartość wskaźnika, tym lepsza jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa. Należy jednak pamiętać, że wskaźnik zbyt wysoki może być
niekorzystny, ponieważ świadczy o zamrożeniu kapitału obrotowego. Wskaźnik zbyt niski może prowadzić do zachwiania rytmiczności produkcji i
sprzedaży oraz pogorszenia stopnia wykorzystania środków trwałych .
Wskaźnik rotacji zapasów jest miarą efektywności wykorzystania kapitału zaangażowanego w zapasach danego przedsiębiorstwa. Wielkość tego
wskaźnika informuje o czasie pozostawania kapitału w zapasach. Im krótszy jest ten okres, tym większa płynność kapitału zaangażowanego w
zapasach i odwrotnie. Niska wielkość tego wskaźnika może tez oznaczać brak środków na odtworzenie zapasów. Wydłużenie okresu pozostawania
kapitału w zapasach może być spowodowana szeregiem czynników. Ich identyfikacja wymaga uprzedniego określenia rodzaju zapasów, w stosunku,
do których miało miejsce spowolnienie rotacji. Dlatego obok ogólnego wskaźnika rotacji zapasów wyróżniamy także wskaźniki rotacji poszczególnych
rodzajów zapasów . Wskaźniki rotacji zapasów oraz wskaźnik cyklu zapasów w dniach ujmują następująco:
Wskaźniki rotacji określają, ile razy w ciągu badanego okresu nastąpi „odnowienie" stanu zapasów. Korzystna sytuacja jest wtedy, gdy liczba
obrotów wzrasta, ponieważ skraca się czas przebywania zapasów w przedsiębiorstwie. Wówczas sprzedaż realizowana jest przy niższym poziomie
zaangażowanych zapasów, co oznacza mniejsze koszty. Natomiast wskaźnik cyklu obrotu zapasów w dniach informuje, co ile dni przedsiębiorstwo
odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży. Wysoki wskaźnik rotacji
w dniach informuje o wolnym obrocie zapasów, niski zaś o obrocie szybkim.
Kolejnym składnikiem majątku obrotowego uwzględnianym przy ocenie sprawności działania są należności, którym odpowiada strumień sprzedaży
brutto, dlatego zasadne jest, by do obliczeń należności przyjmować sprzedaż brutto. Do oceny szybkości rotacji należności wykorzystuje się
następujące wskaźniki:
Wskaźnik rotacji należności określa, ile razy wciągu roku firma odtwarza stan swoich należności. Według standardów zachodnich, wskaźnik ten
powinien oscylować
w przedziale 7,0 - 10,0 . Jeśli jest mniejszy niż 7,0 to taka sytuacja może oznaczać, że przedsiębiorstwo zbyt długo kredytuje swoich klientów, przez
co może samo mieć trudności z terminowym regulowaniem swych zobowiązań. Wskaźnik cyklu inkasa należności w dniach, określa ilość dni
sprzedaży, za którą nie uzyskano jeszcze należności. Informuje, zatem kierownictwo firmy, w jakim stopniu kredytuje ona swoich odbiorców
i jak długo środki pieniężne są zamrożone w należnościach.
W ocenie sprawności działania przedsiębiorstwa ważny jest równie okres regulowania zobowiązań wobec dostawców. Wskaźnik okresu spłaty
zobowiązań, który informuje, jaki jest średni czas regulowania zobowiązań w przedsiębiorstwie ustala się w następujący sposób:
Poniższa tabela zawiera wyniki pomiaru sprawności działania badanego podmiotu:
Tabela 4.3. Wskaźniki sprawności działania firmy Wawel S.A. w latach 2007-2009
WYSZCZEGÓLNIENIE WARTOŚĆ WSKAŹNIKA (%) ZMIANA WSKAŹNIKA (Δ%)
2007 2008 2009 2008/2007 2009/2008
WSKAŹNIKI SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA:
Wskaźnik obrotowości majątku 1,2 1,17 1,32 -0,03 0,15
Wskaźnik obrotowości majątku trwałego 1,94 1,88 2,27 -0,06 0,39
Wskaźnik obrotowości majątku obrotowego 3,14 3,11 3,13 -0,03 0,02
Wskaźnik rotacji zapasów 15,47 14,21 16,11 -1,26 1,90
Wskaźnik rotacji należności 4,09 4,02 4,14 -0,07 0,12
Wskaźnik cyklu obrotu zapasów w dniach 24 26 23 2 -3
Wskaźnik inkasa należności w dniach 89 95 89 6 -6
Wskaźnik okresu spłaty zobowiązań 67 77 79 10 2
Analiza wskaźnika efektywności wykorzystania majątku całkowitego wykazuje tendencję wahającą się. Wielkość tego wskaźnika w stosunku do
okresu poprzedniego
w 2008 roku spadła o 0,03, po czym w 2009 wzrosła o 0,2. Wskaźniki obrotowości majątku zarówno trwałego, jak i obrotowego w rozpatrywanym
okresie wykazały tendencje najpierw spadkową potem rosnącą, co świadczy o poprawie rentowności przedsiębiorstwa.
4.4. Analiza wspomagania finansowego
Większość podmiotów gospodarczy nie jest wstanie funkcjonować, opierając się jedynie na kapitałach własnych, przez co zmuszone są do
korzystania z różnych form wspomagania finansowego, czyli kapitałów obcych. Przedsiębiorstwo - aby móc zaciągnąć
pożyczkę długoterminową - musi wykazać się zdolnością do zaciągania kredytów krótkoterminowych, czyli posiadać płynność finansową. Analiza
płynności, pokazuje zdolność przedsiębiorstwa do spłaty zobowiązań bieżących. Do oceny sytuacji finansowej
niezbędna jest znajomość możliwości przedsiębiorstwa do wywiązywania się
z całkowitego zadłużenia. Analiza zadłużenia pozwoli ocenić politykę finansową przedsiębiorstwa, stąd określa się ją również analizą struktury
finansowej.
Wskaźniki służące do oceny zadłużenia można ująć w dwie grupy: wskaźniki obrazujące poziom zadłużenia oraz wskaźniki informujące o zdolności
przedsiębiorstwa do obsługi długu
Do oceny poziomu zadłużenia wykorzystuję się następujący zestaw wskaźników :
Wskaźnik ogólnego zadłużenia, w przedstawionej postaci, określa udział obcych źródeł w finansowaniu aktywów przedsiębiorstwa wyrażonych w
wartości bilansowej lub też rynkowej. Często traktowany jest on jako indykator ryzyka finansowego. Wysoki poziom tego wskaźnika może oznaczać
ograniczenie samodzielności firmy, zwiększenie ryzyka wierzycieli, ograniczenie dostępu do nowych kredytów i zwiększenie ryzyka utraty płynności.
Odsetki od kapitałów obcych muszą być, bowiem płacone bez względu na poziom osiąganych zysków. W praktyce poziom tego wskaźnika jest
zróżnicowany. Jego wielkość uzależniona jest od rodzaju prowadzonej działalności i zmienności przepływów pieniężnych. Wierzyciele oczekują, by
wskaźnik ten nie był większy niż 50%. Wówczas, bowiem aktywa firmy mogą zmniejszyć swoją wartość do połowy, nim zagrożą bezpieczeństwu
kapitału obcego. Jeżeli wskaźnik ten jest większy niż 0,50, może powstać sytuacja, że wypracowane środki pieniężne okażą się niewystarczające do
spłaty zadłużenia. Według standardów zachodnich w firmie, w której nie została zachwiana równowaga między kapitałem obcym a kapitałem
własnym, wskaźnik ten powinien oscylować w przedziale 0,57 - 0,67 .
Drugim wskaźnikiem, uważanym za podstawowy wskaźnik oceny struktury kapitałowej, jest wskaźnik zadłużenia kapitału własnego, który określa
stopień zaangażowania kapitału obcego w stosunku do kapitałów własnych. Wzrost wskaźnika oznacza większe zaangażowanie obcych źródeł
finansowania w stosunku do źródeł własnych, a więc zwiększenie stopnia zadłużenia. Oddziałuje to bezpośrednio na poziom ryzyka finansowego z
powodu wyższych rat kapitałowych i odsetek. W USA wartością graniczną w małym biznesie jest proporcja 3:1. Dla średnich i dużych firm relacja ta
jest ostrzejsza. Banki niechętnie udzielają kredytów inwestycyjnych, gdy kapitał własny
w stosunku do zamierzonego kredytu nie osiąga relacji 1:1 .
s Trzecim wskaźnikiem o zbliżonej wartości poznawczej jest wskaźnik zadłużenia długoterminowego. Wskaźnik ten nosi miano wskaźnika zadłużenia
lub też ryzyka. Jako zobowiązania długoterminowe przyjmowane są wszystkie zobowiązania z terminem płatności przekraczającym 1 rok. Pożądana
wielkość tego wskaźnika wynika z relacji zobowiązań długoterminowych do kapitału własnego, równej 1:2 i wynosi 0,5. Za poważnie zadłużone
uważane są przedsiębiorstwa, w których wskaźnik przekracza wartość 1.
Natomiast wśród wskaźników informujące o zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu wyróżniamy następujące wskaźniki:
Pierwsze dwa wskaźniki tej grupy określane są również mianem wskaźników wiarygodności kredytowej. Wskaźnik pokrycia obsługi długu I informuje
o tym, ile razy zysk brutto wraz z odsetkami pokrywa roczne raty kapitałowe powiększone o odsetki od kredytu przypadające w danym roku. Wielkość
tego wskaźnika nie powinna być niższa niż 1,2. W banku światowym minimum dla wskaźnika pokrycia obsługi długu I wynosi 1,3
a optymalny poziom to 2,5 .
Należy podkreślić, iż przed zobowiązaniami kredytowymi, pierwszeństwo mają zobowiązania podatkowe. Dlatego też, uzasadnione jest
uwzględnienie w tej sytuacji zysku netto (wskaźnik pokrycia obsługi długu II). Tylko zysk pozostający w firmie może być wykorzystywany do spłaty
zaciągniętego kredytu. Wskaźnik ten powinien być, co najmniej równy wskaźnikowi pokrycia obsługi długu I.
Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych informuje o tym, ile razy kwota wypracowanych środków przewyższa wymagane odsetki lub też, ile
razy zysk brutto może ulec obniżeniu żeby zagrozić obsłudze zadłużenia. Im wyższe wartości osiąga ten wskaźnik, tym mniejsze jest ryzyko
wynikające z zaangażowania kapitału obcego. Za dobry, w wypadku kredytów zabezpieczonych, uważa się wskaźnik wynoszący 2,4. Dla kapitałów
obcych niezabezpieczonych wymaga się wskaźnika na poziomie 5.
Z uwagi na zmniejszające się odsetki, które stanowią niewielki procent zysku brutto zrezygnowano ze wskaźników obsługi długu.
Tabela 4.4. przedstawia wskaźniki zadłużenia analizowanej spółki.
Tabela 4.4. Wskaźniki zadłużenia firmy WAWEL S.A. w latach 2007 - 2009
WYSZCZEGÓLNIENIE WARTOŚĆ WSKAŹNIKA
(%) ZMIANA WSKAŹNIKA (Δ%)
2007 2008 2009 2008/2007 2009/2008
WSKAŹNIKI ZADŁUŻENIA:
ogólnego 21,32 19,39 18,67 -1,93 -0,72
długoterminowego 0,04 0,12 0,01 0,08 -0,11
struktury zobowiązań 0,19 0,64 0,07 0,45 -0,57
kapitałów własnych 0,29 0,26 0,25 -0,03 -0,01
długoterminowego kapitałów własnych
0,05 0,17 0,20 0,12 0,03
Z uwagi na zmniejszające się odsetki, które stanowią niewielki procent zysku zrezygnowano ze wskaźników obsługi długu.
Powyższe wskaźniki spółki informują o bardzo małym zadłużeniu, przedsiębiorstwo jest niezależne finansowo. W badanym okresie spadek wielkości
wskaźnika zadłużenia długoterminowego (o 0, 03%) i wskaźnika struktury zobowiązań (o 0,12%), wskazuje na zmiany w strukturze finansowania. W
spółce dominują zobowiązania krótkoterminowe. Natomiast spadek poziomu wskaźnika zadłużenia kapitałów własnych oznacza mniejsze
zaangażowanie obcych źródeł finansowania w stosunku do źródeł własnych, a tym samym zmniejszenia stopnia zadłużenia. Spółka w badanym
okresie osiągała wysoki zysk, zatem w wystarczającym stopniu zabezpiecza obsługę zaciągniętych kredytów.
Zakończenie
Na podstawie przeprowadzonej analizy finansowej można stwierdzić, że w latach
2007 - 2009 nastąpiła poprawa wyników działalności firmy Wawel S.A. W całym badanym okresie spółka osiągała zysk na poziomie od 22 378 tys. zł
do 32 051 tys. zł osiągniętym
w roku 2009.
Analiza bilansu firmy Wawel S.A. za lata 2007 - 2009 potwierdza jej rozwój. Suma bilansowa wzrosła w tym okresie o 19,47%.
Po stronie aktywów dominującą grupą był majątek trwały. Dynamika wzrostu rzeczowych składników majątku jest elastyczna i wyniosła 1,84 %, a ich
udział w aktywach ogółem zmniejszył się z 58,63% w 2007 roku do 49,97% w 2009 roku. Majątek obrotowy spółki w badanym okresie wzrósł o
56,87%, również wzrósł jego udział w majątku ogółem z 37,43% do 46,01%. Na sumę bilansową miały wpływ także należności krótkoterminowe. Ich
udział w aktywach wynosi odpowiednio: 28,54%, 29,55%, 33,94% i wzrosły o 42,06%.
W strukturze pasywów dominujący udział w badanym okresie posiadały kapitały własne, które stanowiły prawie 75% pasywów, przy czym odnotowano
ich wzrost o 19,64% co wpłynęło o co wzrost sumy bilansowej. W spółce zarówno zobowiązania krótkoterminowe, jak i zobowiązania długoterminowe
stanowią nieznaczący udział
w ogólnej sumie pasywów. Z danych przedsiębiorstwa wynika, że preferuje zobowiązania krótkoterminowe. Wpływ na kształtowanie się wielkości
kapitału własnego miał kapitał zapasowy, który w roku 2007 wynosił około 60%. W 2008 roku po przejściu na MSSF zyski zatrzymane stanowiły
86,35% kapitału własnego.
Spółka Wawel w latach 2007-2009 przestrzegała zarówno złotą zasadę finansową, jak
i złotą regułę bilansową. Wskaźnik pokrycia majątku kapitałem własnym w badanym okresie kształtował się na poziomie od 120% w roku 2007 do
139% w roku 2009. Obliczone wskaźniki pokrycia świadczą o stabilnej sytuacji finansowej spółki.
Analiza rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa Wawel S.A. wskazuje, że głównym źródłem przychodów był przychód netto ze sprzedaży, a zatem
przychody podstawowej działalności operacyjnej. W roku 2009 przychody netto ze sprzedaży wzrosły o 27,79%
w porównaniu z rokiem 2007, przy jednoczesnym wzroście kosztu sprzedanych produktów, towarów i materiałów o 33,93%, co wpłynęło na
osiągnięcie zysku brutto na sprzedaży
w kwocie 136 247 tys. zł. Uzyskane wyniki z poszczególnych obszarów rachunku zysków
i strat miały wpływ na zysku netto, który w badanym okresie wzrósł o 43,23% w stosunku do roku 2007.
Rachunek przepływów pieniężnych sporządzany w latach 2007 - 2009 pozwala wyodrębnić podstawowe strumienie pieniężne. Od 2007 roku spółka
poniosła wydatki na inwestycje związane z modernizacja wybranych elementów linii technologicznych. Wydatki na inwestycje związane były głównie z
nabyciem składników rzeczowego majątku trwałego. Inwestycje w tym okresie kształtowały się na poziomie -31099 w roku 2007, -16 185
w roku 2008, -5859 w roku 2009. Ujemne przepływy pieniężne netto dla działalności inwestycyjnej, jakie kształtowały się w badanej jednostce należy
oceniać pozytywnie, gdyż informują o intensywnym rozwoju firmy. Z kolei na działalność finansową składają się głównie kredyty i pożyczki.
Rozszerzeniem ogólnej analizy struktury majątkowo - finansowej jest analiza wskaźników płynności, zadłużenia i efektywności zaangażowanych
środków.
Wskaźnik pokrycia bieżących zobowiązań w kolejnych latach kształtował się następująco: 2007-1,76, 2008-1,96, 2009-2,47. Jak widać wskaźniki
bieżącej płynności badanej jednostki w okresie modernizacji przedsiębiorstwa osiągnęły poziom wyższy od wymagalnego.
W spółce zwiększyła się produktywność zarówno majątku trwałego jak
i obrotowego. Jednakże rentowność majątku trwałego wzrosła o 5,43 przy jednoczesnym wzroście rentowności majątku obrotowego zaledwie o 3,24.
Polepszenie wskaźników rentowności nastąpiło na wskutek wzrostu zysku netto w okresie badanym.
W latach 2007-2009 cykl obrotu zapasów zmniejszył się o 1 dzień. Należności inkasowane były w 2007 roku średnio w ciągu 89 dni, okres ten skrócił
się o 6 dni w 2008 roku. Jednak w 2009 roku spółka powróciła do wyniku z 2007 roku. Znacznemu wydłużeniu, bo o 12 dni uległ natomiast okres
płacenia zobowiązań i wynosił odpowiednio: 67 dni, 77 dni, 79 dni.
Wawel S.A. jest przedsiębiorstwem działającym od 1898 roku. Wielkość i rodzaj inwestycji wskazują na to, że znajduje się ona nadal w fazie rozwoju.
Dzięki osiąganym zyskom i niskim poziomie zadłużenia nie wydaje się być podmiotem zagrożonym upadłością. Rodzaj produkcji, jak i duża stabilność
rynków zbytu pozwalają optymistycznie prognozować przyszłość firmy.
Przedstawione badania potwierdzają, że systematyczna analiza sytuacji finansowej przedsiębiorstwa pozwala na dokonanie oceny przebiegu
procesów gospodarczych oraz wykorzystanie ich do
prawidłowego rozwoju przedsiębiorstwa.
Bibliografia
1) Bednarski L., Analiza Finansowa w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2001.
2) Bednarski L., Borowiecki R., Duraj J., Kurtys K., Waśniewski T., Wersty B.; Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2003.
3) Gabrusewicz W., Podstawy analizy finansowej, PWE., Warszawa 2005.
4) Jerzemowska M., Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2006.
5) Leszczyński Z., Skowronek -Mielczanek A., Analiza ekonomiczno - finansowa firmy, Difin, Warszawa 2000.
6) Machała R., Praktyczne zarządzanie finansami firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
7) Nowak E., Analiza sprawozdań finansowych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008.
8) Nowak S., Metodologia badań Społecznych, PWN, Warszawa 2008.
9) Rachunkowość finansowa przedsiębiorstwa według polskiego prawa bilansowego oraz Dyrektyw UE i MSR/MSSF część 1, praca zbiorowa pod
redakcją Sawickiego K., EKSPERT Wydawnictwo i Doradztwo, Wrocław 2009
10) Rutkowski A., Zarządzanie finansami, PWE., Warszawa 2002.
11) Siemińska E., Finansowa kondycja firmy metody pomiaru i oceny, Poltex, Warszawa 2001.
12) Sierpińska M., Jachna T., Ocena przedsiębiorstw według standardów światowych, PWN, Warszawa 2004.
13) Sprawozdania finansowe i ich analiza: analiza finansowa, red. Micherda B., Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2005.
14) Śnieżek E., Jak czytać Cash Flow, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce.
15) Ustawa z dnia 29 września1994 roku o rachunkowości.
16) Walczak M., Prospektywna analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne PWE, Warszawa 1998.
17) Waśniewski T., Skoczylas W., Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa
2002.
18) Wędzki D., Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego. Tom 1. Sprawozdanie finansowe, Oficyna a Wolters Kluwer business, Kraków,
2009.
SPIS TABEL
Tabela 1.1. Przedmiot analizy finansowej w ujęciu różnych autorów.
Tabela 1.2. Rodzaje analizy finansowej ze względu na kryteria.
Tabela 1.3. Uproszczony bilans dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeniowe.
Tabela 1.4. Rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym i porównawczym.
Tabela 2.1. Struktura akcjonariatu spółki Wawel w roku 2009.
Tabela 2.2. Struktura zatrudnienia Wawel S.A. w latach 2007 - 2009.
Tabela 2.3. Historia zmian składu rady nadzorczej w latach 2007 - 2009 firmy Wawel S.A.
Tabela 3.1.1. Kształtowanie się aktywów w firmie Wawel S.A. w latach 2007-2008.
(w tysiącach zł)
Tabela 3.1.2. Kształtowanie się aktywów w firmie Wawel S.A. w latach 2008-2009.
(w tysiącach zł)
w latach 2007-2008.
w latach
2008-2009.
Tabela 3.3. Wskaźniki relacji majątku firmy Wawel S.A. w latach 2007-2009.
Tabela 3.4.1. Kształtowanie się pasywów w firmie Wawel S.A. w latach 2007-2008.
(w tysiącach zł)
Tabela 3.4.2. Kształtowanie się pasywów w firmie Wawel S.A. w latach 2008-2009.
(w tysiącach zł)
w latach
2007-2008.
w latach
2008-2009.
Tabela 3.6. Wskaźniki relacji kapitałów firmy Wawel S.A. w latach 2007-2009.
Tabela 3.7. Kształtowanie się wartości wskaźników charakteryzujących sytuację struktury kapitałowo-majątkowej spółki Wawel w latach 2007-2009.
Tabela 3.8. Kształtowanie się rachunku wyników firmy Wawel S.A. w latach 2007 - 2009
Tabela 3.9. Kształtowanie się struktury i dynamiki przychodów, kosztów i wyniku finansowego netto spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009.
Tabela 3.10. Możliwe przypadki sytuacji przedsiębiorstwa ze względu na kierunek przepływów strumieni pieniężnych.
Tabela 3.11.1. Kształtowanie się przepływów środków pieniężnych z działalności operacyjnej Spółki Wawel S.A. w latach 2007 - 2009.
Tabela 3.11.2. Kształtowanie się przepływów środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej Spółki Wawel S.A. w latach 2007 - 2009.
Tabela 3.11.3. Kształtowanie się przepływów środków pieniężnych z działalności finansowej Spółki Wawel S.A. w latach 2007 - 2009.
Tabela 3.12. Przepływy pieniężne netto z poszczególnych rodzajów działalności spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009.
z działalności operacyjnej spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009.
z działalności operacyjnej spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009.
z działalności inwestycyjnej spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009.
z działalności inwestycyjnej spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009.
z działalności finansowej spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009.
z działalności finansowej spółki Wawel S.A. w latach 2007-2009.
Tabela 4.1. Wskaźniki płynności finansowej firmy Wawel S.A. W latach 2007-2009.
Tabela 4.2. Wskaźniki rentowności firmy Wawel S.A. w latach 2007-2009.
Tabela 4.3. Wskaźniki sprawności działania firmy Wawel S.A. w latach 2007-2009.
Tabela 4.4. Wskaźniki zadłużenia firmy WAWEL S.A. w latach 2007 - 2009.
SPIS RYSUNKÓW
Rysunek 1.1. Podział analizy ekonomicznej.
Rysunek 1.2. Istota analizy finansowej.
Rysunek 1.3. Zakres i przedmiot analizy finansowej.
Rysunek 2.1. Struktura organizacyjna Wawel S.A.
Zrodlo: http://wklej.se/analiza_finansowa

analiza_finansowa

Transkrypt

Podobne dokumenty

Prezydent idzie na Wawel– smutna piosenka

CWK dane - Zamek Królewski na Wawelu

legendy krakowskie

Lider rynku spożywczego

Ponad 50% Polaków nie stać na zajęcia dodatkowe

Krakowski Klub Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki