O miarach poematów aciskich Jana Kochanowskiego i o ich wzorach

Transkrypt

7157
K 67.848
o MIARACH
POEMATÓW ACISKICH
JANA KOCHANOWSKIEGO
I
o ICH WZORACH.
Marcin
w
ia>lAKOWIl':.
NAKLAOKM AKADEMII
!-KAI> GLÓW.NY
W
Sas.
UiMIEJKTNU.CI.
KSIKKARNI SPÓKI WYIIAW.MCZKJ rOLSKIKJ.
1893.
o MIARACH
POEMATÓW ACISKICH
JANA KOCHANOWSKIEGO
I
o ICH WZORACH.
NAPISA
Marcin
w
NAKADEM
.SKLAl)
GÓWNY W
Sas.
KRAKOWIE.
AKADEMII UMIEJTNOCI.
KSIKOAKNI SPÓKI WYDAWNICZKJ
1893.
I'0L»KI1-U.
7/57
Osobne odbicie
z
Tomu XVni Uozpraw Wydziau filologicznego
w Krakowie.
Akademii Umiejtnoci
w
Kralowie,
IS83.
—
Drukaruia Uiiiwereytctu Jagielloskiego
i>uil
jsaradciu A. M. KoalerkiewicEa.
MIARACH POEMATÓW ACISKICH
o
JANA KOCHANOWSKIEGO
I
WZORACH.
o ICH
Napisa
MARCIN
SAS.
#
Pisma niemiertelnego wieszcza
wszechstronnego
Do
dzieach.
w
opracowania
Czarnolasu doczekay si
monografiach
wspomnie znakomite dzieo
skiego: „Jan Kochanowski')".
wiadomoci
niejszych
z
licznych
o
ich
uywa
wzorach.
w
Kochanowski w swych
Sadza, e i pod tym
dokadnie zbadane, po-
wieszcza powinny by
si tego zadania w niniejszej rozprawie
wzgldem utwory naszego
podj
stanowiem
Stanisawa Tarnow-
Nigdzie jednak nie dostrzegem dokad-
o miarach, jakich
poematach aciskich, tudzie
hr.
ju
ol)szei"nych
i
wypeni
i
luk, jaka pozostawaa w dotychczasowych studyach nad
Kochanowskim -).
ten sposób
Poematy aciskie Jana Kochanowskiego, o których miarach mónastpujce:
wi bd, s
Elegiarum
1.
IV
(El.) 3);
2.
Foricenia sive epigrammatum libcllus (For.);
3.
Lyricorum
')
ski.
libri
W
libellus (Lyr.);
Tarnowski. Stiidya do historyi literatury polskiej.
Wiek X\^. Jan Kochanow-
Krakowie, 1888.
-)
W
Sprawozdaniu Dyrekcyi
c.
k.
wyszego gimnazyum
w Drohoby-
realnego
1889 wysza rozprawa p. St. Matwija p. n. ^.Kilka sów o acili- „Uwagi
skich elegiach Jana Kochanowskiego", w kt(5rej autor podaje na str. 7
za rok
czu
szkolny
—
metryczne",
w
3
i
dotyczce
6 stopie.
Uwagi
he.\ametru
te
s.i
daktylicznego
akatalektyczncgo
jednak niewyczerpujiTCe
i
i
katalektycznego
zawieraj ohok niektórych
nych spostrzee wiele racycli liedów, popenionych skutkiem przestarzaych
wa
na metryk staroytn.
')
tu
traf-
za|)atry-
W
nawiasach podaje skrócenia, przez które oznacza
bd
poniej wyliczone
dziea Kochanowskiego.
I
;
KARCiN
2
Ad
4.
.Steiilianum
MDLXXXII
ó
SAS.
[335J
Riitliorrhoiim,
regpin
Poloniae
recuperata
Epinicion
anno
Livonia
scho debellato et
;
;
inclitum,
Mo-
Cliristo
nato
a
(Epin.l;
In niiptias illustriiim
cxereituum praefeeti
,
loannis
cle
Zamoscio,
r.
P. cancellarii et
ac Griseldis Batlioi-rheac, (Jhristopliori, TraiisilvaStepbani,
niae principis et sereniss.
Poloniae
regis fratris,
fiiliae,
Epi-
tlialaraion (Epithal.);
6.
Andreae
7.
Epitaphiuiu Doralices (Dor.)
Patricio (Patr.)
8.
Galio erocitanti ayM'^ (Galio eroc);
9.
Drjâs Zamcliana (Dr.)
Pan Zanichanus (Pan);
10.
11.
Orpheus Sarraaticus (Orph.);
12.
M. T. Ciceronis Aratus, ad Graecum exemplar expensus
mancis restitutus
lo(!is
W
ostatnira
sze,
które
Uwaga:
et
(Arat.).
rona nie
poemacie (Arat.) uwzgldniam tylko te wierpochodz od Kochanowskiego; wierszy Cyceuwzgldniam wcale.
W
opracowaniu metrycznem powyszych poematów opieram si na
wydaniu poninikowem dzie Jana Kochanowskiego z r. 1884'); w miej-
wtphwych uwzgldniam take
scach
loann.
1.
sive
Cochanori Elegianim
Epigrammatum
mini
pierwsze wydania, które tu przy-
zachowujc pierwotna pisowni:
taczam,
libellus.
Libri
IIII.
Eiusdem Foricoenia
Anno Do-
Cracoviae, In Officina Lazari.
MDLXXXIIII;
2.
loantiis Coc]ianovii
Lyricorum
Libellus.
Cracoviae In officina
Anno Domini MDLXXX
3.
De expugnatione Polottei ode loannis Kochanovii. Yarsariae.
Anno Domini ]\IDLXXX.
Poemat ten jest take pomieszczony w Lyricorum hbellus, gdzie
Lazari.
stanowi
4.
od
12;
loann.
Cochanovii
Ad Stephanum Bathorrheum Regem
Polo-
Anno
Anno Do-
niae inclytum Moscho debellato, et Livonia recuperata. Epinicion.
a Christo nato
mini
MDLXXXII.
Cracoviae, In Officina Lazari.
MDLXXXm.
5.
loann.
Cochanovii
In
nuptias
lUustrium
loan. de Zamoscio,
R. P. Cancellarii, et exercitiium Praefeeti: ac Griseldis Bathorrheae Chri-
')
szawie,
Jana Kochanowskiegij Uziehi wszy.stkle. Wydanie pomnikowe,
Utwory aciskie isawarte sa w trzecim tomie.
1884
.B
t.
W
War-
o MTARACn POEMATÓW ACISKICH.
f336]
3
stophori Transilvaniae principis, et Sereniss. Stepbani Poloniae regis fratris,
filiae,
Epithalamion.
Cracoviae.
Anno
Domini,
MDLXXXIII.
Idib. lun.;
Diyas Zann-liana Polonice
6.
7.
mancis
et Latine.
Anno Domini MDLXXVIII;
M. T. Ciceronis Aratus, Ad Graecum
Leopoli
Pan Zamclianus
exeraplar expensiii3, et locis
Per loannera Cochanovium. Cracoyiae,
restitutus.
Latinc.
MDLXXIX.
pGallo
„Andreae Patricio", „Epitaphium Doralices"
wyszy po raz pierwszy w wydaniu: „loannis Cocha-
Poematy:
i
crocitanti i^.otjY)"
Lyricorum Libellus, Cracoviae In offieina Andreae Petricovii, Anno
Domini MDCXII", pierwszy na .str. 64 76, drugi na str. 66 70,
a trzeci na str. 70
75.
Poemat „Orpheus Sarmaticus" wyszed po raz
novii
—
—
—
w
„Odprawd Posów Graeckich. Jana KochanowWarszawie MDLXXVIII" na str. 30—32.
Wszystkie poematy aciskie Kochanowskiego nale do poezyi
pierwszy
skiego.
wydaniu:
W
jak bya poezya staroytnych Greków Il/.ymian, któr
naladowa.
Przystpujc do szczegóowego rozbioru metrycznego aciskich
poematów Kochanowskiego, przedstawi nasamprzód ich
iloczasowej,
i
I.
waciwoci.
Iloczasowe
bd
Tu znowu nasamprzód mówi
A) O
ilocsasie.
Tu przedstawi nasamprzód znajdujce
sic
w poematach
Kdclia-
uowskicgo
Wyrazy, klasycznej acinie zupenie
a)
i
oznacz
S
obce,
ich iioczas.
to
nastpujce:
a)
Imiona wtaunc.
Austrra, ae (El. III. 9, 22);
AustrTacus,
a.,
Austriacus,
i
um
(Epin.
(Epin.
153);
167);
Austriiides lub Austriadae,
Avipratus,
i
(Dor. 8«,
um
(Epin.
17
ii:
103);
Bacvarus, (For. 13, 3);
Bathorrhcjis,
175, 879).
ci
(For.
121,
1,
Lyr.
(i,
3:
12, !I6.
Kpin.
."i.
('.;;,
Kii,
;
MARCIN
4-
Uwag
;i.
W Ayydaniu
stiijna;
Epin. 63
tego
czytamy
121, 1
P''or.
Batoreuni,
W dwóch
[337]
pomnikowem pisownia
tak
i
SAS.
wyrazu
jest niejcdno-
Ba thorreus,
Lyr.
6,
3
Batlioreu, Epin. 175 Bathórbeu.
pierwszycli miejscach (For.
121,
1,
Lyr.
6, 3) po-
szed wydawca (Józef Przy borowski) za pierwszymi wydaniami lecz w dwóch nastpnych miejscach (Epin. 63, 175)
Wydawca powinien
lua pierwsze wydanie Bathorrheu.
wydania
ujednostajni
pisowni.
by bez wzgldu na pierwsze
;
B6leshivus,
Bfigis,
(For. 68,
i
III.
(El.
is
Carolus,
(Dr. 17);
i
Bucanauus,
lU.
(El.
i
Ccrasiniis,
ChristophoriJS,
CochanoYius,
Cracopolis,
is
Cretc5vius,
i
Crocevius,
i
(El.
i
1):
I.
(For.
i
6)
13);
1,
8,
39
(For.
i
1,
10, 5);
30);
1,
119, 4);
(Epin. 306);
(For. 23,
1);
(For. 73, 1);
DcvTna, ae (Epin. 663);
Dorallcc, es (Dor.
13, 19, 22, 32, 40, 41, 45, 50, 51, 56, 80,
1,
84, 104, 110;.
Uwaga.
Dor.
1
i
110 czytamy
acc. sing.
Doralicem
ralicen.
zamiast
Podobne formy znajdujemy
sarzy aciskich, n. p. u Hygiuusa
Apulejusa.
i
Dudituis,
(Duditius:
i
Duditius: El. III. 16,
Uwaga. Wyraz
to
ostatniem
i
El.
III.
16,
89,
§.
99.
Ra-
Dr.
Anmerk.
For. 26, 1; 63, 4, 21;
16).
7,
i tylko w voc. sing. Duditl.
Tókoniecznoci metryczna, gdy ten voc. z jn-zcdkrótluem (Duditl) nie atwo daby si
uy
hexametrze daktylicznym.
(EL IV.
Firl(ais, ei
76,
1
;
Gornicius,
Gorscuis,
(El.
3,
1)
IH.
(For.
i
107,
103,
(El.
500
53, 63, 79, 93, 129, For.
1,
Firleiis,
i
13,
(For. 49, 2,
i
HenrTcus,
i
i
i
GrebsiHs,
lyunus,
Hannover 1877.
ma dugie
ten
maczy si
w
B.
I.
pi-
Zob. Aus-
i
iuhrhche Grammatik der lateinischen Sprache von
phael Kiihner.
D o-
u póniejszych
i
18,
1; 36,
1;
(For. 72, 2);
19, For. 89,
1);
15);
107, 1);
III.
-f
(Dr. 63);
8,
29, For.
100, 3, Lyr.
501, Galio croc. 105);
1,
2;
3,
27, Epin.
o MIARACH rOKMATÓW ACISKICH.
[338]
5
lagellones, urn (El. II. 7, 33);
lagellónides ae (Epin.
W
Uwaga.
102).
wydaniu poninikowem czytamy wbrew pierwszemu wy-
daniu Jageilonidae,
a
z
to
tego powodu,
e
wydawca
(Jan
Przyborowski) wprowadzi dla spógoski
Jest
i osobny znak (j).
dzi podobnie, jak za
jednak zarzucona pisownia;
to
samogosk
Kochanowskiego, oznaczamy tak
spó-
jak
i,
gosk
i
nische
Rechtschreibung von Wilhelm Brambaeh. Uritte Au-
flage.
Leipzig, 1884,
Lachiis,
jednym znakiem
(Epin.
i
Litavus,
a,
i
2.
i;.
III.
13, 5);
urn (Dr. 6h);
a,
Litayus,
latei-
fiir
125);
Lasciades, ae (El.
Lesentuis,
(/).
Zob. Hiiltsbiicldein
um
(El. III.
(Lyr.
12, 47);
17, Epin.
1,
Lrtfianiis, a, iim (Epin.
Llv6, Onis (El.
II.
7,
.524);
48');
23, III. 5,
9,
48;
U,
23, Epin. 488);
LiYónia, ae (Epin. 586, 815);
órum
LiicI,
(Epin. 622);
Lyce, es (Lyr.
7,
10);
1,
MarónTs, idis (For. 66,
MathoYius,
(Lyr.
i
i
(El.
L
7,
Mogia, ae
(El.
I.
15,
Mcletius,
1);
10, 5);
.55);
1,
106);
Moschovia, ac (Epin. 614);
Myscyius,
(Myscóyius:
i
Mysc6vius: For. 46,
Uwaga
Wyraz
1.
co do
Uwaga
2.
W
ma
o
zob.
III.
2,
i
s
c o
V
?.ao jednak
i
u
s
zgodnie
poprawi
(For. 67,
1);
Njilia, ae (Epin. 653, 654);
Nlcctas, ae (For. 90, 4);
NicophOn (For. 37,
Nilsius,
i
10,
6);
(For. 37, 3);
1,
10,
17;
o,
I
28;
8).
i
z
4-6,
i
1
i
Lyr. 10,
pierwszemi wydaniami
pomyk
prowadzi pisowni jednostajmi
i
30;
dugie tylko w voc. sing. Myscóvi;
uwag do wyrazu D u d t u s.
Bathorrheus.
NacYolus,
2,
57, 7; 82, 3, Lyr.
wydaniu poninikowem czytamy For.
M
8
ten
powodu
El.
1;
wyda
uwag do
pierwszych
;
zob.
;
i
nalc-
prze-
wyrazu
;
6
MARCIN
ÓbertTnum,
Ódatis,
(El.
i
(El.
is
I.
Oscriscum,
i
(Epin.
OssóllnTus,
i
(El.
Ostroum,
7,
[339]
49);
2,
31, 95);
+
654
III.
IV.
14,
5,
3, 29,
III.
SAR.
655);
1);
(Epin. 682);
i
radnevius,
(El.
i
Paliiigemus,
III.
(El.
i
2,
5,
III.
Paslphile, es (El. III.
13,
7,
62, 65, 74, For. 97, 2;
30, 49;
1,
itS,
1);
13);
41;
2,
12,
30);
PhTlacides, ae (El. III. 6, 43);
Philaems, Tdis (For. 70,
Uwaga.
W
2; 83,
1,
1).
wydaniu poranikowem czytamy
zgodnie
z
For.
70,
jednak ujednostajnie pisowni; zob.
uwag
2
1,
Wydawca
wydaniem.
pierwszem
Philenis
powinien
by
do wyrazu Ba-
thorrheus.
Plltius,
(Dr. 44);
i
PlescoYia, ae (Epin. 681, 801);
Podolius,
lim (Lyr.
a,
24, Orph. 24);
1,
Polonia, ae (Dr. 20)
Polonus,
a,
IV.
(El.
firn
80, Lyr. 3,
2,
19, Epin.
179, 292, 326,
374, Galio croc 122);
Polonus,
(El.
i
15,
I.
III.
1,
9,
21, Lyr.
1,
18; 4, 34;
10, 3,
Epin. 83, 353, 463, 475, 524, Galio croc. 96, 103, 118);
Polotteura,
(Lyr.
i
12, 6, 53, 94, Epin. 482, 523, 555, 560);
Prussia, ae (El. II. 7, 38);
Pyntbagoras, ae (For. 118, 1);
Radiyilus,
i
(El.
III.
Ritogarus,
i
(El.
I.
RoyzTiis,
(For. 33, 1; 53,
i
Samoscius,
9,
17, 37, For. 44, 4);
2,
15, 31, 32, 45);
1; 75, 3);
(Epithal. 7, 19, 38, 51, 63,
i
Przedmowa do
Arat.') -Ô);
Saulótia, ae (Epin. 656);
Sccechus,
(Lyr. 3, 3);
i
Selislavuis,
(For. 34, 1);
i
SlavTcUs, a, urn (El.
I.
6,
26, Epin. 464, Dor. 9);
Soccola, ae (Epin. 551);
SocolOyiiis,
')
•i8
(For. 123,
i
Stancesilaus,
i
(El.
III.
1);
11, 2,
Poemat „M. T. Cicmonis Aratus"
wierszy,
cellaiiura".
p.
n.
,,Ad
ainplissimuui
14, 38, For. 79, 2);
iiopizedzoiiy jest poemalein, uliejimijcym
viium, loannem Zanioscium, regui Poluniae can-
;
o MlAltACII POEMATÓW ACISKICH.
[H.U)\
7
Staritia, ao (Epin. 669);
Starodubaeus,
Stcnclaus,
I.
33, III.
I,
1,
19);
urn (Epin. 869);
a,
SiictTcu.'?,
uni (El.
a,
(For. 48, 3);
i
Tai-noYius,
(Tarnoviii.s
i
El. IV. 2,
U vv a g a. Wyraz
El.
:
o,
I.
2,
IV.
2,
1,
128, 140).
Tam o vi;
dugie tylko w voc sing.
uwag do wyrazu Duditius.
wyrazu Myscovius.
ma
ten
o
do przyczyny zob.
uwag Ido
orum
Tatarrl,
Tcclnius,
(Lyr. 4, 38, Galio croc.
(El.
i
93; Tarnovius:
III.
4,
IV.
Telesilla, ae (El.
co
Por. nadto
14, 22);
63);
1,
3);
1,
Tonias, ae (For. 29, 1; 59, 1);
TrTccsius,
(El.
i
Tilropr-ciuni,
Usuatum,
i
III.
15, For. 91,
13,
1);
(Epin. 639);
(Epin. 620);
i
Val(sias, adis (Epin. 124);
ValC'.sius,
Vclisiuni,
(Lyr. 3, 6);
i
(Epin. 618);
i
Vendcnicus,
Voper, pri (For.
Zariadrcs
U w
a
g
W
a.
(Epin. 511);
a, tim
is
6,
.36,
(El.
III.
Lyr.
pominem
spisie tyrti
a,
1
im
te
którycli
ildezas
(For. 6, 4).
(Epin.
126)
(For. 51, 2);
rubreiila, ae (Arat.
1095).
Teraz przedstawi znajdujce si
h.
9.5).
imiona wasne,
Inne wyrasy.
P)
pertSdescor
1);
Laura
jest widoczny, n. p.
certTlouus,
3,
29, 31, 72,
3,
w
poematach Kochanowskiego
Wyrazy, jzylcoioi aciskiemu lopratodste obce, lef-s ufioorzone
od takich wyrazów, które si znajduj w J<izyktt aciskim.
Sa
to
czci
wyrazy pochodne,
czci
wyrazy, powstae przez
pewna zmian odpowiedniego wyrazu aciskiego, a mianowicie nastpujce
:
a)
Baltlcum,
i
(Lyr.
1,
Imiona wasne.
19).
Balthae, Balthi, Baltia.
W jzyku
Zob. Totius
aciskim znajdujemy
latinitatis
tylko
onomasticon opera
:
1
MARCIN
8
studio
et
Do-Vit
Vincentii
doct.
SAS.
[311
Tomus
lucubratnm.
primus.
Prati
1859—1867.
Croealis,
(For.
is
mamy Crocale,
17;
3,
es;
105,
4;
21,
Onomastieon
zob.
W jzyku
9).
Tomus
De-Vita.
aciskim
secundus.
1868.
Prati',
W wydaniu poiimikowem
Uwaga.
bdnie
i
tómacz
„Krokalida", jak
(Teofil Krasnosielski)
dyby byo
pisze
po acinie „Grocalis,
dis".
Cythera, ae (El.
my Cythere,
II.
l2, For.
9,
77,
W jzyku
1).
Onomastieon De-Vita. T.
zob
es;
acisk
zamiana kocówki greckiej na
aciskim maEl. II.
II.
9,
12
spowodowana zostaa wzgldami
metrycznymi
Hoc
mihi,
quam,
cni
si
]
DCmophila, ae (For. 46,
philc, es;
Cy thcra
W jzyku
4).
Onomastieon De-Vita. T.
zob.
W jzyku
Hunnias, adis (Epin. 54).
llunni;
iure
|
|
Onom. De-Vita. Tomus
zob.
da,
|
ret.
aciskim mamy Demó-
II.
aciskim znajdujemy
tertius.
]88;-3
Prati.
tylko
— 1886.
Istula, ae (El. III. 5, 6.S);
Istuleus,
V
i
s t
u
a
I
;
gearbeitct von
sali
|
Naiades
Laris,
i ;
zob.
(FA.
III.
W jzyku
70).
5,
Georges.
Karl Ernst
aciskim czytamy
is
evin
ce
|
|
Istniej ae
(El.
III.
fla||vos
etus
4,
||
Leipzig.
Auflage.
6.
V spowodoway wzgldy
bez pocztkowego
Uycie form
Te
um
a,
zob. Ausfiihrliches lateinisch-deutsches Handworterbucb. Aus-
dona
fe
pater
|
Istula
ruut cala
W jzyku
39).
|
|
|
1879—1880.
metryczne:
crines
—
this.
aciskim czytamy LarTiis,
Handworterbuch von Georges.
Mnfiphila, ae
(El.
I.
4,
18)
Mcndphile, es
(El.
I.
4,
8,
i
For. 8,
4).
W jzyku
aciskim
czy-
tamy tylko tnasc. Menophilus, i (=; Msvó(pt>.o;) zob. Handworterbuch der lateinischen Sprache, herausgegeben von Dr. Reinhold Klotz.
Pocztkowa zgoska tego wySechster Abdruck. Braunschweig, 1879.
razu powinna by waciwie krótka (Menophile), jak na to wskazuje
Kochanowski przeduy
jedmasc. Menophilus igr. Mzyófikoc.
nak z koniecznoci metrycznej, gdyby inaczej tego wyrazu nie móg
;
j
uy
w
hexametrze daktylicznym.
Naiades,
um
(El. III.
5,
70).
W jzyku
aciskim mamy Naia-
1 des.
des lub
U Kochanowskiego przesza w tym wyrazie samogoska i pomidzy dwoma samogoskami w spógosk _/. Jest to innowacya wcale niepotrzebna, gdy klasyczna forma Naides byaby tu
Na
zupenie dobra.
o MIARACn POEMATÓW ACISKICH.
[U2]
W jzyku aciskim mamy PannonTT,
um
17,88). W jzyku aciskim mamy
um
ae (Dor.
W jzyku aciskim czytamy PerHandwbrterbucU von Georges,
um
W jzyku aciskim czytamy
um;
W jzyku aciskim mamy
68,
Pannones, iim (Epin. 524)
Pan non ta, Pannfinis;
Partlienopr-ns, a,
P
a r
t
b
n
e
u
p
PersophÓna,
c
("i
I
(El.
a,
s,
zob.
III.
zob.
;
14).
se pil one, es; zob.
Sarmatidus,
Sarmaticus,
(El. I.
a,
Solymaeus,
15,
19).
zob.
a,
iim (For.
a,
lymi; orum; Solym-"';
o
Sii-
3).
rum; Sóljmus,
um;
a,
Handwor-
zob.
terbuch von Georges.
Tentonus, a, uni
TeutonT, orum
i
IV.
(El.
W jzyku
97).
2,
Teutonicus,
um;
a,
aciskim mamy
Handworterbuch von
zob.
Georges.
Uwaga.
W
wydaniu pomnikowem podobnie, jak
w pierwszem wywyrazu jest bdna: Teut/tonus.
i
daniu, pisownia tego
Tityus.
zol).
(El.
i
II.
W jzyku aciskim czytamy
10,54).
Tl ty ós;
Uwag
a.
W
wydaniu pomnikowem podobnie, jak w pierwszem wydawyrazu jest bdna: Tytius.
niu, pisownia tego
Yistrdofis. a, iim (El.
15, 68, IV. 2,
I.
zyku aciskim czytamy tylko Vistula;
1.34.
Lyr.
V.
3,
W
Handwoi-terbuch
zob.
jvon
Georges.
Uwaga. Do
tego spisu nie
.sne,
które
w
nale
wydaniu
nieco od klasycznych
bdto
851)
zamiast
Borysthenes
Cassiopeae
82)
dae,
Laodameia
Phyllis,
,
*)
bd
Cassiopeiae
t"ugax,
Citerea
przez
drukarski,
I3orysthene-sfugax (Epin.
zamiast
(Arat.
Cytherea,
9, 4, 5,
(El.
-)
6,
(El.
III.
II,
liisi-
47) zamiast Laodamla, Phillis
13, 37, Dor. 45)
Thaleia
ThalTa, Ulisse
III.
217)
Diannam
zamiast Dianam, Jasidae (Arat. 205) zamiast
(Dr.
I.
form bdto
przez odmienna pisowni:
zamiast
(El.
oczywicie nastpujce imiona wapomnikowem przybray odmienn
1,
i
Phllis (Dor. 42) zamiast
22,
For.
(For. 5, 9) zamiast Ulixc.
102, 4) zamiast
Pierwsze wyda-
zgadzaj si co do pisowni przytoczonych tu wyrazów
wydaniem ponmikowem, wyjwszy Epin. 851, Arat. 205,
gdzie pierwsze wvdania maj tekst poprawny.
nia
z
')
1'ierwBze wydanie
')
Pierwsze wydanie
ma C t e r o e a.
ma Ulysse.
i
MARCIN
lU
um
W jzyku
(Epin. 188, 688).
nciis lub ahOnefis
aenus
i
aeneus
aenus
i
caelituinn
e
metryczna
zyku aciskim
jak
alTtuum
von
Kiihnei'.
W
alitum(Verg. Aen.
75,
§.
jak
nie,
w
czytamy
wydaniu pierwszem.
a,
um;
zob.
crocodllus,
um
a,
zob.
(Ei.
II.
i
(For. 81,
i
W jzyku aciskim mamy
1).
Handworterbuch von Georges. Kochanowski
greckiego ze wzgldów metrycznych:
ejphippion,
fóricema,
orum
(For.
|
1,
has phale||ras, pul
3;
32,
1;
worterbuch von Geoi'ges) od
forum
6
i-,
uy
|
ephippTTim;
tu
zakoczenia
cherrime
7; 67,
i
1).
domicGnium
|
Glincon.
Wyraz
ten
Handcena, na co wskazuj nastpu-
utworzony jest na ksztat wyrazu aciskiego
jce
i-
W
8,
zob.
tibi
c
aciskim czytamy tylko
zob. Handw. von Georges.
jzyku aciskim mamy
8).
um; crocodllcon,
croco-
crocodlliniis, a,
Handw. von Georges.
i;
ephippion,
Hoc
coelituum podob-
W jzyku
orum (For. 12, 1).
bo, ere i combi bo, Onis;
dllea, ae;
:
W
conbibia,
crocodilus,
bdnie
jzyku aciskim czytamy tylko
cinefto (El. II. 3, 36).
nfactus,
combi
YIII. 27); zob. Gramniatik
1.
W wydaniu pomnikowem
Uwaga.
1052 czytamy
Arat.
zwane rozszerzenie epiczne u Homera.
jwprawdzie tej formy; lecz mamy podobna,
mamy
zamiast
B.
i
I.
nie
I.
Epin. 361
a.
por. tak
;
a. um; zob. Handw. von
pocztkowe ae we wyrazach
Jest to gen. plur. do caeles
2, 20; 12, 39).
Podwojenie samogoski ?« spowodowane zostao po-
(El.
caelitum.
zamiast
tj"zeba
dwugosk.
jest
a hen
i
aciskim mamy ae-
lub ahenfi.s,
Goorges. Kochanowski sadzi widocznie,
dobrze a h e n e a
I;{4;{1
Inne wyrazy.
P)
aenoiis, a,
SAS.
i
(zob.
wiersze Kochanowskiego:
For. 32,
112:
For. 64, 7
i
Tarde procedunt for
Ac
For. 67,
1
i
si
ceni
nostra, TibuUe.
ad aquae cyathos ebria verba sones.
2: Scribere
Invitas
')
i
Quid niirum? Cenat^) saepe poeta do mi.
8: Nam cen ar e^) do ni i et fori ceni scribere tantum
me semper foricenia, Naevole, cogis,
sic domicenia^) erunt.
numuam
;
Wydanie pomnikowo tudzie wydania pierwsze nuij: Coenat.
*)
W
')
Wydanie pomnikowe ma
wyilaniu poiimikowom tudzie
w
wyd.auiu pierwszem czytamy coenare.
doniicoenia; wydanie pierwsze tak samo.
[est
:
o MIARACH POKMATÓW AC:xf5KlCH.
[344]
W
Uwaga.
Wobec
daniu, czytamy foricoenia.
cena
szemy
równie przez
incrdcfiició
(El.
calefcio;
ceno
i
pierwszem wy-
tego jednak,
naley
e,
w
i
1
e
dzi
pi-
foricenia pisa
i
e.
9,2).
I.
przez
1
W jzyku
aciskim mamy incal facio
uy
Handwórterbuch von Georges. Kochanowski
metrycznych
duszej
wzgldów
formy
ze
Si quan
do et ven tos
n c 1 e f e c i t A mor.
iiivarier (Epithal. 5i).
Tej samej rormy nie znajdujemy przypad-
lecz
zob.
fi
i
1
|
|
|
|
1
kowo w jzyku aciskim, lecz mamy bardzo wiele podobnych iutiuitiwów, utworzonych od innych czasowników; zob. Gramm. von KiihnerB.
I.
168.
§.
W jzyku
orea. ac (Dr. 45).
a
rum;
Uwaga
1.
aciskim mamy
orcae,
tylko plur.
zob.
Przy sposobnoci sprostowa wypada nastpujce
karskie
thereus, a,
a,
um,
363)
obriguere
um
ant«
(El.
(El.
(El.
I.
3,
167) zamiast aethertus.
1.5,
Artibns
IV.
(El.
,
delmitus
e/ugias
(Iclcnitus,
IV.
2,
fame«
88)
(El.
(El.
II.
er (For.
15. 7) zamiast
liiemew
1133)
(Arat.
liorrendo. hyeiia (El. III.
2)
y;ressos,
p«rennis
IV.
(El.
2,
P^cndcns (Przedmowa do
(lens. iiaryipendit (Lyr.
famew, H/c (For. 81,
zamiast hienie"*,
I.
(El.
IV.
2,
2,
75) zamiast
imm
17) zamiast percnnis,
Arat.
5,
36)
1)
herca
(For.
89) zamiast
op-
parvipenpendit,
zamiast parvi
11) zamiast
par
(Epin.
zamiast Quandofiuc,
etiam,
10) zamiast
vi
231 -f 232) zamiast perrex <i posideant
17, 19) zamiast po.wideant, Quandoqrte (Arat. 1038)
pi!rrcx-sti
III.
52,
14, 26) zamiast hyaena,
zamiast nuwc, opressos
emicus
zamiast efhglas,
27)
4,
(For. 27, 8) zamiast horrea, horrenda (El.
(El.
29) zamiast
47, III. 8, 25) zamiast
14,
I.
zamiast amicus,
(El. III.
zamiast Hoc,
24.
2,
10) zamiast cnesis, co;mubia (El. III. 9,
cowubia, CMmraunem (Przedmowa do Arat. 37)
Communem, cunctabunâ (El. III. 17, 91) zamiast
cunctabunrfa
et,
34) zamiast obriguere, ae-
zamiast
zamiast
(El.
9,
IV.
31) zamiast ant, aprobantis (Epin,
zamiast a^>/7robantis,
ArtibMS, cesis (Epin.
19)
III.
13, 44,
I.
dru-
si zakrady do wydania pom-
ortograficzne, które
i
nikowego:
bdy
-
,
Qui ne tiam
tnnaces (El.
III.
7,
(Arat. 1034) zamiast
17) zamiast tmaces,
turt
Quin
(El.
1.
Picrw.sze wydania zgadzaj si co do
3, 51) zamiast tuo.
przytoczonych wyrazów z wydaniem j)omnik()wcm tylko w na-
stpujcych miejscach:
El.
I.
13,
44; 14, 47,
III.
8,
2')-,
9,
MARCIN
12
34; 14, 26, IV.
19,
SAS.
[3-15]
167, Lyr.
3,
231 + 232,
11, Epin.
5,
Pi-zedmovva do Arat. 36.
Uwaga
Galio croc. 78
2.
Tu
vero
iBgi'atus,
Officium
Non
tan
iii
czytamy:
fugitiviis,
vitium trahis
tum
|
— 80
lue,
et
barbarus, hospes
temeto eonspergis
sed propri||os
j
eti
]
am, ebrie,
|
versus.
„Ty za niewdzicztómaczy te wiersze tak
przybdo, nasze gocinno za przywar nam
poczytujesz
nie tylko na nas, lecz i na wasne swe wiersze po pij anemu winem bryzgasz". Tómacz uwaa tedy wyraz ebrie za przysówek. Lecz przeciw temu przeraawiaj.-j dod wane wzgldy; nasamprzód bowiem w jzyku aciskim niema wcale przysówka ebrie,
a powtóre, gdybymy przypucili, e Kochanowski utworzy go od przymiotnika ebrius, a, um, toby ten przysówek musia mie ostatnie e
dugie, jak wszystkie prawie tego rodzaju przysówki; tymczasem wyraz ebrie ma w przytoczonem powyej miejscu ostatnie e krótkie.
Wobec tego sadz, e nie jest to przysówek, lecz voc. sing. do przymiotnika ebrius, a, um
znaczy: „pijanieo"!
Pojmowaniu tego
Krasnosielski
T.
:
niku, zbiegu, barbarzyco,
i
i
wyrazu jako Yocatiwu aie stoj wcale na przeszkodzie poprzedzajce
nominatiyi: ingratus, t'ugitivus, barbarus, bospes, które s dopowiedzeniami do
rzyca,
przybda
(Ty
„Tu".
i
t.
d.,
barbarzyca, pi"zybda
Ty za,
lub
i
za
bd
jzykowi aciskiemu
dawszy
ich iloczas,
bedac niewdzicznikiem, zbiegiem,
d.).
t.
Przedstawiwszy znajdujce si
razy,
zestawi teraz
w
poematach Kochanowskiego wy-
zupenie,
bd
czciowo obce
i
po-
te
Wyrazy^ w których Kochanowski zmieni
c).
zbieg, barba-
jako niewdzicznik,
iloczas,
Jaki
maj
u autorów aciskich.
Oto
ich spis alfabetyczny.
Adrastia
podobnego
(Êpin.
skrócenia
769)
=
dugiej
klas.
Adrastla ('AiiTs-.a).
Przykady
samogoski, odpowiadajcej greckiemu
spotykamy niekiedy u poetów aciskich
— lubo
nie
w
tym wyrazie
el,
—
Academia (Claudian. 17, 94, Sidon. Apollin. 15, 120) zamiast
Academia ('Azy.STyU.eta); zob. Gramm. von Kiihner §. 46. Anmcrk. 2. g.
n. p.
cor (El.
I.
8,
18, II. 9, 7;
U,
16; Epithal. 16)
=
klas. cor.
El.
czytamy prawidowo cor. Ei. II. 9, 7 przypada ten wyraz
na tez, zreszt zawsze na arze. Poeci klasyczni mierz zawsze coi',
lecz u Aratora, poety, yjcego w VI wieku po Chr., czytamy cOr. (De
111.
9,
1
:
o MIARACH POEMATÓW ACISKICH.
[34fi]
actibus apostolorurn
383: ecce
I.
tot
egregi
|
odr
u||iiuni
is
|
13
esse ca-|
|
tenis)
crebro (For. 20,
c r c b r
=
1)
=
erociere (Arat. 1039)
fabrefactum
IV.
(El.
zestawia widocznie ten
i
t.
w
p.,
crebro; lecz Patr. lU czytamy dobrze
klas.
i s.
których e
klas. crociere.
=
103)
3,
wyraz
str.
dowa
364.
w
Tymczasem
Terentium
et
I ta ci o
wyrazami, jak ca
De
obojtne; zob. Luciani Muelleri
je-st
poetarum Latinorum praeter Plautum
1861,
Kochanowski
fabrefactum.
klas.
takimi
z
re metrica
septcin. Lipsiac
libri
czci
tamtych wyrazach pierwsza
ska-
sa czasowniki, a tu jest nia przy.sówek (fabrc).
=
granatis (Arat. 1113)
klas.
granatis.
Ul,
heroasi) (El. IV. 2, 13, Galio croe.
= klas. magla ([âysiz).
malis (El. III. 2, 40) = klas. malls.
oinnino (El. II. 1. 7) = klas. omnino.
magia
(El. I.
Picri (Dor. 29)
praccóci (El.
proles (For.
=
19,
roperisse (El.
reppetere (El.
=
2)
=
klas. praecoci.
klas. prolCs.
= klas. repperisse
= klas. repperisset.
51) = klas. rcpetere
II.
3,
i
=
repctat.
klas.
rctulisse (Galio croc. 122)
=
(p]pin.
=
702)
Sapplio (Dor. 29)
=
klas.
596, VI. 153).
riideriim.
Sappho echo Alecto
„talia rpialia suut
c
yj-
poety,
(Cori[>i(Us),
SapphO; u Muellcra na
klas.
samogoski
Skróct>nie
klas. rettulisse.
w tym wyrazie spotykamy dopiero u Korypa
cego w VI wieku po ('lir. (lohannidos V. 4<)6,
tamy:
i
114, 2)
reppetat (Dor. 22)
rtidcrum
A dra st la.
Plcri.
16, 50)
III.
reperi-sset (For.
klas.
10, 27)
II.
heroas.
klas.
Por.
22)
3,
=
114)
340 czy-
str.
me
correpta, o legere
non
mcmini".
==
bd
ten nic
Za
naley jednak czyni odpowiedzialnym Kociianowskiego, gdy u Owidego w wydaniach z owego czasu ") czytamy
semisopitus (El.
I.
Ileroid. 10, 10: Tliesea
Am.
I.
10)
14,
14, 20: Purpu
i)rensii
klas. .seniisripitus.
|
ras
|
j
re
[
o iacu
||
|
s
it
C
||
m
s
i
s
m
pita
6
|
m
i
o
s
|)
i
t
a
u u
|
a to
|
s,
ro.
|
Pónic^jsi
pod
wydawcy,
uwaajc lekcy scmisopita
wzgldem metrycznym, zastpuj
')
Wyil.Miiii'
|i<iiiinikow(',
j
tudzie wydaiiio
lekcy se
jiiiTwszu
m
mnj:}
i
s
ii
fl:ill()
|)
l>cdii
za
i
n
uroc.
a.
III,
III:
llerims.
•')
1'.
Ovi<lii Na.soiiis Amatoii;i.
.\]iiul
.S.I)
C<i7|iliimu
Ijiigiduii!,
l.iiil).
To,
lóó-i.
:
:
14
MAUCIN
Senae
(El.
I.
(Orph.
servitus
=
=
18)
7,
38)
SAS.
[347]
Senae.
klas.
Podobne skrócenie zako-
klas. seryitus.
czenia us znajdujemy niekiedy u poetów
IV iV
Muellera
móg
racy,
str.
w
u którego
65
Epist. II. 3,
Dla Kochanowskiego
342.
wydaniach
owego czasu
pus steri lisve di
regis o
:
poczwszy od
Póniejsi wydawcy,
o
regis
bdna
za
pus
steri
|
|
|
dów metrycznych
z
p a
|
1
|
u
d
s
czytamy
*)
u p a
ix
i
zob.
;
wzorem Ho-
1
u
s
aptaque remis.
'
|
lekcy
ze wzgl-
j rozmaicie, najczciej
poprawiaj
i
lisve
|
by
uwaaj t
Bentleya,
po Cbr.
stulecia
jednak
|
aptaque
|
tak:
remis.
temeto (Galio croc. 79) =: klas. temeto.
(El.
liter
IV.
yelfs (For.
Uwaga
=
57, 2 razy)
1,
=
14, 2)
klas.
klas. velTs;
ii ter.
malis.
por.
Do wydania pomnikowego wkrady si nastpujce bdy,
1.
w
których niema
148)
1,
pierwszych wydaniach
Differrentue,
zamiast
indicare, Sed
iudicet od
DifFerentue
:
(Arat.
indicit
pes (El.
o
I.
|
Sód n
e c 6
Uwaga
Wyraz
m.
y
i
uwaa
e
1
1
e
I
bung von
bdne
i
poprawi
je:
Ite sa
crum auctu ri nume rum famu liquc
jzyku aciskim czytamy C y b c e tylko wtedy,
zgoska jest krótka; jeeli za jest duga, natenczas
|
]
|
|
I
b e; zob. Hiilfsbiichlein
fiir
lateinische Rechtsehrei-
Wobec tego naley w wyej przytoczoe s.
Kochanowskiego czyta C y b e h e s zamiast C y b e
Branibacli,
wier.szu
za
33:
W
s.
jeeh przedostatnia
naley czyta<? C y b
nym
i
Tak w wydaniu pomnikowem, jak
w wydaniach pierwszych naley ze wzgldów metrycznych nastpujce miej-
Crallo croc.
b
15, 35) zamiast
i
2.
sca
C
s
IV.
q u i d e m (For. 12, 2) zamiast s i q u ijest dugi, a skraca si tylko w zoeniu.
pes, s
I
d e
(El.
800) zamiast
str.
33.
1 1
bd
odpowiedzialno na Kochanowskiego, gdy
wydania autorów klasycznych z czasów Kochanowskiego miay lekcye
Lecz za ten
Cy
b o
e,
1
nie spada
wydawcy
a dopiero póniejsi
zastpili
j
lekcy Cybcle;
w
weneckiem wydaniu Pawa Manucyusa z r. 1553 czytamy:
Verg. Aen. X. 220: occurrit comitum: nymphae, quas alma C yb C b e;
wiersz ten w berliskiem wydaniu Ladewiga - Schapera z roku 1880
n.
p.
brzmi
occurrit comitum:
El.
I.
10,
Wyraz
bellis.
')
l}.
43:
fr.a
llor.Mtii
Purpur
|
|
grans ma
Klacci
nymphae, quas alma
TsquO fra.
l*oem;il:i
a
w
grans
przedostatniej
seciiniTiiin
os
|
C
impres
|
y b c b
zgosce dugie
optiiiias i|u;is(iiie
c.
sisse la
z
(
na-
cJitimie-i aoeiiinlissiiiie
castigata a (Juilielmo .\ylanili-o Aupiistauo. Iluidelljeigae apiid loauiieni Meier.
Anno 1575.
POEMATÓW ACISKICH.
o MIAIlACn
[.i48j
tury; tymczasem
w
15
Sdz, e
przytoczonym wierszu jest ono krótkie.
naley fragrans poprawi na fia.gr ans, co da myl dolir miar. Dziwna rzecz, e T. Krasnosielski tómaczy tak, jak gdyby byo
w aciskim tekcie fi ag ran s: „i gorcego pocaunku wycisn
i
i
na szkaratnych ustach".
Uwaga
Na zakoczenie wypada jeszcze sprostowa niektóre, przypadkiem dostrzeone bdy przekadu, popenione skutkiem
nienaleytego uwzgldnienia iloczasu wyrazów aciskicii.
3.
El.
Et
18:
O,
1.
Przekad
nihil
brzmi
wiersza
tego
quod
est,
|
non||lcvi
|
inii
|
lekk
„wszystko ona
:
tetur
acu.
igiek wyszy
Tu tómaez rozumie przez levis: „lekki", gdy tymczasem
levis znaczy tu: „gadki", jak poucza iloczas; levis = lekki, lcvis =
potrafi".
gadki.
El.
W
Et novus
10, 54:
I.
Eo
|
|
a
Lucifer
||
x
e
|
1 1
a
qua.
|
z eojskich wód".
moda jutrzenka podniosa si
przekadu mógby kto wnioskowa, e exit
jest perfectum
z
jest praes.,
n.
Z tego
cignite
gdy cignite
Verg. Aen.
p.
El. IV.
bus
czytamy:
przekadzie
x
i
i
ma
perf.
Tymczasem
t.
zgosk
ostatni
e
iloczas poucza,
dug
(e
x
to
zob.
T t);
497, V. 274, IX. 418, X. 785, 817.
II.
57
2,
e
„i
58
i
Tormeu
:
|
tis
in
stare p
|
i
1 i
|
sque ar
denli-
|
hostis
I
Quale Iovis magna fulmen ab arce
venit.
tego miejsca brzmi: „Nieprzyjaciel naciera dziaami
Przekad
i
ogni-
jakby piorunami, z wysokiej warowni Jowisza miotaponymi". Tómaez wyprowadza bdnie wyraz p i I s od p 1 1 u m
wyraz
ten
pochodzi
od
pila
wskazuje,
kula.
iloczas
cisk;
stymi pociskami,
i
=
e
Lyr. 4, 33
— 36:
Proma,
Respi
O
na') facT
adver
sa popu
ce
]
bonorum
lonum
dea, o caeli decus, o
fortu
|
|
Po
lis
|
|
=
lique
I
|
caecos
|
Comprime motus.
Przekad tych wierszy brzmi: „O
dobrodziejstw
laka
i
!
o
p rz y c h y
u-nuerz lepe ro^^ruchy narodu!"
„Fortuna...
cza,
Fortu n
e
dea, o
wiadczy
')
a d v e
której
tu
napis ody:
a"
r s
to jest abl. sing.
i
za
to
1
n
a,
ozdobo nieba, szafarko
askawie na Po-
spojrzyj
Tómaez zupenie bdnie uwaa
nominativus.
znaczy:
mowa,
bogini, o
Miara tych wierszy pou-
Wszake
„w nieszczciu".
Concordia,
a
nie
zreszt
Fortuna,
jak
„Ad Concordiam".
Wydanie pomnikowe ma bdnie Fortuna; tak
8."uno
ma
i
pierwszo wyilanio.
;
Marcin sas.
16
Dor.
Dorali
13:
ce ainbu
|
[3i-9]
lavTt
stiim Stygi||fi^)
|
|
amne
ca
|
ju w stygijskiej rzece wosy
na pó spalone omya". Tumacz bdnie uwaa lavit za perf.;
iloczas wskazuje, e to jest praesens, gdy w perf. ma ten wyraz a
Przekad brzmi: „Doralika
pilluni.
teraz
dugie.
We
wszystkich
wymienionych
wyrazach oprócz powj'ej
innycii
zachowa Kochanowski taki iloczas, jaki maj u autorów aciskich.
Zaatwiwszy si w ten sposób z naturalnym iloczasem zgosek,
mówi
bede
B).
Co do
sitio),
O
wpyioie spók/osek na
zawisego od nastpstwa spógosek
iloczasu zgosek,
Kochanowski zupenie
przestrzega
iloczas.
Na uwag
obowizuj u poetów aciskich.
jcy objaw:
(po-
samych prawide, które
zasuguje jednak nastpu-
tych
e
Wiadomo,
w poezyi aciskiej dwie lub wicej spógosek, rozpoczynajcych wyraz, nie przedua zazwyczaj kocowej samogoski
Jednakowo
poprzedzajcego .wyrazu.
krótkiej
aciscy
poeci
po krót-
samogosce kocowej uniiiaj wyrazów, rozpoczjniajcych si od
dwóch lub wicej spógosek, jeeli nimi nie jest chwilowa z trwa.
Wyjtek stanowi tylko niektóre wyrazy, rozpoczynajce si od s z nastpujca spógoska lub od s, zwaszcza takie, któreby inaczej nie mogy wcale wej do hexametru daktylicznego lub tylko z trudnoci. N. p.
kiej
Ovid.
Met.
II.
24:
in
soli
o
|
Phoe
bus
|
cla
1
lu
ris
1
centc
]
sma-|
ragdis
Hor. Sat.
I.
Verg. Aen.
71: vela
2,
XL
'
tumquc sto
309: ponite.
|
spes
|
mea
la,
|
cum
eon
quisc[ue; sed
sibi
|
|
ferbuit
|
ira;
haec cjuam au-
|
gusta vi
|
detis.
I
Wyjtek
n.
p. u Wergilego 2 razy, u Owidego
Pod tym wzgldem Kochanowski przesadza
robi z wyjtku prawido; u niego bowiem we wszystkich rodzajach wiersza wyrazy, rozpoczynajce si od «c, sch, ser, sp, spl, st, str,
nastpuj bardzo czsto po samogosce krótkiej, nic przeduajc takoOto szereg tych wyrazów: scando (El. IV. 1, I, Arat. 925), scewej.
ten
znajdujemy
4 razy, u Horacego 9 razy.
i
lestus (El.
Epin.
488,
')
I.
2,
fi9),
Galio
sceptrum
croc.
13),
TH.
(El.
sciudo
Wydanie pomnikowe podobnie,
j.ak
1,
(El.
i
42, IV.
I.
15,
1,
132, For. 43, 4,
94, II. 7, 46, IV.
pierwsze wydanie,
ma bdnie
Stygio.
1,
:
o MIARACil 1'0RMAT(P\V lAPIN^KlCH.
[350]
3
scio
81),
19;
(El.
22; 60,
.02,
Ad
lectorem 6,
Scopas
9),
(El. III.
(For. 66, 4), Scythes (El.
44, III. 13, 6, For. 84,
16), specto (El.
III.
95, Epin. 320, Arat. 968), spectrum (El. IV.
2,
I,
2),
(El.
I.
100.
sperno
spumo
842),
(El.
8), statira
27,
(Arat.
26),
U,
10),
5),
spuo
15,
85, III.
1,
(El.
10,
1,
19; 16, 55, IV.
132), specus (El.
1,
spondeo
160),
1,
69), sponte (El. III. 4,
4,
12, 48;
us
IV.
10, 7, III. 3, 9.
(For.
II. 7,
I.
16, 49, For. 50, 3), spes
35), spero (El. III.
6,
II.
I.
status,
16),
(For.
spuma
14; 17, 56),
(Galio croc. 36), splendeo (For.
5, 79,
Dor. 85). status,
a,
um
13, 41), stella (El. I. 6, 13, III. 3, 62,
I,
166, 820, 966, 1000, 1012, 1152), sterno (El. Ii 7, 40, Lyr.
Arat. 73,
II,
I.
spon.sa (El. III.
2),
(Epin
(El.
47; 7, 38,
(i,
61; 12, 30,
7,
15,
scyphus
34), sciilpo (For. 82, 2),
2,
84; 3, 38; 5, 16;
1,
5, 56, For.
schismatieus (Epin. 789), scriptiim (For.
1),
6), sp;irgo (El. IV. 2,
8; 109,
3,
I.
58;
15, 88, III. 4,
I.
stiva
(El.
13,
I.
sto (El.
5),
studeo (El. III. 16, 86,
64, Orpli. 27), strenuus (El.
For.
I;
H.
2; 104,
strepo
25),
1,
34,
2,
I.
68,
3,
2),
91, III. 3, 94;
stupeo (El. IV.
(Arat.
stringo
1036),
(Epin. 824) striio (El. III. 3, 51).
Wyjtkowo przedua si kocowa samogoska krótka pi"zed nastpujcym wyrazem, rozpoczynajcym sie od dwóch spógosek, w nastpujcym wierszu
For. 97, 1:
Egregi a
patri
am meri ta spe ctatacjuo virtus.
iii
|
tego
Nieliczne
przytacza Mueller na
||
|
rodzaju wyjtki,
str.
320;
znajdujce
n.
CatuUus 64, 186: nuUa fu
rati
|
Przeduenie
wpywem
O przedtitzenm
krótkiej
u poetów aciskich,
p.
ga
Zaniedbanie pozycyi znajdujemy
Cj.
|
|
si
|
we
o,
nul
||
la spes.
\
oninia
|
muta.
wyrazie Boleslavos (Dor. 17).
krótkiej Zjjloski.
zgoski kocowej, jjrzypadajcej na arze, pod
ma miejsce u Kochanowskiego w nast-
rytmicznego przycisku
pujcych wypadkach:
«)
(El.
II.
w
2 stopie liexametru daktylicznego akatalektycznego
8, 27), Ycnisset (Galio croc.
b)
w
3 stopie
:
nudns
108);
tego wiersza: semcl
(El.
II.
3,
23, habct
(El.
21), PhyllTs (Dor. 42);
III.
3,
111.
17, 37), interprcs
c)
w
4 stopie tego
(El.
wiersza:
IV.
iuyfit
(El.
III.
2, 37), Crocali (For.
(Galio croc. 101), itrr (Arat. 1089);
5, 55),
vocat (El.
105, 9),
innutritc
MAHOIN
IH
w
d)
S.AS.
[.HÓl|
5 stopie tego wiersza przed wyrazem, pochodzcym z
zyka greckiego, hymenaeos'):
j-
sprevlt (El. III. 3, 37), eladebrit (El. III.
12, 27).
w
ej
w
w
/)
g)
4 stopie tego wiei'sza:
W
(For
fel
L|oi^:
wypadkach, podanych pod
ma
i
6
69,
12);
którego schemat jest nastpujcy:
stopie wiersza,
1
3
46);
1,
L|w^_l|ww_l|
kiej
w
2 stopie liexametru daktylicznego katalektycznego
stopie: viiiclt (El. IV.
vellet (Epin. 787).
przedlûenie zgoski krót-
a), e) \f).
miejsce przed przestankiem logicznym, a
w
miejscach, wyliczo-
po zgosce przeduonej przypada nadto cezura
gówna.
Wszystkie powysze przykady przeduenia samogoski
lirótkiej
nych pod
h)
c),
i
dadz si poprze
do
przykadami uajUpszych poetów doby
klasycznej, jak Owidego, Wergilego, Horacego. Sdz e byoby rzecz
zbyteczn prz^^tacza je. Wyjateli stanowi tylko dwa |)rzedostatnie przykady, podane pod e). Tu jest przeduona zgoska krótka, zakoczona
wyna samogosk (Crocali, innutrite). Tego rodzaju przeduenie
jwszy przeduenie enklityki que
spotykamy u poetów klasycznych
licznymi
,
—
—
nadzwyczaj
je
rzadko;
najczciej
a.
7 zamiast usque ad
tam, gdzie je
i
wydawcy
dzisiejsi
maa
|
ci
taret:
|
„i
B
o
!
a c
|
usuwaj
przekazuj,
rliopisy
przez konjektury;
n.
", modo
h
c
Hor. Sat.
p.
I.
3,
summa
|
czyta Hirschfelder:
usque ad
|
maa
ci
taret
|
„i
,
o
|{
W wydaniu pomnikowera
Uwaga.
Lyr. 12, 93: Dic bis
Quo
a c
fa
to
|
nove
|
fit,
|
w
jeszcze
hiemes
|
clierrima et
j
modo
e u",
|
summa.
nastpujcych
krótkiej zgoski.
per
nas
ut pul
|
h
c
j
naleaoby
przyj przeduenie
miejscach
Dor. 37:
B
truci;
|
optima
|
quaeque;
|
Ai-at.
850: Alteru
Arat. 968: Altera
Lecz
te
gdy w
przeduenia
|
|
tra ex par
te,
decli
nans, Aqui
pleno
seu
|
m
ont'
1
|
l
fulserit
|
altera
|
|
|
ore.
spectans.
si na bdnych lekcyach,
krótkiej zgoski opieraj
pierwszych wydaniach czytamy:
Lyr. 12, 93: Dic bis
Dor. 37:
Quo
f;i
|
|
to fi
nove
u
t,
|
|
nas
post
hiemes
]
ti pul cherrima et
truci;
|
optima
]
quaeque;
|
Arat. 850: Alteru
Abl. sing.
1,
1113
i
t.
tra
par
ex
parti czytamy
d.; zob.
n. p.
|
ti, seu
pleno
Plaut.
Men. 466,
|
decli
|
nans,
Wydanie pomnikowe podobnie,
j.ik
[
j|
u
Handw. von Georges;
Arat. 968: Altera
')
|
Aq
u
fulserit
|
ore.
Pers. 72, Lucr.
zob. nadto Arat. 72.
i
1
|
o n e
pierwsze wydanie,
s
|
altera
I
spectans.
ma bdnie Hymenaeos.
» MIAUACII ri)KMATi'\V .AOISKlCH
[352J
o
D).
ma
Syiiizeza
kach
1.
synizezie.
w nastpujcych wypad-
miejsce u Kochanowskiego
:
w
a)
nych
lii
w
gen., dat.
nom.
na
sing.
jak Cepiiei (Arat. 205), Nerei
£'j;),
774), Orphei (El.
Persei (Arat
10, 36),
greckich imion wasnych, zakoczo-
abl. sing.
i
eus (=
8, 15),
I.
Orpheo (Dor.
(El.
112),
Bathorrhei (Lyr. 12, 96), Bathorrhp (Epin. 3);
tQp (El.
b)
w
c)
we wyrazach
1.
wyrazie UHxei
6,
aureum
16),
aureps (For. 31,
(El.
')
III.
bal-
1),
III. 3, 99, Arat. 134), aure_o (Lyr. 9,
(El.
aureis (For. 52,
1),
4, 5);
1197), alvearia (For. 44,
alve<) (Arat.
:
13, Arat.
9),
196), Polottei (Epin. 555),
Polottejim (Epin. 482, 523, 560);
nadto
d)
we wyrazie
Przykady, podane pod
sycznych; jednozgoskowe
Uwaga
1
(Epin.
rei
rei
a)
—
119).
do
sii
cj,
916.
3,
W
wydaniach, wypada w wielu wyrazach czyta
.
i
zgosk. Nie jest to jednak
naleao przeprowadzi
w
obec tego naley pisa di
2, 5, 9; 16, U, For. 43, 7,
1,
78;
mowa
(El
Lyr.
I.
diis (El.
7,
I.
do Arat. 45),
3,
9,
15; 6,
25,
idem zamiast
i
iidcni
poriit (El.
2.
II.
3,
9;
1,
zamiast
dii (El.
U,
15, 83, III.
I.
45, III. 9, 16, IV.
(For. 64, 5),
ii
11, 30, III.
2.3(5,
438,
390,
(Galio
croc.
Favoni zamiast Favoiiii (Lyr.
(Epitlial. 63), Valesi
jako jedne
Epin. 233, 254, 507, 862), dis
(Lyr.
10,
is
zamiast
571, Arat. 859, 1153),
46),
isdem zamiast iisdem
1006), Matheovi
10,
15, Arat.
5),
Samosci zamiast Samoscii
zamiast Valesii (Lyr.
3,
6),
perit zamiast
24), subit zamiast subiit (Lyr. 7, 5).
Równie cignicie,
a nie synizez naley
przyj w
stpujcycli formach czasownika desum: deerit (El
Dr. 57), deerunt (Arat. 1004)
')
\Vydani« poinnikowp
ma
iis
7, 62, IV. 3, 94, 167,
zamiast Auarii (Arat. 753),
(For. 45, 3, Ejiin. 66), Aquari
zamiast Mathcovii
ii
Dor. 100, Dr. 47, Orph. 62, Przed-
11, II.
Epin.
zamiast
31, II.
3, 45, For. 23, 8,
pierwszych
cignicie, które
piszc i zamiast ii.
pisowni,
i
zamiast
w
syuizeza, lecz
W
Uwaga
pospolite u autorów kla-
czytamy u Lucrecyusa
litoiljiie
i
pisa
II.
1,
na-
41,
derit, derunt.
Ulyssei; pierwsze wydanie
ma
tak samo.
'
20
MAUOIN
Uwaga
["353]
W nastpujcych wyrazach mamy w pierwszych
3.
ei
jako
7,
32;
znak graficzny dugiego
8,
2,
III.
7, Arat. 214),
W
w
E).
znaku
pisowni
dzisiejszej
135;
tego
uywamy;
nie
II.
dlatego
miejscach
expertis.
w spógoski
u
i,
w spógosk
v.
i,
znajdujemy we wyrazach:
i
ariet (Arat. 776), omnia (Dr.
772),
22,
8,
16, For. 1,
3.
naleao w odnonych
przejciu samogosek
Przejcie samogoski i
(Arat.
1,
wydaniach
(El. I.
que/scunque (Epin. 569), expertm (Arat. 434),
wydaniu pomnikowem
O
Queis
i:
16, 53, IV,
10, 9;
pisa: Quis, quiscunquc,
arietis
SAS.
Arat.
vieti
47),
885, 996).
Samogoska
83, 7),
przechodzi
zi
w spógosk
v
we wyrazach
tenvia (For.
:
tenvibus (Przedmowa do Arat. 44).
Uwaga.
W
pierwszych wydaniach, majcych dla samogoski u i dla
spógoski w jeden znak (u), czytamy tenuia, tenuibus.
Lecz w wydaniu pomnikowem, gdzie samogoska u
spógoska V maj osobne znaki [u, v). powinno by tenwia, teni
wibus, a nie,
jak
tema,
je.st,
tenwibus.
Wszystkie powysze przykady znajduj
sie
i
u poetów klasycz-
nych.
F). Przejcie
Spógoska
5,
5,
spógoski v
V przechodzi
I. 2,
(Lyr. 12, 18), suadeo (Arat. 8), suesco
W
venda, El.
I.
15,
Powysze przykady
s
czytamy dopiero u Seduliusa
O
?t
u.
we wyrazach:
6S; 15, 88,
(Epithal.
III.
7,
88
i
Do usunicia
rozziewa
silvis,
El.
I.
5.
2,
5. silvas,
68:
zaczerpnite z poetów Iclasyczaych
(1,
1165).
persol-
III. 7, 2: persohnsse.
;
sfiavis
274).
rozsiewie i o rodkach,
afereza, c) skrócenie
836:
silua (Lyr.
2n. suavis
40, Arat. 970,
wydaniu pomnikowem czytamy bdnie Lyr.
Epin. 601: silvae, Epin.
G).
samogosJi-
w samogosk
Epiu. 601, 836), persohlo (El.
Uwaga.
lo
su
sucych
do usunicia go.
u Kochanowskiego:
dugiej samogoski lub dwugoski,
a)
wyrzutnia, h)
koczcej wyraz.
;
Co do uycia wyrzutni zgadza si Kochanowski zupenie
a).
z
21
o MiAi:Arii riBMATi')\v ,Aci'-iKirn.
|354]
Nastpujce jednak szczegóy zasuguj
poetami aciskimi.
na
tu
uwag.
W wydaniu pomnilcowem podobnie, jak
czytamy:
(El
II.
Tun'olih"visci (El.
32, III. 6,
2,
Sdz, e
17).
i
w wydaniach
4. 5), Tun'hilares
I.
Ten(e) ego
lem
(El.
tu (El.
I.
4G),
2,
Ten'ego
tych miej-
apokop i czyta: Tun(e) obhvisoi Tun(e) hihv
Apocope ma miejsce przed spógoslcami, jak Men simi-
11,
II.
1),
przyj w
lepiej jest
scach wyrzutni, a nie
res,
pierwszych,
(For. 69,
Tun
(For. 69, 3), tun feras (Epin. 221), vin
fugies
znajdujemy
Apostrof, jaki
11).
wem — wyjwszy
,
—
Epin. 221
w
tudzie
razach „Men, Tun. vin" (Men', Tun',
w
wydaniu pomniko-
pierwszych wj^daniach po wyniepotrzebny.
vin'), jest
Wyrzutni po pierwszej czci skadowej wyrazów zoonych
dujemy we wyrazach: ant(e)it (El. IV. 3, 109), ant(e)liac (El. II.
Iii.
5, 31, For.
d(e)inde
(For.
11, 2), d(e)hinc (El.
94,
Arat.
3,
autorów klasycznych
z
37
(d(e)in); 5,
w
móg
zob. n.
;
37, 5 (ant(e)hac), Verg. Aen.
131
I.
pr(ae)esse,
której to formie nie
skich,
suy
(64,
n.
39, Epin. 218,
I.
35,
Hor.
(d(e)hinc).
1
s
wprost
7 (ant(e)it)
Sat.
I.
3,
znajdujemy wyrzutni u poetów
Catulius,
p.
Hor. O.
p.
1,
przykady
101
Aen. XI. 383 (pr(o)inde); za wzór do
Verg
(d(e)inde),
(El. II.
Pierwsze
728, 747), pr(ae)esse (El. IV. 3, 149).
wzite
13,
1,
15, 99), d(e)in (El. III. IB, 71),
I.
pr(o)inde
838),
znaj-
u
aci-
czytamy pr(ae)optares
lvtórego
120).
Uwaga.
Epin. 560
naley wedug pierwszego wydania czyta
ut zamiast pr(ae)ut,
jak
ma bdnie
pr(ae)
wydanie pomnikowe.
We
wyrazach dein, deinceps, prout poeci aciscy wyrzucaj
zawsze zauiogosk e (il(e)in, d(e)incei.)s), wzgldnie sainogo.sk o (pr(o)ut);
zob. Muellera str. 274.
Tymczasem Kochanowski czyta nieprawidowo
dein
(El.
(Epin.
III.
O
619),
16, 87,
deinceps (El.
wyrzutni na
kocu
b). Uycie aferezy
Na uwag zasuguje tylko
ausus
= -
w\j
_Lv_iw
I
1,
13,
II,
III.
51,
16.
Dr.
l2), próut
jrst
bdzie mowa póniej.
u Kochanowskiego zupenie prawidowe.
Epin. 505: rex Stepha
,
I
es)
gdzie Koelianowski
wierszu:
12: Hic, o a
I
mici.
|
ne,
koczcej
aggred(i)
es
|
przyj bdnie wy-
zamiast aferezy (aggredi
Skrócenie dugiej samogoski,
w nastpujcym
For, 3,
wiereza
-i
rzutni przed es (aggred(i)
c).
I.
Patr. 62) bez wyrzutni.
(e)s).
wyraz, znajdujemy
:
22
M^RÎ^• sas.
[355]
kucu
Nadto dwiigoska ae skraca si na
zoonych
wej wyrazów
praeeunte (Aratus locjuitur
:
czci skado-
pierwszej
')
8),
praeit (Arat.
166), praeest (El. III. 3, 90).
Dwa
n.
pierwsze przykady znajduj poparcie u poetów klasycznych,
Verg. Eel.
p.
65
2,
(o
A
V. 186 (praee
Aen.
lexi),
|
dwugoski ae we wyrazie praeest
teje dwugoski we wyrazie praeeunte.
cenie
wypad-
:
Po wykrzyknikach, stojcych w
d).
II.
Skró-
unte).
w nastpujcych
Rozziew znajdujemy u Kochanowskiego
kach
|
jest analogiczne do skrócenia
72, For. 30,
11,
h).
przed
1; 72, 2),
tou.t)
w
bdca
r^t^~-({^.v>.z-f-if^
daktylicznego akatalektyeznego (El.
c).
jak ó
arzie,
(El.
15, 45,
I.
heu (Dor. 103), hui (For. 114, 4);
I.
gówn
cezur
15, 15: tae
|
hexaiTietru
dae, hinc);
nastpujcych wierszach:
Epin. 344:
nioris,
Epin. 847:
omnem
ant
|
quae, opfis
lin
csse de
|
orum;
|
|
qu(e) a deo
|
Aquilo
narem
|
plagam.
|
|
Tyle o iloczasowych waciwociach aciskich poematów Kochanowskiego.
Teraz zajmie nasza iiwag ich
II.
Rytmika.
Rozpoczynajc od najwyszych jednostek rytmicznych, omówi nasani przód
Poematy
A).
Tworz
je
nastpujce
stychiczne.
wiersze:
Hexameter dahtylicsny akatalektycsny
1.
For. 23, 49, 53, 72, 80,
92—94.
98, 100, 109,
Dr., Pan, Orph., Aratus louitur.
Na 1229
Dr. 16
')
(aequa
2)
turum),
znajdujemy
Arat.
Poem.1t „M. T. Ciceionis
10 wierszy,
matach,
wierszy
|
p. n.
szkolnego,
Aiatus"
w
spondej
(inter
|
Arat.
5 stopie tylko 5 razy:
vallis),
095
(Ori
ona), 761
|
poeiiiateiii,
obejmujcym
w nastpujcych
poniej sche-
poprzedzony jest
„Aratus louitur".
Znaczenie znaków,
wyoone
230
120, Dor., Galio croc,
Przedmowa do Arat,
jest
Kraków
ktrych
w mojem
1889".
uywam w
tym
i
„rotlreczniku metryki aciskiej
i
greckiej.
Do uytku
;
^3
POKMAIÓW ACISKIOH.
^ MIARACH
[3561
Cen tauro), 1187 (obser yanduiii (e)st). Wiersze te kocz si wyrazem czterozgoskowym, a raz wyrazem trójzgoskowym, poprzedzonym wyrazem czterozgoskowym. Czwarta stopa jest w tych
Z tego wida, e Kochanowski zachowa co do
wierszach daktylem.
(seniife
ro
|
]
I
tych wierszy jak najdokadniej wszystkie prawida, jakich przestrzegaj
poeci klasyczni.
Cezura
czciej
gówna
jest
For. 49, 4; 92,
Przedmowa do
wyjtkowa
Dor
1,
Arat.
Arat.
23,
13,
y.ot.TÓi
Orph.
4, 42,
62,
122, 225, 232, 76.Ó, 768,
17,
1^;,
Toa-/j
53, 77, Galio
17,
4,
11, 28, 42, 51, Pan. 9, 81, 46,
Dr.
110.
3.'),
— naj-
jak u poetów klasycznych
rzadziej £oay]aw.siT,:, a tylko
::£v.r-/jat.asiTj;,
TpiTov Tpo/aiov (36 razy:
croe.
— podobnie,
802, 803, 846,895, 922, 1002, 1144, 1145, 1202).
Pewna nicdbao w uyciu cezury gównej znajdujemy w 9 wiei"przypada ona w 3 lub 4 stopie po pierwszej ezci skadowej
wyrazów zoonych lub przed enklityka que; raz brak jej zupenie.
szaeh;
Wiersze
te
s:
Dor. 50: Exper
giscere,
Dorali
|
ex
ce,
per
]
rum
sae
anno
cla^)
j
pulchra;
giscere,
|
|
55: Multo
Galio croc.
|
rum im
|
j
men
samque
|
gacis;
fu
I
„
„
108: Yenis
„
„
111: Sauroma
Arat. 252:
„
577:
Tu ve
Horum
tres
|
eti
set,
j
am
|
he
tis
Aiidrome
ro
[
|
|
emer
|
Galii
||
roas
'
dae ob
|
tamen
si
\
ad
ser
>
|
mi
J
naceus
|
vabis
!|
|
esset;
|
illos;
cingula
que ca
gunt
|
rantibus
|
clara;
]
duntue sub
j
|
umbras
„
790: Certus
„
928:
„
e
plue
neqne
ris
|
|
ret lu
|
|
ci,
dividu
oc
\
j
a
cum
amplius
bentem
|
effera
respice
|
Pistrix;
|
]
solem;
Langue scent ita deper dent que re pente ni torem.
937
Podobne przykady zaniedbania cezurv' gównej znajdujemy u Wer:
!
|
|
razy
2
gilego
(Sat.
Cum
II.
(Verg. Aen.
134, 181, Epist.
3,
:
Xn.
XI. 758,
II.
3,
|
|
144),
u
Horacego 5 razy
87, 263, 377).
Wyraz jednozgoskowy na koeu
wiirsza znajdujemy tylko
dwa
razy:
Dor. 4: Liliaque exspirate: puellarmn
interiit fi
os;
08que pedesque niari profert siraul acris equi yi s.
obu miejscach chce przez to poeta wywoa niezwyke wraenie.
Arat. 754:
W
Uwaga.
Nie
mówi
tu
oczywicie o wyrazai^h jednozgloskowych, po-
przedzonych równie wyrazem jediiozgoskowyra, tudzie o
i
')
es^
czcych
si
z
poprzedzajcym wyrazem
Wydanie pomnikowe podobnie, jak pierwsze wydanie,
ma
i)rzez
.secla.
es
aferez,
:
;
MARCIN
:
SAS.
[357
jakote o enklitykach que, ve, ne, gdy
uycie wyrazów jeduozgoskowych na
prawidowe.
Wyrzutni na kocu
Galio croc. 70, 71
Infiti
:
oru
w
tych wypadkach
kocu
wiersza
jest
wiersza znajdujemy- 2 razy
as
|
^)
i
vos
bis,
|
|
summo homi
|
numue
de-
m q u (ej
Applau
su exce
ptos pas
|
I
;
siraue agi
tata. per
|
||
urbes
Tempe
A.ssum
(3rph. 55, 56:
Por.
Orid.
IV.
Met.
Aen.
stivi.s
j
|
ve a ce||nis
ptum;
I
sed
|
deside ab
j
a
Mar
|
|
oti(<))
tisque sub
780, VI. 507, Verg. Georg.
11,
I.
arrais.
|
295,
II.
344,
X. 781, 895.
332, VI. 602, VII. 470,
I.
et
militi||
Za wzór suyli Kochanowskiemu
co do hexametru poeci iilasyczni,
jak Wergili, Owidy, Horacj^ którzy, jak wiadomo, uywali tego wiersza
stychicznie na wielkie rozmiary.
Uwag
W
wydaniu pomnikowem For. 72 jest co drugi wiersz wsuto rozpoznanie miary tego poematu.
pierwszem wydaniu jest tylko drugi wiersz wsunity, czwarty nie.
a.
W
nity, utrudnia
Trymeter
2.
For. 20, 37,
jambicznij alcntalelctyczn;/
116.
95, 96,
54-,
Wiersz ten
naladowany
jest
który go
z Marcyalisa,
uywa
sty-
chicznie Epigr.i) VI. 12, XI. 77.
Teza 1, 3 i 5 stopy moe by niewymierna.
Na 25 wierszj"^ znajdujemy anapest w 1 stopie raz (For.
w 4
8
stopie
razy
(For. 20, 2; 37,
jemy wprawdzie anapestu
uytym
fie
jambicznej,
(I.
49. 29, 33, 41,
a
w
mianowicie
w
XI. 59, 1).
Cezury gównej, która tu
1
(I.
tyme
49, 9,
wierszu,
17,
2.Ó,
uytym w
33, 37)
i
„
37, 3:
Leo
|
|
Faler
nis
a
|
|
num
jest -z-îrûM-z/rî lub im^r^wMar^z
arden
spectum
|
|
tiiis
trucem
|
|
que Cae
Nile
|
cubum;-
sii.
')
Wydanie |.'nmnikowe podobnie, jak pierwsze wydanie,
')
M.
Valciii Martialis Ei)igi'amm.iton libri.
|
ni.i
Infieias.
stro-
5 stopie
kuje 2 razy:
For. 20, 6: Nobis
20, 3),
Marcyalisa nie znajdu-
jambicznyni akatalektycznym,
try metrze
znajdujemy go w
stychicznie; lecz
U
2).
1,
,
bra-
:
:
ÓMIAnACn
[358]
lisa;
POEMAtW
.AClSKICH.
25
Podobnego braku cezury gównej nie znajdujemy wcale u Marcyanie dostrzegamy go równie u Horacego; natomiast jest on nie-
rzadki u Sofoklesa, n.
Uwag
Ant. 74, 467, 1021, El. 39, 330
p.
i
t.
d.
W
wydaniu pomnikowem podobnie, jak w pierwszem wydaniu, For. 54 i 116 jest drugi wiersz wsunity; utrudnia to
rozpoznanie miary tych poematów.
a.
Dymeter jamhiezny akatalelctyczny :
3.
Ci_L|w_L|o_L|^
J.
For. 4, 38, 56, 78.
Teza
1
3 stopy
i
Na 70
moe by
niewymierna.
wierszy znajdujemy arze
rozoona na
w
2 krótkie raz
1
.stopie
For. 78, 18:
Innumc
ra ver
|
|
suum a
Anapcst cykliczny znajdujemy
78, 15),
w
w
|
gmina.
stopie 2 razy (For. 56,
1
2 stopie 3 razy (For. 4, 6; 56, 10; 78, 19),
w
14;
3 stopie raz
(For. 78, 15).
Wiersza tego uywali stychicznie dopiero póniejsi poeci aciscy,
a mianowicie Avitus Alphius,
yjcy w
III.
i
Prudentius,
yjcy w
IV.
und Romer von Wilhelm Christ.
Zweite Auflage. Leipzig. 1879, §. 412. Natomiast wystpuje on czsto
jako 2 wiersz strofy jambicznej, n. p. u Horacego (Ep. 1
10) i Marcyalisa (I. 49, III. 14, IX. 77, XI. 59).
wieku po Chr.
;
zob. Metrik der Griechen
—
4.
Dymeter jambiczny katalehtyczny
O -L\ ^
J.
V..
lL
I
.
I
^
For. 15, Patr.
Teza pierwszej stopy
jest
ona krótka tylko
U
jest
2, 3, 4, 17, 20, 22, 36, 37, 40, 45, 49).
Anapest cykliczny znajdujemy
pie 2 razy (Patr. 17,
Wiersza tego
niewymierna; na 96 wierszy
zazwyczaj
razy (Patr.
w
1
stopie raz (Patr. 27),
3
sto-
20).
uywa
stychicznie Anacrcon, a
w
póniejszych cza-
sach przcdewszystkiem Prudentius; zob. Metrik von Christ^.
5.
w
§.
416.
Wiersz adoski (yersus Adonius):
For. 3.
Wiersza tego uywali stychicznie dopiero póniejsi poeci aciscy,
jak Terentianus Maurus, yjcy w III. wieku po Chr.; zob. Metrik von
Christ^. §.
189.
4
:
MAiiom
2fi
SAS.
[359]
Wiersz falecejski (versus Phalaecius)
6.
-Z.wu|Xvj|_Lw|_LO
-LA
I
For. 10, 112, 122.
uywa
Wiersz ten naladuje Kochanowski z Marcyalisa, który go
bardzo czsto stychicznie
Teza
swycli Epigramatacli,
n. p. I. 2, 7,
zawsze niewymierna podobnie, jak
stopy jest
1
w
17
i t.
d.
u Mar-
i
cyalisa.
kocu
wyrazu jednozgoskowego,
jeeli go nie poprzedza równie wyraz jednozgoskowy, lub jeeli nim
nie jest <'s lub est^ czce si z poprzedzajcym wyrazem przez aferez;
Mit erklilrenden Anmerzob. M. Yalerii Martialis Epigrammaton libri.
Marcyalis unika na
kungen von Ludwig
leitung
29
str.
Erster Band. Leipzig.
Friedliinder.
30.
i
tego wiersza
Ein-
1886.
Kochanowski odstpi od tego prawida na 21
wierszy 2 razy:
For. 112, 4: Cras cenare volo, Adriane, apud te;
For. 122,
1
Cenabo, Patrici
:
diserte,
apud
mona
Podobne przykady znale
te.
u Katula;
zob. Catull. ed.
Muel-
LXXI.
ler p.
W
Uwaga.
i
w
pierwszem wy-
daniu, jest For. Il2 co drugi wiersz niepotrzebnie wsunity;
utrudnia to rozpoznanie miary tego epigramatu.
Wiersz aslclepiadejski wikszy (versus Asciepiadeus maior):
7.
^ww|_LA|i_Lww|_LA;;_Lw^|^w|!i;A
_LJL
I
Lyr.
Wiersz ten jest naladowany
nie 3 razy (C.
Teza
1
L
11, 18, IV.
stopy
1
7.
Horacego, który go
z
uywa
stychicz-
!0).
szeregu jest zawsze niewymierna podobnie, jak
u Horacego.
Dyereza po
dem
jest
I.
i
Kochanowski
sze raz nie
C.
1
2 szeregu jest zawsze zachowana. Pod tym wzglstaranniejszy, anieli Horacy, który na
zachowa dyerezy po 2
18, 16: arca
B).
Tworz
|
nique
fi
|
des
|1
nastpujce
per
prodiga,
sti"ofy:
wier-
szeregu:
Poematy monostroficzne
je
3:^
|
||
lucidi
|
or
(woi-âaTot [/.ovo5Tpo(pf-ca).
vi
|
tro.
o MIARACH PORMAIÓW ACISKICH.
[360]
dwuioierszowe (Siiti/k).
a)
1
Strofa elegijna (strojjha elegiaca)
.
,J- kXJ
^
\
27
\XJ
-L Uu
\
-L
W
:
ZiO
-L-
\
wo
_L W
I
_LCiO|_LCU|--Â||_Lww|_LwolÂ
Ad
1—15, II. 1—11, III. 1—17, IV. 1—3, For. 1, 2,
5-9, 11—14. 16—19, 21, 22, 24—36, 39—48, 50-52, 55, 57—
62, 6i— 71, 73-77, 79, 81—91, 97, 99, 101-104, 106—108,
110, 111, 113—115, 117—119, 123, Epin. 877—880.
El.
lectorem,
I.
Co do hesametru daktylicznego akatalektycznego, który stanowi
tej strofy, podnie naley nastpujce szczegóy:
pierwszy wiersz
Na 1770
5 (semife
6,
80
leuin'.
I
|
znajdujemy
wierszy
ri Cen
For. 21,
tauris),
|
(Iii
1
9 (inva
7,
|
Wiersze
thyla*).
I
w
spondej
III.
5 stopie 4 razy: El.
IV.
sisset),
kocz
te
I.
133 (Mau-
2,
si wyrazem
czterozgoskowym, a raz wyrazem trójzgoskowym, poprzedzonym wyrazem czterozgoskowym. Czwarta stopa jest w tych wierszach zazwydaktylem; raz (For. 21,
czaj
Met.
jednak
1)
ona spondejera;
jest
por. Ovid.
117.
I.
Uwaga.
W
wydaniu pomnikowera czytamy
bdnie
El.
IV.
197:
1,
hnins
s p e aequor —
sum plac! da aspicit
huifis 6
pe aeuor,
zamiast Leucothe e fes sum paci da aspicit;
wydaniu.
Przekad
jest
zastosowany
pierwszem
jest
rzeczywicie
w
jak
do wydania pierwszego: „z jej pomoc przezwyciy bawany".
Leucothe
|
e
fes
1
]
]
a
;
1
|
Cezur gówn jest najczciej
tylko wyjtkowo Toa/j /.xTa Tj3£tov
12,"
11,
3;
23; 13, 7, 27,
III.
59,
17,
2,
7; 99,
2.5,
.37';
47;
3,
14,
4,
1
43;
127;
53, 57,
|
|
||
;
11,
.3,
|
7t£v3vj[y.i[7.E,;-^;
rzadziej
,
ey37)t7.i[/.£prj;,
(34 razy: El.
Tpoy_arov
U,
13, II. 4,
1.5,
|
21
5,
;
I.
9; 10,
10,
11;
3.5,
69;
13; 12, 45; 13, 49; 15, 7, IV.
11,
107,
171,
151,
18.5,
t,
For. 9, 1; 19, 5; 69,
5).
W
4 nastpujcych wierszach przypada cezura
czci skadowej wyrazów zoonych:
gówna w
3 stopie
po pierwszej
El.
mnino me um a ver sari visa es a morem;
Vitaque sub domi no ex an tlanda est omnis i-
1,7: Nec
El. II.
II.
2,
25:
tu o
:
|
||
|
|
|
;
|
|
||
|
|
niquo;
El. II. 10, 13:
'1
Wyilaniti
Sed
neue
|
pomnikowe ma
tu cine
|
ri
in
sul
||
Wt-diiie Ilytliyia; pierw.sze
perfida,
tabis,
|
wydanie
ma
text
|
nostro;
poprawny.
MARCIN
28
SAS.
71: Hinc dolor, jhinc lurijae ac
El. III. 4,
Wyraz jednozgoskowy na kocu
I.
25
1.3,
[361]
13
(vis), II. 1,
(tej;
47
3,
cen
\
||
sae infe
licis
a]moris.
|
wiersza znajdujemy 8 razy: El.
III.
(vis),
9
6,
(te);
For.
(vel),
1
7,
Nie chodzi tu jednak o wywoanie
13, 3 (te); 55, 1 (te); 123, 1 (sic).
niezwykego wraenia. Podobnie bez powodu uywa jednozgoskowych
wyrazów na kocu wiersza Horacy, n. p. Sat. 1. 2, 107 (nam).
Wyrzutni na kocu
wiersza znajdujemy raz:
Huma
El. IV. 3, 113, 114:
no gene
|
infe
ri
|
sta
H
grcaue
ti
e
1
|
o n e
s-
|
qu
(e)
E t crocodilorum corpora vasta
Uwaga. W wydaniu pomnikowem
Audi
Audi
tus cla
|
tus ela
|
mor fun
mor fun
I
tulit.
czytamy bdnie
||
do
alti
||
do
alti
El. I
fluminis
|
|
—
|
fluminis
i
|
I
w
jak jest
opiera
Przekad
pierwszera wydaniu.
101:
m o,
T. Krasnosielskiego
„Gos
si na pierwszem wydaniu:
15,
zamiast
ten
by
syszany
3
6
na samem dnie rzeki".
w
Co do hexametru daktylieznego katalektycznego
stanowicego
drugi
wiersz
strofy
tych samych prawide, co poeci klasyczni
nieprawidowo,
po 3
El.
I.
dwa
;
i
stopie,
Kochanowski
tylko wiersze
zbudowa
zachowa dyerezy po pierwszym szeregu
nie
El. IV. 1, 8: Mille fe
|
|
for
ris
ret cae
|
li ')
|
i
mo||sique
u
|;
c o
ade
m m o d a,
|
o Hippoly
mille vi
z
s
ti
nader rzadkie.
poetów greckich,
(p(Xo;,
ipê
ci
n.
Baz.
p.
|
|
jl
Christ (Metrik
^
|
ti;
kla-
244) przytacza ich trzy
§.
Euripides Cyclops 74:
êie,
ttoi
|
oiotco
I
I
j.
ae.
Przykady podobnego zaniedbania dyerezy gównej u poetów
sycznych
t.
to:
Quam Vene
10:
2,
gdy
S
stopie.
przestrzega
elegijnej,
]
"KtCz.
Wzorowi poeci aciscy i greccy unikali wyrzutni przed dyerez
Tybulla nie znajdujemy jej wcale; zob. Christ.
u Owidego
e>
Metrik^ §. 244. Tego samego prawida przestrzega
Kochanowski,
u którego wyrzutni przed dyerez gówn znajdujemy tylko raz: El.
gówn;
i
i
IV. 2, 102:
Sed
vi
ta
m
o
I
r
I
Na kocu
u
m
q u(e)
jj
integri
|
tat
re
|
fert.
Kochanowski wyrazu jednozgoskowego, jeeli go nie poprzedza równie wyraz jednozgoskowy, lub jeeli
nim nie jest es lub est^ czce si z poprzedzajcym wyrazem przez
aferez;
')
n.
tego wiersza unika
p.
Wydanie pomnikowe podobnie, jak wydanie
pierwsze,
ma
blednie coeli.
:
[S62]
Men
46:
2,
I.
sat
10: Dote sua quaevis culta puella
El. II. 8,
El.
:
similem vestris luoribus esse
El. Ad lectorem 2 Nostra vel ignoto Musa
Wyjtek stanowi tylko Foi\ 29, 4
Sed mage raolliculum eondere
tu potis e
Poeci klasyczni przestrzegaj
n.
odstpi od niego tylko
p.
ex P.
Epist.
26
6.
I.
t;
t
(e)s;
b
i
(e) s
i
t.
s.
równie powyszego prawida; Owidy
raz
oninis an
:
Powyszego prawida
e s
rata
dicata
:
29
magnos culpa deos
iii
wzorowi
przestrzegali
scelus e s
poeci
na
i
3,
w nastpujcych
HL
miejscach: El.
14, 24; 9, 38,
II.
3,
IV.
3,
18, For. 8, 2; 60, 2; 52,
54;
98,
17,
Ovid. Fasti
W
24,
9,
kocu
umieszczone na
2,
18, 82;
32; 13,
8,
30; 15,
Por. n. p.
10; 72, 2.
uoy
Kochanowski take dwa wiersze greckie,
poematu Epin. jako w. 881
W wydaniu pomnikowem
Uwaga.
44;
3,
I.
10.
I.
strofie elegijnej
miast
W
28;
U,
I
Kocha-
szeregu wiersza, o którym mowa, lecz z mniejsz starannoci.
nowski odstpi od niego
t.
kocu
OTrrroTS
elegijnej
strofie
czytamy
i
882.
bdnie ^tt^tote
ma tekst
Móg-j^ôu
za-
Móoyouc; pierwsze wydanie
poprawny.
naladowa Kochanowski
elegików aciskich,
jak Owidego, tudzie Marcyalisa, autora epigramatów.
Strofa
2.
_L CO
alkmaska
_L CO
_Z_
I
_L
I
I
Strof
I.
t
wo
I
CU
-^ W
_Z_
szy wiersz
zawsze
22
_L
_L
\j\j
!-?
I
tej
z
Horacego, który jej
uy 3 razy
12).
W hexametrze daktylicznym
jest
I
naladuje Kochanowski
28, Ep.
7,
I;
U.
Lyr.
(C.
'Zkj
I
_L CC
_L CC
(stropha Alcmania):
strofy,
pita stopa
TreyJYjû.iaspi^c
wier-sze jest nia
to;7.y]
lub
stanowicym ()icrwzawsze daktylem; cezur gówn
akatalektycztiyiii,
jest
p^yjaiiy.ef.iî;,
a tylko raz (Lyr. 11, 39) na
x«Ta TpiTov T;oyaTov; wjTaz jednozgoskowy na
kocu
wiersza znajdujemy tylko raz (Lyr. 11, 29: me), przyczem zau-
way
naley,
U
nia.
e
nie chodzi tu wcale o
wywoanie niezwykego wrae-
Horacego na 47 wierszy h sto])a
xaTa rpt-roy rpo/atoy jest cezur
21);
TO[;.l]
29);
wyraz jednozgoskowy na
28, 15, Ep. 12, 23),
i
kocu
to podobnie,
jest
spondejem raz
gówn
2 razy (C.
(C.
I.
I.
28,
28, 15,
wiersza znajdujemy 2 razy
(C
I.
jak u Kochanowskiego, bez potrzeby.
W tetrametrze daktylicznym akatalektycznym, stanowi.-^cym 2 wiersz
strofy
alkmaskiej, 3 stopa
raz spondejem (C.
I.
28,
2).
jest
zawsze daktylom.
U
Horacego
jest
ona
:
30
MARCIN
SAS.
:
[868]
Strofa pityamhiczna wiksza (stropha Pythiambica maior)
3.
_LoO|_Low|__LGOl|_?-Go!_L ww
_L
'^
I
_°LJ.1w-X|DX|w_L| A_L|wv
For. 121.
naladowana
Jest
z
Horacego, który
W hexametrze daktylicznym
szy wiersz
zawsze
tej
Ep.
;
jemy raz (For. 121, 3) na
nia niezwykego wraenia.
2 wiersze; nie
U
ni
suy
kocu
gówn
y3v][j.i[;.ep:^c
wywoa-
on jednak do
zawsze
jest
jest spon-
Ks^^-^î.i^.&ftf,
wiersza — równie bez potrzeby — znajdujemy raz (Ep.
W trymetrze jambicznym akatalektycznym, stanowicym
16,
wiersz strofy pityambicznej wikszej,
miernych
i
anapestów cyklicznych.
gdy
nieco swobodniej,
u niego
teza
Horacy unika zupenie
Kochanowski zbudowa
3
1,
a nadto anapest cyi<liczny znajdujemy
stopie raz (For.
121,
kocu
;
5 stopy
i
w
jest
wiersza znajdu-
Horacego na 33 wiersze 5 stopa
dejem 2 razy (Ep. 16, 17, 29); cezur
lecz raz (Ep. 16, 21) jest
16.
gówn
5 stopa jest zawsze daktylem; cezura
strofy,
;rEv3Y)[j.ijj.sp'i^c
uywa w
jej
akatalektycznym, stanowicym pierw-
moe by
1 stopie raz (For.
15).
tez
drugi
niewy-
ten wiersz
niewymierna,
121,
4-) i
w
4
2).
Strofa pityambiczna mniejsza (stropha Pythiambica minor)
4.
_L CO
JL CU
CC
_-L
I
]j
_Z^ CCi
I
-i_
Woi
|
_L
!=?
I
For. 63, 105.
naladowana
Jest
z Horacego, który jej
uywa w
Ep.
14,
15.
W hexametrze daktylicznym akatalektycznym,
stanowicym pierwszy wiersz tej strofy, 5 stopa jest zawsze daktylem cezur gówn jest
rzadziej
ep^yjf/.tu.epy];; wyrazu jednozgoskowego na
jzvj^-flijxi^j.tf'rfi lub
kocu wiersza nie znajdujemy. U Horacego 5 stopa jest równie zawsze
daktylem toi^tj x,aTa TpiToy Tpo-/7.tov jest cezur gówn tylko raz (Ep.
15, 9) na 20 wierszy; wyraz jednozgoskowy na kocu wiersza znajdujemy raz (Ep. 15, 17).
dymetrze jambicznym akatalektycznym, stanowicym drugi wiersz
;
—
—
;
W
strofy pityambicznej mniejszej, teza
1
i
2 stopy
moe by
niewymierna
tak u Kochanowskiego, jak u Horacego.
h)
1.
czterowierszowe (tctjijt',/?.)
Strofa ashlepiadejska 11.
-^
"
'.
I
_L_?_
1
_L
ww
UW
_i-
A
I
_L A
(stropha Asclepiadca
^Z^
wvy
_L
^^
II
I
I
J_ w
si
I
A
II.):
:
6 MIARACH POEMATÓW ACISKIOH.
[364]
J-—
Lyr.
ww
_L
I
-L A
^L vjw
F
I
i
_L w
I
31
^ A
6.
Strofa a.<iklepiadejska III. (stropha Asclepiadea III.):
2.
J-±_£- JL
|_Lww|_LA ;_LvJw|_Lw|viA
!_Lwvj|_LA l_?_wwl_Lw|viA
_£.-=L
I
_Lwo
I
Lyr.
lL
I
A
A
i!f
.
I
I
ww
_L
_i__°L
_L ^
(i
I
5, 8.
2,
te strofy s naladowane z Horacego, który pierwszej
Carmina 9 razy, a drugiej równie w Carmina 7 razy.
Budowa obydwu strof jest bardzo prawidowa.
We wierszu asklepiadejskim mniejszym (versus Asclepiadeus mi-
Obydwie
uywa w
nor),
giej
stanowicym
we
strofy,
wicym
4 wiersz obu
katalektycznym
z
dwa
trzy pierwsze wiersze pierwszej, a
glikonejskim
wierszu
strof,
daktylem
tudzie
w
II.
w
pierwsze dru-
(versus Glyconeus
II.),
stano-
dymetrze logaedycznvm brachi-
2 stopie, stanowicym trzeci wiersz dru-
zawsze niewymierna podobnie,
giej strofy, teza pierwszej stopy jest
j'ak
u Horacego, u którego wyjtek pod tym wzgldem znajdujemy tylko
raz (C.
I.
We
15, 36).
wierszu asklepiadejskim nmiejszym po
dyereza podobnie, jak u Horacego,
miejsce
chowa tylko C.
la).
Wyrzutni
II. 12,
25 (cum
grantia
fla
I
szeregu
zawsze
|
de||torquet
ad
|
oscu-
|
przed
t
ma
który pozornie jej nie zaj
dyerez znajdujemy u Kochanowskiego
tylko
raz (Lyr. 6, 5) na 65 wierszy, u Horacego ma ona miejsce 1 1 razy na
461 wierszy. Wyraz jednozgoskowy przed t dyerez znajdujemy tylko
3 razy
ni
czy
;
on si zawsze z poprzedzajcym wyrazem przez wyrzut-
(Lyr. 6, 25, 38) lub przez aferez (Ljt. 2, 13).
s
razy jednozgoskowe przed ta dyerez nie
W
strofie asklepiadejskiej
U
Horacego wy-
wcale rzadkie.
spotykamy raz wyrzutni na
III.
kocu
trzeciego wiersza:
Lyr.
5,
31, 32: Cras ar
Ense8
U
Horacego
takiej
j
|
ma
aspera
Hic,
t
e r
|
giq
u(e)
conveniet scabros.
wyrzutni
w
tej
w innych strofach, o czem
Uwaga. W wydaniu pomnikowem
jemy
|
strofie nie
znajdujemy, ale znajdu-
bdzie mowa niej.
czytamy
qua platanus bracchia
')
bdnie
porrigit
—
Lyr. 5, 9
zamiast
Hic, o qua platanus bracchia porrigit,
jak
')
ma
dobrze pierwsze wydanie.
Wydanie pomnikowe podobnie, jak pierwsze wydanie, ma bdnie
brachia.
:
:
MAuniN
32
:
SAS.
[3fi5i
Strofa saficzna mniejsza (stropha Sapphica minor)
3.
_L w
_^ w
_lJL
_L_^
I
i
_l wv^
_L w w
i
I
_l w
i
_l o
i
_?-
w
_L o
I
I
_Lw|_?-JL |_Lwwl_Lw|_?_0
ww —^ O
_L
I
Lyr.
9.
uy
w Carmina 25
naladowana z Horacego, który jej
Carmen saeculare.
wierszu saficznym mniejszym, stanowicym pierwsze trzy
Jest
w
tudzie
4,
We
sze tej strofy, teza drugiej stopy jest zawsze
Cezur
u Horacego.
gówn
jest zawsze
razy,
wier-
niewymierna podobnie, jak
:rEvr-7)atu.E^;î;,
a tylko 3 razy
9, 6) na 51 wierszy jest ni tou-y] y.y.-zk TpiTov rpoyatoy.
Horacego znajdujemy na 61.Ó wierszy to;;.-/; /.zra TpiTOv Tf07aiov jako
cezur gówn 48 razy, zreszt zawsze jest cezur gówn Tt£v37j(ju;j.ep'^;.
(Lyr. 4, 15, 19
;
U
Brak zupeny cezury gównej znajdujemy u Kochanowskiego
Est da
tum, o eon
|
cordia,
dulce a
|
w Lyr.
4,6:
moris.
|
I
Horacy unika wyrazu jednozgoskowego przed TTS^^^yju-iaspi^c jeeli
go nie poprzedza równie wyraz jednozgoskowy. Kochanowski przestrzega równie tego prawida, wyjwszy Lyr. 4, 23:
,
Urbi
um
I
pta et feri
mus sa
wyjtku Lyr. 4, 29
cum (e)st mtu enda,
acce
crarum.
:
|
|
|
Nie stanowi tu
Nulla
vis te
|
|
I
gdy
wyraz
tu
cao;
por.
quod se
|
est
czy
]
nuUus,
si przez aferez
poprzedzajcym
z
w
jedne
Hor. C. S. 26:
mel
di
Na kocu
ctum
|
2
(e)st
wiersza
stabi
|
lisque
j
rerum.
znajdujemy wyrzutni Lyr.
strofy
tej
4,
22, 23:
Prima
dedu
|
xti,
tibi
|
moeni
|
a a
1 1
a r (u
m)
I
Urbium
aecepta et ferimus sacra rum.
Zupenie podobn wyrzutni znajdujemy u Horacego na
wiersza C.
lY.
2,
4.
II.
2,
18 (be ator(um) Eximit);
16,
34
22 (moresqu(e) Aureos).
Strofa alcejska (stropha Alcaica)
0_Z_|w_^|JL_^lww_L|ov&
w_L|v.>_L|JL_L|wLL
Lyr.
1,
3,
10,
12.
\
.^
kocu
(liinnit(um)
tego
Apta),
:
:
:
B3
[360]
Jest
naladowana
We
wierszu
Horacego, który
z
jej
uy
w Carmina
37 razy.
alcejskim jednastozgoskowym (versus Alcaicus ben-
stanowicym dwa pierwsze wiersze, tudzie we wierszu
alcejskim dziewiciozgoskowym (versus Alcaicus enneasyllabus), stanodeeasyllabus),
wicym
U
3
wiersz
Horacego
stopy jest
3
teza
strofy,
tej
we
ona zawsze niewymierna
jest
zawsze niewymierna.
wierszu alcejskim dzie-
wiciozgoskowym; we wierszu alcejskim jednastozgoskowym jest ona
wymiern tylko dwa razy (C. HI. 5, 17; 6, 9) na 634 wiersze.
Teza pierwszej stopy wyej wspomnianych wierszy jest najczciej niewymierna. We wierszu alcejskim jednastozgoskowym jest ona wymierna
u Horacego tylko 17 razy (37o)j a u Kochanowskiego tylko 9 razy
17, 26, 29,41; 12, 5) na 104 wiersze (9o/o).
znajdujemy tez wymiern
dziewiciozgoskowym
We wierszu alcejskim
w 1 stopie u Horacego tylko 10 razy na 317 wierszy (3%), a u Kochanowskiego tylko 6 razy (Lyr. 1, 23; 3, 23, 43; 10, 7, U, 19) na
(Lyr.
14;
9,
1,
52 wiersze
(U"/,,).
Cezur
sze
13,
6,
3,
gówn
wiersza alcejskiego jedenastozgoskowego jest zaw-
podobnie, jak u Horacego.
:rev3v]at[/£pi^c
w tym
Cezury gównej
ma
Lyr. 12, 89: Dic
brakuje
jej
china
\
2 razy (C'
zgoskowy zazwyczaj
rum horren
37, 14, IV.
I.
gówn
Przed cezura
wierszu brakuje tylko raz
|
w
kadzie Horacy
toni
u Horacego
trua;
|
tyra wierszu
wyraz jednó-
go poprzedza równie wyraz
gdy
wtedy,
tylko
da
|
17).
14,
jednozgoskowy; od tego prawida odstpi on jednak 17 razy. Tego
samego prawida przestrzega i Kochanowski, a odstpuje od niego tylko
2 razy
Lyr. 12, 30: Duxit
„
12, 94:
Nie stanowi
Sin hoc
caven
dum
|
Tandem rce
tu wyjtku Lyr.
|
et
:
ptura ex
cal
J
car equo a
|
ho
ste
|
Polo
|
liti;
|
tteum.
|
nega
1
|
tum
|
(e)st,
gdy tu wyraz est czy
w jedne cao.
3,
nec
21
datur u
|
|
si przez aferez
nico,
poprzedzajcym wyrazem
z
Jeeli po drugiej stopie wiersza alcejskiego dziewiciozgoskowego
zawsze wyraz jednozgoskowy z jeprzypada dy(;reza, to poprzedza
j
dynym wyjtkiem
Lyr.
Uem
fas fu
pu
blicam
|
3,
|
39:
tiles
|
([ue.
I
Tego samego prawida przestrzega
26,
i
Horacy
z
jedynym wyjtkiem
C.
1.
U:
Hunc Le
|
ab o
i
|
sacra
|
re ple
|
ctro.
Horacy przestrzega pilnie, aby kady z tych wierszy mia albo
dyerez po 2 stopie, albo dycrez po 3 stopie, ulbo cezur zwan xev5
:
:
:
MARCIN SAS.
34
majcych adnego
Wierszy, nie
3i()(At[;.epi^c.
znajdujemy u niego tylko trzy
Prawida
Lyr. 12, 31: Subie
gdy
w
&
nich
Hor. C.
i
z tych trzech
3b, III. 6,
przestanków,
15, IV.
14, 35).
Nie stanowi tu
Kochanowski.
m pe r
ex
cit
II.
|
|
—
ctis
i
sus,
|
wiersza
Lyr.
:
—
|
q u e;
m
alcejskiego
i
t.
35,
3,
p.
dziewiciozgoskowego znajdujemy
36
tyrannumq u(e)
animo exuamus.
kocu
wyrzutnie na
razy [C.
que cur
tendit
|
|
o s u
i
que ta
stantes
|
|
|
|
wyrzutni
Podobn
prae
te
|
:
Parere discamus
I
cih^
1,
naley przyj dyerez po 3 stopie przed enkhtyk
morem vere cunduiu que Bac chum
I. 27, 3
Na kocu
raz
II.
wiersze
Lyr. 12, 3: Yirtu
por.
(C.
tego przestrzega bardzo
wyjtku
[367]
tego wiersza znajdujemy u Horacego 2
3, 27, III. 29, 35).
c)
dwunastowierszowe.
Strofa dwunastoioierszowa
1.
-?L_LJv^w_L|wv^_L|JL_l.|wi
_Z_w|_LJL|_Lww|_Lvjvj|_iLO
0_?-|w_L|o_L|wi
_?L
_L
V.
AiTV«tW
naladowana
1
.
vi
1— 87f).
Epin.
Jest
lL
I
z Pindara, który jej
uywa
Ar
Nemea IX
(Xpo(ji.tw
app-KTi).
Waciwoci
poszczególnych wierszy
W dymetrze trocheicznym
tej
strofy
s
nastpujce:
akatalektycznym. stanowicym 3 wiersz
tej
strofy, teza drugiej
stopy jest zawsze niewymierna, w}'jwszy wier-
sze
327
na 73
651
i
(2
razj'
wiersze).
U
Pindara znajdujemy
w
niewymiern 3 razy (w. 75, 98, 111) na 11 wierszy.
dymetrze jambieznym akatalektycznym, stanowicym 5, 10
tej
stopie arze
W
wiersz
tej
strofy,
teza
1
i
3 stopy
jest zawsze
niewymierna,
i
11
wyjwszy
;
;
[368]
wiersze 575,
(505,
;
671, 682, 773,
s
tezy tych stóp
Teza
pestem
w
1
2
w
641, 790,
i
i
w
35
których teza pierwszej stopy,
i
wiersze 448,
U
których teza 3 stopy jest wymierna.
Pindara
zawsze niewymierne.
4 stopy pentametni logaedycznego akatalektycznego z ana3 stopie, stanowicego 7 wiersz, teza 2 stopy pentametru
daktylem
logaedycznego akatalektycznego z
cego 8 wiersz, tudzie teza
nego, stanowicego
w
3
i
4
12 wiersz
tej
strofy,
jest
stanowi-
stopie,
stopy trymetru jambicznego
1
katalektycz-
tak u Kochanowskiego,
jak u Pindara, zawsze niewymierna.
Dzisiejsi uczeni
i
wiersze
nieco
rozkadaj wspomnian strof Pindara na
Kochanowski; zobaczymy
anieli
inaczej,
Kochanowski trzyma si zupenie wyda ówczesnych, które
podaj tak podzielon na 12 rzdków:
K<i)[/.a(roa£v
szeregi
poniej.
to
t
strof
'AtoX>.co-
Trap'
Sixua)vó3£, Mofcat,
voi;
TaV
V£05CTt5T7.V I;
ev3''
A'[.'tVXV,
av7.TCe7rTa[A£vxi
V£Vl)taVTat 3Óp7.l,
C£tVO)V
0>.PlOV
XpO[J.LOU
£C
a.yk'
Sdij/.'"
E7r£ci)v
yX'jx.ijv
TO )cpKTi^(j(Twov yap
u.aTEpt
-/.al
apu.'
avxjia(vwv
StSóji.oi;
auSav
:r«io£<75iv
;
TcpacijETE.
ij{AVOV
u.avu£i
nu5'(ovo; aix£ivac Ó[ao-
Zob
n
Pindari
p.
Oiympia, Pythia, Nemea, Isthmia.
Ceterorum octo
lyricorum carmina: Alcaei, Sapphus, Stesichori, Ibyci, Anacreontis, Bacchylidis, Simonidis, Alcmanis.
Nonnulla etiam
Grae-
aliorura. Editio II.
H. Steph. recognitione quorundam interpretationis locorum
colatina
carniinum
lyricorum
accessiono
Henr. Stephanus,
Rzdki
te
illnstris viri
s
locupic^tata.
Huldriclii
Anno
1556.
et
Excudebat
Fuggeri typographus.
u Pindara szeregami, a nie wierszami.
Dowodem
tego
1)
rozdzielanie
pomidzy
a)
3p(i-7C(ov),
h4
h)
(x£t-vz,
wyrazu pomidzy dwa rzdki, a mianowicie:
1
i
97
2
rzdek we wierszach:
(av3pw-7i:ot),
109
pomidzy 3 14 rzdek we
wierszu 51
c)
„
4
i
5
„
d)
„
6
i
7
„
„
„52
„30
8
i
9
„
„
wierszach 68
e)
„
„
1
(tcoÂoi;),
('A7róXX(o-vo;),
121
13
(iv-
(vw[;.a-Tco);
(inte£-oi;)
(l-^(;.Y)voCi)
('Ajy.<piaprj-ov)
(i|w-J;),80('J7c«<Trti-^wvi)
;
;
;
;
;
MAUCIN SAS.
•{()
/) pomidzy
(ilski-lv.K),
g)
((psi-iatrSai),
2)
93
9
wierszach: 21
('A-itojttoO),
4-5
(ó[/.o-/(.)iapoi;),
47
(av-3-^'jai)
pomidzy
71
11
rzdek we
12
i
83
(Ai-TV3ci(ov),
wyrzutnia na
fS'
75
(t'
1
3
„
ej
6
„
(i*
8
„
11
„
„
wierszach:
11
(ó-^££xc);
kocu rzdków,
we wierszu 73
aj
b)
e)
rzdek we
10
i
[369]
„78
„32
auTÓ^t)
(e£'.7r'
wierszach: 95
kocu rzdka
iuTuyófJioi;)
||
II
(S'
a mianowicie na
||
atócó;);
oOx);
II
{i\>.rf'
i-A'7oui),
\\
131
(ay-OTrof
||
ayy^Ki-ra);
3) brak zgoski obojtnej (syllaba anceps) na kocn rzdków, przy
ozem doda wypada, e teza 4 stopy 3 wiersza jest zawsze niewymierna.
Tylko po szeregach 2, 5, 7, 10 i 12 naley przyj koniec wier-
wiadczy
sza.
1)
we wszystkich
2)
strofach
11
kocu tych
kocu
brak wyrzutni na
szeregów;
tych szeregów, a mianowicie na
zgoska obojtna na
3)
kocu
o tern
koniec wyrazu, przypadajcy zawsze na koniec tych szeregów
szeregu
we wierszach:
5
a)
17,
77, 125;
*)
7
„
,
7,
c)
10
„
„
70, 94;
d)
12
„
wierszu
kocu
4) rozziew na
a)
5
we
S)
7
„
c)
10
„
d)
12
„
19, 55,
127;
108;
tych szeregów, a mianowicie na
wierszu
kocu
szeregu
5
wierszach: 79, 103;
106, 118;
„
wierszu
96.
Kochanowski nie zrozumia naleycie budowy powyszej strofy Pinpoj niewaciwie kady jej rzdek jako osobny wiersz. Dowo-
dara
i
dem
tego
1)
rzdków, a mianowicie na kocu rzdka
we wierszach: 37, 229, 241, 253, 433, 469, 709,733;
rozziew na
o)
1
b)
2
„
kocu
tych
„
:
122,
110,
J58,
242, 338, 362, 410, 506,
518, 578, 590, 734, 806;
c)
3
we
wierszach: 51, 63. 183, 195, 291, 351, 375, 519, 543,
795, 867;
d)
4 we wierszach:
4,
16,
136, 148, 256, 328, 364, 472,496,
628, 856;
e)
605, 737;
5
we
wierszach: 77,
173,
269,
305,
449, 497,
521,
593,
o MIARACH
[370]
POEMATÓW \CtSKlCH.
;!7
/) 6 we wierszach: 198, 222, 486, 606, 726, 834, 846, 870;
43, 91, 175, 211, 223, 427, 54-7, 787;
g) 1
n
A) 8
56, 80, 260, 320, 332, 392, 404, 560,
„
„
r,
692, 836;
i)
9 we wierszach: 33, 225, 417, 549, 585, 717, 813;
j) 10
„
70, 106, 238, 310, 322, 346, 358, 370, 442,
„
454, 550, 682, 710;
h)
11
we
O
12
„
wierszach: 143, 335, 623, 755;
„
156, 204, 228, 240, 252, 396, 456, 612,
696, 792;
2)
zgoska obojtna na kocu tych rzdków, a mianowicie na
kocu rzdka
a)
1
we
b)
2
„
wierszach: 61, 73, 361, 613, 661, 685, 757;
14, 350, 470, 638, 710, 794;
123, 267, 423, 435, 471, 627, 675, 855;
112,124,232,424,460,616,688,724,736;
5,
53, 197, 233, 365, 545, 581, 689, 701,
;
;
MARCIN
38
Uwaga
;;
;
;
SAS.
[371]
W
wydaniu pomnikowem podobnie, jak w pierwszem wys ostatnie wyrazy wierszy: 86, 265, 380, 575, 700,
762, 777 rozdzielone pomidzy 2 wiersze, n. p. Epin. 86, 87:
1.
daniu,
forsitan a scopo a
s(e)
arguar,
b erra
s-
quis status tum.
si
Wykracza to przeciw zwyczajowi, jakiego si dzisiejsi wydawcy w podobnych wierszach trzymaj nadto brak jedno5
stajnoci,
gdy w
wyej wyliczonych
innych,
znajdujemy takiego dzielenia wyrazów,
pollicitis
;
n. p.
wierszach nie
Epin.
115:
114-,
a d e o q u(e)
audire erat haec iterari a plurimis.
Uwaga
2.
W
wydaniu pomnikowem podobnie, jak w wydaniu pierw-
bdnie
szem, czytamy
Caesaris ordinibus
s(e)
aggregant
;
s
Epin. 170, 171:
e
quid multa discors
Caesaris ordidinibus
s
—
zamiast
e s(e)
aggregant; quid multa discors.
Daleko czciej znajdujemy u Kochanowskiego rozdzielenie wy-
pomidzy 2 wiersze,
a) pomidzy 1 i 2
razu
a mianowicie:
wiersz 11 razy: 49 (ve-ro), 121 (in-commoda),
181 (domesti-ci), 193 (cun-ctis), 325 (adven-tus), 4-45 (victo-res), 529
(inter-secta),
829 (reserva-sti)
434 (col-los), 494 (impo-nit),
601 (indi-gnantia), 637 (mi-nus), 649
(ri-tu)
b) pomidzy 2 i 3 wiersz 4 razy
554 (propu-gnaculum), 758 (am-bagibus)
c) pomidzy 3 i 4 wiersz 4 razy
231 (perrex-sti), 303 (acclamationi-bus), 387 (re-liquere), 459 (com-prendere,
d) pomidzy 4
5 wiersz 2 razy 760 (habiturum), 844 (an:
:
i
:
tiquis)
e)
pomidzy 5
/) pomidzy 6
(j)
h)
ri-co),
656
i)
801
pomidzy 7
pomidzy 8
(in-geiis),
6 wiersz raz
i
8 wiersz raz
i
(existima-sti)
i
823 (diu-turnum)
:
68 (ante-cellere), 500 (Hen812 (surapseras);
10 wiersz 3 razy: 213 (abs terrere), 765 (pa cem),
9 wiersz 5 razy
i
764
pomidzy 9
809
:
7 wiersz 2 razy: 150(ab-senti), 654 (Oseri-scum)
i
:
(inter-dixerat),
(vide-batur)-,
j)
pomidzy
11
i
12 wiersz 5 razy: 167
(Austria-conim),
203
(mode-rabare), 455 (a-misisse), 587 (ab-horrebat), 659 (ar-ees);
cura),
Je)
pomidzy
wiersz
384
(o-ptata^),
420
')
Wydanie pomnikowe
12 a
(tu-ta),
1
636
nastpnej strofy 5 razy: 216
(in-tentus),
podobnie, juk pierwsze wydanie,
(tc-
684 (expu-gnas).
ma bdny podzia
op-tata.
:
poematów aciskich.
o Mi.ujAcn
[372J
Wyrzutni na kocu wierszy znajdujemy
poetów aciskich
na
kocu
greckich
i
II.
3U, Aen.
5 razy na
racego
i
u najlepszycli
j
3 razy
hesanietru daktylicznego akatalektycznego (Met. IV. 11, 780,
kocu
VI. 507), u Wergilego 8 razy na
295,
niekiedy
tak u Owidego znajdujemy
i
;
39
tego samego wiersza (Georg.
Ho-
332, VI. 602, VII. 160, 470, X. 781, 895), u
I.
kocu
16, 34, IV. 2, 22, 23; C.
wiei"sza saficznego mniejszego (C. II. 2,
S.
47)
kocu
2 razy na
i
I.
18;
wiersza alcejskiego
dziewiciozgoskowego (C. II. 3, 27, III. 29, 35), u Sofoklesa 10 razy
na kocu trymetru jambicznego akatalektycznego (Ant. 1031, El. 1017,
Oed. Col. 17, 1164,' Oed. R. 29, 332, 785, 791, 1184, 1224).
Rozdzielenie wyrazu
nych
pomidzy dwa
wiersze jest u poetów klasycz-
znajdujemy je u Horacego 3 razy na
nader rzadkie;
mniejszej
wiersza
strofy
saflcznej
razy na
kocu
hexametru daktylicznego akatalektycznego
117, Epist. II.
9, 51, II. 3,
przypada zawsze po
C.
I.
II.
16, 7
znajdujemy tylko
rozdzielenie
93,
I.
18S;
19; 25, 11,
2,
290, 424).
3,
II.
3
7)
7
16,
i
(Sat. I. 2,
62;
Rozdzielenie to
czci skadowej wyrazów zoony cli, wyjwszy
1
19 (u-xorius),
2,
2,
(C.
kocu
U
(ve-nale).
Kochanowskiego podobne
12 razy (Epin. 68, 121, 150, 213, 216,
387, 455, 459, 529, 587, 636, 7(54) na 41
wyej wyliczonych wypadków.
Wyrzutnia na kocu 12 wiersza omawianej stróy, tudzie rozdziewyrazu pomidzy wiersz 12, a 1 nastpnej strofy
stanowczo
bdne i nie dadz si poprze odpowiednim przykadem poetów kla-
s
lenie
sycznych.
Zbyt czste stosunkowo uycie wyrzutni na kocu wiersza (16
razy na 876 wierszy) i rozdzielanie wyrazu pomidzy dwa wiersze tómaczy si tem, e Kochanowski znajdowa te objawy stosunkowo
do
czsto
u Pindara
przykadów
jednak,
e
w
wyrzutni, 18
te
miar naladowa (na 132 wiersze 6
przykadów i'ozdzielania wyrazu); nie dostrzeg
odzie, której
objawy przypadaj u Pindara na koniec szeregów, a
nie
na koniec wierszy.
A
teraz
wypada zastanowi si nad
tem, czy dzisiejszy stan nauki
zezwala na taki podzia na szeregi omawianej strofy Pindara,
dujemy
w
wydaniach
XVI
wieku, tudzie
Dzi budowa wspomnianej
inaczej,
a
jc w rku
Z
strofy
w
jaki znaj-
poemacie Kochanowskiego.
Pindara przedstawia si nieco
ktoby ledzi za wzorem do P]pinicion Kochanowskiego, madzisiejsze
nie atwoby go odnalaz.
budowa powyszej strofy Pindara
wydanie Pindara,
dzisiejszego stanowiska nauki
przedstawia si tak
I.
.J-^
'U
\
-Lyj
^
\
-L
3
:
40
MAUCIN
SAS.
[373]
_Lw|_Lw|_?-vj|_L_?_
_L w w _?
II.
4
_L w w
I
III.
_i_w
_^
IV.
3
I
I
_Lw _lA -Lw
_Lwvj|_iL^w|_?
_Lwvj|_Lw^|_?
i
v^
i
a
4
3
3
^ A
_L ^
I
v^
I
_L w w
_^ w w
2
2
w 1^
_L w w
-J-
I
I
3
_Z
I
3
_^
I
_Lv^1_lJL]_Lw|â
A-L o_L JL_L w_L
V.
1
!
I
JL
w
_!-
Li
I
I
Strofii
rzymskimi.
skada si, jak widzimy,
I
i
V
wiersz
i^
.
4
4
3
5 wierszy, oznaczonych cyframi
z
skadaj si
z
II
2,
i
IV
III z 3, a
z
4
Taki rozbiór tej strofy znajdujemy u W. Christa (Pindari
Carmina cum deperditorum fragmentis selectis. Lipsiae, 1879, str. 166),
R. Westphala (Griechische Metrik mit besontudzie u A. Rossbacha
derer Riicksicbt auf die Stropliengattungen und die iibrigen nielischen
Ostatni jednak dziel
Leipzig, 1889, str. 463).
Metra. Dritte Auflage.
szeregów.
i
w
cz
szew
A), a za to
14 w jeden, uwaajc go za hexapody jambiczu hiperkataregi 13
lektyczn (_?._L|w_L|Ji_Llw_Ll_?5:_L|o_L|o). Dzisiejsi wydawcy, jak n. p. Christ, pisz cay wiersz, o ile si zmieci, w jednym
rzdku; ja pomieciem kady szereg w osobnym rzdku, aby uatwi
12 szereg na 2 dypodye (_L
_L JL
|
|1
_?_
ii:
|
i
porównanie.
Z porównania
tak zbudowanej strofy Pindara ze strof Kochanow-
skiego okazuje si:
1)
e
strofa
Pindara skada si z 14 szeregów, podczas gdy strofa
Kochanowskiego zawiera ich 12;
2)
e
szeregi
1,
2
i
reg Pindara odpowiada 11
3
i
s
w
obu strofach zgodne, a 13
12 szeregowi
nastpujcych powodów:
4 5 przedstawiaj si wedug dawnego rozbioru tej stofy tak
Inne szeregi musiay ulec zmianie, a
Szeregi
14 sze-
i
Kochanovvskiego.
to z
i
_A,wo|jLww|_LA||JL_^|w_L|_°L_?-|vj!i
Takie szerpgi nie
mog
sze episyntetyczne
skadaj si
wchodzi w skad jednego
wiersza,
gdy
tylko z szeregów daktylicznych
icznych, albo z szeregów anapestycznych
i
i
wier-
troche-
jambicznych; szeregi dakty-
czy
nie mog si
z janibicznymi w jeden wiersz; por. moje
rozpraw: „O miarach Macieja Kazimierza Sarbiewskiego
o ich wzoSpraw.
rach.
Kraków, 1889. Osobne odbicie z XIII. Tonni Rozpr.
liczne
i
i
:
:
[374]
wydz.
tego
Akademii Umiejtnoci,
fllologicz.
powysze
musiay
szeregi
_Lvjw
_Z-vjo
11-^^
I
take
Tej samej zmianie ulegy
szeregom 11
w
sposób
w
12
i
6
Szeregi
W
1).
obec
1
i
iJ;
I
A
odpowiadaj
10, które
dzisiejszym podziale.
wedug
dawniejszego podziau
nastpujcy:
mog
Takie szeregi nie
tu
adn.
-^— -Lw
I
szeregi 9
7 przedstawiaj si
i
— 73,
ulec takiej zmianie:
_^
I
71
str.
41
w skad
równie wchodzi
jednego wiersza,
gdy
obok szeregu daktylicznego staby szereg jambiczno -anapestyczny,
Nadto 7 szereg (pentapodya logaedyczua akatalek-
co jest niemoliwe.
tyczna z anapestem
w
miern w 4
podczas gdy
jest
nili
stopie,
dozwolona tylko
2
w
w ten
_L^w
ten podzia
_L\jyj
!
1
z 2 trypodyj
3
i
w
Wobec
stopie.
niewy-
szeregach teza niewymierna
takich
tego dzisiejsi uczeni zmie-
sposób
l|_Luw
_^
I
przez co otrzymali bardzo
zoony
bdny, gdy ma tez
3 stopie) jest
i
_Z_^^
|
_i
1|
I
_Lw
|
)L
A
prawidowo zbudowany wiersz episyntetyczny,
daktylicznych akatalektyeznych
i
z
dypodyi
tro-
clieicznej katalektycznej.
uwaano
Szereg 8
w
dawniej za pentapody logaedyczn akatalek-
w |_L_?_|_Low|_Lw^| -L-^).
skada si zreszt z samych szeregów czysrozoono go na dypody
tych, odrzucono
tu szereg logaedyczny
trocheiczn akatalektyczn i na trypody daktyliczn akatalektyczna
(_Lv^]_lJL|I_Lw«--|_L'^w|_j!
).
tyczn
W obec
z
daktylem
tego,
e
caa
3
i
4
stopie (_/L
strofa
i
C).
i
Poematy epodyczne
Poematem epodycznym
nastpujcy
_L
*I
I
eTOjSi/tdt).
tylko Epithal.,
jest
Strofa i antystrofa
_w
(Tcof:^[AaTa
((STpo(p';^
_^
y-*
I
którego schemat jest
= avTicTpo<p-i^).
-^ O
_jL«_i|_iLul_L^|_JLG
_Lvj
_!_JL
i
I
_/_ow
I
_L^w
_L^^
ii;
I
_L-!iI
I
A
_Lu
_LCi
I
:
MAnciN
42
Epodos
-L
I
/
I
Jl^
vj_L
-J-JL
I
._?-
_Lw
Waciwoci
W
9
i
jest
^
N-iw
JL_L
wi
I
-L*-/
I
^ A
I
ww_?_
I
-L^
_LCi
I
I
naladowana
ta jest
(IttwSóc).
|_Lo|_ô|â
_Lw
III (Me^feciw 0v]fix£w,
[375]
I
I
I
_Lw
Miara
w o -L
ow^
SAS.
ii
I
A
który jej
z Pindara,
uywa w
Isthmia
'Kxyx,f!ii.Ti(it).
s
nastpujce
akatalektycznym, stanowicym
poszczególnych wierszy
dymetrze ti'ocieicznyni
2,
1,
7,
10 wiersz strofy i antysti"ofy, tudzie 7 wiersz epodu, teza 2 stopy
zawsze niewymierna, wyjwszy wiersze 7, 17, 19, 33, 50, 58, 64
(7 razy
miern
U
na 33 wiersze).
razy (w.
5
padki przypadaj
11,
5,
Pindara znajdujemy
19, 29, 59)
waciwie na
w
tej
na 55 wierszy,
koniec wiersza (w.
5,
stopie
z
tez wy-
czego 4 wy-
11, 29, 59),
jak
to
póniej zobaczymy.
W
dymetrze trocheicznym katalektycznym, stanowicym
wiersz epodu, teza drugiej stopy jest
jtkiem w. 30 (raz na 9 wierszy).
tez wymiern 4 razy (w. 15, 17,
W
i
35, 89)
w
tej
z
i
10
wy-
stopie
na 15 wierszy.
którym
teza 1
raz
w
1,
i
3
i
5 stopy jest niewymierna,
5 stopy
zawsze niewymierna.
jest
U
Pindara znajdu-
3 stopie (w. 25) na 5 wierszy.
jambicznym akatalektycznym,
tryraetrze
wiersz epodu, teza
w
Pindara znajdujemy
3 stopy jest zawsze niewymierna.
jemy tez wymiern tylko
jest
równie zawsze niewymierna
U
8
dymetrze jambicznym akatalektycznym, stanowicym 5 wiersz
epodu, teza 1
W
4,
wymierna.
U
stanowicym
wyjwszy
ostatni
wiersz 93,
Pindara teza tych stóp
[376]
43
Teza 2 stopy we wierszu glikonejskim III, stanowicym 3 wiersz,
teza teje stopy w tiymetrze logaedycznym akatalektycznym z anapestem w 1 stopie, stanowicym 4 wiersz, tudzie teza 3 stopy w pentametrze logaedycznym akatalektycznym z daktylem
nowicym
U
5
i
6
wiersz
strofy
w
1
i
2 stopie, sta-
antystrofy, jest zawsze niewymierna.
i
równie zawsze niewymierna;
lecz w 2 wierszu jest ona 4 razy wymierna (w. 20, 44, 56, 62) na 10
wierszy teza 3 stopy w 3 wierszu jest wymierna tylko raz (w. 75) na
20 wierszy.
Zobaczymy poniej, e dzisiejsi uczeni nieco inaczej dziel na szeregi i wiei-sze omawiane tu strofy Pindara.
Kochanowski jednak poszed
w zupenoci za ówczesnemi wydaniami Pindara, w których te strofy
Pindara teza 2 stopy
wiersza jest
1
;
s
tak podzielone:
(TTpOCT) a.
avSpo)v EUTuyîai;
El' Tic
eOoóôi; a£rXoi;
(juv
Tj
ippy.ijW
ZsO,
e;c
xiav^
ii.zyxk7.i
ge3ev
z.ópov,
S'apeTal .&vaT0i; E7rovTo«
Jûsi
îinmy
ós
o),Ôi óraôu.£vwv,
-rcâyiat;
Se cp£v£5(jiv, ouy
ójjkT);
Ty.
j^póvov
î^^wy
E— wSó;
'.TTaOÓpOU.lZ
av(Jpo)v
S'
xy.l
u.ay
apsTy
sttfby
•/(.a.rz'kiy/e'..
k),£u)V'jy.ou
j/XTpó5£ AajiSz)ciSawiv
'j''j'lW\XOt.
/_ov
a.
xpa.T£WV
iTUfACoToy oó
WTE
7riv-
ó(At'XET.
n).0'JTO'J
ÓllTEl-
T£Tpaop'.zv tÓvoi;'
Se
z.u7^'.vSou.£vy.'.;
ia£;«i: aXX' d'XXoT'
£-
aÂzÊy" aTpwTOiyE aay -riSs; .JEwy.
Rzadki powysze
szami.
Dowodem
s
u Pindara przewanie szeregami, a nie wier-
tego
1) rozdzielenie
wyrazu pomidzy dwa rzdki, a mianowicie
;;
;
; ;
;
44
MARCIN
a)
pomidzy
a)
TTjp),
55
1
c)
47
(£7ie<|/au-ffav),
59
(aÂofoc),
rzdek we
8
i
(Tt[A!X-evTe;),
37
(--cwt^-
59
77
(7cóv-T0v),
9
rzdek we
10
i
(av3pw-7couc),
60
66
(£p-SovTa),
30
78
b)
pomidzy
6
pomidzy
7
1
100
23
(ói£p70v-Tat),
29
(T£Ti[Aa-Tai)
wierszach
11
:
?«
42
(xo(->.a)
84
(7rav-Ta),
(3a-v]TÓ(;),
23
,
48
12
([3a-
(a7r£tp«-Twv),
(x.vi-(ja£vTt)
epodsie
rzdek we wierszach: 67
2
i
6
wierszach:
('jTa-Xawtv),
(oi-xwv),
ji)
pomidzy
(7viy-/cafi7kOv),
("H-|3y.v);
24
a)
((7T£(p3cvci-[;.y.Ta)
wierszach:
rzdek we
9
i
5uc7T£p-vou),
(a-xTic),
25
:
4 rzdek we wierszu 80
i
8
pomidzy
e)
rzdek we wierszach
(nav£'X'Xa-v£5<:t),
pomidzy
d)
[377]
(OuTiUjA-iróyS')
pomidzy 3
pomidzy 7
h)
SAS.
strofie i antystrofie
10
2
i
73
(tetiixx-x.£v),
; ;;
;
('iiapuo-v£{av),
85
71
89
(£T£l-Wv)
i
rzdek we
7
wierszach:
([j.op-pav),
(7rat-Sa)v)
c)
(Ep-^[Aw-(T£v),
89
pomidzy 9
pomidzy 10
d)
a)
na
8
rzdek we
kocu
kocu
3)
17
10 rzdek we wierszu 90
i
i
11
10
i-zdka 8 we wierszu 29
rzadka 6
brak
wypada,
e
(Si£(jt£i-jôv),
35
we
zgoski
w
wierszu 53
obojtnej
teza 4 stopy
zawsze nie^\'ymiern,
(7ro>>uPo'j->.w)
(£^-aX>.aÊv)
P)
na
wierszach:
rzdek we wierszu 18
wjTzutnia na kocu rzdków, a mianowicie
e)
2)
i
(x.u|3epvx-T^poi;)
na
(S'
|{
E<j;âTai(jtv)
epodzie
.
(3caT«[ji.ipij;«tCT'.
||
wte);
kocu rzdków,
przy czem
doda
dymetru trocheicznego akatalektycznego
wyjwszy
mowa niej.
Wyjtek stanowi wiersz
wiersz 19 (1
i
2 szereg)
i
jest'
66, o któ-
rych bdzie
=
35:
^|ww_L|i_/vyiJj| .ii
gdzie mamy zgosk obojtn na kocu 6 rzdka epodn.
Zobaczymy
jednak poniej, e ten wyjtek pochodzi tylko z myhiego podziau tej
TpaÊtK v<pa;
tsrofy
na
-Kokiu-oio
szeregi.
45
[378]
Jednakowo po szeregach 2, 3, 4. 5. 6 i 10 strofy i antystrofy, tudzie po szeregach 2, 3, 4. 5, 8 i 11 epodu naley przyj koniec wier-
wiadczy
sza.
1)
regów
koniec
o tern
przypadajcy
wyrazu,
3)
tj^ch
sze-
brak wyrzutni na kocu tych szeregów,
zgoska obojtna na kocu tych szeregów, a mianowicie
x)
kocu
w
szeregu
a)
2
we
J)
4
„
wierszach: 2, 62, 80;
wierszu 19;
c)
5
„
wierszu 39;
d)
Q
„
wierszach: 10, 76;
e)
10
„
wierszu 66;
w
P)
na
na koniec
;
2)
na
zawsze
kocu
epodzie
szeregu
a)
2
we
b)
3
„
wierszach: 32, 86;
c)
4
„
wierszu 33;
d) \1
„
wierszach: 54, 90;
wierszu 67;
rozziew na
4)
kocu
7.)
tych szeregów, a mianowicie
W
Strofie i antystrofie
na koucn szeregu
a)
4
we
b)
6
„
„
c)
10
„
„
wierszach: 8, 26;
4,
58;
6,
48;
••
:
^)
na
kocu
w
szeregu
we wierszu
a)
3
b)
S
„
„
53;
c)
11
„
„
72;
14;
Kochanowski podobnie, jak
szowej,
poj kady
wodem
tego
1)
epodsie
rozziew na
w
...
jjoprzedniej
strofie
dwunastowier-
powyszy rzdek Pindara jako osobny wiersz. Do-
kocu
tych
rzdków,
a iniimowicie
46
lARCIN
a)
na
kocu
w
SAS.
strofie i antystrojie
rzadka
a)
1
h)
3
we
wierszacli: 63, 73;
[379]
[380]
'-)
48
MARCIN
V.
_L^
_L
[381]
_lJL _l^ ±±_L w vj _L w
I
\j
SAS.
i
w
4
i
>->
I
I
_L^ _LO
_Aw ^.JL
A 4
-L.
I
2
I
VI.
I
I
_^w
_Lu
_L-?L
!
I
I
l|ww_l1wwJL
I.
L woO;
_L w _L w w
6
3
2
I
II.
Ô
1-1
1
_L y
3
I
III.
_Lw|_LO|_Lw|_^Ci
IV.
JL^
V.
4
4
_L a_L ^_L
l|ww_jl!wvj_l
w_L|^_L|— _L|w_L
|.o
I
I
3
4
— _L|w_L|w_L|w!i
4
l|^w_l1wwlL
3
._l|w_£.|d_l|w_^
4
VI.
JL_L
1
o_^
1
A_L
w_/L
o^
A_i_
1
I
I
6
skada si, jak widzimy, z 6 wierszy, oznaWiersz VI skada si z 1, I, III i IV
Epod skada si równie z 6 wierszy,
3
szeregów.
a
II
V
z
2,
jedno-,
jest
I dwu-, a V i VI trój szeregowym.
których II, III
IV
Strofa
i
antystrofa
czonych cyframi rzymskimi.
z
z
i
i
Taki rozbiór metryczny
tudzie u A. Rossbacha
tej
i
(str.
lem przeprowadzenia wikszej symetryi dzieL
tystrofy na dwie
dypodye
i
W.
ody znajdujemy u
R. Westphahi
jedne
1
i
Christa
(str.
187),
Ostatni jednak ce-
466).
2 szereg strofy
tetrapody (_^ w
|
_L o
||
-Z-^j
|
i
an-
_^D
|
_L -?L _L u _?- w), a 10 szereg tyche rozkadaj na 2 dypodye
(_L w|_L_?. ||_/_vj|_L-^); nadto 10 i 1 1 szereg epodu zastpuj
_L
v^
II
I
I
trzema, a mianowicie
z
jedn dypody
i
dwoma
tetrapodyami {._l\^J_
\\
Porównujc dzisiejsz budow metryczn wspomnianej ody Pindara
budow metryczn omawianego poematu Kochanowskiego, dochodzimy
do nastpujcych zestawie:
Strofa
i
antystrofa Pindara
skada si
z
13 szeregów, podczas gdy
Kochanowskiego obejmuj one tylico 11 szeregów. Ilo szeregów
w cpodzie jest u obydwu poetów jednaka. Szeregi 1 i 2 w strofie i autystrofie, tudzie 1, 2, 3, 4, 5, 9, 10 i 11 w epodzie
u obydwu poetów zupenie jednakie; 10 i 11 szereg strofy i antystrofy u Pindara
odpowiada 7 i 8 szeregowi u Kochanowskiego.
u
s
:
:
:
POKMATÓW ACISKICH.
Ó MrARACH
[382]
Inne szeregi musiay ulec zmianie, a
Szeregi
3
nastpujcych powodów:
to z
wedug dawnego podziau w
4 przedstawiaj si
i
49
ten
sposób
_Lw|_Z-JL|_Lww|_La||ww_L|_^_L|w^
Taki podzia
jest
^dny, gdy
jedna?
nym mógby nastpi
Nadto 2 szereg t.
z anapestem w I stopie jest
od
tezy.
j.
trypodya logaedyczna
bdny, gdy ma w
Wobec
miei-n, co jest niemoliwe.
po szeregu trocheiczno-dalityliez-
rozpoczynajcy si od arzy, a nie
tyllio szereg,
dzi
tego
dwa
te
aliatalelityczna
2 stopie tez niewyszeregi zastpiono
trzema nastpujcymi
prawidowo zbudowany wiersz episyntetyczny,
dwóch dypodyi trocheicznych i jednej trypodyi daltylicznej.
przez co otrzymano bardzo
zoony
z
Pentapodya logaedyczna akatalektyczna
stanowica 5
pie,
6 szereg
i
strofy
i
z
daktylem
w
1
2 sto-
i
wedug dawnego
antystrofy
po-
bdna, gdy ma tez niewymiern w 3 stopie. Wskutek
rozkadamy j dzisiaj na 2 szeregi, tworzce wiersz episyntetyczny:
dziau, jest
tego
Szeregi 9
i
10 przedstawiay si dawniej tak
_Lv|_o|JLw|_L-?-||_Lwl^JL|_Lo|_£.D
podzielono je na dypody
hexapody trocheiczn akatalektyczna
przyjto po dypodyi koniec wiersza, za czeni przemawia:
1) koniec wyrazu, przypadajcy zawsze na koniec stopy tej dypodyi;
Dzi
i
2)
brak wyrzutni na
jej
kocu;
3)
rozziew na
kocu
tej
dypodyi
4)
zgoska obojtna
szach: 5,
(t.
j.
we
krótka) na
wierszach: 41, 83;
kocu
tej
dypodyi we wier-
11, 29, 59.
Szeregi 6, 7
i
8
w
epodzie przedstawiay si
wedug dawnego
po-
dziau tak:
podzia
Taki
wchodziyby
podnosilimy,
kocu
sób
1
jest
jednak
bdny, gdy
szeregi anapestyczne
jest
szeregu.
niemoliwe.
Dlatego
i
Nadto
te dzi
tu
w skad
trochciczne, co,
razi
jednego wiersza
jak niejednokrotnie
zgoska obojtna
szeregi te jjrzedstawiaj
(krótka) na
si
w
spo-
nastpujcy:
|wv^_L[ww_i.||C3_^|w_L:
-*--/-| Kjj-
II
A_l|o_/.|c;-Î
w5l?
:
50
MARCIN SAS.
skich
[383]
Zestawiajc powysze poszukiwania nad miarami poematów aciiiKochanowskiego w jedne cao, dochodzimy do nastpujcych
wyników
1.
Wszystkie miary,
s
matach aciskich,
bez
rzymskich lub greckich.
jakicli
Kochanowski
Kochanowskiemu, nie znajdujemy wcale
2.
W
poezyi opisowej,
Galio
Doralices,
uywa w
swych
poe-
wyjtku naladowane z klasycznych poetów
Miary, której twórczo naleaoby przypisa
crocitanti
w
kioi^t^,
jego poematach.
nale
do której
poematy:
E])itaphium
Pan ZamchaAratus, ad Graecnm exeraKochanowski waciwej
Dryas Zamchana,
Orpheus Sarmaticus i M. T. Cicei"onis
plar expensus et locis maucis restitutus,
stytej poezyi miary t. j. hexanieti"u daktylicznego akatalektyeznego
ta miara jest u poetów rzymskich i greckich
chicznie. Wobec tego,
nus,
uy
e
bardzo pospolita, trudno stanowczo orzec, którego z poetów Kochanow-
naladowa. Zdaje si jednak nie ulega adnej wtpliwoci, suyli mu przedewszystkiem wielcy poeci rzymscy doby klawzór
za
sycznej, jak Wergili. Owidy. Horacy.
Elegiach (Elegiarum libri IV) uywa Kochanowski zaw3.
sze strofy elegijnej, któr, jak wiadomo, posuguj si przewanie poeci
Za wzór suyli Kochanowskiemu
elegijni tak rz}'mscy, jak greccy.
ski
W
.
niezawodnie przedewszystkiem najznakomitsi elegicy rzymscy, jak Owidy,
Tibullus, Propertius.
W
Epigramatach Fôricoenia sive epigrammatum libellus) uywa
i.
Kochanowski najczciej strofy elegijnej (93 razy), rzadziej hexametru
(
daktjdicznego akatalektyeznego (12 razy: 23, 49, 53, 72, 80, 92
98,
100, 109, 120).
20, 37, 54, 95,
96,
— 94,
jambicznego akatalektyeznego (6 razy:
dymetru jambicznego akatalektyeznego (4
trjTiietru
116),
razy: 4, 38, 56, 78), wiersza falecejskiego (3 razy: 10, 112, 122), bar-
dymetru jambicznego katalektycznego (raz: 15), wiersza
pityambicznej wikszej (raz: 121) i strofy
pitjrambicznej mniejszej (2 razy: 63, 105). Za wzór
tu Kochanowskiemu przewanie Martialis, który w swjêh Epigramatach (Epigrammaton hbri XV) uywa najczciej strofy elegijnej i wiersza falecejskiego, rzadziej hexametru daktylicznego akatalektyeznego (I. 53, II. 73,
dzo rzadko
adoskiego
(raz: 3), strofy
suy
VI. 64, VII. 93) i trymetru jambicznego akatalektyeznego (VI. 12, XI.
Wyjtkowo uywa MartiaHs strofy
77) podobnie, jak Kochanowski.
jambicznej (I. 49, III. 14, IX. 77, XI.
jambicznego akatalektyeznego kulawego
talektyeznego
(I.
61),
59), strof)^,
i
z
zoonej
z
trymetru
dymetru jambicznego aka-
tudzie wiersza sotadejskiego
(III.
29).
Tych
miar u Kochanowskiego nie znajdujemy; natomiast znajdujemy u niego
strof
pityambiczn
wiksz
i
strof pityambiczn mniejsz:, obydwie
naladowane
a
nadto
Horacego,
z
adoski, naladowane
penoci Horacego
i
(Lyricorum
uywa
n.
(6)
9),
14,
i
15),
wiersz
naladuje Kochanowski
razy:
(H
III.
w
wikszego
5,
2,
po razu strofy alkraaskiej
8)
i
w
1, 3,
zu10,
saicznej
askiepiadej-
(11),
Tych wszyst-
(7).
Carmina.
W
dwóch poematach naladowa Kochanowski miary ód Pina mianowicie poemat: „Ad Stephanum Bathorrheum, regem Poloinclitum Moscho debellato et Livonia recuperata Epinicion anno
(i.
niae
katalektyczny
i
strofy aleejskiej (4 razy:
wiersza asklepiadejskiego
i
kich miar u:^ywa Horacy
dara,
libellus)
najczciej
askiepiadejskiej
mniejszej (2 razy: 4,
skiej
akatalektyczny
Epodach (16;
póniejszych poetów aciskich, jak Avitiis Al-
z
strofy
rzadziej
uywa w
ich
51
.AClSKlClI.
Teren tianus Maurns.
W Odach
5.
który
jambiczny
dyineter
phius, Prudentius,
12),
rOEMATÓW
" MIAIiACH
[H84f]
a Christo nato
MDLXXXII"
naladowanych
z
Pindara
loannis de Zamoscio,
Bathorrheae,
seklis
r.
napisa
Nemea
i
Transilvaniae
Christophori,
filiae,
„In nuptias illustrium
exercituum
wzgldem
naladowali pod
o
czasy,
ile
praefecti, ac Gri-
principis
et
sereniss.
Epithalamion" podzieli na
epody, naladowane z Pindara Isthmia
niezwyky na owe
chanowski,
strofach dwunastowierszowych,
cancellarii et
P.
Stephani, Poloniae regis, fratris
antystrofy
w
IX., a poemat:
III.
strofy,
Jest to objaw
wszyscy poeci acisko-polscy XVI w.
metrycznym tylko poetów rzymskich Ko-
gdy
;
mi wiadomo,
by w owych
czasach jedynym, który
A e
posiada gruntown znajojzyka greckiego, dowodzi togo najwymowniej uzupenienie Cyceronowego tómaczenia Arata, dokonane na podstawie greckiego ory-
take korzysta
ze
wzorów greckich.
mo
ginau.
e
Kochanowski mia wzór grecki przed sob,
kiedy pisa poemat: „Andreae Patricio", uoony w dymetrach jambicznych katalektycznych. Miar t znajdujemy wprawdzie u poety aciskiego Prudencyusza, leez nah^y raczej przyj, e Kochanowski wzi
7.
j
z
Zdaje si take,
Anakrconta, którego, jak
niejednokrotnie
we Fraszkach,
n.
wiadomo,
p.
I.
zna
doskonale
i
naladowa
4, 8, 54.
Kochanowskiego w ogóle bardzo dobra; przy najdokladniejszem poszukiwaniu dostrzegem zaledwie kilka
poprze przykadami lub
pomyek, nie dajcych si usprawiedliwi
8.
Znajomo
iloczasu jest u
i
analogi poetów aciskich.
Budowa rytmiczna poszczególnych wierszy Kochanowskiego nie
Wyborne s przedewszystkicm
pozostawia w ogóle nic do yczeTiia.
jego Ody (Lyricorum libellus). Jedynie miary, naladowane z Pindara,
9.
nie zostay naleycie zrozumiane, lecz nie
ale,
j(!st
to
wina Kochanowskiego,
jak wykazaem, ówczesnych filologów klasycznych.
maucIn
52
Nie
szy
mog odoy
SAS.
[385]
pióra po napisaniu
tej
rozprawki, nie wyraziw-
alu do wydania pomnikowego dzie Jana Kochanowskiego.
Nie
w niczem tekstu pierwszych wyda, ale nadto
racych bdów opuszcze tak, e wydanie to
tylko nie poprawiono tu
dopuszczono si wielu
moe
suy
i
podstaw dla prac naukowych, które pomimo
wydania pomnikowego musz si koniecznie opiera na pierwszych wydaniach.
Szczciem znalazem je wszystkie w bibliotece Jagielloskiej
w Krakowie, wyjwszy „Orpheus Sarmaticus", który si znajduje w Muzeum XX. Czartoryskich w Krakowie, tudzie „Dryas Zamchana" i „Pan
nie
wcale
za
Zamchanus", które posiada biblioteka
hr.
Tarnowskiego
w
Dzikowie.
NOWSZE WYDAWNICTWA
AKADEMII UMIEJTNOCI
WYDZIAÓW
FILOLOG.
HISTOR.-FILOZOF.
I
Rozprawy Wydziau filologicznego,
Cena 3
Rozprawy WydziaJu filologicznego,
Cena 3
Serya
II,
tom
I.
Serya
II,
tom
II.
lex
8°
iOl.
str.
zJr.
lex.
8»
47fi.
str.
zlr.
Rozprawy Wydziau
his tory czno -filozoficznego.
Cena 6 ztr.
Serya
II,
Rozprawy Wydziau historyczno-f ilozoficznego,
Serya
II.
Serya
II,
Iex. 8» str. iU). z
lex. 8° str. 410, z
tablic fotolitograficzn.
Cena 4
I.
5 tablicami
i
map.
tom
II.
zJr.
Rozprawy Wydziau historyczno-filozoficznego,
Iex. 8° str. 453, z
tom
16 tablicami.
tom
III.
Cena 5 zr.
Rozprawy Wydziau historyczno-filozoficznego,
Serya II, tom IV.
Cena 4 zr.
W. Abraham: Sprawa Muskaty, 8" str. 59. Cena 60 et.
A. Blumenslok: Studya nad history wasnoci nieruchomej u ludów germaskich:. I stosunek czowieka do ziemi u Franków salickich przed wkroczeniem
na terytoryuni rzymskie. lex. 8° str. 12(5. Cena 1 zr. 20 et.
A. Briickner: redniowieczna poezya aciska w Polsce, Iex. 8° str. 69. Cena 70 et.
Z. Celichowski:
Ars moricndi. Rozprawa bibliograficzna, lex. 8" str. 25.
Cena -iO cl.
Iex 8" str. 516.
L.
wikliski:
um
—
Opis zarazy ateskiej w dziele Tukidydesa
krytyczne lex. 8" str. 52. Cena 50 et.
Klemens Janicki,
1
ztr.
60
uwieczony (1516—1543)
poeta
II.
lex.
47.2—54.
8°
str.
Study-
193.
Cena
et.
Dembiski: Rzym
Europa przed rozpoczciem trzeciego okresu soboru tryCena 2 zr. 50 et.
str. 264.
L. Finkel: Bibliografia historyi polskiej, tom I. Iex. 8" str. 527.
Cena 6 zr.
A. Kalina:
Jana Parum Szulcego. Sownik jzyka poabskiego, Iex. 8" str. 80.
Cona 75 et.
J. Kallenbach:
Szymonowicza dramat >Castus Josoph« lex. 80 str. 20. Cena 30 et.
W. Ktrzyski: Studya nad dokumentami XII w. lex. 8» str. 122 z 16 tabl.
B.
Cz
denckiego.
i
pierwsza, lex. 8°
,
—
J.
Cena 3 zr. 50
et.
Granice Polski
w
Kleczyski:
Cena 40
[•'.
Z map.
ludnoci
w
Iex.
8" str. 32.
rzeczypospolitej
Cena 75
polskiej,
Iex
et.
8
'
sir.
',i'.i.
et.
Koneczny:
i
X. wieku.
Spisy
Walter
v.
Pletlenberg, landmlslrz inflancki,
Moskwy 1500—1525.
lex. 8" str.
76.
Cena 75
w
obec Zakonu, Litwy
cl.
Latkowski: Mendog, król litewski, lex. 8" str. 154 z map. Cena zr. .^0 et.
Lewicki: Powstanie widrygiely, Iex. 8" str. 389. Cena 3 zr.
pierwsza. O tradycyi tekstu Platona,
W. Lutosawski: O logice Platona.
J.
1
A.
Cz
lex.
8"
str.
69.
Cena 60
cl.
W. uszczkiewicz: Reszty
skiego w Wchocku, folio
ficznemi.
Cena
1
romaskiej architektury dawnego opactwa Cyster26 z 11 cynkolypami i 8 tablicami fololilogra-
str.
zr.
(Cig
daJHzy na odwrotnej stronie.)
Malinowski: O
L.
lex. 8" str.
niektórych wyrazach ludowych polskich; zapiski porównawcze.
102.
Cena
1 zlr.
Mallakowskit Budownictwo ludowe
graficznemi
Cena 7
teczce.
w
25 rysunkami
i
zlr.
50
na Podhalu, 4-to
oprawne
IrOcsoir.
,
str.
93
tablice
23 tablicami
z
w
lito-
osobnej oprawnej
et
Milewski: Stosunek wartoci
Cena 1 zir. 5u et.
zlola do srebra, li'.x. 8" str 118.
Czas powstania historyi Florusa, lex. 8" str. 10. Cena 20 et.
Miscellanea latina; lcx. 8» sir. 9. Cena 20 et
K. Morawski: Andrzej Patrycy Nidecki, jego ycie, dziea, S" str. 402. Cena a /Ir.
Cena 40 et.
.lakób Górski, jego ycie i dziea, lex. 8" str. 37.
J.
Miodoski:
A.
—
—
—
De rhetoribus latinis observationes. lex. 8" str. 20. Cena 30 Ct.
Pi ek osiski: Uwagi nad ustawodawstwem wilicko-piotrkowskicm króla KaI'r.
zimierza W. lex. 8" str. 91. Cena 90 et.
J. Radliski: Sowniki narzeczy ludów kamczackicb: 1. Sownik narzecza Ainów
(ze zbiorów Prof. B Dybowskiego), lex. 8" str. 67.
Cena 60 ct.
narzecza Kamczadatów wschodnich, lex. 8" str. 88. Cena 90 ctII. Sownik
(Ze zbiorów prof. B. Dy111. Sownik narzecza Kamrzadaów poudniowych.
bowskiego. lex, 8" str. 20
Cena 50 ct.
IV. Sownik narzecza Kamczadaów zachodnich. (Ze zbiorów prof. B. Dybowskiego), lex. 8° str. 84- Cena 75 rl
W. Rubczyski: Traktat o porzdhii istnie. lex. 8" str. 33 z tablic. Cena 40 ct.
'
—
—
—
N.
J.
Sadowski:
i
Sas:
M.
Przyczynek
Cena 40
—
St
Cena
lcx. 8" str. 60.
do
50 ct.
pnlsko-aciskiej XVI
poezyi
—
2.
tablicami
zlr.
wieku.
lcx.
8"
sir.
32.
ct.
w
Stanowisko mocarstw
lex.
..
î.. ol.
Uci.o o^
obec konslytucyi Trzeciego Maja. IB"
str.
î.
27.
ct.
Sternbach: Curae Menandrcar
—
Z
»Szczerbcem« zwany.
1
O miarach poematów aciskich Jana Kochanowskiego,
Smolka:
Cena 30
L.
Miecz korctnacyjny polski
12 rycinami.
Joannis Geometrae Carmen de
~ir.
78.
Panlelecmone,
s.
Photii patriarchae opusculum, lex. 8"
str.
82.
Cena
1
zr.
lex. 8" sir. 86.
Cena
1
Cena.1
zr. 50
zlr
50
ct.
ct.
— Analecta Photiana, lex- 8"
Uchway w sprawie pisowni.
B.
S.
.S.
str. 42.
Cena 76 ct.
Cena 40 ct.
Ulanowski: O zaoeniu uposaeniu klasztora Benedyktynek w Stanilkacli
lex. 8" str. 131 z 5 tabl.
Cena 2 zlr.
Windakiewicz: Pierwsze kompanie aktorów w Polsce, lex. 8" str. 21. Cena30cl.
Witkowski: Stosunek »Szachów« Kochanowskiego, do poematu Vidy »Scacchia ludus., lex. 8" str. .39. Cena CO ct.
De Yocilnis hybridis apud antirjuos poclas romanos, lcx. 8" str. 29. Cena. 60 cl.
i
—
A.
Zakrzewski: Wzrost w
c
M.
graficzn.
Cena 75
Zdziechowski:
Cena
Sklail
1
Karol
królestwie polskiem, S"
str.
.39
z
2 mapkami
i
tabli-
'
ct.
Macha
Ilynek
bajronizm
i
czeski.
lex.
8°
sir.
d'.'
zr.
gówny
wydawnictw Akademii znajduje si w Ksigarni Spófki Wydawniczej
Polskiej
•
w
Krakowie.
-•«--»
•
PLEASE
CARDS OR
SLIPS
UNIYERSITY
PG
7157
K6Z84.8
DO NOT REMOYE
FROM
THIS
OF TORONTO
POCKET
LIBRARY
Sas, Marcin
O miarach poematów laciskich Jana Kochanowskiego i
o ich wzorach
n

O miarach poematów aciskich Jana Kochanowskiego i o ich wzorach

Transkrypt

Podobne dokumenty

Jeden z najwybitniejszych poetów polskich. Zwiedził Włochy i

zestaw 2

Regulamin konkursu literackiego „Wiersz o zimie”

Szybki wiersz - Strony Poezji

Fotografia czarno-biała, autor nieznany. Wykonana około 1922 roku

Edudu.pl - Jan Kochanowski jako twórca renesansowy

Harmonogram rejsu S/Y Oceania na Spitsbergen

W TYM NUMERZE: Z życia szkoły Nasza lista gier komputerowych

3 treść zeszytu - Wydawnictwo IBL