W interesie publicznym - Helsińska Fundacja Praw Człowieka
Transkrypt
W interesie publicznym - Helsińska Fundacja Praw Człowieka
w interesie publicznym biuletyn informacyjny Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka Pełnosprawni w pracy – precedensowy wyrok P Po raz pierwszy osoba niepełnosprawna wygrała proces z pracodawcą, który ze względu na niepełnosprawność odmówił jej udziału w konkursie na wyższe stanowisko. Wyrok Sądu Okręgowego w Legnicy ilustruje, że w pewnych przypadkach ochrona osób niepełnosprawnych wynikająca z ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych może w praktyce obrócić się przeciwko nim i prowadzić do dyskryminacji. Zbigniew Maciejewski z wykształcenia jest informatykiem. Z powodu wszczepionej w biodrze endoprotezy ma orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności. Od 10 lat jest zatrudniony jako pracownik cywilny w Komendzie Powiatowej Policji w Głogowie i zajmuje się ewidencją komputerowej bazy danych z zakresu ruchu drogowego. W lipcu 2005 r. przystąpił do konkursu na wyższe stanowisko w swojej Komendzie – Starszego Referenta. Zgodnie z ogłoszeniem kandydat na stanowisko powinien posiadać umiejętność biegłej obsługi komputera oraz co najmniej 3-letnie doświadczenie zawodowe. Jako wymagania pożądane wskazano: samodzielność, komunikatywność i dyspozycyjność. Znigniew Maciejewski nie został jednak dopuszczony do rozmowy kwalifikacyjnej. Początkowo dowiedział się o tym ustnie od Przewodniczącego Komisji. Po interwencji został pisemnie poinformowany, że prowadzone postępowanie kwalifikacyjne na stanowisko starszego referenta stawia konkretne wymogi formalne i nie przewiduje w nim udziału osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Po odwołaniu się Zbigniewa Maciejewskiego, Komendant Powiatowy Policji, motywując decyzję o wykluczeniu z konkursu, wskazał z kolei na przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997 r, nr 123, poz. 776, z późn. zm.) („Ustawa o Zatrudnieniu Niepełnosprawnych”). Zgodnie z art. 15 ust. 2 Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych „czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo”. Ponadto, osoby takie nie mogą być zatrudniane w porze nocnej i godzinach nadliczbowych (art. 15 ust. 3). Ponadto, ustawa ta wymaga uzyskania zgody lekarza na zatrudnienie w wymiarze czasowym przekraczającym te ograniczenia. Na tej podstawie Komendant Powiatowy Policji uznał, iż Z. Maciejewski nie spełniał kryterium dyspozycyjności, przewidziane w ogłoszeniu konkursowym. 29 sierpnia 2005 roku Zbigniew Maciejewski złożył w Sądzie Pracy w Głogowie powództwo przeciwko swojemu pracodawcy, wnosząc o zasądzenie mu 13 tys. zł odszkodowania za nierówne traktowanie w zatrudnieniu poprzez dyskryminowanie go z powodu niepełnosprawności w procesie rekrutacji na wyższe stanowisko. Do sprawy rozpoznawanej przed Sądem Rejonowym w Głogowie przystąpiła Helsińska Fundacja Praw Człowieka (Fundacja) w charakterze organizacji społecznej, składając opinię przyjaciela sądu (amicus curiae) w sprawie. Zdaniem Fundacji, pierwszy z podanych Z. Maciejewskiego powodów nie przejścia do dalszych etapów rekrutacji, stanowił przykład dyskryminacji bezpośredniej – określonej grupie osób pracodawca zamknął drogę do brania udziału w postępowaniu rekrutacyjnym powołując się bezpośrednio na ich niepełnosprawność. W tym zakresie oso- 1 6/2006 by niepełnosprawne zostały potraktowane w sytuacji relewantnej w sposób mniej korzystny niý osoby zdrowe, tym samym naruszony został zakaz z art. 18 3a § 3 w związku z art. 18 3b § 1 pkt 1 Kodeksu Pracy. Z kolei drugi powód odmowy – powoływanie się przez Komendanta Powiatowego Policji w Głogowie na wymogi Ustawy o Zatrudnieniu Niepełnosprawnych – można zakwalifikować jako przypadek dyskryminacji pośredniej. Na podstawie art. 18 3a Kodeksu Pracy dyskryminacja poúrednia ma miejsce wtedy, gdy pozornie neutralne postanowienie, kryterium lub praktyka, stawia w szczególnie niekorzystnej sytuacji osoby, ze względu na rasę czy pochodzenie etniczne, niepełnosprawność, wiek lub orientacje seksualną, chyba że taka praktyka uzasadniona jest słusznym celem. Odwołanie się przez pracodawcę do wymogów wynikających z Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych jako przesłanki niespełnienia kryterium „dyspozycyjności” można uznać za pozornie neutralne kryterium, które jednak w istocie miało skutek w postaci dyskryminacji. Należy podkreślić, iż wymogi wynikające z Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych mają charakter wiążący jednostronnie. Pracownik może się na nie powoływać w celu ochrony swoich praw, jednakże może także zrezygnować z tych gwarancji. 8 lutego 2006 r. Sąd Pracy w Głogowie wydał wyrok, w którym oddalił powództwo Zbigniewa Maciejewskiego stwierdzając, że w procesie rekrutacji w Komendzie Powiatowej Policji nie doszło do dyskryminacji. Sąd podkreślił przede wszystkim, że Zbigniew Maciejewski do swojej aplikacji konkursowej nie dopełnił obowiązku przedstawienia zaświadczenia lekarskiego umożliwiającego mu pracę w nocy i nadgodzinach, zgodnie z wymogiem art. 16 Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych. Zbigniew Maciejewski wniósł apelację. Na rozprawie przed Sądem Okręgowym w Legnicy Fundacja złożyła wniosek o skierowanie do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości pytania prejudycjalnego dotyczącego zgodności art. 15 i 16 Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych z Dyrektywą nr 2000/78/WE. Wniosek ten miał na celu zwrócenie uwagi Sądu na ewentualną niezgodność wymogów wynikających z art. 15 i 16 Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych z przepisami prawa wspólnotowego odnoszącymi się do zakazu dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność. Przepisy te, choć w zamiarze mają na celu ochronę osób niepełnosprawnych w miejscu pracy, to w praktyce mogą prowadzić do dyskryminacji, jak w przypadku Zbigniewa Maciejewskiego. Sąd Okręgowy w Legnicy nie zdecydował się jednak na zadanie pytania prejudycjalnego Europejskiemu Trybunałowi Sprawiedliwości. W wyroku z 20 czerwca 2006 r. Sąd Okręgowy w Legnicy orzekł, że postępowanie rekrutacyjne Komendy Powiatowej Policji było dyskryminujące i naruszyło zasadę równego traktowania ze względu na niepełnosprawność. Z tego tytułu Sąd Okręgowy przyznał Zbigniew Maciejewskiemu odszkodowanie, jednakże w wysokości jedynie 899 zł, gdyż ten nie przedłożył dowodów świadczących o kosztach poniesionych w związku z odmową zatrudnienia. KOMPLEKSOWE PORADNICTWO W SPRAWACH C Y W I L N Y C H Obowiązki gminy wobec najemców po sprzedaży lokali komunalnych W W ostatnich latach gminy sprzedają dużo budynków komunalnych. Umowy sprzedaży zawierają często postanowienia mające chronić dotychczasowych lokatorów. Niestety, gminy rzadko je egzekwują. Pod koniec czerwca do Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka (Fundacji) zwróciła się z prośbą o pomoc pani Stanisława G. (nr sprawy OS 24080). Od dwudziestu lat wynajmowała ona mieszkanie w Warszawie. Mieszkanie to było własnością gminy Warszawa – Centrum. W lipcu 1996 r. gmina ta zawarła ze Spółką „M” umowę, na mocy której przeniosła na rzecz Spółki własność budynku, w którym mieszkała Sąd Okręgowy zaznaczył, że Sąd I instancji poczynił co do zasady właściwe ustalenia faktyczne, ale wyciągnął z nich błędne wnioski. Sąd odwoławczy uznał, że rzeczywistą przyczyną niedopuszczenia Zbigniewa Maciejewskiego do udziału w konkursie na wyższe stanowisko była jego niepełnosprawność. Odnosząc się do Ustawy o Zatrudnieniu Osób Niepełnosprawnych, Sąd zwrócił uwagę, że wprawdzie nakłada ona na pracodawcę ograniczenia przy zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, lecz istnieje ustawowa możliwość ich uchylenia z woli osoby niepełnosprawnej. Dlatego też, wymogi z niej wynikające nie mogą być same z siebie – tak jak w tym przypadku – powodem odmowy zatrudnienia, jeśli osoba niepełnosprawna może się ich zrzec. tylko w Polsce, ale również w całej Unii Europejskiej jako przykład dyskryminacji pośredniej w zatrudnieniu. Warto wspomnieć, że ze względu na ciekawy stan faktyczny, sprawa ZZbigniewa Maciejewskiego już była wykorzystywana w charakterze materiału dydaktycznego na szkoleniach z zakresu dyrektyw antydyskryminacyjnych. Sprawa ta rozpocząć może domaganie się przez pracowników równego traktowania bez względu na ich niepełnosprawność (czy inne typowe przesłanki dyskryminacyjne), a tym samym do nadawania rzeczywistych kształtów przepisom Kodeksu Pracy regulującym te kwestie. Osoby niepełnosprawne mogą być bowiem pełnosprawne w pracy, jak głosi hasło niedawnej kampanii społecznej. Wyrok Sądu Okręgowego w Legnicy wydaje się być pierwszym wyrokiem w Polsce, na mocy którego sąd zasądził odszkodowanie na podstawie art. 183a, 183b i 183d Kodeksu Pracy, stanowiących implementację Dyrektywy nr 2000/78/ WE ze względu na stwierdzenie dyskryminacji osoby niepełnosprawnej. Wyrok ten przypomina, iż każdy pracownik, wobec którego pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Sprawa Zbigniewa Maciejewskiego będzie przedmiotem zainteresowania nie Adam Bodnar Dominika Bychawska pani Stanisława. Był on jednak przeznaczony do rozbiórki. Spółka zobowiązała się więc zapewnić każdemu lokatorowi (a więc także pani Stanisławie) pełnowartościowe mieszkanie za czynsz obowiązujący w lokalach komunalnych. tak wysokiego czynszu. Jest ona osobą w podeszłym wieku, schorowaną, a jedynym źródłem jej dochodu jest niewielka emerytura. W lutym 2006 r. Spółka wypowiedziała pani Stanisławie G. umowę najmu, a w maju 2006 r. wniosła pozew o eksmisję. Swoich zobowiązań jednak nie dotrzymała. W 1998 r. przekwaterowała panią Stanisławę do lokalu o powierzchni o połowę mniejszej niż dotychczas zajmowane przez nią mieszkanie. Czynsz wyznaczony przez Spółkę był zaś wyższy od obowiązującego w lokalach gminnych. Na dodatek lokal do którego została przekwaterowana Pani Stanisława również znajduje się w budynku przeznaczonym do rozbiórki. Jest w złym stanie technicznym, podłoga i stolarka okienna jest bardzo stara i wymaga wymiany, w łazience zaś tworzą się zacieki, których przyczyną jest nieszczelny dach. Pomimo tego w styczniu 2005 r. Spółka o ponad 200% podniosła czynsz. Pani Stanisława nie jest w stanie płacić W naszej ocenie trudna sytuacja mieszkaniowa pani Stanisławy jest wynikiem niedotrzymania przez Spółkę warunków umowy zawartej z Gminą Warszawa – Centrum. Fundacja pomogła więc pani Stanisławie sporządzić odpowiedź na pozew o eksmisję oraz zwróciła się do Prezydenta Warszawy o podjęcie działań mających na celu doprowadzenie do realizacji przez Spółkę zobowiązań wynikających z umowy zawartej z gminą i poprawę sytuacji mieszkaniowej pani Stanisławy. Będziemy z uwagą śledzić dalsze losy tej sprawy. 2 Paweł Witan [email protected] Państwowa kompensata dla ofiar przestępstw (część II) I I Przesłanki prawnoprocesowe, których spełnienie jest konieczne przy staraniu się o kompensatę określone zostały przede wszystkim w art. 7 ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych – dalej Ustawy. Na wstępie zauważyć trzeba, że możliwość uzyskania kompensaty zależna jest od określonych działań organów ścigania (najczęściej prokuratury). Wynika z tego, że bez powzięcia informacji o fakcie popełnienia przestępstwa przez organy ścigania niemożliwe jest uzyskanie świadczenia. Poinformowanie tych organów o popełnieniu przestępstwa leży zatem w interesie ofiary lub osoby najbliższej. Nie jest jednak niezbędne złożenie przez którąś z ww. osób zawiadomienia o przestępstwie. Wystarczy, że organ ścigania otrzymał takie doniesienie od kogokolwiek i podjął wymagane w Ustawie działania. Reakcja prokuratury może być zasadniczo dwojaka: albo zostanie wszczęte postępowanie, albo nastąpi odmowa wszczęcia postępowania. Zgodnie z Ustawą wszczęcie postępowania jest spełnieniem warunku pozwalającego na uzyskanie kompensaty z wyjątkiem przypadków, gdy postępowanie to zostało następnie umorzone z przyczyn przewidzianych w art. 17 § 1 pkt. 1, 2, 3, 7 i 9 kpk (te same przesłanki powodują niemożność starania się o kompensatę, jeżeli są podstawą odmowy wszczęcia postępowania karnego), bądź po wszczęciu postępowania został wydany wyrok uniewinniający z przyczyn przewidzianych w art. 17 § 1 pkt 1 i 2 kpk (art. 7 pkt. 2 Ustawy). Art. 17 § 1 kpk określa przesłanki procesowe umorzenia postępowania. W wymienionych wyżej punktach (1, 2, 3, 7 i 9) określone zostały następujące podstawy umorzenia postępowania: 1 – czynu nie popełniono, albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia, 2 – czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego, albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa, 3 – społeczna szkodliwość jest znikoma, 7 – postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się, 9 – brak skargi uprawnionego oskarżyciela. Ocena warunków zawartych w punktach 1–3 należy oczywiście do organów ścigania. Ograniczenie wprowadzone w punkcie 1 w sposób oczywisty ma stanowić tamę dla ewentualnej próby wyłudzenia świadczenia. Również punkt 3 nie wydaje się stanowić nieuzasadnionej tamy dla możliwości dochodzenia kompensaty, mimo uznaniowości i ocenności tej przesłanki. Trudno byłoby bowiem prokuratorowi przyjąć, że szkodliwość społeczna jest znikoma przy jednoczesnym stwierdzeniu nastąpienia ciężkiego uszkodzenia ciała. Wątpliwości natomiast budzi (co zostało już zasygnalizowane w pierwszej części artykułu) ograniczenie wprowadzone w drugiej części punktu 2 art. 17 kpk – „ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa”. W skład tej przesłanki wchodzą bowiem zarówno, nie budzące wątpliwości okoliczności wyłączające bezprawność działania sprawcy (kontratypy) – np. obrona konieczna), jak i okoliczności wyłączające winę (np. błąd co do faktu, błąd co do prawa, a także i przede wszystkim niepoczytalność sprawcy w chwili czynu – art. 25 § 1 kk). Zwłaszcza zaś niezrozumiałe jest wyłączenie możliwości starania się o kompensatę przez ofiarę bezprawnego działania osoby niepoczytalnej. Z punktu widzenia ofiary nie ma przecież znaczenia, czy ciężki uraz na zdrowiu powstał w wyniku pobicia przez osobę poczytalną, czy niepoczytalną. Można się nawet spodziewać, że od osoby niepoczytalnej trudniej będzie uzyskać zadośćuczynienie i odszkodowanie niż od osoby poczytalnej. Tym bardziej kompensata państwowa powinna objąć osoby pokrzywdzone czynami zabronionymi popełnionymi przez osoby niepoczytalne. Niezrozumiałość intencji ustawodawcy wykluczającego ww. możliwość starania się o kompensatę powiększa jeszcze uznanie, że o takie świadczenie może się starać ofiara sprawcy, który ustawowo nie podlega karze (art. 17 pkt 4 kpk – np. z powodu objęcia immunitetem, wyrażenia czynnego żalu), a także pokrzywdzony przez osobę, której postawiono zarzut, ale postępowania karnego nie ukończono, gdyż oskarżony zmarł (art. 17 pkt 5 kpk). Nie budzą za to wątpliwości przesłanki określone w punktach 7 i 9 art. 17 kpk. II Inicjatywa w sprawie uzyskania kompensaty należy wyłącznie do osoby uprawnionej (ofiary lub w przypadku śmierci ofiary – osoby najbliższej). Musi ona złożyć stosowny wniosek do sądu rejonowego, w którego okręgu popełniono przestępstwo w terminie 2 lat od dnia popełnienia przestępstwa. Termin ten powinien być dotrzy Jeżeli nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, właściwy jest sąd, w którego okręgu wszczęto postępowanie lub odmówiono jego wszczęcia. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej sądu – organem orzekającym jest sąd właściwy dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy. (Art. 8 p.2 i 3 Ustawy). 3 many pod rygorem wygaśnięcia uprawnienia do żądania kompensaty (art. 8 Ustawy). Ponieważ sąd rozpoznaje wniosek stosując przepisy kodeksu postępowania cywilnego (o postępowaniu nieprocesowym) dziwić może odejście od standardowego w tym kodeksie terminu 3 lat na dochodzenie swoich roszczeń. Mając pełną świadomość, że ustawodawca może zasadniczo dowolnie określić termin przedawnienia roszczenia, godzi się jednak zauważyć, że właśnie roszczenie o kompensatę powinno przedawniać się później niż wszystkie inne, a to ze względu na stan zdrowia (fizycznego i psychicznego) ofiary, która jest jedynie uprawniona do zgłoszenia takiego żądania. Uzasadnienie rządowe nie podaje żadnych wyjaśnień w tej sprawie. Może nasuwać się więc refleksja, że ustawodawcy chodzi tu o celowe spowodowanie zmniejszenia obciążeń Skarbu Państwa przez określenie dość krótkiego okresu przedawnienia, tak aby przynajmniej część ofiar nie zdążyła zgłosić swoich roszczeń. Wskazać także trzeba, że wniosek o uzyskanie kompensaty powinien zostać opłacony przez wnioskodawcę zgodnie z przepisami dotyczącymi postępowania cywilnego. Ustawa nie wprowadza żadnych regulacji pozwalających na zwolnienie z wpisu. Rozwiązanie takie wydaje się w przypadku ofiar przestępstw podejściem nadmiernie formalistycznym i sprzecznym z duchem Ustawy. Kompensata ma przecież wspomóc ofiarę w jej trudnej sytuacji życiowej, a nie zmuszać do dodatkowego wysiłku finansowego w oczekiwaniu na niepewne świadczenie. Jednym z podstawowych oczekiwań ofiary, która złoży wniosek o kompensatę, wydaje się być okres rozpatrywania tego roszczenia. Jakkolwiek kwestia przewlekłości postępowania dotyczy wszystkich postępowań (tak karnych, jak i cywilnych), to jednak w omawianym przypadku może powodować szczególnie poważne skutki. Jeżeli bowiem uzyskanie kompensaty będzie ofierze przestępstwa niezbędne na pokrycie kosztów leczenia lub rehabilitacji (co w związku z przedmiotem regulacji może być dosyć częste), to szybkie zakończenie postępowania staje się niezmiernie istotne. Wszak zbyt późne uzyskanie należnego świadczenia pieniężnego może uniemożliwić dojście wnioskodawcy do pełni zdrowia. Dlatego też szkoda, że ustawodawca nie zastosował rozwiązania przyjętego w ustawie z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. 179, poz. 1843), polegającego na tym, że sąd jest zobowiązany do rozpatrzenia skargi w terminie 2 miesięcy. Zamiast tego Ustawa zobowiązuje sąd, który wydał orzeczenie o przyznaniu kompensaty, do wypłacenia świadczenia w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia (art. 12 Ustawy). Na postanowienie o oddaleniu wniosku ofierze przestępstwa przysługuje apelacja, ale zgodnie z art. 11 Ustawy, od postanowienia sądu okręgowego kasacja nie służy. Trzeba także podkreślić, że zgodnie z art. 23 Ustawy starać się o kompensatę można tylko za szkody wynikłe z przestępstw popełnionych od dnia wejścia w życie Ustawy – czyli od 21 września 2005 r. Ze względu na dobro osoby pokrzywdzonej przestępstwem, której interes polega m.in. na szybkim uzyskaniu kompensaty, sąd może przyznać świadczenie jeszcze przed prawomocnym rozstrzygnięciem sprawy karnej. Nie należy więc czekać do jej zakończenia. Powoduje to jednak możliwość przyznania kompensaty niezgodnie z kryteriami przewidzianymi w Ustawie. Może się bowiem np. okazać, że świadczenie zostało zasądzone na podstawie postanowienia o wszczęciu postępowania karnego, które to postępowanie doprowadziło do ustalenia (przez prokuraturę lub sąd), iż przestępstwo nie zostało popełnione. W takiej sytuacji, jak również we wszystkich przypadkach określonych w art. 17 § 1 pkt. 1, 2, 3, 7 i 9 kpk, na podstawie których postępowanie karne zostało umorzone, a także jeżeli został wydany wyrok uniewinniający z przyczyn przewidzianych w art. 17 § 1 pkt 1 i 2 kpk, Ustawa nakłada na osobę, która uzyskała kompensatę, obowiązek jej zwrotu (art. 13 Ustawy). Osoba ta jest zawiadamiana przez prokuratora o obowiązku zwrotu świadczenia w ciągu 30 dni od dnia otrzymania zawi- adomienia. Jeżeli kompensata nie zostanie zwrócona w ww. terminie Skarb Państwa ma roszczenie o jej zwrot, czego dochodzić może na drodze cywilnej. Ewentualna odpowiedzialność karna wnioskodawcy wynikać może jedynie ze złożenia nieprawdziwego oświadczenia przy staraniu się o kompensatę o nieuzyskaniu odszkodowania lub świadczenia z innych źródeł. Próba uzyskania kompensaty od Skarbu Państwa pomimo otrzymania już stosownego świadczenia z innego źródła jest więc traktowana jak swego rodzaju oszustwo. Dla ułatwienia złożenia właściwie sformułowanego wniosku ustawodawca określił, jakie elementy powinien koniecznie zawierać wniosek o kompensatę (art. 9 Ustawy): 1) imię, nazwisko, obywatelstwo i adres osoby uprawnionej; 2) informacje o stanie rodzinnym osoby uprawnionej; 3) wskazanie daty i miejsca popełnienia przestępstwa stanowiącego podstawę ubiegania się o kompensatę i jego zwięzły opis, z podaniem skutków; 4) informację o rodzaju i wysokości poniesionych kosztów oraz utraconych zarobków lub innych środków utrzymania; 5) uprzedzenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia o nieuzyskaniu odszkodowania lub świadczenia z innych źródeł lub tytułów; 6) oświadczenie osoby uprawnionej, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej, o nieuzyskaniu odszkodowania lub świadczenia z innych źródeł lub tytułów; 7) oświadczenie osoby uprawnionej o znajomości obowiązku zwrotu świadczenia (art. 13 Ustawy). wydanych w postępowaniu karnym, odpisy zaświadczeń lekarskich lub opinii biegłego dotyczących doznania przez ofiarę uszczerbku na zdrowiu oraz inne dokumenty potwierdzające informacje zawarte we wniosku. Jeżeli o świadczenie ubiega się osoba najbliższa musi ona także dołączyć do wniosku dokumenty potwierdzające fakt pozostawania w czasie popełnienia przestępstwa stanowiącego podstawę wniosku na utrzymaniu ofiary, która na skutek tego przestępstwa poniosła śmierć. W celu ułatwienia złożenia wniosku Minister Sprawiedliwości wydał rozporządzenie zawierające wzór formularza wniosku o przyznanie kompensaty. Kolejnym ułatwieniem przewidzianym przez ustawodawcę jest ustanowienie organu pomocniczego w postępowaniu o kompensatę, którym jest prokurator okręgowy, w którego okręgu osoba uprawniona ma miejsce zamieszkania lub pobytu (art. 10 Ustawy). Zgodnie z art. 8 pkt 1 Ustawy jest on uczestnikiem postępowania w sprawie o kompensatę. Oprócz tego ww. prokurator jest zobowiązany do udzielania osobom uprawnionym niezbędnych informacji w zakresie możliwości i warunków ubiegania się o świadczenie, do udostępnienia wzoru formularza wniosku o przyznanie kompensaty oraz udzielania pomocy i informacji co do sposobu wypełnienia wniosku. Prokurator okręgowy jest także zobowiązany do udzielania informacji o możliwościach i warunkach ubiegania się o analogiczne świadczenie przyznawane przez organy innych państw należących do Unii Europejskiej. Do wniosku o kompensatę dołączyć trzeba także odpisy odpowiednich orzeczeń dr Piotr Kładoczny Łamanie oraz opracowanie graficzne biuletynu – Helena Csató-Zakrzewska Program „Access to Justice – the Equality of Arms in the Judicial Proceedings” jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej HELSIŃSKA FUNDACJA PRAW CZŁOWIEKA Helsińska Fundacja Praw Człowieka ul. Zgoda 11, 00-018 Warszawa tel.: +48 22 828 10 08; +48 22 828 69 96; +48 22 556 44 40 faks: +48 22 556 44 50 http://www.hfhrpol.waw.pl e-mail: [email protected] Konta bankowe: PKO BP S.A. I O/Centrum 58 1020 1013 0000 0502 0002 9165 Bank Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych S.A. III Oddz. w Warszawie 63 1370 1037 0000 1701 4020 9000 4