Ćwiczenia percepcji słuchowej

BAWIMY SIĘ DŹWIĘKAMI – PROPOZYCJE ĆWICZEŃ I ZABAW
ROZWIJAJĄCYCH PERCEPCJĘ SŁUCHOWĄ DZIECI”
Percepcja słuchowa to zdolność odbioru dźwięków, ich rozpoznawania, różnicowania
oraz interpretowania poprzez odniesienie ich do poprzednich doświadczeń.
Sprawność narządu słuchu jest szczególnie ważna u dziecka, gdyż warunkuje nie
tylko prawidłowy rozwój głosu i mowy oraz opanowanie odpowiednich form
językowych, ale wpływa również w decydujący sposób na ogólny rozwój dziecka.
Deficyt percepcji słuchowej może utrudniać nabywanie ważnych umiejętności –
czytania, pisania, mowy – jej rozumienia i poprawnego artykułowania dźwięków.
PERCEPCJA SŁUCHOWA
Percepcja słuchowa jest to proces rozpoznawania, różnicowania, zapamiętywania,
analizowania i syntetyzowania dźwięków. Na poziom percepcji słuchowej składa się:
1. Słuch fizjologiczny – możliwość słyszenia dźwięków z otoczenia za pomocą
narządu słuchu. Cechuje go określona ostrość słyszenia, która powoduje, że są
ludzie słyszący, niedosłyszący i głusi.
2. Słuch fonematyczny (fonetyczny) – zwany też słuchem mownym – jest to zdolność
do rozpoznawania i różnicowania dźwięków mowy (najmniejszych elementów
składowych wyrazów czyli fonemów). Słuch fonemowy zaczyna kształtować się w
trzecim kwartale życia dziecka, pełna dojrzałość osiągana jest około 6, 7 roku życia.
Dzięki niemu słyszymy różnice pomiędzy dźwiękami bardzo podobnymi np. p-b, t-d,
k-g itd. Dalszy etap w rozwoju słuchu fonematycznego stanowi analiza i synteza
słuchowa.
3. Analiza słuchowa to umiejętność wyodrębniania z potoku mowy: zdań, w zdaniach
wyrazów, w wyrazach sylab, a w sylabach głosek z zachowaniem ich kolejności.
4. Synteza słuchowa jest to scalanie głosek, sylab i wyrazów w określone, złożone
układy słuchowe.
5. Pamięć słuchowa jest to pamięć wzorców słuchowych wyrazów tzn. pamięć ich
długości (liczby sylab i głosek oraz ich kolejności w wyrazie). Jest to również
zdolność zatrzymywania w pamięci ciągów wyrazów połączonych związkami
logiczno-gramatycznymi (np. dni tygodnia, nazwy miesięcy po kolei, wiersze,
piosenki itp.)
OBJAWY ZABURZEŃ PERCEPCJI SŁUCHOWEJ WYSTĘPUJĄCE U DZIECI W
WIEKU PRZEDSZKOLNYM:
 trudności w rozumieniu złożonych instrukcji i poleceń słownych.
 trudności w zapamiętywaniu, powtarzaniu trudnych wyrazów i dłuższych zdań.
Mały zasób słów i agramatyzmy.
 trudności w tworzeniu zdań i opowiadań.
 trudności w zapamiętywaniu ciągów słownych, np. dni tygodnia, nazw
miesięcy oraz treści wierszy i piosenek.
 opóźniony rozwój mowy.
 wady wymowy
 trudności w różnicowaniu dźwięków mowy (głównie tych o podobnym
brzmieniu) i określeniu ich położenia w wyrazie (na początku, na końcu, w
środku).



problemy z dokonywaniem analizy sylabowej i głoskowej wyrazów.
trudności w syntetyzowaniu (scalaniu) sylab i głosek w wyrazie.
specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu na dalszych etapach kształcenia.
Prawidłowy rozwój percepcji słuchowej jest warunkiem niezbędnym dla
pełnego rozumienia mowy, dla prawidłowej realizacji dźwięków (poprawnej
artykulacji) oraz opanowania umiejętności czytania i pisania.
Przedstawiamy Państwu wybrane ćwiczenia, które rozwijają i usprawniają percepcję i
pamięć słuchową oraz koordynację słuchowo-ruchową.
W pracy z dziećmi pomocne będą niewątpliwie:
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE PERCEPCJĘ SŁUCHOWĄ.
ZESTAW
ĆWICZEŃ
I
ZABAW
PRZEZNACZONYCH
NAJMŁODSZYCH (3-5 LETNICH)
DLA
DZIECI
A) Kształcenie wrażliwości słuchowej i różnicowanie dźwięków z otoczenia
1. Wysłuchiwanie i różnicowanie dźwięków dochodzących z najbliższego otoczenia i
ich lokalizacja (szmery, szelesty, stuknięcia, odgłosy kroków, pojazdów, dźwięków
powstałych przy pracy różnych maszyn, dźwięków charakterystycznych dla różnych
przedmiotów). Zamknij oczy i powiedz co słyszysz? (np. szelest papieru, brzęk
kluczy, przelewanie wody itp.)
2. Różnicowanie i rozpoznawanie głosów przyrody (zwierząt, ptaków, zjawisk
atmosferycznych) w naturalnym środowisku lub z taśmy magnetofonowej.
3. Rozpoznawanie i różnicowanie dźwięków wydawanych przez różne instrumenty
(perkusyjne i inne) pomoce: taśma magnetofonowa, obrazki instrumentów.
4. Rozpoznawanie barwy dźwięków – wysoko – nisko
5. Rozpoznawanie osób po głosie (np. mamy, taty, babci itp.)
B) Ćwiczenia rytmiczne
1. Ćwiczenia w rozpoznawaniu melodii piosenek po zaśpiewanym fragmencie (lub z
kasety) i wyklaskaniu rytmów piosenek.
2. Słuchowa analiza podanego rytmu i ruchowe jego odtwarzanie poprzez
wyklaskiwanie, wystukiwanie, wytupywanie itp.
3. Odtwarzanie przestrzenne układów rytmicznych poprzez układanie klocków,
rysowanie kropek. Rodzic wystukuje rytm, dziecko układa np. klocki, z
uwzględnieniem ilości uderzeń i odległości czasowych między nimi (5 latki).
4. Odtwarzanie rytmiczne układów przestrzennych – na podstawie układu np.
klocków, dziecko wystukuje lub wyklaskuje rytm (5 latki).
5. Rozpoznawanie układów przestrzennych lub rytmicznych, zgadywanie, który
spośród kilku układów na planszy został wystukany lub który spośród kilku
wystukanych odpowiada na planszy (lub z klocków).
C) Różnicowanie dźwięków mowy
1. Ćwiczenia rytmiczne – wypowiadanie rytmiczne treści krótkich wierszyków np. z
wyklaskiwaniem.
2. Łączenie sylab w proste wyrazy (5 latki). Jakie słowo słyszysz: wo-da, O-la, mama.
3. Zabawa w kończenie słów np. lo-, dziecko kończy wymawiając –dy (lody), bu (ty),
sa (mochód), itp.
4. Wymyśl rymujące się wyrazy (5 latki), np. słoń – koń, miasto – ciasto, wanna –
panna itp.
5. Posłuchaj wesołych rymowanek. Uzupełnij brakujące rymy (5 latki). Lata mucha
koło ... (ucha) Lata osa koło ... (nosa) Mały kotek wszedł na ... (płotek) Dla ochłody
zjadam ... (lody)
6. Powtarzanie ciągów słownych np. pór roku (wiosna, lato, jesień, zima), dni
tygodnia, nazw pewnych zbiorów przedmiotów ( np. czapka, szalik, buty, łyżka, nóż,
widelec) powtarzanie cyfr.
7. Nauka na pamięć wierszy, piosenek i rymowanek.
8. Wyszukiwanie wyrazów zaczynających się na daną głoskę (5 latki), np. - Wyszukaj
jak najwięcej obrazków zaczynających się na głoskę „t”. - Rozejrzyj się wokół siebie i
powiedz kilka nazw przedmiotów zaczynających się na głoskę „k” itp.
9. Wyodrębnianie pierwszej głoski w wyrazach (nazwach obrazków) – (5 latki) np.
Jaką głoskę słyszysz na początku wyrazu kot, but, las, oko, ucho itp. (wyrazy proste i
krótkie).
10.Różnicowanie słów podobnie brzmiących (5 latki). Dziecko pokazuje obrazek po
usłyszeniu jego nazwy, np. domek – Tomek, pokaż gdzie jest domek? półka – bułka
Pokaż, gdzie jest półka? Inne pary wyrazów: czapka – żabka, piórko – biurko, kury –
góry, koza – kosa, budzik – bucik, tacka – taczka, kot – koc, nos – noc, kura – kula,
murek – nurek, pies – piec, łyżka – łóżka, leki – loki, teczka – beczka, fale – szale,
nosze – noże.
Logopedzi Przedszkola nr 50
Katarzyna Kędzierska, Wanda Matusiak