Czynniki utrudniające sytuację kobiet na rynku pracy

Badanie ewaluacyjne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
KO B I E TA N A P O D K A R PAC K I M RY N K U P R AC Y
W KO N T E K Ś C I E D Z I A Ł A Ń F I N A N S O WA N YC H
Z E U RO P E J S K I E G O F U N D U S Z U S P O Ł E C Z N E G O
Rzeszów, wrzesień 2012
Plan prezentacji
2
1.
Cele badania
2.
Metodologia badania
3.
Czynniki mające wpływ na sytuacje kobiet na podkarpackim
rynku pracy
4.
Uczestnictwo w projektach współfinansowanych z EFS w
województwie podkarpackim
5.
Ocena form wsparcia
6.
Rekomendacje
Cel główny i cele szczegółowe badania:
3
Kompleksowa analiza sytuacji K i M na regionalnym rynku
pracy oraz zidentyfikowanie ewentualnych nierówności, na
które powinna być zwrócona uwaga w trakcie wdrażania
komponentu regionalnego PO KL.
Diagnoza poziomu
nierówności
pomiędzy K i M na
rynku pracy
Identyfikacja
problemów w
realizacji zasady
równych szans K i M
oraz dobrych
praktyk
Analiza wpływu
PO KL na
sytuacje kobiet
na rynku pracy
Rekomendacja działań służących wyrównywaniu szans i
zapobiegających dyskryminacji
Metodologia badania
4
Metody i techniki
badawcze
Źródła danych / opis respondentów
Analiza danych
zastanych
Dokumenty programowe, strategiczne, raporty istotne z punktu
widzenia celów badania, macierze danych
Wywiady CATI
Osoby objęte wsparciem projektowym
Indywidualne
wywiady
pogłębione IDI
Kobiety uczestniczące w projektach
Pracownicy WUP w Rzeszowie – IP PO KL w regionie
Próba badawcza
1100 osób
93 wywiady
5 wywiadów
Triady
Pracodawcy realizujący projekty w ramach Priorytetu VIII
Zogniskowane
wywiady grupowe
Podmioty realizujące projekty w ramach PO KL
Panel ekspertów
Instytucje pracodawców, centrale związkowe, organizacje
pozarządowe, instytucje oświatowe, uczelnie wyższe,
podmioty realizujące projekty
3 panele ekspertów
Studia przypadków
Kobiety – dobre przykłady wpływu udziału w projekcie na
życie jego uczestniczek.
10 case study
3 triady
3 FGI
5
Badanie potwierdziło istotnie gorszą sytuację kobiet na podkarpackim rynku pracy w
porównaniu do sytuacji mężczyzn. Wskazują na to zarówno widoczne dysproporcje
między osobami kobietami i mężczyznami pod względem aktywności zawodowej,
wskaźników zatrudnienia, odsetka osób bezrobotnych czy długości pozostawania bez
pracy.
Wykres 1.
Wskaźniki aktywności zawodowej
w II kwartale 2011 r. (%)
według
płci
w
województwie
podkarpackim
13,4
kobiety
43
49,6
11,1
mężczyźni
57,3
stopa bezrobocia
64,5
wskaźnik zatrudnienia
współczynnik aktywności zawodowej
12,2
ogółem
49,9
56,8
0
20
40
60
80
Czynniki mające wpływ na sytuację kobiet na rynku pracy
województwa podkarpackiego
6

Wiek

Długość
pozostawania bez
pracy
Miejsce
zamieszkania



Sytuacja rodzinna
(dzieci, osoba
zależna)
Poziom
wykształcenia

Długość stażu
zawodowego lub
jego brak
Zawód/ profil
zawodowy

Wiek - najwyższy udział młodych kobiet wśród
bezrobotnych 25-34 lat (61%), 35-44 lat (59%) i
18-24 lat (55%). Mężczyźni dominowali jedynie
wśród bezrobotnych po 55 roku życia.
Podkarpackie charakteryzuje się dość niskim
udziałem bezrobotnych kobiet w wieku 50+
Miejsce zamieszkania -wysoki odsetek
bezrobotnych kobiet zamieszkałych na wsi
Wyższy niż średnia dla Polski udział bezrobotnych
mieszkanek Podkarpacia wśród kobiet które
posiadają kwalifikacje zawodowe
Zawód - struktura bezrobocia według zawodów
w województwie podkarpackim pokazuje, że 15
najliczniej reprezentowanych grup zawodowych
to profesje, w których większość bezrobotnych
stanowią kobiety
Długość stażu zawodowego - kobiety znacznie
częściej niż mężczyźni nie posiadają żadnego
stażu zawodowego.
Średni czas pozostawania bez pracy wyniósł dla
kobiet 10,4 miesiąca, podczas gdy dla mężczyzn
wskaźnik ten był równy 8,9 miesiąca.
Czynniki utrudniające sytuację kobiet na rynku pracy
7


Problemy z godzeniem życia rodzinnego z zawodowym, związane
z posiadaniem dzieci, opieką nad osobami zależnymi, podziałem
ról i obowiązków w rodzinie, z czego wynika ograniczona
dyspozycyjność do pracy w systemie zmianowym, w weekendy
czy w godzinach nocnych jak również do udziału w różnego
rodzaju kursach przekwalifikowujących, zdobycia doświadczenia
Brak możliwości (instytucjonalnych lub finansowych) zapewnienie
opieki nad dziećmi i osobami zależnymi
Czynniki utrudniające sytuację kobiet na rynku pracy – c.d.
8

Rzadkie wykorzystywanie przez pracodawców elastycznego czasu
pracy czy elastycznych form zatrudnienia (brak możliwości
skrócenie czasu pracy, praca w niepełnym wymiarze, możliwości
telepracy itp.)

Brak umiejętności i wiedzy aktualnie wymaganych na rynku pracy,
struktura wykształcenia niedopasowana do potrzeb rynku pracy
– brak popytu na absolwentów niektórych kierunków czy zawodów

Długi pobyt poza rynkiem pracy - dezaktualizacja kwalifikacji, brak
ciągłości kontaktu z branżą
Czynniki utrudniające sytuację kobiet na rynku pracy – c.d.
9



Bariery mentalne i stereotypy panujące wśród pracodawców
dotyczące kobiet
Rynek pracy „nieprzyjazny kobietom” (inne oczekiwania
względem pracy i umów – kobiety poszukują pracy etatowej,
zapewniającej im stabilność i trwałość zatrudnienia)
W przypadku kobiet zamieszkujących obszary wiejskie
dodatkowo:

Trudności komunikacyjne - dojazd do pracy, w poszukiwaniu pracy (rozmowy
kwalifikacyjne), szkolenia czy kursy – wysokie koszty, długi czas dojazdu,
trudności z korzystnymi połączeniami komunikacja publiczną - kobiety
mieszkające na wsi rzadziej niż mężczyźni posiadają prawo jazdy.

Bariery mentalne – postrzeganie pracy w gospodarstwie jako zajęcia bardziej
stabilnego niż praca etatowa

Trudności z utrzymaniem dobrze prosperującej działalności gospodarczej na
terenach wiejskich, co skutkuje niższym poziomem zainteresowania ewentualnym
rozpoczęciem działalności gospodarczej
Czynniki wpływające na poprawę sytuacji kobiet na rynku
pracy
10




Rozwiązania umożliwiające pogodzenie życia rodzinnego z
pracą zawodową – elastyczne formy zatrudnienia np.
telepracy, pracy zdalnej (w domu) czy elastyczny czas pracy np.
w niepełnym wymiarze czasu czy elastyczne godziny pracy
Stworzenie możliwości zapewnienia opieki nad dziećmi
w wieku do 7 lat - rozwój dostępnych, przystępnych cenowo
ośrodków opieki nad dziećmi
Edukowanie kobiet w zakresie ich praw wynikających
z kodeksu pracy czy instytucji jakie mogą reprezentować ich
interesy
Wprowadzenie na poziomie wykonawczym przepisów
w zakresie zapewnienia równości wynagrodzeń (brak
procedur wykonawczych do istniejących przepisów prawnych)
Czynniki wpływające na poprawę sytuacji kobiet na rynku
pracy – c.d.
11




Zmiany postaw społecznych
Rozwiązania
zwiększające
udział
mężczyzn
w wychowaniu dzieci oraz wykorzystywanie przez nich swoich
uprawnień urlopowych związanych z narodzinami dziecka.
Na poziomie projektowym - umożliwienie kobietom
korzystania ze wsparcia z uwzględnieniem kwestii opieki nad
dziećmi oraz osobami zależnymi (zapewnienie opieki,
dofinansowanie opieki)
Uwzględnienie w projektach kwestii dojazdów
Czynniki wpływające na poprawę sytuacji kobiet na rynku
pracy – c.d.
12




Umożliwianie zdobycia doświadczenia zawodowego (poprzez
staże, praktyki zawodowe) – jest to istotny czynnik poprawy
sytuacji młodych kobiet
Umożliwianie podnoszenia kwalifikacji kobiet pracujących
oraz nabycia bądź zmiany kwalifikacji przez osoby bezrobotne
Wspieranie przedsiębiorczości kobiet - ich możliwości
samorealizacji i rozwoju zawodowego (dotacje na prowadzenie
działalności gospodarczej)
Podniesienie poziomu wykształcenia kobiet
Uczestnictwo w projektach realizowanych w ramach PO KL
13


Uczestnikami projektów są częściej kobiety (58%) niż
mężczyźni (42%), przewaga ta widoczna jest zwłaszcza w
działaniach skierowanych do osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym (70% uczestników to kobiety)
Najbardziej popularne formy wsparcia dla obu płci to
szkolenia i kursy (językowe, komputerowe, ale także
zawodowe, kobiety podkreślają również wartość szkoleń
„miękkich”, interpersonalnych, które według nich pomagają w
kontakcie
z
drugim
człowiekiem
–
pracodawcą,
współpracownikami).
Uczestnictwo w projektach realizowanych w ramach PO KL
14
DOMINUJĄ KOBIETY
• staże i praktyki zawodowe – kobiety
prawie dwukrotnie częściej niż mężczyźni
uczestniczyły w tej formie wsparcia
• poradnictwo i doradztwo zawodowe –
dwukrotnie więcej kobiet niż mężczyzn
korzystało z tego wsparcia).
DOMINUJĄ MĘŻCZYŹNI
• dotacje na rozpoczęcie działalności
gospodarczej – odnotowano prawie trzy
razy więcej mężczyzn niż kobiet
rozpoczynających z dotacją własny biznes.
Projektodawcy biorący udział w projekcie zwracają uwagę, że ta dysproporcja wynika po części z tego,
że kobiety częściej niż mężczyźni myśląc o założeniu własnej firmy obawiają się ryzyka, co sprawia, że
część z nich wycofuje się z rywalizacji o dotację po zakończeniu kursu przygotowawczego.
Ocena wsparcia ramach komponentu regionalnego
PO KL 2007-2013
15



Wysoki poziom identyfikacji wśród uczestników poszczególnych
działań prowadzonych w ramach PO KL
Wysoki stopień zadowolenia z udziału w projekcie – wysoka
ocena przydatności wsparcia, adekwatności do potrzeb i
oczekiwań
Szkolenia, warsztaty i kursy są formą wsparcia, w ramach
której respondenci najczęściej partycypowali. Ocena tej formy
wsparcia jest bardzo wysoka zarówno wśród mężczyzn
(łącznie „zdecydowanie polecam i „raczej polecam” 85,1%)
jak i kobiet (łącznie „zdecydowanie polecam i „raczej
polecam” 92,6%).
Ocena wsparcia ramach komponentu regionalnego
PO KL 2007-2013
16



Równie
wysoka
jest
ocena
stażu/praktyk
zawodowych/przygotowania zawodowego jako formy wsparcia
jest wysoka zarówno wśród mężczyzn (łącznie „zdecydowanie
polecam” i „raczej polecam” 91,5%) jak i kobiet (łącznie
„zdecydowanie polecam i „raczej polecam” 95%).
Kobiety zdecydowanie częściej niż mężczyźni polecają
poradnictwo i doradztwo zawodowe jako formę wsparcia osób
na rynku pracy.
Ocena dotacji na założenie własnej firmy jako formy wsparcia
jest wysoka zarówno wśród mężczyzn (łącznie „zdecydowanie
polecam” i „raczej polecam” 91,8%), jak i kobiet (łącznie
„zdecydowanie polecam i „raczej polecam” 85,7%).
Ocena wsparcia ramach komponentu regionalnego PO KL
2007-2013
17

W ocenie respondentów udział w poszczególnych formach
wsparcia w znacznym stopniu umożliwił rozwój kapitału
zawodowego o wiedzę i umiejętności zawodowe istotne z
perspektywy potrzeb rynku pracy.

Badane kobiety częściej niż mężczyźni wskazywały na niższy
poziom w ocenie efektywności/skuteczności wsparcia, ale
charakteryzowały je większe oczekiwania w tym zakresie i ów
punkt
odniesień
determinuje
indywidualnej oceny.
tendencję
do
uśredniania
Ocena wsparcia ramach komponentu regionalnego PO KL
2007-2013
18
Czy Pana(i) sytuacja zawodowa po skorzystaniu ze wsparcia w ramach projektu
współfinansowanego ze środków EFS uległa zmianie?
Źródło: Opracowanie własne IBC GROUP na potrzeby raportu - badanie CATI, n=1102
Ocena wsparcia ramach komponentu regionalnego PO KL
2007-2013
19

Wśród innych czynników polepszenia sytuacji zawodowej
wymieniano następujące:
 własna satysfakcja i zwiększona samoocena
 certyfikat ukończenia kursu
 motywacja do założenia własnej działalności gospodarczej




podniesienie kwalifikacji
podniesiono zarobki dla badanego
większa liczba kontrahentów
więcej propozycji pracy
Działania służące poprawie sytuacji kobiet na rynku pracy rekomendacje
20



Prowadzenie promocji kierunków technicznych wśród kobiet.
Monitoring najbardziej poszukiwanych kierunków kształcenia
pod kątem potrzeb rynku pracy oraz upowszechnianie
wyników badań losów absolwentów - co umożliwi
stwierdzenie, które kierunki są dochodowe i najlepiej
odpowiadają na potrzeby rynku pracy.
Większe
zaangażowanie
jednostek
samorządu
terytorialnego w tworzenie placówek zapewniających
opiekę nad dziećmi w wieku przedszkolnym, dostępnych
również
dla
osób
o najniższych dochodach.
Działania służące poprawie sytuacji kobiet na rynku pracy rekomendacje
21



Szkolenia dla osób otwierających własną działalność
gospodarczą w zakresie przepisów kodeksu pracy oraz zasad
równościowych np. jakich informacji nie można żądać od
pracownika na etapie aplikowania o pracę (wieku,
wykształcenia czy zdjęcia),
Realizacja wśród pracodawców projektów opartych
o elastyczne formy zatrudnienia, promowanie dobrych praktyk
w tym zakresie,
Podjęcie działań mających służyć zwiększeniu trwałości
udzielonego kobietom wsparcia w zakresie samozatrudnienia –
m. in. poprzez zwiększoną ilość godzin doradztwa
oferowanego w ramach projektów.
22
Dziękuję za uwagę!
PREZENTACJA Z ANALIZY DESK RESEARCH W RAMACH
PROJEKTU „Kobieta na podkarpackim rynku pracy w
kontekście działań finansowanych
z Europejskiego Funduszu Społecznego”