cz. 2

INFORMATOR
O POWSZECHNEJ SAMOOBRONIE LUDNOŚCI
Część II
Ochrona płodów rolnych, produktów żywnościowych, pasz i zwierząt
gospodarczych przed skażeniami i zakażeniami polega na minimalizacji
bezpośredniego i pośredniego kontaktu z czynnikiem powodującym skażenie lub
zakażenie.
Realizuje się ją poprzez:
wprowadzenie specjalnych zasad działania i organizacji pracy;
poprawienie szczelności pomieszczeń magazynowych oraz składowisk polnych;
stosowanie dodatkowych przykryć i opakowań , wykonanych z materiałów chroniących
przed skażeniami i zakażeniami;
prowadzenie kontroli poziomu skażeń i zakażeń, na etapach produkcji, przechowywania,
transportu i przed wydaniem do konsumpcji;
przystosowanie transportu i urządzeń załadowczo- wyładowczych do pracy
w warunkach skażeń i zakażeń;
prowadzenie stosownych zabiegów specjalnych / dezaktywacja, odkażanie, dezynfekcja,
deratyzacja/
1. OCHRONA PRODUKTÓW ŻYWNOŚCIOWYCH, PŁODÓW ROLNYCH l PASZ
W PRODUKCJI I W MAGAZYNACH
Służą temu następujące prace przygotowawcze:
o
o
o
o
o
uszczelnianie ścian, stropodachów, stropów i podłóg,
uszczelnianie otworów drzwiowych i załadowczo-wyładowczych,
uszczelnianie otworów okiennych i wentylacyjnych,
instalowanie systemów filtrowentylacyjnych,
stosowanie dodatkowych zabezpieczeń, np. wykonanie śluz przy otworach
drzwiowych i załadunkowych.
Przedsięwzięcia ochronne polegają na:
o wypełnieniu pęknięć i nieszczelności w ścianach, stropach, stropodachach i podłodze
materiałem uszczelniającym, np. zaprawą murarską lub odpowiednimi zabiegami
stolarskimi,
o zamurowaniu zbędnych otworów okiennych i drzwiowych oraz doprowadzeniu do
pełnej zdolności eksploatacyjno-użytkowej pozostałych otworów okiennych i drzwiowych
poprzez oszklenie i zabiegi stolarskie,
o uszczelnieniu otworów okiennych pomiędzy ramą a ościeżnicą trwale zamocowaną
uszczelką gumową. Okna nieotwieralne uszczelnia się za pomocą waty lub innego
materiału uszczelniającego i okleja folią, papierem lub brezentem,
o uszczelnieniu eksploatowanych otworów drzwiowych i załadowczo-wyładowczych
poprzez zastosowanie elastycznych uszczelek gumowych lub z tworzyw sztucznych
i dodatkowe ich obicie nieprzepuszczalnym materiałem (folią, brezentem itp.).
Eksploatowane otwory drzwiowe należy z zewnątrz zadaszyć i stosować ruchome kotary
z folii lub brezentu,
o uszczelnieniu otworów wentylacyjnych stosując klapy, zasuwy itp. wykonane z materiałów
i w sposób zapewniający pyłoszczelność,
1
o stosowaniu typowych urządzeń filtrowentylacyjnych do wentylacji
a w przypadku braku takich urządzeń należy wyłączyć zwykłą wentylację,
pomieszczeń,
o zapewnieniu w procesie produkcji żywności pyłoszczelności pomieszczeń produkcyjnych,
ścisłego nadzoru procesów produkcyjnych, w tym kontrolę jakościową i sanitarną oraz
poziomu skażeń surowców używanych do produkcji, dodatków i używek, a także
gotowego produktu,
o stosowaniu opakowań wykonanych z materiałów ograniczających przenikanie
czynników biologicznych, substancji promieniotwórczych i trujących oraz wilgoci
i zapachów do artykułów żywnościowych
Nawet w pomieszczeniach niehermetycznych można zapewnić kilkugodzinną ochronę przed
przenikaniem do wnętrza niektórych środków trujących, jeżeli zamknięte okna i drzwi
zasłonimy od wewnątrz brezentem, tkaniną workową lub inną tkaniną zamoczoną
w wodnym roztworze sody.
2. OCHRONA PRODUKTÓW ŻYWNOŚCIOWYCH PŁODÓW ROLNYCH l PASZ
W WARUNKACH POLOWYCH.
Ochronę płodów rolnych, produktów spożywczych i pasz w warunkach polowych organizuje
się z wykorzystaniem materiałów dostępnych w bieżącej działalności gospodarczoprodukcyjnej:
o ziarno i inne produkty spożywcze złożone w pryzmach okrywa się folią, brezentem,
słomą, sianem lub darniną. Pod przykrycia brezentowe czy darninę należy kłaść
warstwę słomy dla zwiększenia czasu przebicia przez krople i aerozole bojowych
środków trujących i biologicznych,
o pryzma powinna być usytuowana w miejscu zabezpieczonym przed dopływem wód
powierzchniowych, otoczona rowem odwadniającym o głębokości przynajmniej 20 cm
i wyłożona słomianym podkładem (matą). Pryzmę ziarna lub innych produktów
o wysokości ok. 3 m okrywa się warstwą słomy, a następnie folią lub brezentem. Brzegi
materiału użytego do przykrycia przytwierdza się do podłoża.
Uprawy polowe w zasadzie będą pozostawione samoczynnemu odkażaniu. Skutki skażeń
łagodzone będą odpowiednimi przedsięwzięciami agrotechnicznymi.
W uprawach warzywnych należy wykorzystać do ochrony roślin tunele i przykrycia foliowe.
Główny wysiłek należy skierować na ochronę przed skażeniami płodów rolnych i pasz już
zebranych.
Ziarno i pasze treściwe należy z zasady przechowywać w zamkniętych i uszczelnionych
pomieszczeniach. Na okres opadania pyłu promieniotwórczego zamyka się także
wentylację. Zboża i siano w stogach i stertach powinny być przykryte np. słomą nie
przeznaczoną na paszę, wikliną, brezentem, folią. Wokół stogów wykopuje się rowki
odpływowe.
Rośliny okopowe oraz niektóre warzywa przechowuje się w kopcach przykrytych warstwą
słomy i suchej ziemi (podobnie jak na okres zimowy). Najlepiej jednak przechowywać je
w piwnicach. Kiszonka znajdująca się w silosach zamkniętych nie wymaga dodatkowego
zabezpieczenia. Silosy odkryte należy uszczelnić. Dobrze także chronią doły wyłożone folią
i szczelnie przykryte.
2
3. OCHRONA PRODUKTÓW ŻYWNOŚCIOWYCH PŁODÓW ROLNYCH l PASZ
W TRANSPORCIE.
Podstawowe przedsięwzięcia to:
o podwyższanie stopnia ochrony środków transportowych poprzez ich uszczelnienie;
o dobór odpowiedniego środka transportowego do przewozu i odpowiednich
opakowań;
o wykorzystanie właściwości ochronnych nakryć / płachty brezentowe, okrycia
foliowe/ i opakowań /worki jutowe i papierowe, skrzynie z tworzyw sztucznych
i drewniane obite blachą, skrzynie i pojemniki metalowe, beczki i konwie/.
o płody rolne, produkty żywnościowe oraz pasze pozbawione opakowań należy
przewozić uszczelnionymi środkami transportowymi;
o w czasie załadunku i po wyładowaniu dokonuje się kontroli stopnia ich skażenia
/ zakażenia/.
4. OCHRONA PRODUKTÓW ŻYWNOSCIOWYCH I WODY.
Podstawowe przedsięwzięcia to:
Stosowanie jednostkowych i zbiorczych opakowań uniemożliwiających lub
osłabiających przenikanie szkodliwych substancji oraz wytrzymałych pod względem
mechanicznym, posiadających szczelne zamknięcia i gładką powierzchnię;
Zapewnienie szczelności pomieszczeń przewidzianych do przechowywania i rozdziału
produktów spożywczych;
Zapewnienie sprawnego działania systemu oceny przydatności produktów do spożycia;
Przygotowanie obsługi do działania w warunkach specjalnych / zaopatrzenie
w materiały i opakowania, przeszkolenie/;
Sposoby zabezpieczenia żywności.
Gwarancją izolacji żywności od środowiska zewnętrznego jest zastosowanie właściwych
opakowań. Opakowania ochronne mogą być następujące:
o puszki metalowe hermetyczne, które można dokładnie i szybko zmyć lub odkazić.
o opakowania szklane - słoje i butelki nie przepuszczające pary wodnej i gazu,
umożliwiające przeprowadzenie ich sterylizacji.
o opakowania drewniane (sklejka, płyta pilśniowa) - skrzynki wyłożone pergaminem
lub kilkoma warstwami papieru pakowego, beczki drewniane,
o hermetyczne beczki metalowe i z tworzyw sztucznych, zabezpieczające w należyty
sposób żywność przed działaniem środków promieniotwórczych, chemicznych
i biologicznych,
o hermetyczne opakowania (worki, woreczki, torby itp.) z folii powlekanych,
metalowych, tworzyw plastycznych i innych, - pyłoszczelne papierowe,
wielowarstwowe z wkładką parafinową lub z tworzyw sztucznych.
Jeśli żywność i woda umieszczone w pojemnikach zbiorczych, to w zasadzie spełniają swoje
zadanie. W warunkach domowych bardzo dobrym opakowaniem zbiorczym jest lodówka.
Hermetyczność lodówki można zwiększyć za pomocą dodatkowych zasłon z folii lub ceraty
na każdej półce. Można też do tego celu przystosować szafkę, kredens itp. lub szczelną
piwnicę. Wyjątkowo trwałego i hermetycznego opakowania wymagają takie produkty, jak:
sól, cukier, kasza, mąka, przetwory owocowe i wszystkie produkty płynne, miękkie itp.,
gdyż w razie skażenia nie ma możliwości ich odkażenia.
3
Sposoby zabezpieczenia wody.
Sieć wodociągową zabezpieczać się będzie przez odcięcie poboru wody na okres
niebezpiecznego skażenia w miejscu jej czerpania. Ponowny jej pobór nastąpi po ustąpieniu
niebezpiecznego skażenia. W związku z powyższym należy:
o przygotować indywidualne zapasy wody nie skażonej,
o zabezpieczyć indywidualne studnie kopane (szybowe) oraz ujęcia domowych studni
wierconych (głębinowych, artezyjskich).
Wadę do celów konsumpcyjnych należy przechowywać w szczelnie zamkniętych szklanych,
metalowych lub plastykowych pojemnikach np. w butelkach, słojach, bankach itp.
Sposoby zabezpieczenia studni.
Studnie kopane (z kołowrotem) zabezpiecza się przez:
o wykonanie obudowy w postaci budki obitej papą lub blachą,
o uszczelnienie wierzchniej części cembrowiny,
o wykonanie w promieniu 1,5 - 2 m wokół studni utwardzonej powierzchni z cegieł,
cementu lub asfaltu z niewielkim spadkiem na zewnątrz. Zamiast cementu można
ułożyć 50 cm warstwę gliny, a na niej 10 -15 cm warstwę żwiru i piasku.
W studni kopanej (z ręczną pompą) należy dodatkowo uszczelnić właz i przejście rury przez
pokrywę studni sznurem smołowanym lub lepikiem, a pompę osłonić kapturem z materiału
izolującego.
Najprostszym sposobem zabezpieczenia studni abisynki jest okrycie całej pompy workiem
uszytym z materiału wodoszczelnego (ceraty, brezentu, plastyku). Kilkumetrowa warstwa
ziemi ochroni płytkie wody podziemne przed skażeniami.
W razie uszkodzenia lub wyłączenia dopływu wody, dostarczać ją będą do poszczególnych
osiedli beczkowozy.
Przy czerpaniu wody ze studni, wodociągu lub innego źródła należy mieć
pewność, że nie zawiera ona substancji trujących. Nabierać wodę do zamykanych
naczyń lub wiader z pokrywą i kranem.
Celem ochrony produktów żywnościowych, płodów rolnych l pasz należy:
A. Po otrzymaniu sygnału uprzedzającego o zagrożeniu skażeniami lub
zakażeniami:
Uszczelnić pomieszczenia w których są przechowywane, prowadzi się ich dystrybucję,
Dodatkowo osłonić produkty folią;
Sprawdzić opakowania, w których ma być przechowywana żywność i woda;
Produkty spożywcze w opakowaniach nie gwarantujących ochrony przed wnikaniem
substancji szkodliwych, dopuszczać do obrotu po uzyskaniu zezwolenia;
B. W razie wystąpienia skażenia lub zakażenia:
Produkty znajdujące się w punktach sprzedaży (sklepy, hurtownie) należy zgłosić do
badania laboratoryjnego;
Dokonać oceny przydatności do spożycia produktów z rejonów gdzie wystąpiły
skażenia lub zakażenia, którą należy prowadzić za pomocą przyrządów
dozymetrycznych lub w laboratoriach stałych lub ruchomych;
4
Do czasu ustalenia stopnia przydatności produktów spożywczych do spożycia
i sprzedaży, należy wstrzymać ich dystrybucję;
Decyzję o przydatności produktów spożywczych do spożycia i sprzedaży, podejmują
właściwe organy państwowej inspekcji sanitarnej lub służby weterynaryjne;
5. OCHRONA ZWIERZĄT GOSPODARSKICH PRZED SKAŻENIAMI I ZAKAŻENIAMI.
Ochrona zwierząt gospodarskich przed skażeniami i zakażeniami ma na celu
zminimalizowanie strat zwierząt, jakie mogą powstać w wyniku zastosowania w wojnie broni
jądrowej, chemicznej czy biologicznej, a także w wyniku awaryjnego uwolnienia się do
środowiska substancji promieniotwórczych, chemicznych lub biologicznych w czasie pokoju.
1/ Ochronę zwierząt gospodarskich przed skażeniem i zakażeniem zapewnia się poprzez:
szkolenie właścicieli i pracowników w zakresie profilaktyki sanitarno -weterynaryjnej
i zoohigieny w warunkach skażeń i/lub/ zakażeń w czasie pokoju i podczas konfliktu
zbrojnego,
przygotowanie budynków i innych obiektów gospodarskich przeznaczonych dla
zwierząt do funkcjonowania w warunkach skażeń poprzez poprawienie ich zdolności
ochronnych
przed
promieniowaniem
przenikliwym
oraz
substancjami
promieniotwórczymi i trującymi (pyły, pary, aerozole, gazy);
przygotowanie zastępczych ukryć dla zwierząt zapewniających ochronę przed
skażeniami i/lub/ zakażeniami,
podzielenie stada i oddzielenie zwierząt zarodowych,
przygotowanie i wyposażenie w odpowiednie środki materiałowo-techniczne służb
odpowiedzialnych za przygotowanie obiektów inwentarskich do przetrzymywania
zwierząt w warunkach skażeń i/lub/ zakażeń,
przygotowanie paszy i wody w obiektach inwentarskich zapewniających karmienie
zwierząt przez okres minimum 7 dób,
przygotowanie warunków do życia i pracy dla wydzielonej grupy ludzi do obsługi
zwierząt w obiekcie inwentarskim,
przygotowanie systemów filtrowentylacyjnych w obiektach inwentarskich do działania
w warunkach skażeń i zakażeń
o
o
o
o
o
o
o
o
2/ Obiekty inwentarskie i inne obiekty gospodarcze poddaje się różnorodnym zabiegom
mającym na celu zwiększenie ich właściwości ochronnych, a mianowicie:
Usunięcie nieszczelności konstrukcji nośnej i ścian;
Poprawienie szczelności otworów użytkowych;
Sprawdzenie sprawności urządzeń filtrowentylacyjnych;
Zapewnienie odpowiedniej temperatury, wilgotności i składu powietrza.
3/ Celem zapewnienia zwierzętom pomocy weterynaryjnej oraz usunięciu z powierzchni
skóry pyłu promieniotwórczego, środków trujących i biologicznych i ich unieszkodliwienia
organizuje się Punkty Zabiegów Weterynaryjnych, które powinny spełniać następujące
warunki.
Urządza się je w terenie nieskażonym przy granicy z terenem skażonym lub zakażonym;
Miejsce rozwinięcia wybiera się w pobliżu źródła nieskażonej wody i w odległości 200500 m. od głównych dróg i zabudowań. W rejonie prowadzenia zabiegów należy
wykopać kanały ściekowe prowadzące do dołu chłonnego. Przed rozpoczęciem i po
zakończeniu zabiegów, zwierzęta poddaje się badaniu i segregacji. O postępowaniu ze
zwierzętami decyduje powiatowy lekarz weterynarii.
5