Plany zadań ochronnych w pigułce na przykładzie obszarów Natura

Transkrypt

REGIONALNA
DYREKCJA
OCHRONY
ŚRODOWISKA
W ŁODZI
Opracowano w ramach projektu nr POIS.05.03.00-00-186/09
Å2SUDFRZDQLHSODQyZ]DGDĽRFKURQQ\FKGODREV]DUyZ1DWXUDQDREV]DU]H3ROVNLµ
PLANY ZADAŃ OCHRONNYCH
W PIGUŁCE
na przykładzie obszarów Natura 2000
w województwie łódzkim
lodz.rdos.gov.pl
*HQHUDOQD'\UHNFMD2FKURQ\őURGRZLVNDXO:DZHOVND:DUV]DZD
WHOID[HPDLONDQFHODULD#JGRVJRYSO
REGIONALNA
DYREKCJA
OCHRONY
ŚRODOWISKA
W ŁODZI
W PIGUŁCE
Łódź, 2014
REGIONALNA
DYREKCJA
OCHRONY
ŚRODOWISKA
W ŁODZI
Autorzy tekstów: Katarzyna Bolewska, Maria Caban, Tomasz Dzierżanowski, Michał
Kulawiecki, Arkadiusz Malec, Katarzyna Wieteska, Tomasz Zadworny
Autorzy zdjęć zamieszczonych na okładce: Łukasz Domański, Bartosz Lesner, Ryszard
Sąsiadek
Autorzy zdjęć: Katarzyna Bolewska, Łukasz Domański, Tomasz Dzierżanowski, Krzysztof
Gara, Emilia Grabowska, Małgorzata Jankowska, Zbigniew Kaczkowski, Bartosz Lesner,
Wojciech Lewandowski, Arkadiusz Malec, Wojciech Pawenta, Rafał Ruta, Ryszard
Sąsiadek, Jarosław Sieradzki, Ewelina Siudak, Anna Traut-Seliga, Katarzyna Wieteska,
Tomasz Zadworny; uczestnicy konkursu fotograficznego „Zatrzymaj Naturę 2000
– na dłużej!”: Adrianna Kosylak, Magdalena Przybysz, Ryszard Sąsiadek, Justyna
Wypyszewska
Opracowanie map: Tomasz Zadworny
Do opracowania map wykorzystano dane topograficzne OpenStreetMap
(http://www.openstreetmap.org/) © użytkownicy OpenStreetMap, Open Data
Commons Open Database License (ODbL).
Wydano w ramach projektu nr: POIS.05.03.00-00-186/09 pn. „Opracowanie planów
zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski”
Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
Dla rozwoju infrastruktury i środowiska
© Copyright by Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi
Łódź 2014
Projekt, druk, oprawa
Oficyna Drukarska Jacek Chmielewski
ul. Sokołowska 12a, 01-142 Warszawa
tel. (22) 632-83-52, (22) 631-30-50; fax (22) 631-49-40
www.oficyna-drukarska.pl, [email protected]
ISBN 978-83-934396-2-1
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi
90-113 Łódź, ul. Traugutta 25
tel.: 42 66-50-370, fax: 42 66-50-371
www.lodz.rdos.gov.pl, e-mail: [email protected]
REGIONALNA
DYREKCJA
OCHRONY
ŚRODOWISKA
W ŁODZI
SPIS TREŚCI
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
Obszar Natura 2000 Lasy Spalskie PLH100003 . . . . . . . . . . . . . . . .
12
Obszar Natura 2000 Łąka w Bęczkowicach PLH100004 . . . . . . .
18
Obszar Natura 2000 Pradolina Bzury-Neru PLH100006 . . . . . . . .
22
Obszar Natura 2000 Załęczański Łuk Warty PLH100007. . . . . . . .
31
Obszar Natura 2000 Dolina Środkowej Pilicy PLH100008 . . . . . .
38
Obszar Natura 2000 Dolina Rawki PLH100015 . . . . . . . . . . . . . . . .
43
Obszar Natura 2000 Grabia PLH100021 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
Obszar Natura 2000 Łąki Ciebłowickie PLH100035 . . . . . . . . . . . .
52
Obszar Natura 2000 Zbiornik Jeziorsko PLB100002 . . . . . . . . . . .
57
Spis literatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
64
WSTĘP
„Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura
2000 na obszarze Polski”, to projekt realizowany przez Generalną
Dyrekcję Ochrony Środowiska oraz 16 regionalnych dyrekcji ochrony środowiska. Podstawowym celem jego realizacji jest stworzenie
efektywnych instrumentów zarządzania dla polskich obszarów
Natura 2000, poprzez opracowanie planów zadań ochronnych dla
406 takich obszarów, przy wykorzystaniu nowoczesnych narzędzi,
które będą sporządzanie tych planów wspierały.
Projekt ten, to duże wyzwanie dla instytucji nim zarządzającej,
ale także dla uczestniczących w nim partnerów, wykonawców i interesariuszy. „Uspołeczniona” formuła powstawania planów zadań
ochronnych, to z jednej strony trudne i wyjątkowo nowatorskie
podejście do tworzenia aktów prawa miejscowego w Polsce – narzędzia do zarządzania siecią Natura 2000, z drugiej zaś szansa na
przygotowanie dokumentu, który będzie akceptowany również
przez mieszkańców i lokalne społeczności. Wypracowanie „akceptowalnych” dla wszystkich stron dokumentów możliwe jest jednak
jedynie wtedy, gdy przy ich tworzeniu pracować będą możliwie
najliczniejsze grupy zainteresowanych i tylko wtedy – plany zadań ochronnych przyczynią się do właściwego zrozumienia istoty
ochrony przyrody w ramach sieci Natura 2000.
Sukces naszego projektu, jego wdrożenie i realizacja, będzie
więc naszym wspólnym osiągnięciem dla ochrony najcenniejszych
w skali Europy siedlisk i gatunków.
Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska
Michał Kiełsznia
5
Wstęp
Publikacja, którą trzymają Państwo w ręku, stanowi zbiór
najważniejszych wiadomości o 9 obszarach Natura 2000 w województwie łódzkim, dla których ustanowione zostały plany zadań ochrony w ramach projektu nr: POIS.05.03.00-00-186/09
pn. „Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski” współfinansowanego ze środków
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego działanie 5.3
„Opracowanie planów ochrony”, priorytet V Ochrona przyrody
i kształtowanie postaw ekologicznych Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko.
Opracowane w ramach projektu dokumentacje poszczególnych obszarów Natura 2000 powstały dzięki współpracy wielu
środowisk zamieszkujących lub działających na tych terenach,
które w ostatnich latach aktywnie uczestniczyły w pracach nad
planami zadań ochronnych i miały możliwość kształtowania ich
ostatecznej treści. Formuła tworzenia Zespołów Lokalnej Współpracy dla poszczególnych obszarów stała się dla wszystkich zainteresowanych platformą wymiany doświadczeń i poglądów w zakresie ochrony siedlisk przyrodniczych, gatunków zwierząt i roślin
oraz ich siedlisk chronionych na podstawie Dyrektywy Siedliskowej i Dyrektywy Ptasiej. W toku prac nad dokumentacją przybliżono ideę ochrony obszarów Natura 2000, a także zweryfikowano
i uzupełniono wiedzę o przedmiotach ochrony tych obszarów.
Ponadto dokonano analizy występujących zagrożeń, a na ich
podstawie określono cele i działania ochronne, które pozwolą
na skuteczną ochronę przedmiotów ochrony występujących na
9 obszarach Natura 2000 w województwie łódzkim.
6
Zastępca Regionalnego Dyrektora
Ochrony Środowiska w Łodzi
Regionalny Konserwator Przyrody
Regionalny Dyrektor
Ochrony Środowiska w Łodzi
Andrzej Wiercioch
Kazimierz Perek
WPROWADZENIE
Sieć obszarów Natura 2000
Natura 2000 to sieć obszarów ochrony występujących we
wszystkich krajach Unii Europejskiej. Głównym celem tej sieci jest
ochrona najważniejszych w skali kontynentu europejskiego siedlisk
przyrodniczych, gatunków zwierząt i roślin oraz ich siedlisk poprzez
ich zachowanie w jak najlepszym stanie w naturalnym środowisku.
Tworzenie i funkcjonowanie sieci Natura 2000 realizowane jest na
podstawie zapisów dwóch dyrektyw wspólnotowych:
– Dyrektywy 79/409/EWG Rady z dnia 2 kwietnia 1979 r.
o ochronie dziko żyjących ptaków, która zastąpiona została
nową Dyrektywą 2009/147/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego
ptactwa (zwana „Dyrektywą Ptasią”),
– Dyrektywa 92/43/EWG Rady z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory
(zwana „Dyrektywą Siedliskową”).
W Polsce przepisy prawne z tych dyrektyw zostały transponowane głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
(Dz. U. z 2013 r. poz. 627 z późn. zm.). Obecnie w Polsce sieć Natura 2000 zajmuje prawie 1/5 powierzchni lądowej kraju. W jej skład
wchodzi: 849 obszarów siedliskowych oraz 145 obszarów ptasich.
Dla każdego obszaru Natura 2000 opracowano Standardowy Formularz Danych (SDF) oraz mapę. Dokumenty te zawierają podstawowe
informacje o obszarze oraz listę przedmiotów ochrony obszaru i są
udostępnione na stronie internetowej Generalnej Dyrekcji Ochrony
Środowiska pod adresem http://natura2000.gdos.gov.pl/. Publikowany na tej stronie dokument SDF zawiera listę siedlisk przyrodniczych oraz gatunków i ich siedlisk, które aktualnie są przedmiotami
ochrony danego obszaru Natura 2000.
W Polsce zarządzanie obszarami Natura 2000 odbywa się na
dwóch szczeblach: krajowym – poprzez sprawującego nadzór nad
funkcjonowaniem sieci w skali kraju, tj. Generalnego Dyrektora
Ochrony Środowiska oraz regionalnym – poprzez sprawujących
nadzór nad poszczególnymi obszarami Natura 2000 czyli: właściwy
miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska (w obrębie danego województwa) lub dyrektor urzędu morskiego (w granicach
7
Wprowadzenie
morskich obszarów Natura 2000), albo dyrektor parku narodowego (w granicach parku narodowego pokrywającego się z obszarem Natura 2000). Zgodnie z przepisami prawa sprawujący nadzór nad obszarem zobowiązany jest do sporządzenia planu zadań
ochronnych lub planu ochrony dla obszaru Natura 2000 oraz jest
odpowiedzialny za wdrażanie tych dokumentów. Kolejną ważną
rolą sprawującego nadzór jest monitorowanie stanu zachowania
przedmiotów ochrony w obszarach.
Natomiast na terenach nadzorowanych przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, na których znajdują się obszary
Natura 2000 zadania w zakresie ochrony przyrody wykonuje samodzielnie miejscowy nadleśniczy, zgodnie z ustaleniami planu zadań
ochronnych lub planu ochrony uwzględnionymi w planie urządzania lasu.
Plany Zadań Ochronnych dla obszarów Natura 2000
Sprawujący nadzór nad obszarem Natura 2000 w ciągu 6 lat
od dnia zatwierdzenia obszaru przez Komisję Europejską, jako obszar mający znaczenie dla Wspólnoty lub od dnia wyznaczenia go
jako obszar specjalnej ochrony ptaków w drodze rozporządzenia
ministra właściwego do spraw środowiska jest zobowiązany ustanowić plan zadań ochronnych (PZO). Celem takiego planu jest
wypracowanie kierunków ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków, oraz ich siedlisk, będących przedmiotami ochrony danego obszaru Natura 2000, a także jak najszybsze podjęcie działań
niezbędnych dla skutecznej ochrony tego obszaru, w celu zapewnienia, że te siedliska przyrodnicze i gatunki, oraz ich siedliska, nie
zostaną utracone.
Zgodnie z art. 28 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody, regionalny
dyrektor ochrony środowiska, w drodze aktu prawa miejscowego
w formie zarządzenia, ustanawia na okres 10 lat plan zadań ochronnych dla każdego obszaru Natura 2000. Opracowany plan zadań
ochronnych dla danego obszaru Natura 2000 powinien być skutecznym narzędziem do zarządzania tym obszarem.
Plan zadań ochronnych stanowi podsumowanie istniejącego
stanu wiedzy o przedmiotach ochrony w danym obszarze, uzupełnionego i zweryfikowanego poprzez dane uzyskane z przeprowadzonych badań terenowych tego obszaru. PZO określa stwierdzone
zagrożenia jakie istnieją i mogą wystąpić, a mające wpływ na stan
utrzymania przedmiotów ochrony, wskazuje działania ochronne
oraz formułuje ich cele. Określenie tych działań i celów ochrony dla
przedmiotów ochrony tworzy ramy systemu monitoringu w obszarze Natura 2000, który pozwoli ocenić czy podejmowane działania
8
Wprowadzenie
przynoszą zakładany efekt oraz określi stan ochrony przedmiotów
ochrony w obszarze.
Plan zadań ochronnych ponadto zawiera m.in.:
– określenie działań ochronnych ze wskazaniem podmiotów
odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów ich wdrażania;
– wskazania do zmian w istniejących studiach uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, planach zagospodarowania przestrzennego województw;
– wskazanie terminu sporządzenia, w razie potrzeby, planu
ochrony dla części lub całości obszaru;
– wykazanie ewentualnej konieczności modyfikacji SDF oraz
granic obszaru.
Należy przy tym zwrócić uwagę, że plan zadań ochronnych nie
jest sposobem na zwolnienie jakichkolwiek podejmowanych działań z obowiązujących procedur wynikających z przepisów prawa,
np. projektów planów czy przedsięwzięć pod kątem oceny ustaleń
w nich zawartych na środowisko.
Ochrona danego obszaru Natura 2000 będzie efektywna i trwała tylko wtedy, jeżeli będzie oparta na „wspólnym zrozumieniu” potrzeb i uwarunkowań ochrony obszaru przez ludzi i podmioty z tym
obszarem związanych. Dlatego w procesie sporządzania projektu
planu zadań ochronnych, za kluczowe należy uznać zbudowanie
takiego zrozumienia. Służy temu transparentność i uspołecznienie
procesu planistycznego. Stąd też, w ramach prac nad PZO utworzone zostały specjalne grupy zainteresowanych osób i podmiotów tworzące Zespoły Lokalnej Współpracy. Do prac, w ramach
tych grup, zaproszani zostali m.in.: rolnicy, właściciele i zarządcy
nieruchomości, przedsiębiorcy oraz mieszkańcy z obszarów Natura 2000, przedstawiciele samorządów (gminy, powiaty), eksperci z dziedziny nauk przyrodniczych, przedstawiciele nadleśnictw,
przedstawiciele organizacji pozarządowych, a także innych instytucji i organów (np.: ośrodków doradztwa rolniczego, zarządy melioracji, zarządy dróg i wód, Agencji Nieruchomości Rolnych, izby
rolnicze, zrzeszenia i organizacje branżowe). Grupy te w trakcie cyklu spotkań dyskusyjnych wypracowywały praktyczne założenia do
sporządzanego projektu planu zadań ochronnych.
Zgodnie z wymogami ustawy z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235, z późn. zm.) projekty
PZO dodatkowo poddawane są konsultacjom społecznym.
9
Wprowadzenie
10
Ponadto Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska uruchomiła
specjalny internetowy portal, na którym na bieżąco udostępniane
są wyniki poszczególnych etapów i modułów prac nad projektami
planów zadań ochronnych. Portal ten – Platforma Informacyjno-Komunikacyjna – dostępny jest pod adresem http://pzo.gdos.gov.pl.
W ramach projektu nr: POIS.05.03.00-00-186/09 pn. „Opracowanie planów zadań ochronnych obszarów Natura 2000 na obszarze Polski” prowadzone były prace mające na celu opracowanie
dokumentacji dla sporządzenia planów zadań ochronnych obszarów Natura 2000. Projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007–2013, Priorytet V „Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych”, działanie 5.3
„Opracowanie planów ochrony”, współfinansowany przez Unię
Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W województwie łódzkim w latach 2010–2014 opracowano dokumentacje dla sporządzenia i ustanowienia planów zadań
ochronnych 8 obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty oraz
1 obszaru specjalnej ochrony ptaków. Na początku roku 2014 zostały ustanowione PZO dla następujących obszarów Natura 2000:
Lasy Spalskie PLH100003, Łąka w Bęczkowicach PLH100004, Pradolina Bzury-Neru PLH100006, Załęczański Łuk Warty PLH100007,
Dolina Środkowej Pilicy PLH100008, Dolina Rawki PLH100015, Gra-
Jedno ze spotkań
Zespołu Lokalnej
Współpracy
– obszar Natura 2000
Grabia PLH100021
Fot. Katarzyna
Bolewska
Wprowadzenie
bia PLH100021, Łąki Ciebłowickie PLH100035, Zbiornik Jeziorsko
PLB100002. W niniejszej publikacji zostały przedstawione te obszary Natura 2000 wraz z syntezą najważniejszych zapisów występujących w ustanowionych planach zadań ochronnych.
W toku prac terenowych towarzyszących sporządzaniu dokumentacji planów zadań ochronnych została zweryfikowana lista przedmiotów ochrony tych obszarów Natura 2000. W oparciu
o badania terenowe, uzyskane ekspertyzy oraz ustanowione PZO
zostały wszczęte i aktualnie trwają procedury weryfikacji i zmiany
wskazanych przedmiotów ochrony dla ww. obszarów Natura 2000.
Po zaakceptowaniu zmian pełna lista przedmiotów ochrony zostanie wprowadzona do SDF i zamieszczona na stronie internetowej
http://natura2000.gdos.gov.pl/.
OBSZAR NATURA 2000
LASY SPALSKIE PLH100003
(obszar mający znaczenie dla Wspólnoty)
Położenie
administracyjne:
województwo łódzkie,
powiat tomaszowski,
gminy: Inowłódz,
Lubochnia, Tomaszów
Mazowiecki, Czerniewice.
Obszar o powierzchni 2 016,40 ha obejmujący fragmenty kompleksów leśnych znajdujące się po obu stronach rzeki Pilicy, która
stanowi oś tego obszaru (od Spały do Teofilowa – z wyłączeniem
tych miejscowości) oraz dolinę rzeki Gać, lewobrzeżnego dopływu
Pilicy.
O wysokiej wartości przyrodniczej obszaru stanowi różnorodność siedlisk przyrodniczych oraz fauna. W dolinach zachowały się
12
Lasy Spalskie PLH100003
naturalne układy roślinności z ziołoroślami nadrzecznymi, zaroślami
i lasami łęgowymi. Na wysoczyznach najczęściej występują siedliska ubogich grądów, dąbrów świetlistych i borów sosnowych. Przetrwał tu starodrzew z 250-letnimi dębami i grabami oraz 200-letnimi sosnami. Z siedliskami tymi związana jest wartościowa flora
i fauna o charakterze puszczańskim. Schron kolejowy w Konewce
jest miejscem zimowania co najmniej 8 gatunków nietoperzy. Ich
ogólna liczba waha się od 144 do 297 osobników. Dlatego jest to
jedno z 10 największych zimowisk nietoperzy w Polsce.
Obszar obejmuje teren Spalskiego Parku Krajobrazowego oraz
rezerwatów przyrody „Gać Spalska”, „Konewka” i „Spała”.
Obszar został wyznaczony dla ochrony siedlisk przyrodniczych: 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium), 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum), 91D0 Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi Betuletum
pubescentis, Vaccinio uliginosi Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum,
Sphagno girgensohnii-Piceetum) i brzozowo-sosnowe bagienne
lasy borealne, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae) i olsy źródliskowe, 91I0 Ciepłolubne dąbrowy
(Quercetalia pubescenti petraeae), 91T0 Sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano-Pinetum) oraz gatunków zwierząt: 1308 mopek Barbastella barbastellus, 1323 nocek Bechsteina Myotis bechsteinii, 1324 nocek duży
Myotis myotis, 1084 pachnica dębowa Osmoderma eremita.
Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Lasy Spalskie PLH100003 został ustanowiony Zarządzeniem Regionalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 14 lutego 2014 r.
(Dz. Urz. Woj. Łódzkiego z 2014 r. poz. 740). PZO nie obejmuje obszaru rezerwatu przyrody „Gać Spalska”, który w blisko 87% zawiera się w granicach tego obszaru. Zachodzą tu przesłanki określone
w art. 28 ust. 11 ustawy z 16 kwietnia 2014 r. o ochronie przyrody
(Dz.U. z 2013 r. poz. 627, z późn. zm.), tj. planu zadań ochronnych
nie sporządza się m.in. dla części obszaru Natura 2000 pokrywającego się z obszarem rezerwatu przyrody, dla którego ustanowiono plan ochrony uwzględniający zakres planu zadań ochronnych
obszaru Natura 2000. W Zarządzeniu Nr 44/2013 Regionalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 28 listopada 2013 r.
w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody
„Gać Spalska” (Dz. Urz. Woj. Łódzkiego z 2013 r. poz. 5121) zawarty jest pełny zakres PZO, o którym mowa w ustawie o ochronie
przyrody.
13
Plan zadań ochronnych identyfikuje w szczególności istniejące i potencjalne zagrożenia dla zachowania właściwego stanu
ochrony ww. siedlisk przyrodniczych oraz gatunków zwierząt i ich
siedlisk, a także określa cele działań ochronnych i działania ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów wdrażania.
Stan ochrony
Na podstawie przeprowadzonych prac terenowych w roku
2011 oraz ekspertyz przyrodniczych lista przedmiotów ochrony
uległa weryfikacji. W wyniku niepotwierdzenia występowania
na terenie obszaru siedliska przyrodniczego 91T0 Sosnowy bór
chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano-Pinetum) zaproponowano jego usunięcie ze Standardowego
Formularza Danych (SDF) jako przedmiotu ochrony obszaru.
Jednocześnie stan ochrony gatunków nietoperzy oraz pachnicy dębowej oceniono na właściwy (FV). Również stan łęgów
oraz jednego płata ciepłolubnej dąbrowy w rezerwacie przyrody
„Konewka” oceniono jako właściwy. Natomiast pozostałe płaty
dąbrowy oraz płat grądu środkowoeuropejskiego oceniono jako
niezadowalający (U1).
Zagrożenia dla przedmiotów ochrony
Najważniejszymi zagrożeniami dla siedlisk stanowiących przedmiot ochrony obszaru są: sukcesja w kierunku odmiennym niż występujące siedlisko, ekspansja gatunków inwazyjnych, trudności
w odnawianiu się drzewostanów (głównie dębowych) wynikające
m.in. ze zgryzania przez zwierzynę gatunków liściastych (głównie
dębu), występowanie pędraków. Ponadto w przypadku chronionego w obszarze łęgu jesionowo-olszowego zagrożenie dla jego
14
Od lewej:
Nocek duży
Fot. Tomasz Zadworny
Pachnica dębowa
Fot. Tomasz
Dzierżanowski
Płat ciepłolubnej
dąbrowy
Fot. Arkadiusz Malec
zachowania stanowią zakłócenia corocznych zalewów przez wody
powierzchniowe lub przepływu wód podskórnych (zabagnienie
lub długotrwałe przesuszenie siedliska).
Głównym zagrożeniem dla gatunków nietoperzy jest wandalizm wynikający z wrogiego nastawienia ludzi do nietoperzy,
pochodzący głównie z niewiedzy oraz przesądów, jak i inne działania człowieka przekształcające schronienia nietoperzy lub ograniczające im dostęp (remonty strychów budynków w okresie
maj–sierpień, stosowanie toksycznych środków konserwacji drewna, likwidacja otworów wlotowych, nocne oświetlenie budynków
zasiedlonych przez nietoperze, zanikanie starego budownictwa
drewnianego – mniej szczelnego niż obecnie powstające budynki) oraz niedostatek naturalnych (dziuple, drzewa z odstającą korą)
i sztucznych (skrzynki w młodszych drzewostanach) kryjówek nietoperzy w lasach. Zagrożenie dla tej grupy zwierząt stanowi również choroba nietoperzy nazwana „syndromem białego nosa”. Dla
pachnicy dębowej zagrożeniem jest czyszczenie dziupli i impregnacja ich wnętrz środkami chemicznymi w ramach tzw. leczenia
drzew, zaśmiecanie dziupli i podpalenia próchnowisk, a także usuwanie martwych i umierających drzew (aktualnych lub potencjalnych siedlisk gatunku).
15
Działania ochronne i ich cele
Podstawowym celem ochrony Natura 2000 Lasy Spalskie
PLH100003 jest zachowanie chronionych siedlisk przyrodniczych
oraz siedlisk gatunków zwierząt.
W odniesieniu do wszystkich siedlisk leśnych dokonywane to
będzie poprzez, m.in. utrzymanie lub zwiększenie powierzchni
poszczególnych siedlisk w granicach obszaru, stopniową przebudowę drzewostanów w kierunku zgodnym z wymogami siedliska,
ograniczenie udziału gatunków inwazyjnych, zahamowanie lub
spowolnienie procesów eutrofizacji siedlisk oraz utrzymanie lub
odtworzenie piętrowej budowy drzewostanów. Ponadto dla poszczególnych typów siedlisk i gatunków zaplanowano konkretne
działania na poszczególnych stanowiskach.
Przykładowe działania ochronne określone w planie zadań
ochronnych obszaru:

przeprowadzenie szkoleń z zakresu Natura 2000 dla lokalnej
społeczności, mające na celu przede wszystkim zwiększenie
świadomości na temat wskazanych sposobów użytkowania
poszczególnych typów siedlisk;

stopniowa przebudowa drzewostanów w wydzieleniach leśnych ze zbiorowiskami zastępczymi na potencjalnych siedliskach grądowych;

modyfikacja składów gatunkowych upraw leśnych poprzez
stosowanie składu gatunkowego upraw uwzględniającego
ekologiczne zróżnicowanie danego siedliska leśnego;

usuwanie gatunków podszytowych, nalotów, podrostów
w siedliskach dąbrów;
Schron kolejowy
w Konewce
– miejsce zimowania
nietoperzy
16
stosowanie zasad proekologicznej gospodarki leśnej poprzez, m.in.: utrzymywanie mozaikowatości środowiska leśnego, ochrona śródleśnych oczek, stawów i innych zbiorników wodnych, zachowanie starych dziuplastych drzew, ograniczenie do niezbędnego minimum stosowania nieselektywnych środków owadobójczych, preferowanie biologicznych
metod ochrony lasu, ewentualne rozwieszanie budek dla
nietoperzy w drzewostanach ubogich w naturalne dziuple;

zachowanie aktualnego sposobu użytkowania schronu kolejowego w Konewce, będącego miejscem zimowania nietoperzy;

odtwarzanie ciągów migracyjnych pomiędzy istniejącymi
wyspowymi stanowiskami pachnicy dębowej (sadzenie pojedynczych drzew, szpalerów, alej).
Zaplanowano również monitoring stanu ochrony przedmiotów ochrony, uzupełnienie stanu wiedzy o siedliskach przyrodniczych w obszarze Lasy Spalskie PLH100003 na gruntach Lasów
Państwowych oraz na gruntach poza zarządem Lasów Państwowych oraz szczegółowe inwentaryzacje siedliska przyrodniczego 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla
nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) oraz gatunków nietoperzy
i pachnicy dębowej.

OBSZAR NATURA 2000
ŁĄKA W BĘCZKOWICACH PLH100004
Obszar o powierzchni 191,18 ha obejmujący rozległe torfowisko, z dobrze zachowanymi stosunkami wodnymi, położone
w dolinie rzeki Luciąży, w jej środkowym biegu, na odcinku około
500 m. Charakteryzowane łąki znajdują się na lewym (zachodnim)
brzegu rzeki. Dolina w tym miejscu ma około 1 km szerokości. Do
początków lat 50. XX wieku eksploatowane były tu złoża torfowe.
Do połowy lat 80. obszar ten był wykorzystywany rolniczo, jako
mało wartościowe łąki (koszono je raz w roku) oraz jako pastwiska.
Od połowy lat 80. zaprzestano wypasu i wykaszania roślinności na
łąkach. Spowodowane to było niską opłacalnością produkcji rolniczej, z powodu dużego rozdrobnienia działek. W wyniku tego
w ciągu ostatnich kilkunastu lat zwiększyła się znacznie powierzchnia zarośli wierzbowych.
O wysokiej wartości przyrodniczej obszaru stanowią: rozległe
torfowisko, z dobrze zachowanymi stosunkami wodnymi, fitocenozy licznych zespołów torfowiskowych i wilgotne łąki ze związku
Calthion. Jest to stanowisko rzadkich i zagrożonych gatunków roślin, w tym podlegających ochronie prawnej.
18
Położenie
administracyjne:
powiat piotrkowski,
gminy: Łęki Szlacheckie,
Gorzkowice,
powiat radomszczański,
gmina Masłowice.
Łąka
w Bęczkowicach
Łąka w Bęczkowicach PLH100004
Obszar został wyznaczony dla ochrony siedlisk przyrodniczych:
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze
zbiorowiskami Nympheion, Potamion, 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea), 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae) i olsy źródliskowe, 7230 Górskie i nizinne torfowiska
zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk, 6410
Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) oraz storczyków należących do gatunku 1903 lipiennik Loesela Liparis loeselii.
Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Łąka w Bęczkowicach PLH100004 został ustanowiony zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 17 lutego
2014 r. (Dz. Urz. Woj. Łódzkiego z 2014 r. poz. 741). Identyfikuje on
w szczególności istniejące i potencjalne zagrożenia dla zachowania właściwego stanu ochrony ww. siedlisk przyrodniczych oraz gatunku rośliny i jej siedliska, a także określa cele działań ochronnych
i działania ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów wdrażania.
19
Stan ochrony
W toku prac terenowych przeprowadzonych w 2011 r., towarzyszących sporządzaniu dokumentacji planu zadań ochronnych
dla obszaru, lista przedmiotów ochrony uległa weryfikacji. W wyniku niepotwierdzenia występowania na terenie obszaru siedliska
6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) zaproponowano
usunięcie ze Standardowego Formularza Danych (SDF) obszaru
tego siedliska jako przedmiotu ochrony. Jego faktyczną powierzchnię oszacowano na mniej niż 0,01 ha.
Stan ochrony lipiennika Loesela oraz pozostałych siedlisk przyrodniczych chronionych w obszarze oceniono jako niezadowalający (U1).
Ze względu na fakt, że zachowanie siedlisk stanowiących
przedmioty ochrony obszaru w znacznym stopniu uzależnione
jest od warunków wodnych, do głównych czynników mogących
pogorszyć ich stan należy modyfikowanie funkcjonowania wód
(niewłaściwie wykonywanie prac regulacyjnych i utrzymaniowych
rzeki Luciąży), a także odwadnianie, zatopienie siedlisk, osuszanie
torfowisk, czy zasypanie starorzeczy. Ponadto zagrożeniem dla
przedmiotów ochrony obszaru jest niewłaściwe użytkowanie tere-
20
Łąka
w Bęczkowicach
Lipiennik Loesela
Fot. Emilia Grabowska
Podstawowym celem na obszarze Natura 2000 Łąki w Bęczkowicach jest zachowanie chronionych siedlisk przyrodniczych oraz
związanego z nimi gatunku rośliny.
W odniesieniu do wszystkich siedlisk chronionych i gatunku
w całej ostoi dokonywane będzie to poprzez utrzymanie odpowiednich warunków hydrologicznych w dolinie rzeki oraz przywrócenie ekstensywnej gospodarki na tym terenie. Ponadto dla
poszczególnych typów siedlisk i gatunku zaplanowano konkretne
działania na poszczególnych stanowiskach.
Działania ochronne określone w planie zadań ochronnych:

wykonanie analizy hydrologicznej terenu;

dostosowanie poziomu wód gruntowych odpowiednio dla
potrzeb zachowania przedmiotów ochrony;

przeprowadzenie szkoleń z zakresu Natura 2000 dla lokalnej
społeczności, mające na celu przede wszystkim zwiększenie
świadomości na temat wskazanych sposobów użytkowania
poszczególnych typów siedlisk;

koszenie szuwarów na starorzeczach oraz odmulanie ich dna;

ekstensywne użytkowanie kośne lub pastwiskowe trwałych
użytków zielonych;

koszenie i wycinka drzew i krzewów na torfowiskach z wywiezieniem biomasy poza teren ostoi;

utrzymanie obecnego sposobu użytkowania lasów łęgowych poprzez zaniechanie cięć zupełnych.
Zaplanowano również monitoring stanu ochrony przedmiotów ochrony oraz uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiotach
ochrony i uwarunkowaniach ich ochrony poprzez przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji siedlisk torfowiskowych obszaru
i lipiennika Loesela.
nu poprzez, m.in.: dopuszczenie do naturalnej sukcesji (zarastania
obszaru roślinnością wysoką w wyniku zaprzestania użytkowania
łąk), intensyfikację rolnictwa, nawożenie powodujące eutrofizację
przez nadmierny dopływ pierwiastków biogennych, zamiana łąk na
grunty rolne, zanieczyszczenie wody i gleby, wydobywanie torfu.
OBSZAR NATURA 2000
PRADOLINA BZURY-NERU PLH100006
Obszar o powierzchni 21 886,17 ha obejmuje odcinek Pradoliny
Warszawsko-Berlińskiej pomiędzy Łowiczem a Dąbiem i jest ściśle
powiązany z obszarem specjalnej ochrony ptaków Pradolina Warszawsko-Berlińska PLB100001. Decydującą rolę w ukształtowaniu
powierzchni omawianego obszaru odegrała działalność lodowca,
która spowodowała przekształcenie wcześniejszej rzeźby terenu.
Pozostałością po tych procesach są przede wszystkim formy wypukłe, tj. Wzgórza Domaniewickie, Góra Świętej Małgorzaty, czy
Morena Kutnowska. Drugą charakterystyczną cechą obszaru jest
obecność szerokiej płaskiej pradoliny usytuowanej równoleżnikowo. Zatorfione dno tego obszaru ujęte jest w wyraźne krawędzie.
W najwęższym miejscu, w okolicach wsi Dobrogosty, pradolina ma
ok. 1 km szerokości. Rozszerza się stopniowo w kierunku wschodnim do szerokości kilku kilometrów w okolicach Piątku i Łowicza.
Pradolina odwadniana jest przez dwie rzeki: płynący na zachód Ner,
należący do dorzecza Odry oraz płynącą na wschód Bzurę, należącą
do dorzecza Wisły.
Ner odwadnia zachodnią część pradoliny płynąc sztucznym, wyprostowanym korytem przez tereny otwarte wśród rozległych łąk
kośnych, pastwisk i turzycowisk oraz przez pozostałości dawnych
lasów łęgowych. Dno pradoliny poprzecinane jest mozaiką kanałów,
zadrzewień i dołów potorfowych w różnych fazach sukcesji.
22
Położenie
administracyjne:
powiat łowicki,
gminy: Miasto Łowicz,
Łowicz, Domaniewice,
Bielawy, Zduny,
powiat kutnowski,
gminy: Kutno,
Krzyżanów, Bedlno;
powiat łęczycki,
gminy: Witonia, Świnice
Warckie, Piątek, Grabów,
Góra Świętej Małgorzaty,
Miasto Łęczyca, Łęczyca,
powiat poddębicki, gmina
Uniejów, województwo
wielkopolskie,
powiat kolski,
gmina Dąbie.
Pradolina Bzury-Neru PLH100006
Bzura wpływa do pradoliny na peryferiach Łęczycy, gdzie
zmienia swój bieg z południkowego na równoleżnikowy i płynie
dalej ku północnemu-wschodowi w kierunku Wisły. Podobnie jak
w przypadku Neru, koryto rzeki jest silnie przekształcone. Na terenie obszaru przepływa ona zarówno przez tereny osuszone, porastane przez wielogatunkowe łąki kośne, pastwiska oraz zbiorowiska
trawiaste, jak i przez tereny bardziej podmokłe: zarośla, łozy, szuwary turzycowe, trzcinowiska, czy wilgotne łąki.
Odcinek obszaru Natura 2000 odwadniany przez Bzurę uległ
silniejszym przekształceniom pochodzenia antropogenicznego
w stosunku do obszaru zachodniego, odwadnianego przez Ner.
Wykonane prace melioracyjne spowodowały znaczne osuszenie
dna pradoliny, a co za tym idzie degradację pokładów torfu i zanik
naturalnych zbiorowisk roślinnych. Odcinek Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej zajęty przez dolinę Bzury charakteryzuje się występowaniem kompleksów leśnych leżących na jej dnie lub krawędzi.
Największe z nich znajdują się koło wsi Ktery, Goślub, Młogoszyn
i Pęcławice.
Koryta większości cieków, w tym Bzury i Neru, są silnie zmienione i uregulowane. Większa część charakteryzowanego obszaru
zajmowana jest przez użytki zielone (łąki kośne, pastwiska) i użytki
rolne. Niemal cały teren jest użytkowany rolniczo, miejscami intensywnie. Stosunkowo dużą część Pradoliny zajmują kanały melioracyjne, starorzecza i torfianki – pozostałość po dawnej eksploatacji
pokładów torfu. Elementem antropogenicznym lecz na stałe wpisanym w krajobraz i przyrodę pradoliny są stawy rybne. Stanowią
one istotną w skali Europy ostoję ptaków wodno-błotnych, ważną
szczególnie podczas wiosennych i jesiennych przelotów. Stawy
rybne zapewniają również przetrwanie wielu gatunkom roślin
związanych ze zbiornikami wodnymi.
Charakteryzowany odcinek Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej
jest najcenniejszym obszarem bagiennym w środkowej części Polski. Pradolina Warszawsko-Berlińska, objęta jest ochroną w postaci
dwóch obszarów Natura 2000: Pradolina Bzury-Neru PLH100006
oraz Pradolina Warszawsko-Berlińska PLB100001. Stanowi ważną
w skali regionu, kraju i całej sieci obszarów Natura 2000 ostoję różnorodności biologicznej.
Obszar został wyznaczony w celu zachowania we właściwym stanie następujących przedmiotów ochrony: 6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae),
6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion), 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne
(Convolvuletalia sepium), 6510 Niżowe i górskie świeże łąki
23
24
użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością
z Scheuchzerio-Caricetea), 7230 Górskie i nizinne torfowiska
zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk, 9170
Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum), 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe
i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion
glutinoso-incanae) i olsy źródliskowe, 1096 minóg strumieniowy
Lampetra planeri, 1166 traszka grzebieniasta Triturus cristatus,
1188 kumak nizinny Bombina bombina, 1324 nocek duży Myotis
myotis, 1337 bóbr europejski Castor fiber, 1355 wydra Lutra lutra,
4038 czerwończyk fioletek Lycaena helle, 1903 lipiennik Loesela
Liparis loeselii.
Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Pradolina
Bzury-Neru PLH100006 został ustanowiony zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi i Regionalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu z dnia 18 marca 2014 r.
(Dz. Urz. Woj. Łódzkiego z 2014 r. poz. 1421, Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2014 r. poz. 1899). Identyfikuje on w szczególności ist-
„W gminie Piątek”
Fot. Justyna
Wypyszewska
Stan ochrony
W toku prac terenowych przeprowadzonych w latach 2012–2013,
towarzyszących sporządzaniu dokumentacji planu zadań ochronnych dla obszaru, lista przedmiotów ochrony uległa weryfikacji.
Nie została potwierdzona obecność siedliska przyrodniczego: 7230
Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk, storczyka 1903 lipiennika Loesela Liparis loeselii
oraz nietoperza 1324 nocka dużego Myotis myotis.
Zaproponowano również wprowadzenie zmian oceny stopnia
reprezentatywności na ocenę „D” (nieistotna dla obszaru) dla siedliska przyrodniczego: 6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) oraz zmianę oceny populacji na ocenę
„D” (nieistotna dla obszaru) dla 1096 minoga strumieniowego Lampetra planeri. Jednocześnie zaproponowano dodanie do przedmiotów ochrony siedlisk: 1340 Śródlądowe słone łąki, pastwiska
i szuwary (Glauco-Puccinietalia część – zbiorowiska śródlądowe),
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) oraz gatunków zwierząt:
1060 czerwończyk nieparek Lycaena dispar, 1145 piskorz Misgurnus
fossilis, 1149 koza Cobitis taenia, 5339 różanka Rhodeus amarus oraz
1318 nocek łydkowłosy Myotis dasycneme.
Stan ochrony określono jako zły (U2) dla siedlisk przyrodniczych:
6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion), 6510 Niżowe
i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion
elatioris), 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae)
i olsy źródliskowe. W przypadku siedlisk: 6430 Ziołorośla górskie
(Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia
sepium) oraz 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie
z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) stan ochrony siedlisk
przyrodniczych określono jako niezadawalający (U1). W przypadku
gatunków zwierząt: 1188 kumak nizinny Bombina bombina, 1337
bóbr europejski Castor fiber, 1355 wydra Lutra lutra stan ochrony
określono jako właściwy (FV), natomiast w przypadku 1166 traszki
grzebieniastej Triturus cristatus oraz 4038 czerwończyka fioletka
Lycaena helle stan ochrony aktualnie jest nieznany (XX).
niejące i potencjalne zagrożenia dla zachowania właściwego stanu
ochrony ww. siedlisk przyrodniczych oraz gatunku rośliny i zwierząt oraz ich siedlisk, a także określa cele działań ochronnych i działania ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za
ich wykonanie i obszarów wdrażania.
25
26
Głównymi istniejącymi zagrożeniami dla siedliska przyrodniczego 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) jest zaniechanie kośnego użytkowania łąk, postępująca naturalna sukcesja,
zmiana stosunków wodnych, osuszanie podmokłych fragmentów
doliny, brak zalewania doliny rzecznej oraz wkraczanie rodzimych
gatunków traw, ziołorośli i ich dominacja w składzie gatunkowym.
Potencjalnymi zagrożeniami są przede wszystkim intensyfikacja
rolnictwa, zalesianie łąk, pozbywanie się odpadów z gospodarstw
domowych oraz ekspansja obcych gatunków inwazyjnych.
W przypadku siedliska 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion
alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) głównymi istniejącymi zagrożeniami są: lokalizacja budowli drogowych
(estakada autostrady A1) w dolinie rzecznej oraz powodowane
przez nie zmiany warunków siedliskowych, np.: wzrost zacienienia,
zmiany stosunków wodnych, osuszanie podmokłych fragmentów
doliny, w których wykształciły się siedliska, brak zalewania doliny
rzecznej oraz pogorszenie warunków wodnych. Ponadto istniejącymi zagrożeniami dla siedliska jest wkraczanie obcych gatunków
inwazyjnych, np.: kolczurki klapowanej Echinocystis lobata, niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera oraz wkraczanie do
siedliska rodzimych gatunków ekspansywnych, takich jak: sadziec
konopiasty Eupatorium cannabinum, mozga trzcinowata Phalaris
arundinacea, malina Rubus idaeus, jeżyna Rubus sp. Potencjalnymi
zidentyfikowanymi zagrożeniami dla siedliska jest intensyfikacja
ruchu turystycznego pieszego, konnego i rowerowego, tworzenie
miejsc biwakowania, cumowania i wodowania kajaków w miejscach występowania tego siedliska.
W przypadku siedliska 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) głównymi zagrożeniami
są: intensyfikacja rolnictwa, melioracje i osuszanie terenu, wypieranie gatunków typowych dla siedliska przez obecność obcych geograficznie gatunków inwazyjnych, np.: rdestowiec ostrokończysty
Reynoutria japonica, nawłoć kanadyjska Solidago canadensis, a także
wkraczanie rodzimych gatunków ekspansywnych, takich jak śmiałek
darniowy Deschampsia caespitosa. Potencjalnymi zagrożeniami są:
wprowadzenie intensywnego wypasu, intensyfikacja ruchu turystycznego pieszego i rowerowego, tworzenie ścieżek i dróg, które
powodują zmniejszenie powierzchni siedliska oraz lokalizacja budowli, konstrukcji, np. szklarnie w miejscu występowania siedliska.
Dla siedliska 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) głównymi zagrożeniami są: zaniechanie użytkowania, zaprzestanie koszenia, postę-
„Niebieskie lustro
nieba”
Fot. Magdalena
Przybysz
pująca sukcesja ziołorośli oraz roślin drzewiastych, wkraczanie do
siedliska rodzimych gatunków ekspansywnych, np. pokrzywa zwyczajna Urtica dioica, trzęślica modra Molinia caerulea. Potencjalnie
siedlisku zagrażają zmiany stosunków wodnych powodujące obniżenie poziomu wód gruntowych, zmiany klimatyczne (zmniejszenie ilości opadów) oraz wkraczanie obcych gatunków inwazyjnych
wypierających gatunki typowe dla siedliska.
Dla siedliska 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) głównymi zidentyfikowanymi zagrożeniami są: wkraczanie inwazyjnych gatunków obcych
i rodzimych, powodujących zniekształcanie siedliska, zmianę struktury drzewostanu oraz wypieranie gatunków charakterystycznych
dla siedliska na rzecz gatunków obcych ekologicznie. Zagrożeniem
dla tego siedliska może być także odstąpienie od planowej gospodarki leśnej, usuwanie martwych i umierających drzew, co powoduje zubażanie różnorodności biologicznej i ujednolicanie struktury przestrzennej grądu, przerzedzenie warstwy drzew, zwiększanie
nasłonecznienia podszytu, zmiany składu gatunkowego wynikające ze zmian siedliskowych oraz intensyfikacja ruchu turystycznego
pieszego i rowerowego.
27
28
W przypadku siedliska 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion
glutinoso-incanae) i olsy źródliskowe głównymi istniejącymi zagrożeniami są: zmiany stosunków wodnych, osuszanie podmokłych fragmentów doliny, w których wykształciły się siedliska, brak
zalewania doliny rzecznej oraz pogorszenie warunków wodnych.
Ponadto zidentyfikowanym zagrożeniem jest prowadzenie niewłaściwej gospodarki leśnej powodujące ubożenie bioróżnorodności siedliska poprzez utrzymywanie nieodpowiedniego składu
gatunkowego upraw, wycinanie płatów siedliska, czy usuwanie
martwych i umierających drzew, powodujące także ujednolicanie
struktury przestrzennej siedliska. Zagrożeniem dla łęgów w obszarze są również obce gatunki inwazyjne, takie jak klon jesionolistny Acer negundo oraz dominacja rodzimych gatunków ekspansywnych, np.: jeżyna Rubus sp., śmiałek darniowy Deschampsia
caespitosa, podagrycznik pospolity Aegopodium podagraria, pokrzywa zwyczajna Urtica dioica. Potencjalnymi zagrożeniami są:
lokalizacja budowli drogowych w dolinie rzecznej oraz zmiana
warunków siedliskowych przez nie spowodowanych, np. wzrost
zacienienia oraz zanieczyszczenie wód powierzchniowych ze źródeł punktowych.
W odniesieniu do gatunków: 1337 bóbr europejski Castor fiber
oraz 1355 wydra Lutra lutra nie zidentyfikowano zagrożeń istniejących. Potencjalnymi zagrożeniami są: zanieczyszczenia wód ściekami bytowymi, odpadami komunalnymi, nawozami, środkami
ochrony roślin, powodujące zmniejszenie bazy pokarmowej gatunków. Dodatkowo zwierzętom zagraża szeroko pojęty wandalizm,
kłusownictwo, chwytanie oraz pojazdy zmotoryzowane w związku
z nasileniem się ruchu samochodowego.
Dla 1166 traszki grzebieniastej Triturus cristatus oraz 1188 kumaka nizinnego Bombina bombina głównym istniejącym zagrożeniem
jest pogorszenie się środowiska wodnego przez wysypywanie do
cieków i starorzeczy odpadów komunalnych. Potencjalnymi zagrożeniami są: wandalizm, kłusownictwo, chwytanie, pojazdy zmotoryzowane, zanieczyszczenia wód ściekami bytowymi, odpadami
komunalnymi, nawozami, środkami ochrony roślin prowadzące
do zmniejszenia bazy pokarmowej gatunków. Dodatkowo zwierzętom zagrażają niewłaściwie przeprowadzone melioracje, które
mogą doprowadzić do zaniku niewielkich zbiorników wodnych.
W przypadku gatunku 4038 czerwończyk fioletek Lycaena helle
najważniejszymi zdefiniowanymi zagrożeniami istniejącymi są: zaniechanie użytkowania łąk (zaprzestanie koszenia), postępująca
sukcesja i zanik rośliny żywicielskiej gatunku – rdestu wężownika
Odzywający się
samiec kumaka
nizinnego
Fot. Krzysztof Gara
Polygonum bistorta, a także intensyfikacja gospodarki łąkarskiej. Potencjalnymi zagrożeniami są: zmiana sposobu użytkowania użytków,
intensyfikacja koszenia (zwiększenie liczby pokosów, wcześniejsze
koszenie, podsiewanie), obniżenie poziomu wód gruntowych oraz
usuwanie pasów wiklinowisk, kęp wierzb, które są wykorzystywane
przez gatunek jako miejsce nocowania i osłonę od wiatru.
Głównym celem działań ochronnych dla: 1188 kumaka nizinnego Bombina bombina, 1337 bobra europejskiego Castor fiber
oraz 1355 wydra Lutra lutra jest utrzymanie populacji gatunku we
właściwym stanie. W przypadku siedlisk łąkowych i torfowisk będących przedmiotami ochrony obszaru celem działań ochronnych
jest przywrócenie/odtworzenie stanu właściwego poprzez kontynuację/wznowienie ekstensywnego sposobu użytkowania łąk
i torfowisk. Dla chronionych w obszarze siedlisk leśnych głównym
calem działań ochronnych jest poprawienie stanu ich zachowania
w kierunku stanu właściwego (FV) poprzez sukcesywne zwiększanie ilości martwego drewna w płatach siedliska oraz usuwanie obcych gatunków drzewiastych – klonu jesionolistnego Acer negundo
i czeremchy amerykańskiej Prunus serotina.
Dla siedliska 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) celem działań ochronnych jest poprawa stanu siedliska w kierunku stanu właściwego
poprzez ochronę zachowawczą siedliska.

podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa
poprzez organizację i przeprowadzenie programu szkoleniowo-informacyjnego dotyczącego sieci Natura 2000,
29
przedmiotowego obszaru Natura 2000, możliwości właściwego użytkowania i ochrony płatów siedlisk przyrodniczych
oraz ochrony gatunków zwierząt stanowiących przedmioty
ochrony;

opracowanie programu gospodarowania wodami, mającego na celu ustalenie działań zmierzających do utrzymania
właściwych warunków wodnych pozwalających na użytkowanie gospodarcze i zachowanie wartości przyrodniczych
obszaru Natura 2000;

ekstensywne użytkowanie kośne, pastwiskowe lub kośno-pastwiskowe trwałych użytków zielonych;

zachowanie siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków
stanowiących przedmiot ochrony, położonych na trwałych
użytkach zielonych, w tym zabezpieczenie siedlisk przed zaoraniem czy zalesianiem;

sukcesywne pozostawianie w lasach grądowych i łęgowych
zasobów rozkładającego się drewna do poziomu około 10%
zasobności drzewostanu w postaci karp, gałęzi, złomów
i wywrotów, martwych i obumierających drzew;

systematyczne usuwanie z siedlisk łęgowych i grądowych
gatunków obcych ekologicznie, np.: klonu jesionolistnego
Acer negundo, czeremchy amerykańskiej Prunus serotina.
Dla wszystkich przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000
zaplanowano działania dotyczące monitoringu stanu ochrony
przedmiotów ochrony. Ponadto wskazano konieczność uzupełnienia stanu wiedzy o wybranych przedmiotach ochrony (6410
Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion), 6430 Ziołorośla
górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium), 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), 7140 Torfowiska przejściowe
i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea),
4038 czerwończyk fioletek Lycaena helle, 1166 traszka grzebieniasta Triturus cristatus), uwarunkowaniach ich ochrony oraz podjęcie stosownych działań w oparciu o nowe dane.
OBSZAR NATURA 2000
ZAŁĘCZAŃSKI ŁUK WARTY PLH100007
Położenie
administracyjne:
powiat wieluński,
gminy: Pątnów,
Wierzchlas,
powiat pajęczański,
gmina Działoszyn,
województwo opolskie,
powiat oleski,
gmina Rudniki.
Obszar o powierzchni 9 317,24 ha obejmuje dolinę Warty od
Lisowic do Krzeczowa i duży teren w zakolu rzeki, jakie Warta tworzy na tym odcinku. W krajobrazie dominują formacje polodowcowe, wzgórza moren czołowych wyznaczają tu maksymalny zasięg
zlodowacenia Warty. Spod utworów plejstoceńskich wyłaniają się
liczne utwory krasowe takie jak: jaskinie, źródła, skałki, studnie i leje.
Charakterystyczną cechą krajobrazu jest głęboko wcięta w podłoże
(na 30–60 m głębokości) dolina Warty tworząca przełomy: Działoszyński – przez utwory wapienne i Krzeczowski – przez utwory
polodowcowe. Na obszarze Natura 2000 Załęczański Łuk Warty
PLH100007 rzeka zmienia kierunek z zachodniego na północny,
potem na wschodni, aby ostatecznie ponownie skręcić na północ.
Na tym odcinku Warta nie jest zasilana przez żadne większe dopływy. Wnętrze charakterystycznego łuku Warty, ponad doliną rzeki,
porośnięte jest głównie przez lasy (aktualnie zdominowane przez
sosnę). W dolinie zachowały się liczne starorzecza i fragmenty lasów łęgowych. Na dużych obszarach o ubogich glebach zaniechano użytkowania rolniczego, co skutkuje stopniowym wkraczaniem
31
Załęczański Łuk Warty PLH100007
32
w te miejsca lasów. Ostoja ma istotne znaczenie dla ochrony bioróżnorodności. Stwierdzono tu ponad 100 zbiorowisk roślinnych,
w tym z ciekawymi wapieniolubnymi gatunkami. Zachowały się też
płaty naturalnych drzewostanów dębowych. Obszar wyróżnia się
obecnością formacji krasowych z jaskiniami będącymi miejscami
zimowania nietoperzy. We florze liczne są wapieniolubne gatunki
roślin naczyniowych o charakterze górskim, gatunki roślin naczyniowych chronione prawnie oraz rzadkie lub zagrożone lokalnie.
Obszar obejmuje teren Załęczańskiego Parku Krajobrazowego
oraz rezerwatów przyrody „Dąbrowa w Niżankowicach” i „Węże”. Teren rezerwatów został wyłączony ze sporządzania projektu planu
zadań ochronnych.
Obszar został wyznaczony dla ochrony siedlisk przyrodniczych: 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 6120 Ciepłolubne,
śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae), 6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy
z Asplenion septentrionalis Festucion pallentis), 6510 Niżowe
i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion
elatioris), 8310 Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania, 9190
Kwaśne dąbrowy (Quercion robori-petraeae), 91E0 Łęgi wierz-
Warta w okolicach
Przywozu
Fot. Małgorzata
Jankowska
bowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis,
Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae) i olsy źródliskowe,
91I0 Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti petraeae) i gatunków: 1096 minóg strumieniowy Lampetra planeri, 1130 boleń
Aspius aspius, 1145 piskorz Misgurnus fossilis, 1324 nocek duży
Myotis myotis, 1355 wydra Lutra Lutra.
Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Załęczański
Łuk Warty PLH100007 został ustanowiony zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi i Regionalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska w Opolu z dnia 8 kwietnia 2014 r.
(Dz. Urz. Woj. Łódzkiego z 2014 r. poz. 1685, Dz. Urz. Woj. Opolskiego z 2014 r. poz. 1072). Identyfikuje on w szczególności istniejące
i potencjalne zagrożenia dla zachowania właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków zwierząt i ich siedlisk,
a także określa cele działań ochronnych i działania ochronne ze
wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów wdrażania.
Stan ochrony
W toku prac terenowych towarzyszących sporządzaniu dokumentacji planu zadań ochronnych dla obszaru zaproponowano
zmiany na liście przedmiotów ochrony. Przez zmianę oceny reprezentatywności/populacji na D zalecono usunięcie z listy przedmiotów ochrony obszaru siedliska przyrodniczego 6120 Ciepłolubne,
śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) – nie odnotowano płatów typowo wykształconych – oraz gatunku 1096 minóg
strumieniowy Lampetra planeri – w świetle najnowszych doniesień
naukowych i badań na potrzeby PZO na obszarze Załęczańskiego
Łuku Warty PLH100007 obecność minoga strumieniowego nie została potwierdzona (wykazano natomiast jednoznacznie obecność
licznej populacji bardzo podobnego minoga ukraińskiego, a trudność ich identyfikacji mogła być przyczyną podawania błędnej informacji w SDF obszaru).
Ponadto zaproponowano usunięcie z SDF siedliska przyrodniczego 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie
(Arrhenatherion elatioris) – niewielkie płaty tego typu łąk zachowały
się jedynie sporadycznie, w formie szczątkowej, a praktycznie nie
stwierdzono płatów typowych (głównie z powodu intensywnego
użytkowania lub z uwagi na zaniechanie dotychczasowego użytkowania).
Jednocześnie zaproponowano dodanie do listy przedmiotów
ochrony obszaru siedliska przyrodniczego 8210 Wapienne ściany
skalne ze zbiorowiskami Potentilletalia caulescenti, 8210-2 szcze-
33
34
linowe zbiorowiska paproci oraz gatunków: 4068 dzwonecznik
wonny Adenophora lilifolia – nowo odkryty gatunek w obszarze
(jest to jedno z czterech stanowisk potwierdzonych w centralnej Polsce), 1037 trzepla zielona Ophiogomphus cecilia – licznie
występuje w obszarze, a rzeka Warta oferuje dla niej optymalne
siedliska, 1188 kumak nizinny Bombina bombina – stwierdzono
występowanie tego gatunku w okolicach starorzeczy, 1098 minogi czarnomorskie Eudontomyzon spp. – wykazano obecność
stosunkowo licznej populacji tego gatunku, 1146 koza złotawa
Sabanejewia aurata – stwierdzona (miejscami bardzo licznie) na
dwóch z pięciu kontrolowanych stanowisk w obszarze, 1149 koza
Cobitis taenia – odnotowywana na stanowisku w okolicach Załęcza Wielkiego w latach poprzedzających wykonanie PZO, 5339
różanka Rhodeus sericeus – nieliczne osobniki odnotowano na
dwóch spośród 5 kontrolowanych stanowisk, 5085 brzana Barbus
barbus – informacje o jej występowaniu pochodzą z niepublikowanych wyników badań inwentaryzacyjnych prowadzonych
przez Uniwersytet Łódzki na obszarze Natura 2000 w roku 2012 r.,
a rzeka Warta jest typowym miejscem występowania, 1337 bóbr
Castor fiber – występowanie gatunku stwierdzono na całej długości rzeki Warty w obszarze.
Stan ochrony siedlisk przyrodniczych chronionych w obszarze
oceniono na niezadowalający (U1), za wyjątkiem siedliska 6210
Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy
z Asplenion septentrionalis Festucion pallentis), którego stan ochrony
określono jako zły (U2) oraz siedliska 8310 Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania, pozostającego we właściwym stanie ochrony (FV).
Od lewej:
Zanokcica skalna
Fot. Małgorzata
Jankowska
Kamieniołom
w Lisowicach
Fot. Małgorzata
Jankowska
Nocek duży
Fot. Wojciech Pawenta
Ze względu na zróżnicowanie przedmiotów ochrony obszaru
różne są też zagrożenia. Dla siedliska 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion,
Potamion najważniejszymi zagrożeniami są: modyfikowanie funkcjonowania wód, zanieczyszczenia, eutrofizacja i lądowacenie. Siedliskom leśnym chronionym w obszarze zagrażają: ewolucja biocenotyczna, niewłaściwie realizowane zadania ochronne lub ich brak
oraz niekontrolowana wycinka. Dla niektórych przedmiotów ochrony istotnym zagrożeniem jest wandalizm i turystyczna działalność
człowieka (zadeptywanie i rozjeżdżanie muraw kserotermicznych,
niekontrolowane wchodzenie do jaskiń połączone z płoszeniem
nietoperzy). Najważniejszymi zagrożeniami dla gatunków związanych ze środowiskiem wodnym są zanieczyszczenia (związane zarówno ze spływem wód z obszarów rolniczych jak i pozbywaniem
się odpadów z gospodarstw domowych), wędkarstwo, kłusownictwo, a także wszelkie zmiany stosunków wodnych np.: zasypywanie
niewielkich zbiorników wodnych. Ponadto gatunkom ryb zagrażają budowle hydroenergetyczne tworzące bariery migracyjne oraz
działania związane z regulacją (prostowaniem) koryt rzecznych
i zmianą ich przebiegu.
Stan ochrony gatunków będących przedmiotami ochrony obszaru określono jako zły (U2), za wyjątkiem wydry (ocena FV) i nocka dużego (stan ochrony aktualnie jest nieznany XX).
Głównym celem działań ochronnych dla przedmiotów ochrony
związanych z rzeką Wartą jest utrzymanie jej naturalnego charakteru. W przypadku siedlisk: 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion oraz
91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum
albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae) i olsy źródliskowe celem działań ochronnych jest zachowanie siedlisk w stanie niezmienionym (ochrona zachowawcza). W przypadku siedliska 8310 Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania celem działań
ochronnych jest utrzymanie właściwego stanu ochrony siedliska.
Dla siedlisk: 9190 Kwaśne dąbrowy (Quercion robori-petraeae), 91I0
Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti petraeae) cele działań
ochronnych zostały sformułowane w planie ochrony dla rezerwatu
przyrody „Dąbrowa w Niżankowicach”. W przypadku siedliska 6210
Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis Festucion pallentis) głównym celem
35
36
działań ochronnych jest poprawa stanu ochrony w kierunku stanu właściwego poprzez odtworzenie i utrzymanie siedliska. Dla
1324 nocka dużego Myotis myotis wskazane jest poprawienie stanu
ochrony w kierunku stanu właściwego (FV). Powyższe cele działań
ochronnych zostały sformułowane przy uwzględnieniu istniejących uwarunkowań społeczno-gospodarczych oraz panujących
ograniczeń, przy zachowaniu ogólnej zasady przybliżenia obszaru
do stanu optymalnego.
Działania ochronne planowane w obszarze:

przeprowadzenie programu informacyjnego dotyczącego
sieci Natura 2000, przedmiotowego obszaru Natura 2000,
możliwości właściwego użytkowania i ochrony płatów siedlisk przyrodniczych występujących na terenie Załęczańskiego Łuku Warty PLH100007 oraz ochrony gatunków stanowiących przedmioty ochrony obszaru Natura 2000;

w przypadku gatunku 1324 nocka dużego Myotis myotis
działania ochronne będą polegały na zabezpieczeniu kratami wlotu do „Jaskini Ewy” (co najmniej na okres od 15 września do 15 kwietnia, co ograniczy ruch turystyczny w okresie
hibernacji nietoperzy);

cięcia drzew i krzewów w celu odsłonięcia ostańca wapiennego na Górze Św. Genowefy dla ochrony siedliska 6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis Festucion pallentis).
Żabi Staw
Fot. Jarosław Sieradzki
Zaplanowano również monitoring stanu ochrony wszystkich
przedmiotów ochrony obszaru potwierdzonych podczas sporządzania dokumentacji do planu.
Ponadto przewidziano uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiotach ochrony i uwarunkowaniach ich ochrony przez przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych: 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne
ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 91E0 Łęgi wierzbowe,
topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum
albae, Alnenion glutinoso-incanae) i olsy źródliskowe, 9190 Kwaśne dąbrowy (Quercion robori-petraeae) i 91I0 Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti petraeae) oraz gatunków zwierząt:
1324 nocek duży Myotis myotis, 1130 boleń Aspius aspius i 1145
piskorz Misgurnus fossilis.
OBSZAR NATURA 2000
DOLINA ŚRODKOWEJ PILICY PLH100008
Położenie
administracyjne:
powiat radomszczański,
gmina Przedbórz,
powiat piotrkowski,
gminy: Ręczno, Sulejów,
Aleksandrów.
Obszar obejmuje nieuregulowany odcinek rzeki Pilicy o długości 40 km wraz z sąsiadującymi fragmentami lasów, łąk i pastwisk.
Całkowita powierzchnia obszaru wynosi 3 787,43 ha i obejmuje
część terenów Sulejowskiego Parku Krajobrazowego i Piliczańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obszar Natura 2000 Dolina
Środkowej Pilicy leży w przejściowej strefie krajobrazów nizinnych
38
„Rozlewiska
nad Pilicą w okolicach
Inowłodza”
Fot. Adrianna Kosylak
Dolina Środkowej Pilicy PLH100008
i wyżynnych. W związku z tym, cechuje się bogatą i zróżnicowaną
rzeźbą terenu.
Obszar obejmuje jeden z najcenniejszych fragmentów Pilicy,
w jej środkowym odcinku od okolic Sulejowa po okolice Przedborza.
Bardzo dobrze zachował się tu naturalny stan koryta rzecznego z licznymi zakolami i starorzeczami oraz terenami zalewanymi. Do najcenniejszych obszarów wodnotorfowiskowych na terenie obszaru należą: zespół starorzeczy w dolinie Pilicy i torfowiska pomiędzy Stanisławowem i Justynowem. Na odcinku od Sulejowa do miejscowości
Skotniki, znajduje się około 70 starorzeczy ze stale utrzymującym się
lustrem wody oraz liczne starorzecza wypłycone, w których woda
stagnuje tylko okresowo. W obiektach występuje około 40 zespołów
i zbiorowisk roślinnych związanych z siedliskami podmokłymi. Starorzecza są jedyną ostoją dla wielu gatunków wilgociolubnych i stanowią najcenniejszy składnik krajobrazu doliny rzeki Pilicy.
Cechą charakterystyczną obszaru, wynikającą z niezakłóconych
procesów hydrologicznych, jest różnorodność siedlisk oraz powiązanych z nimi gatunków roślin i zwierząt, a także szczególne walory
krajobrazowe. Jest to dość istotna enklawa stosunkowo naturalnej
roślinności w mocno przekształconej i ubogiej przyrodniczo Centralnej Polsce. Choć prawie połowę powierzchni obszaru pokrywają
lasy, o charakterze doliny stanowią także tereny łąk i pastwisk, gdzie
w dużej części zaniechano użytkowania. Rzeka Pilica oraz jej dopływy, znajdujące się na terenie obszaru, stanowią także wyjątkowo
efektywne korytarze ekologiczne zapewniające połączenie obszaru
z doliną Warty, będącą korytarzem ekologicznym o randze krajowej.
Przedmiotami ochrony obszaru jest 15 typów siedlisk przyrodniczych: 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne
39
ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 3270 Zalewane muliste
brzegi rzek z roślinnością Chenopodion rubri p.p. i Bidention p.p.,
2330 Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi (Corynephorus, Agrostis), 4030 Suche wrzosowiska (Calluno-Genistion, Pohlio
Callunion, Calluno-Arctostaphylion), 6120 Ciepłolubne, śródlądowe
murawy napiaskowe (Koelerion glaucae), 6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis Festucion pallentis), 6230 Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion – płaty bogate florystycznie), 6430 Ziołorośla górskie
(Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia
sepium), 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), 7140 Torfowiska przejściowe
i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea),
91D0 Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno
girgensohnii-Piceetum) i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae)
i olsy źródliskowe, 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe
(Ficario-Ulmetum), 91T0 Sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano-Pinetum), 9170 Grąd
środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) oraz gatunki zwierząt: 1188 kumak nizinny Bombina
bombina, 1337 bóbr europejski Castor fiber, 1149 koza Cobitis
taenia, 1163 głowacz białopłetwy Cottus gobio, 1096 minóg strumieniowy Lampetra planeri, 1355 wydra Lutra Lutra, 1037 trzepla
zielona Ophiogomphus cecillia, 1166 traszka grzebieniasta Triturus
cristatus, 1032 skójka gruboskorupowa Unio crassus.
Plan zadań ochronnych obszaru Natura 2000 Dolina Środkowej Pilicy PLH100008 został ustanowiony zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 7 marca 2014 r.
(Dz. Urz. Woj. Łódzkiego z 2014 r. poz. 1235).
Stan ochrony
W toku prac terenowych przeprowadzonych w 2012 r. w trakcie
sporządzania dokumentacji planu zadań ochronnych, lista przedmiotów ochrony obszaru uległa weryfikacji. Do siedlisk będących
przedmiotami ochrony dołączono 2330 Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi (Corynephorus, Agrostis), 91F0 Łęgowe lasy
dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum), 91T0 Sosnowy bór
chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano-Pinetum) oraz 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny
(Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum). Ich stan ochrony oceniono
40
Od lewej:
Dolina środkowego
biegu Pilicy
Fot. Katarzyna
Wieteska
Bóbr europejski
Fot. Ryszard Sąsiadek
W czasie sporządzania planu zadań ochronnych stwierdzono, że
najważniejszym zagrożeniem dla wielu siedlisk np. dla wydm śródlądowych, starorzeczy, mulistych brzegów rzek, ziołorośli, suchych
wrzosowisk, muraw napiaskowych, kserotermicznych i bliźniczkowych, torfowisk i trzęsawisk jest występująca naturalna sukcesja roślinności powodująca ich stopniowe zarastanie i zanik charakterystycznych zbiorowisk roślinnych. Na terenach otwartych zagrożeniem
jest porzucenie koszenia i wypasu łąk i pastwisk. Zarastanie drzewami
i krzewami łąk, wynikające z zaprzestania ich użytkowania od kilkunastu lat, jest spowodowane zmniejszeniem opłacalności hodowli krów
i owiec. Potencjalnym zagrożeniem jest również przekształcanie łąk
i muraw w grunty orne, ich zalesianie lub zabudowa. W obrębie niektórych siedlisk leśnych stwierdzono ich zaśmiecanie i wydeptywanie.
Względem zwierząt ściśle powiązanych ze środowiskiem wodnym (bobrów, wydr, kumaków nizinnych) najważniejsze zagrożenia
wiążą się z ułatwionym poruszaniem się po obszarze przez ludzi
i płoszeniem przez pojazdy mechaniczne oraz wandalizm i kłusownictwo. Dla ww. gatunków i dla niektórych gatunków ryb i minogów oraz skójki gruboskorupowej zagrożenie stanowi także zanieczyszczanie wód rzeki Pilicy.
jako niezadowalający (U1) lub zły (U2). Jednocześnie stan ochrony
większości siedlisk przyrodniczych chronionych w obszarze oceniono jako niezadowalający (U1). W przypadku gatunków zwierząt
będących przedmiotami ochrony jako właściwy (FV) określono jedynie stan ochrony bobra i wydry. Dla kozy, skójki gruboskorupowej
i trzepli zielonej stan ochrony ich siedlisk określono jako niezadowalający (U1), a dla jednego stanowiska jako zły (U2). Ponadto do listy
gatunków zwierząt będących przedmiotami ochrony zaproponowano dołączenie 1042 zalotki większej Leucorrhinia pectoralis i 1060
czerwończyka nieparka Lycaena dispar (stan ochrony U1).
41
42
W odniesieniu do wszystkich siedlisk przyrodniczych chronionych w obszarze celem działań ochronnych jest przywrócenie ich
do właściwego stanu ochrony, głównie poprzez ograniczanie zarastania muraw, wrzosowisk, torfowisk oraz trzęsawisk drzewami
i krzewami, a także przywrócenie użytkowania łąkowego lub wypasu na łąkach świeżych. Dla siedlisk zlokalizowanych w korycie rzeki
lub na jej brzegach oraz niektórych siedlisk leśnych (łęgów i borów
bagiennych) kluczowe jest ograniczanie antropopresji. Wskazane
jest również zaniechanie prac regulacyjnych rzek.
Przykładowe działania ochronne określone w planie zadań
ochronnych obszaru:

opracowanie i przeprowadzenie programu szkoleniowo-informacyjnego dotyczącego m.in. możliwości właściwego
użytkowania i ochrony płatów siedlisk przyrodniczych oraz
ochrony gatunków będących przedmiotami ochrony;

stopniowe usuwanie gatunków obcych w siedliskach leśnych: grądach oraz łęgowych lasach dębowo-wiązowo-jesionowych, a ponadto w łęgach unikanie cięć zupełnych
drzewostanu;

usuwanie drzew oraz podrostów drzew i krzewów na murawach, wrzosowiskach i torfowiskach;


zaniechanie prac ukierunkowanych na osuszanie boru oraz
wybierania torfu dla ochrony siedliska 91D0 Bory i lasy bagienne;

naprawa lokalnych stosunków wodnych i usuwanie nadmiaru roślinności w zbiornikach dla ochrony kumaka nizinnego;

prace utrzymaniowe koryta rzeki obejmujące usunięcie nanosów aluwialnych (piasku) z koryta rzeki Pilicy w obszarze
cofki Zbiornika Sulejowskiego i zwiększonej sedymentacji
korytowej dla ochrony kozy.
Ponadto zaplanowano uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiotach ochrony i uwarunkowaniach ich ochrony, w związku z czym dla
części przedmiotów ochrony obszaru nie określono szczegółowych
celów działań ochronnych. Przewidziano wykonanie inwentaryzacji
terenowej prawie wszystkich siedlisk przyrodniczych chronionych
w obszarze oraz kumaka nizinnego, traszki grzebieniastej, skójki gruboskorupowej oraz trzepli zielonej. Zaplanowano również przeprowadzenie monitoringu stanu ochrony przedmiotów ochrony obszaru oraz oceny efektywności działań ochronnych.
OBSZAR NATURA 2000
DOLINA RAWKI PLH100015
Położenie
administracyjne:
powiat skierniewicki,
gminy: Bolimów,
Miasto Skierniewice,
Skierniewice
Nowy Kawęczyn,
powiat rawski,
gmina Rawa Mazowiecka,
województwo
mazowieckie,
powiat żyrardowski,
gmina Puszcza Mariańska.
Obszar o powierzchni 2 525,38 ha obejmuje fragment doliny rzeki Rawki na odcinku pomiędzy Żydomicami i Bolimowem
i w większości położony jest w obrębie Bolimowskiego Parku
Krajobrazowego. Znajduje się na terenie trzykrotnego nasunięcia lądolodów plejstoceńskich, co wywarło zasadniczy wpływ na
złożoną budowę geologiczną i rzeźbę terenu oraz sieć hydrograficzną.
43
Dolina Rawki PLH100015
Naturalne
koryto Rawki
Fot. Łukasz Domański
Główną rzeką obszaru jest Rawka, która należy do nielicznych
w Polsce niżowych rzek o naturalnym, meandrującym korycie i różnorodnej linii brzegowej. Ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze i krajobrazowe została objęta ochroną również poprzez
wyznaczenie rezerwatu przyrody „Rawka”. Jej brzegi porośnięte są
roślinnością łąkową i łęgową. Liczne starorzecza i zagłębienia terenowe są miejscem występowania interesującej roślinności wodnej,
bagiennej, szuwarowej i zaroślowej. Duże zróżnicowanie siedlisk
decyduje o bogactwie i różnorodności flory i fauny obszaru.
O włączeniu tego obszaru do sieci Natura 2000 zadecydowało występowanie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków rośliny
i zwierząt ważnych z punktu widzenia Unii Europejskiej.
Został on wyznaczony dla ochrony siedlisk przyrodniczych:
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze
zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 3270 Zalewane muliste
brzegi rzek z roślinnością Chenopodion rubri p.p. i Bidention
p.p., 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion), 6430
Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne
(Convolvuletalia sepium), 6510 Niżowe i górskie świeże łąki
użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością
z Scheuchzerio-Caricetea), 9170 Grąd środkowoeuropejski
i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum), 91D0
Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi Betuletum pubescentis,
Vaccinio uliginosi Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno
girgensohnii-Piceetum) i brzozowo-sosnowe bagienne lasy
borealne, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe
(Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinosoincanae) i olsy źródliskowe oraz gatunków rośliny i zwierząt, a także
ich siedlisk: 1617 starodub łąkowy Angelica palustris (= Ostericum
palustre), 1337 bóbr europejski Castor fiber, 1355 wydra Lutra
lutra, 1166 traszka grzebieniasta Triturus cristatus, 1188 kumak
44
Ziołorośla nadrzeczne
Fot. Anna Traut-Seliga
nizinny Bombina bombina, 1096 minóg strumieniowy Lampetra
planeri, 1145 piskorz Misgurnus fossilis, 1149 koza Cobitis taenia,
1163 głowacz białopłetwy Cottus gobio.
Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Rawki PLH100015 został ustanowiony zarządzeniem Regionalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi i Regionalnego Dyrektora
Ochrony Środowiska w Warszawie z dnia 25 marca 2014 r. (Dz. Urz.
Woj. Łódzkiego z 2014 r. poz. 1510, Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego
z 2014 r. poz. 3220). Identyfikuje on w szczególności istniejące i potencjalne zagrożenia dla zachowania właściwego stanu ochrony
ww. siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt oraz
ich siedlisk, a także określa cele działań ochronnych i działania
ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich
wykonanie i obszarów wdrażania oraz monitoring stanu ochrony
i monitoring realizacji celów działań ochronnych.
Stan ochrony
W trakcie prac nad planem zadań ochronnych uzyskano informacje, na podstawie których zweryfikowano listę przedmiotów
ochrony. Uzupełniono ją o dwa siedliska przyrodnicze, tj. 3270
Zalewane muliste brzegi rzek z roślinnością Chenopodion rubri p.p.
i Bidention p.p. oraz 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae)
i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium). Podczas inwentaryzacji w 2012 r. nie odnaleziono żadnego płatu siedliska 7140
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością
z Scheuchzerio-Caricetea) oraz 91D0 Bory i lasy bagienne (Vaccinio
uliginosi Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi Pinetum, Pino
mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum) i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne. Dlatego podjęto działania zmierzające do usunięcia ich ze Standardowego Formularza Danych.
Zaproponowano również zmianę oceny ogólnej z A na D dla siedliska 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion).
Stan ochrony pozostałych przedmiotów ochrony jest zróżnicowany. Jako właściwy (FV) oceniono stan ochrony gatunków: 1337
bóbr europejski Castr fiber i 1355 wydra Lutra lutra. Zły stan ochrony określono dla 1096 minoga strumieniowego Lampetra planeri,
1145 piskorza Misgurnus fossilis i 1163 głowacza białopłetwego
Cottus gobio. Ponadto jako niezadowalający (U1) oceniono stan
ochrony siedlisk przyrodniczych: 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion,
6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny
(Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum), 91E0 Łęgi wierzbowe, topo-
45
lowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae,
Alnenion glutinoso-incanae) i olsy źródliskowe.
Głównymi zagrożeniami dla przedmiotów ochrony obszaru są:
sukcesja, antropopresja, nadmierne użytkowanie lub zaniechanie
użytkowania, osuszanie terenu, zmiany stosunków wodnych, regulowanie (prostowanie) koryt rzecznych i zmiana ich przebiegu oraz
odpady i zanieczyszczenia wód. Zagrożeniem dla siedliska 3150
Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion i 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion
alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) jest wypas
krów, koni i kóz, hodowla zwierząt, poprzez powstałe odpady, resztki paszy, które mogą zmieniać strukturę, skład gatunkowy i fizjonomię siedliska. W przypadku siedliska 6510 Niżowe i górskie świeże
łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) zagrożeniem
jest zmiana użytkowania łąk kośnych i przeznaczenie na uprawy
zbóż, ziemniaków, a nawet aronii i czarnej porzeczki, jak również
zbyt intensywne użytkowanie ich, a także zaniechanie/brak koszenia.
Zagrożeniem dla 1166 traszki grzebieniastej Triturus cristatus i 1188
kumaka nizinnego Bombina bombina jest likwidowanie rowów, tam,
sadzawek, bagien lub torfianek oraz zasypywanie gruzem, ziemią
oczek wodnych. Natomiast zagrożeniem dla 1196 minoga strumieniowego Lampetra planeri i ryb będących przedmiotem ochrony są
niewielkie projekty hydroenergetyczne, jazy – przegrody ograniczające możliwość migracji i wymiany puli genowej.
W oparciu o zidentyfikowane zagrożenia oraz stan ochrony
przedmiotów ochrony sformułowano cele działań ochronnych,
ich realizację w okresie obowiązywania planu zadań ochronnych,
a także monitoring przyjętych parametrów.
Podstawowym celem działań ochronnych na obszarze Natura
2000 Dolina Rawki jest utrzymanie, bądź przywrócenie właściwego
stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk. Będzie to możliwe przede wszystkim poprzez
utrzymanie odpowiednich warunków hydrologicznych w dolinie
rzeki oraz prowadzenie właściwej gospodarki.
Celem działań ochronnych dla siedliska 6510 Niżowe i górskie
świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) jest
zachowanie właściwego stanu ochrony (FV) poprzez kontynuację
dotychczasowego sposobu użytkowania gruntów oraz przywrócenie właściwego stanu ochrony płatów siedliska o statusie U1 (nie-
46
Wydra
Fot. Wojciech Pawenta
zadawalający) poprzez ekstensyfikację użytkowania. W odniesieniu
do siedlisk przyrodniczych: 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion,
3270 Zalewane muliste brzegi rzek z roślinnością Chenopodion rubri
p.p. i Bidention p.p., 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae)
i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) wskazano konieczność przywrócenia właściwego stanu ochrony płatów siedliska
o statusie U1 (niezadawalający). Siedlisko 91E0 Łęgi wierzbowe,
topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis,Populetum
albae, Alnenion glutinoso-incanae) i olsy źródliskowe wymaga również przywrócenia właściwego stanu ochrony z obecnego U1.
Zaplanowane działania ochronne:

opracowanie i przeprowadzenie programu szkoleniowo-informacyjnego w odniesieniu do wszystkich przedmiotów
ochrony;

opracowanie i wdrożenie programu ochrony i gospodarowania zasobami wodnymi w dorzeczu Rawki;

promowanie programów rolnośrodowiskowych i turystyki
przyrodniczej wśród właścicieli łąk położonych w obszarze
Natura 2000;

przeprowadzenie akcji informacyjnej dotyczącej szkodliwości
jeżdżenia quadami, motocyklami i samochodami w dolinie
Rawki;

likwidowanie nielegalnych kąpielisk i dzikich miejsc wyciągania kajaków na brzeg;

likwidowanie dzikich wysypisk odpadów w granicach obszaru Natura 2000;

ustawienie szlabanów i tablic ograniczających niekontrolowany ruch pojazdów zmotoryzowanych w dolinie Rawki;

wdrożenie działań obligatoryjnych polegających na zachowaniu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków stanowiących przedmioty ochrony, położonych na trwałych użytkach
zielonych;


kontynuacja dotychczasowych metod gospodarowania;

pozostawienie w lasach martwych i umierających drzew;

prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej;

sukcesywne przywracanie drożności koryta rzeki Rawki.
Zaplanowano również monitoring stanu przedmiotów
ochrony oraz realizacji działań ochronnych, a także uzupełnienie
stanu wiedzy o przedmiotach ochrony i uwarunkowaniach ich
ochrony.
47
OBSZAR NATURA 2000
GRABIA PLH100021
Obszar ma powierzchnię 1 670,48 ha i obejmuje środkowy
oraz dolny bieg rzeki Grabi wraz z przyległymi ekosystemami łąkowymi i leśnymi, charakterystycznymi dla niewielkich rzek nizinnych Polski. Granice obszaru wyznacza terasa zalewowa rzeki i biegną wzdłuż
jej doliny od miejscowości Kolonia Karczmy do ujścia. Długość koryta
Grabi położonego na terenie ostoi wynosi około 50 km, co stanowi
nieco ponad połowę całkowitej długości rzeki wynoszącej 81,1 km.
Obszar częściowo położony jest w Parku Krajobrazowym Międzyrzecza Warty i Widawki. O jego wysokiej wartości przyrodniczej
stanowią dobrze zachowane lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla
wierzbowe, niżowe łąki użytkowane ekstensywnie oraz starorzecza o różnym stopniu lądowacenia. Obszar ma duże znaczenie
dla zachowania populacji bezkręgowców związanych z dolinami
rzecznymi. Ponadto rzeka Grabia jest istotną w Polsce Środkowej
ostoją dla minoga ukraińskiego Eudontotomyzon mariae, piskorza
Misgurnus fossilis i kozy Cobitis taenia.
Obszar został wyznaczony dla ochrony siedlisk przyrodniczych:
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbio48
Położenie
administracyjne:
powiat bełchatowski,
gmina Zelów,
powiat pabianicki,
gminy: Dłutów, Dobroń,
powiat łaski,
gminy: Łask, Sędziejowice,
Widawa.
Grabia PLH100021
rowiskami Nympheion, Potamion, 6510 Niżowe i górskie świeże
łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), 91E0
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae), 2330 Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi (Corynephorus,
Agrostis) oraz zwierząt należących do gatunków: 1188 kumak nizinny Bombina bombina, 1098 minogi czarnomorskie Eudontomyzon
spp., 1145 piskorz Misgurnus fossilis, 1146 koza złotawa Sabanejewia aurata, 1149 koza Cobitis taenia, 1032 skójka gruboskorupowa
Unio crassus, 1037 trzepla zielona Ophiogomphus cecilia, 1042 zalotka większa Leucorrhinia pectoralis, 1060 czerwończyk nieparek
Lycaena dispar, 4056 zatoczek łamliwy Anisus vorticulus.
Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Grabia
PLH100021 został ustanowiony Zarządzeniem Regionalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 18 lutego 2014 r.
(Dz. Urz. Woj. Łódzkiego z 2014 r. poz. 785). Identyfikuje on w szczególności istniejące i potencjalne zagrożenia dla zachowania właściwego stanu ochrony ww. siedlisk przyrodniczych oraz gatunków
zwierząt i ich siedlisk, a także określa cele działań ochronnych i działania ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za
ich wykonanie i obszarów wdrażania.
Stan ochrony
W toku prac terenowych przeprowadzonych w 2012 r., towarzyszących sporządzaniu dokumentacji planu zadań ochronnych
dla obszaru, lista przedmiotów ochrony uległa weryfikacji. W wyniku niepotwierdzenia występowania na terenie obszaru siedliska
przyrodniczego 2330 Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi oraz gatunku 1146 koza złotawa Sabanejewia aurata zaproponowano usunięcie tych przedmiotów ochrony ze Standardowego Formularza Danych (SDF). Zaproponowano natomiast dodanie jednego przedmiotu ochrony – 1096 minóg strumieniowy
Od góry:
Minóg strumieniowy
Fot. Zbigniew
Kaczkowski
Piskorz
Fot. Zbigniew
Kaczkowski
49
Grabia PLH100021
Lampetra planeri, ze względu na to, iż jego populacja jest stałym
choć niezbyt liczebnym elementem ichtiofauny rzeki Grabi.
Stan ochrony kumaka nizinnego oceniono na właściwy (FV).
Natomiast stan siedliska 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne
zbiorniki wodne ze zbiorowiskami Nympheion, Potamion oraz gatunków: koza, zalotka większa, trzepla zielona oceniono jako niezadowalający (U1). W odniesieniu do pozostałych przedmiotów
ochrony obszaru ich stan ochrony został oceniony jako zły (U2).
Ze względu na uzależnienie zachowania siedlisk stanowiących przedmioty ochrony tego obszaru Natura 2000 od warunków wodnych, do głównych czynników mogących pogorszyć ich
stan należy regulowanie (prostowanie) koryta rzeki, zmiana jego
przebiegu, modyfikowanie funkcjonowania wód (zmiany reżimu
hydrologicznego rzeki Grabi) oraz zasypanie starorzeczy. Ponadto
zagrożeniem dla przedmiotów ochrony obszaru jest niewłaściwe
użytkowanie terenu, m.in. poprzez: dopuszczenie do naturalnej
sukcesji (zarastania obszaru roślinnością wysoką w wyniku zaprzestania użytkowania łąk), intensyfikacja rolnictwa, nawożenie
powodujące eutrofizację przez nadmierny dopływ pierwiastków
biogennych, zamiana łąk na grunty rolne oraz zanieczyszczenie
wody i gleby.
50
Las łęgowy
Fot. Wojciech
Lewandowski
Od góry:
Skójka
gruboskorupowa
Fot. Rafał Ruta
Naturalne koryto
Grabi
Fot. Małgorzata
Jankowska
Grabia PLH100021
Podstawowym celem działań ochronnych zaplanowanych na
obszarze Natura 2000 Grabia PLH100021 jest zachowanie chronionych siedlisk przyrodniczych oraz związanych z nimi gatunków
zwierząt.
W odniesieniu do wszystkich chronionych w ostoi siedlisk
przyrodniczych i gatunków realizowane to będzie poprzez utrzymanie odpowiednich warunków hydrologicznych w dolinie rzeki
Grabi oraz przywrócenie ekstensywnej gospodarki na tym terenie.
Ponadto dla poszczególnych typów siedlisk i gatunków zaplanowano konkretne działania na poszczególnych stanowiskach.

utrzymanie naturalnych procesów hydromorfologicznych
w korycie Grabi, w tym występowania spontanicznych wezbrań rzeki w obrębie pierwszej terasy zalewowej, w celu
utrzymania i poprawy stanu chronionych w obszarze starorzeczy, łęgów i siedlisk gatunków;

ochrona zachowawcza siedliska łęgów poprzez stosowanie
zabiegów pielęgnacyjnych zgodnie z wymaganiami ochrony
tego siedliska;

przeprowadzenie szkoleń z zakresu sieci Natura 2000 dla
lokalnej społeczności, mające na celu przede wszystkim
zwiększenie świadomości na temat wskazanych sposobów
gospodarowania na poszczególnych typach siedlisk;


modernizacja istniejących progów wodnych poprzez wyposażenie ich w przepławki dla ryb.
Zaplanowano również monitoring stanu ochrony wszystkich
przedmiotów ochrony, w tym monitorowanie postępów w przywracaniu drożności i ciągłości biologicznej Grabi w granicach
obszaru (m.in. funkcjonalności budowanych przepławek dla ryb).
Ponadto przewidziano uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiotach
ochrony i uwarunkowaniach ich ochrony przez przeprowadzenie
szczegółowej inwentaryzacji gatunków (zatoczek łamliwy, minóg
ukraiński i strumieniowy, piskorz, koza, kumak nizinny) będących
przedmiotami ochrony obszaru Grabia PLH100021.
OBSZAR NATURA 2000
ŁĄKI CIEBŁOWICKIE PLH100035
Obszar obejmuje 475,34 ha mozaiki siedlisk położonych w dolinie rzeki Pilicy, w miejscu, gdzie rzeka ta dość swobodnie meandruje. Cała dolina podlega naturalnym procesom geomorfologicznym i procesom biologicznym. Zaliczyć do nich należy zalewy rzeki
Pilicy, które pozwalają na odnawianie się zbiorowisk roślinnych
i trwanie związanych z doliną ekosystemów. Jest to bardzo istotne
zjawisko, zwłaszcza w kontekście wycofywania się rolnictwa z tego
odcinka doliny Pilicy. Wylewy rzeki utrzymują w dobrej kondycji
ekosystemy nieleśne, m.in. rozległe turzycowiska, małe płaty młak
niskoturzycowych ze związku Caricion nigrae oraz interesujące
i warte dokładnego zbadania niewielkie źródliska. Jednocześnie
zauważyć można stopniowe przekształcanie się dawnych, ekstensywnie użytkowanych łąk świeżych i zmiennowilgotnych w ziołorośla ze związku Filipendulion, które w bezpośredniej bliskości Pilicy
płynnie przechodzą w ziołorośla nadrzeczne z rzędu Convolvuletalia. Ta poddana naturalnym procesom przyrodniczym mozaika
siedlisk stanowi wielki walor i znajduje odzwierciedlenie w dużej
różnorodności biologicznej na charakteryzowanym terenie.
52
Położenie
administracyjne:
powiat tomaszowski,
gminy: Tomaszów
Mazowiecki, Lubochnia.
Łąki Ciebłowickie PLH100035
Obszar ten został wyznaczony dla ochrony siedlisk przyrodniczych: 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne
ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium), 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum),
91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum
albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae) i ols
źródliskowe i gatunków zwierząt: 1337 bóbr europejski Castor
fiber, 1355 wydra europejska Lutra lutra, 1166 traszka grzebieniasta Triturus cristatus, 1188 kumak nizinny Bombina bombina,
5339 różanka Rhodeus sericeus amarus, 1037 trzepla zielona
Ophiogomphus cecilia, 6177 modraszek telejus Maculinea (Phengaris) teleius, 1060 czerwończyk nieparek Lycaena dispar, 6179
modraszek nausitous Maculinea (Phengaris) nausithous.
Plan zadań ochronnych dla obszaru został ustanowiony
zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi
z dnia 6 lutego 2014 r. (Dz. Urz. Woj. Łódzkiego z 2014 r. poz. 550).
Plan określa istniejące i potencjalne zagrożenia dla zachowania
właściwego stanu ochrony występujących tam siedlisk przyrodniczych oraz gatunków zwierząt wraz z ich siedliskami, a także określa
cele działań ochronnych i sposób ich wykonania ze wskazaniem
podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie.
Stan ochrony
W wyniku prowadzonych prac przy sporządzeniu projektu planu
zadań ochronnych zasygnalizowano zmiany dotyczące powierzchŁąki Ciebłowickie
w maju
Fot. Ewelina Siudak
53
ni siedlisk przyrodniczych oraz ocenę ich stanu ochrony. Kurczenie
się powierzchni siedlisk przyrodniczych i propozycja obniżenia ich
oceny stanu zachowania mogą świadczyć o niekorzystnych procesach zachodzących w obszarze. Jako zły (U2) określono stan ochrony dla siedliska przyrodniczego 6510 Niżowe i górskie świeże łąki
użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) oraz gatunków
zwierząt: kumak nizinny, różanka, modraszek telejus, czerwończyk
nieparek, modraszek nausitous. Niezadowalający stan ochrony (U1)
zidentyfikowano dla siedlisk przyrodniczych: 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion,
Potamion, 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla
nadrzeczne (Convolvuletalia sepium), 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae,
Alnenion glutinoso-incanae) i olsy źródliskowe, 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum)
oraz gatunku traszka grzebieniasta. Jako właściwy (FV) określono
jedynie stan ochrony bobra europejskiego, wydry i trzepli zielonej.
W ostatnim czasie obserwowane jest wycofywanie się rolnictwa z obszaru oraz brak corocznych wylewów rzeki Pilicy, spowodowany głównie działaniem zbiornika Sulejowskiego. Zachwianie czynników, które ukształtowały obszar może doprowadzić do
znacznego zubożenia świata przyrodniczego obszaru. Zanik rolnictwa powoduje zmianę charakteru łąk, ich zarastanie. Zagrożeniem
dla chronionych w obszarze gatunków motyli jest zaprzestanie koszenia oraz zalesianie terenów otwartych, a również zmiana użytków zielonych na grunty orne i intensyfikacja rolnictwa.
Od lewej:
Modraszek telejus
Fot. Łukasz Domański
Czerwończyk
nieparek
Fot. Bartosz Lesner
54
Łąki Ciebłowickie
w rozkwicie
Do głównych istniejących zagrożeń oddziałujących na chronione w obszarze siedliska i gatunki zwierząt należą, m.in.: brak corocznych wylewów rzeki (co powoduje wypłycanie się i zarastanie
w szybkim tempie starorzeczy oraz przesuszanie siedlisk łąkowych
i łęgowych), zasypywanie terenu, melioracje i osuszanie, naturalna
sukcesja, zanieczyszczenie wód powierzchniowych i eutrofizacja,
pozbywanie się odpadów z gospodarstw domowych.
Zasadniczym celem działań ochronnych jest utrzymanie i poprawa stanu ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków będących
przedmiotem ochrony obszaru Natura 2000 Łąki Ciebłowickie.
Podporządkowanie reżimu wodnego (funkcjonowanie zbiornika Sulejowskiego) tylko dla celów przyrodniczych często przegrywa z potrzebami ochrony przeciwpowodziowej. Na tej płaszczyźnie działania ochronne są mocno ograniczone. Aby niejako
zastąpić działania dużej wody powodziowej zaplanowano prace
wspomagające samooczyszczanie się starorzeczy.
Zaplanowane działania ochronne:

usunięcie części osadu z dna starorzeczy i ograniczenie powierzchni szuwaru poprzez ręczne koszenie ekspansywnych
gatunków;

na siedliskach łęgowych i ziołorośli nadrzecznych zaplanowano prace mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniających się gatunków obcych, często inwazyjnych (kolczurka
Echinocystis lobata, klon jesionolistny Acer negundo);
55
na siedliskach leśnych odpowiednie gospodarowanie ma
doprowadzić do utrzymania i odbudowy charakteru siedlisk
poprzez dostosowanie składu gatunkowego drzewostanu;

odbudowa siedlisk zagrożonych gatunków motyli z charakterystyczną roślinnością (reintrodukcja rośliny pokarmowej
– krwiściąg lekarski Sangu-isorba officinalis);

użytków zielonych dla ochrony siedliska 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion
elatioris) oraz siedlisk kumaka nizinnego i modraszków;

reintrodukcja małży z rodziny Unionidae w ilości około
200 osobników z najbliższych miejsc o bardzo dużej populacji na stanowiska występowania różanki;

przeprowadzenie szkoleń dotyczących sieci Natura 2000 dla
lokalnej społeczności, które mają zwrócić uwagę na potrzebę odpowiedniego gospodarowania na chronionych siedliskach przyrodniczych i siedliskach gatunków.
Dla kilku gatunków zwierząt (traszka grzebieniasta, kumak nizinny, różanka, trzepla zielona, gatunki motyli) zaplanowano uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony i uwarunkowaniach
ich ochrony oraz podjęcie stosownych działań w oparciu o nowe
dane. Ponadto zostanie przeprowadzony monitoring stanu przedmiotów ochrony oraz realizacji działań ochronnych.

OBSZAR NATURA 2000
ZBIORNIK JEZIORSKO PLB100002
(obszar specjalnej ochrony ptaków)
Położenie
administracyjne:
powiat sieradzki,
gminy: Warta, Sieradz,
powiat poddębicki,
gminy: Pęczniew, Zadzim,
województwo
wielkopolskie,
powiat koniński,
gmina Dobra.
Obszar o powierzchni 10 186,1 ha obejmuje zbiornik zaporowy
Jeziorsko wraz z przyległym od południa fragmentem doliny Warty,
doliną Pichny położoną na wschód od zbiornika i jej dopływami
oraz z kompleksem stawów rybnych koło Pęczniewa.
Zbiornik Jeziorsko położony jest między Skęczniewem na północy (gdzie znajduje się tama), a miastem Warta na południu i jest
jednym z największych zbiorników zaporowych w Polsce. Pełni on
57
Zbiornik Jeziorsko PLH100002
58
funkcję przeciwpowodziową, stanowi rezerwuar wody na potrzeby przemysłu, energetyki, gospodarki komunalnej i rolnictwa, ma
także umożliwiać prowadzenie racjonalnej gospodarki rybackiej,
stworzyć warunki dla rekreacji oraz poprawić stan sanitarny Warty
poprzez zasilanie jej w okresie niżówkowym wodą z wiosennych
wezbrań. Powierzchnia lustra wody podlega sezonowym wahaniom od 17,6 km2 do 43 km2 i zależy od poziomu piętrzenia, regulowanego przez człowieka. Na jego wysokość wpływa aktualna
sytuacja hydrologiczna w dolinie, przepływy w Warcie i obowiązujące pozwolenia.
Zbiornik Jeziorsko jest stosunkowo płytki przez co nawet
małe wahania poziomu wody skutkują dużymi zmianami zalanej
powierzchni i co za tym idzie istotnymi zmianami siedliskowymi.
W zalewanej na krótko południowej części zbiornika wykształciły
się łozowiska z płatami roślinności szuwarowej.
Krajobraz południowej części obszaru Natura 2000 Zbiornik
Jeziorsko PLB100002 zdominowany jest przez łąki, pastwiska
i grunty orne, a urozmaicają go starorzecza. Wschodnią część
obszaru, poza kompleksem stawów w okolicach Pęczniewa, stanowi
mozaika łąk, pastwisk, pól uprawnych i lasów, a lokalnie występują
tam także niewielkie zabagnienia.
Połączenie dużego zbiornika wodnego, rozległych i płytkich
rozlewisk związanych ze zmianami powierzchni lustra wody oraz
dużych kompleksów łąkowo-pastwiskowych sprawiło, że obszar
Cofka zbiornika
Jeziorsko
ten stał się jedną z najważniejszych ostoi ptasich w Polsce i wyznaczono tutaj obszar Natura 2000 Zbiornik Jeziorsko PLB100002
(obszar specjalnej ochrony ptaków).
Przedmiotami ochrony obszaru są: A004 perkozek Tachybaptus ruficollis, A005 perkoz dwuczuby Podiceps cristatus, A391
kormoran Phalacrocorax carbo sinensis, A022 bączek Ixobrychus
minutus, A027 czapla biała Egretta alba, A028 czapla siwa Ardea
cinerea, A038 łabędź krzykliwy Cygnus cygnus, A039 gęś zbożowa Anser fabalis, A041 gęś białoczelna Anser albifrons, A043 gęgawa Anser anser, A048 ohar Tadorna tadorna, A051 krakwa Anas
strepera, A052 cyraneczka Anas crecca, A053 krzyżówka Anas
platyrhynchos, A059 głowienka Aythya ferina, A127 żuraw Grus
grus, A142 czajka Vanellus vanellus, A156 rycyk Limosa limosa,
A160 kulik wielki Numenius arquata, A162 krwawodziób Tringa
totanus, A177 mewa mała Hydrocoloeus minutus (Larus minutus),
A193 rybitwa rzeczna Sterna hirundo, A196 rybitwa białowąsa
Chlidonias hybryda (Chlidonias hybridus), A197 rybitwa czarna
Chlidonias niger, A249 brzegówka Riparia riparia, A336 remiz
Remiz pendulinus.
Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Zbiornik
Jeziorsko PLB100002 został ustanowiony zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi i Regionalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu z dnia 4 marca 2014 r.
(Dz. Urz. Woj. Łódzkiego z 2014 r. poz. 1181, Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2014 r. poz. 1629).
Stan ochrony
Większość gatunków będących przedmiotami ochrony ma
właściwy stan ochrony (FV). Są to wszystkie gatunki migrujące,
których siedliskiem występowania jest cofka zbiornika i otwarta
woda, a także niektóre gatunki związane z zadrzewieniami cofki
zbiornika. Jako właściwy oceniono stan ochrony następujących
gatunków: A004 perkozek Tachybaptus ruficollis, A005 perkoz
dwuczuby Podiceps cristatus, A391 kormoran Phalacrocorax carbo
sinensis, A022 bączek Ixobrychus minutus, A027 czapla biała Egretta
alba, A028 czapla siwa Ardea cinerea, A038 łabędź krzykliwy Cygnus
cygnus, A039 gęś zbożowa Anser fabalis, A041 gęś białoczelna
Anser albifrons, A043 gęgawa Anser anser, A048 ohar Tadorna
tadorna, A052 cyraneczka Anas crecca, A053 krzyżówka Anas platyrhynchos, A059 głowienka Aythya ferina, A127 żuraw Grus grus,
A142 czajka Vanellus vanellus, A160 kulik wielki Numenius arquata,
A177 mewa mała Hydrocoloeus minutus (Larus minutus), A249 brzegówka Riparia riparia, A336 remiz Remiz pendulinus.
59
Remiz
Gatunki, dla których stan siedlisk jest zły (U2) i niezadowalający
(U1), to gatunki związane z płytkimi rozlewiskami i wyspami oraz
z siedliskami łąkowymi. Niezadowalający stan ochrony (U1) określono dla A051 krakwy Anas strepera, A196 rybitwy białowąsej Chlidonias hybryda (Chlidonias hybridus) i A197 rybitwy czarnej Chlidonias
niger, a zły (U2) dla A156 rycyka Limosa limosa, A162 krwawodzioba
Tringa totanus, A193 rybitwy rzecznej Sterna hirundo.
W trakcie sporządzania projektu PZO dla wszystkich gatunków
ptaków będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000
Zbiornik Jeziorsko PLB100002 zidentyfikowano istniejące i potencjalne zagrożenia dla zachowania właściwego stanu ochrony
Czaple białe
Fot. Bartosz Lesner
60
Rybitwa białowąsa
Fot. Bartosz Lesner
gatunków ptaków i ich siedlisk. Najczęściej wymieniane zagrożenia
to: szeroko pojęty wandalizm, celowe niszczenie gniazd i zabijanie
piskląt, motorowe i niemotorowe sporty wodne, wędkarstwo oraz
rybołówstwo poprzez zaplątania żerujących ptaków w sieciach rybackich, odstrzał poza obszarem Natura 2000 w miejscach żerowania, płoszenie w miejscach żerowania i gniazdowania (m.in. przez
turystów, polowania, quady, motorowe i niemotorowe sporty wodne), lokalizacja farm wiatrowych w pobliżu obszaru Natura 2000,
zanik wysokich drzew w miejscach gniazdowania (na skutek zmian
siedlisk, aktywności bobrów i celowego wycinania), zabudowa
rekreacyjna linii brzegowej, zarastanie skarp, śmiertelność spowodowana botulizmem (zatrucie jadem kiełbasianym), intensyfikacja
upraw łąkowych, zmiana łąk i pastwisk pod grunty orne oraz szeroko pojęte zmiany stosunków wodnych.
Dla gatunków, których stan ochrony w obszarze oceniono jako
właściwy głównym celem działań ochronnych jest utrzymanie stanu właściwego występującego obecnie.
W przypadku A156 rycyka Limosa limosa i A162 krwawodzioba Tringa totanus oraz A051 krakwy Anas strepeta głównym celem
działań ochronnych jest poprawa stanu ochrony w kierunku stanu
właściwego poprzez polepszenie warunków siedliskowych: zmianę
sposobu użytkowania trwałych użytków zielonych na ekstensywny
sposób gospodarowania, utrzymanie obecnego sposobu użytkowania oraz zahamowanie porzucania użytkowania i zarastania.
W przypadku A193 rybitwy rzecznej Sterna hirundo głównym
celem działań ochronnych jest poprawa stanu ochrony poprzez
poprawę ilości i jakości siedlisk gatunku (utrzymanie istniejących
platform lęgowych i budowę kolejnych).
Dla A196 rybitwy białowąsej Chlidonias hybryda (Chlidonias
hybridus) i A197 rybitwy czarnej Chlidonias niger głównym celem
działań ochronnych jest poprawa stanu ochrony poprzez zwiększanie powierzchni pod miejsca gniazdowania na terenie cofki Zbiornika Jeziorsko, usuwanie zadrzewień i zarośli w obszarze płytkiej
wody na zbiorniku (20 hektarów w skali roku), utrzymanie koszenia
zapobiegającemu zarastaniu na powierzchniach po usunięciu zadrzewień i zarośli.
Powyższe cele działań ochronnych zostały sformułowane przy
uwzględnieniu istniejących uwarunkowań społeczno-gospodarczych oraz panujących ograniczeń (wynikających ze środków
technicznych, finansowych oraz aktualnego stanu wiedzy), przy
zachowaniu jednak ogólnej zasady przybliżenia obszaru do stanu
61
optymalnego, tj. przywrócenia właściwego stanu ochrony gatunków ptaków i ich siedlisk.
Uwzględniając zidentyfikowane zagrożenia oraz cele działań
określono działania ochronne dla przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000, a także monitoring przyjętych parametrów stanu
ochrony przedmiotów ochrony obszaru.
W stosunku do gruntów położonych na terenie gospodarstw
rolnych zlokalizowanych w obszarze Natura 2000, wyróżniono działania obligatoryjne i fakultatywne. Realizacja działań obligatoryjnych jest wymogiem podstawowym, a rolnicy otrzymujący wsparcie wynikające z realizacji Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej
muszą realizować te działania. Zostały one określone na takim poziomie, aby pozwalały na realizację działań fakultatywnych, które są
dobrowolnym, odpłatnym zobowiązaniem rolnika.
Działania ochronne planowane w obszarze:

przeprowadzenie programu informacyjnego dotyczącego
sieci Natura 2000, przedmiotowego obszaru Natura 2000,
możliwości właściwego użytkowania siedlisk gatunków
ptaków oraz ochrony gatunków stanowiących przedmioty
ochrony obszaru Natura 2000;

budowa i utrzymanie pływających platform – sztucznych
siedlisk lęgowych w strefie cofkowej Zbiornika Jeziorsko dla
ochrony A193 rybitwy rzecznej Sterna hirundo;

ekstensywne użytkowanie kośne, kośno-pastwiskowe lub
pastwiskowe na trwałych użytkach zielonych dla ochrony
62
„Biało-czarny”
A156 rycyka Limosa limosa, A162 krwawodzioba Tringa totanus i A051 krakwy Anas strepeta;

wybudowanie dwóch spiętrzeń w formie progów, w celu
podniesienia poziomu wody na stanowisku Glińskie Ługi,
gdzie użytki łąkowe są mocno przesuszone i brak jest
dogodnych warunków siedliskowych dla A156 rycyka Limosa
limosa i A162 krwawodzioba Tringa tetanus;

wycinka zadrzewień i zarośli wierzbowych oraz wycinanie
roślinności krzewiastej i zielnej w miejscu przeprowadzonej wycinki dla ochrony A196 rybitwy białowąsej Chlidonias
hybryda (Chlidonias hybridus) i A197 rybitwy czarnej Chlidonias niger.
Ponadto przewidziano przeprowadzenie monitoringu stanu
ochrony wszystkich przedmiotów ochrony obszaru, zgodnie z wymogami ich ochrony i obowiązującymi standardami metodycznymi stosowanymi przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska
(GIOŚ) w ramach realizacji Państwowego Monitoringu Środowiska
(PMŚ).
SPIS LITERATURY
Dokumentacja planów zadań ochronnych dla obszarów
Natura 2000 objętych projektem nr: POIS.05.03.00-00-186/09
pn. „Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów
Natura 2000 na obszarze Polski”.
Strony internetowe:
http://www.iop.krakow.pl/centrum_natura_2000_1_207.html
http://natura2000.gdos.gov.pl
REGIONALNA
DYREKCJA
OCHRONY
ŚRODOWISKA
W ŁODZI
Opracowano w ramach projektu nr POIS.05.03.00-00-186/09
Å2SUDFRZDQLHSODQyZ]DGDĽRFKURQQ\FKGODREV]DUyZ1DWXUDQDREV]DU]H3ROVNLµ
W PIGUŁCE
lodz.rdos.gov.pl
*HQHUDOQD'\UHNFMD2FKURQ\őURGRZLVNDXO:DZHOVND:DUV]DZD
WHOID[HPDLONDQFHODULD#JGRVJRYSO
REGIONALNA
DYREKCJA
OCHRONY
ŚRODOWISKA
W ŁODZI

Plany zadań ochronnych w pigułce na przykładzie obszarów Natura

Transkrypt

Podobne dokumenty

Uzupełnienie Raportu o oddziaływaniu na środowisko inwestycji