Uzupełnienie Raportu o oddziaływaniu na środowisko inwestycji

Uzupełnienie Raportu o oddziaływaniu na środowisko inwestycji

Uzupełnienie Raportu o oddziaływaniu na środowisko inwestycji
polegającej na budowie pensjonatu „Chata Warhola” z
budynkami stajni wraz z infrastrukturą towarzyszącą na działce o nr ew. 123/8
obręb Strzebowiska gm. Cisna
Jarosław Sochacki
……………………………….
Podpis wykonawcy
Krempna, lipiec 2010
1.
Wstęp...................................................................................................................... 3
2.
Metodyka zbierania danych.................................................................................... 3
3.
Ocena oddziaływania na obszary Natury 2000 ...................................................... 3
4.
Uzupełnienie o występowanie siedlisk i gatunków............................................... 3
Siedliska przyrodnicze Natura 2000 ............................................................... 3
Gatunki roślin będące pod ochroną ścisłą ....................................................... 5
Gatunki zwierząt będące pod ochroną ścisłą oraz stanowiące przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 „Bieszczady”................................................... 7
Elementy mające wpływ na integralność obszaru Natura 2000............................ 8
Ocena skumulowanego oddziaływania inwestycji............................................... 10
Identyfikacja oddziaływań skumulowanych ....................................................... 10
Granice oceny................................................................................................ 10
Ramy czasowe............................................................................................... 11
Rodzaje oddziaływań analizowanych w ocenie oddziaływania
skumulowanego............................................................................................. 11
Analiza oddziaływania skumulowanego ............................................................. 15
Wielkość i znaczenie kumulujących się oddziaływań .................................. 15
Analiza odporności obszaru Natura 2000 ..................................................... 17
Analiza trendów ............................................................................................ 17
Wynik oceny oddziaływań skumulowanych....................................................... 18
Literatura ...................................................................................................................... 19
2
1. Wstęp
W związku z postanowieniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia
27.10.2009 r. (Zn. spr. RDOŚ-18-WPN-6630-1-134/09/js), które wzywa „Chatę Warholą Sp.
z.o.o. do uzupełnienia Raportu o oddziaływaniu na środowisko inwestycji polegającej na
budowie pensjonatu „Chata Warhola” z budynkami stajni wraz z infrastrukturą towarzyszącą
na działce o nr ew. 123/8 obręb Strzebowiska, gm. Cisna, na zlecenie inwestora wykonano
uzupełnienie oceny oddziaływania inwestycji na obszar Natury 2000 „Bieszczady” z
uwzględnieniem skumulowanego oddziaływania wraz z innymi inwestycjami istniejącymi i
projektowanymi w najbliższym otoczeniu.
2. Metodyka zbierania danych
W ramach
opracowania nie były zbierane dane terenowe dotyczące gatunków
zwierząt (wyłączając ptaki) mających znaczenie dla obszary Natury 2000 PLC180001
Bieszczady. Przeprowadzono tylko jedną wizję terenową w dniu 11 lipca 2010 roku w celu
określenia siedlisk na terenie działki inwestora oraz istniejących lub projektowanych
przedsięwzięć w sąsiedztwie. Wszelkie dane uzyskane podczas tych prac zostały przeniesione
do warstw GIS w programie QGIS i zobrazowane na podkładzie dostępnej najnowszej
ortofotomapy. Ponieważ zarówno teren działki 123/8 jak i sąsiadujący obszar jest objęty
miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wykorzystano załącznik graficzny do
Uchwały Nr XL/249/06 Rady Gminy Cisna z dnia 29 maja 2006 roku do zobrazowania
terenów przeznaczonych pod zabudowę. W celu uzyskania pełniejszych danych o siedliskach
przyrodniczych oraz siedliskach ptaków wykonano zapytanie do bazy zintegrowanego
systemu informacji o obszarach Natura 2000 - IOP Kraków „Natura 2000 w Karpatach”, z
której robocza informacja został dołączona do opracowania jako załącznik.
3. Ocena oddziaływania na obszary Natury 2000
Uzupełnienie o występowanie siedlisk i gatunków
Siedliska przyrodnicze Natura 2000
W pierwotnej wersji raportu pojawiła się informacja o typach siedlisk występujących
na terenie działki 123/8:
• 6150
- wysokogórskie murawy acidofilne (Juncion trifidi)
• 6170
- nawapienne murawy wysokogórskie (Seslerion tatrae)
3
• 6430
- ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae)
• 9140
- górskie jaworzyny ziołoroślowe (Aceri-Fagetum)
• 9410
- górskie bory świerkowe (Piceion abietis część - zbiorowiska górskie)
Z wyżej wymienionych żadne nie występują. Działka w większości porośnięta jest
różnymi gatunkami drzew co świadczy o zachodzącej tu naturalnej sukcesji terenów
otwartych i trudno o jakieś fitosocjologiczne określenie zbiorowisk. Jedynie na pozostałych
otwartych niewielkich polankach, stanowiących dość podmokły teren z racji źródliskowego
charakteru terenu można stwierdzić o występowania charakterystycznych zespołów
roślinnych - turzycowiska z dominacją sitowia leśnego Scirpus sylvaticus wzdłuż drogi
zrywkowej przy południowej granicy działki oraz dwóch niewielkich wilgotnych fragmentów
łąk z udziałem gatunków higrofilnych oraz wysokich bylin ziołoroślowych..
Turzycowisko z sitowiem leśnym Scirpus sylvaticus na części zbiorowisk nieleśnych działki 123/8
Zapytanie wykonane do bazy IOP również nie potwierdza możliwości występowania
siedlisk wymienionych w pierwotnej wersji raportu jeśli chodzi o dwa pierwsze siedliska
gdyż analizy do określenia siedlisk prowadzone były tylko na gruntach nieleśnych, siedliska
związane są piętrami wysokogórskimi. Natomiast dane udostępnione przez Biuro Urządzania
Lasu podają występowanie na sąsiednich działkach siedlisko 9130 – żyznej buczyny
karpackiej co sugeruje możliwość wystąpienia tego siedliska na działce 123/8 według IOP.
4
Stosunkowo przypadkowy skład gatunkowy drzew na działce oraz brak gatunków runa
charakterystycznych dla siedliska żyznej buczyny tego jednak nie wskazuje, jedynie niewielki
fragment młodego podrost bukowy z bardzo ubogim runem jeżynowy Rubus hirtus przy
zaczynającym się potoku na działce może w przyszłości wykształcić się w płat siedliska.
Jedna z enklaw śródleśnych z wilgotną łąką
Gatunki roślin będące pod ochroną ścisłą
Stwierdzono 3 gatunki roślin znajdujących się pod ochroną ścisłą:
•
goryczka trojeściowa Gentiana asclepiadea w kilku miejscach gatunek stosunkowo
licznie występujący na działce 123/8 w postaci licznych kęp;
•
kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis na dwóch niewielkich młakach w
zachodniej części działki, kilka okazów;
•
kukułka Fuchsa Dactylorhiza fuchsi dwa osobniki na szlaku zrywkowym przy
południowej granicy działki.
5
Gatunki pod ochroną ścisłą występujące na działce Dactylorhiza majalis i Dactylorhiza Fuchsi
Gatunki wykazane na działce inwestora znajdują się poza terenem przeznaczonym
pod budową z wyłączeniem kilku kęp goryczki trojeściowej znajdujących się na terenie
planowanej drogi, również w siedliskach które nie zostaną przekształcone co zapewnia ich
przetrwanie. Ten warunek zostanie zachowany jeśli tylko inwestor zmieni miejsce planowanej
przydomowej oczyszczalni ścieków z drenażem rozsączającym oczyszczone ścieki (zgodnie
z zamiarem inwestora elementy te zostaną uzgodnione odrębnym postępowaniem
administracyjnym przed przystąpieniem do realizacji inwestycji) znajdującym się w obrębie
wilgotnej łąki siedliska kukułki szerokolistnej. Natomiast co do goryczki trojeściowej to
gatunek ten jest pospolity zarówno w Bieszczadach jak innych pasmach Karpat i jego
zniszczenie nie będzie miało istotnego wpływu na stan populacji tego gatunku. Nie można
jednak wykluczyć ewentualnego zniszczenia wszystkich gatunków w czasie prac
budowlanych czy późniejszego gospodarowania na terenie działki.
6
Plan zabudowy działki 123/8 z stanowiskami roślin znajdującymi się pod ochroną ścisłą
Gatunki zwierząt będące pod ochroną ścisłą oraz stanowiące przedmiot ochrony
obszaru Natura 2000 „Bieszczady”
Skład gatunkowy ptaków na terenie działki inwestora oraz na terenach sąsiednich w
pierwotnej wersji raportu znacząco odbiega od wyników z uzupełnienia raportu wykonanego
dla tego terenu przez Damiana Nowaka. W opracowaniu uzupełniającym znajdują się dane
dotyczące występowania na terenie działki 31 gatunków ptaków oraz stopnia wykorzystania
przez te gatunki przestrzeni działki i otoczenia. Zawiera również potencjalne zagrożenia dla
tych gatunków związane z powstaniem inwestycji oraz wnioski z tych zagrożeń jak i
propozycje minimalizacji negatywnego oddziaływania.
Inwestor nie zdecydował się wykonywać oceny występowania innych gatunków
zwierząt niż ptaki. Dane pochodzące z pierwotnej wersji raportu są nie adekwatne do
możliwości obserwacji gatunków na tym terenie. Na pewno dokonane obserwacje tropu
należy przypisać wilkowi, jest on trochę niewyraźny ale posiada on specyficzne cechy dla
tego gatunku. Również obserwacja kumaka górskiego należy uznać za pewną z uwagi że na
tym terenie występuje tylko ten gatunek.
7
Ponieważ obserwację gatunków dużych drapieżników jak wilk, ryś oraz niedźwiedzia
są trudne w terenie ze względu na ich aktywność i zależne są od obserwacji tropów czy też
śladów żerowania (ofiar) należy brać pod uwagę wszystkie te gatunki w przypadku oceny
oddziaływania inwestycji. Również areał bytowania tych gatunków jest bardzo duży np.
około 270 km2 w przypadku niedźwiedzia w Bieszczadach co powoduje że teren inwestycji
stanowi siedlisko gatunków a powstanie jej potencjalnie negatywnie wpłynie na te gatunki.
Oddziaływanie negatywne wyniknie poprzez utratę siedliska gatunku, zawężenia lub utratę
terenów stanowiących korytarze ekologiczne pomiędzy większymi kompleksami leśnymi, a
przede wszystkim antropopresję poprzez zwiększenie penetracji przez człowieka czy też stała
jego obecność w bliskości siedlisk bytowania gatunków. W dwóch pierwszych przypadkach
nie wydaję się aby działka miała znaczenie dla tych gatunków z racji ich możliwości
bytowania (żerowanie, rozród) oraz jako teren przez który przebiegała by migracja gatunków.
Obszar działki nie leży na przebiegu terenów leśnych pomiędzy większymi kompleksami
leśnymi jedynie w niewielkim stopniu wcina się w głąb takiego kompleksu. Głównym
czynnikiem który wpłynie na gatunki jest wpływ antropopresji ze względu na stałą obecność
człowieka czy też jego przemieszczanie się w najbliższej okolicy. Wydaje się że przedłużenie
zabudowy o jeszcze jedną działkę w stosunku do istniejącej już budynków nie będzie miało
większego wpływu, jednak trudno to określić np. droga (stokówka) biegnąca powyżej
planowanej inwestycji jest doskonałym miejscem jakie wykorzystują osoby uprawiające
różnego rodzaju turystykę, zwiększenie ilości przemieszczających się po niej ludzi oraz
bliskość zabudowy może potencjalnie spowodować omijanie tych terenów przez powyższe
gatunki a co za tym idzie zmniejszenie siedliska gatunku.
Elementy mające wpływ na integralność obszaru Natura 2000
Jednym z głównych elementów podawanych w piśmie RDOŚ z dnia 27.10.2009 r.
który ma największy wpływ na integralność obszaru jest wielkość powierzchni nieleśnych
jako istotnego punktu zachowania siedliska przyrodnicze związanych z łąkami stanowiące
przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz kumulują się powiązania strukturalne i
uwarunkowania funkcjonalne gatunków i ich siedlisk. W pierwszej części raportu podawano
wielkość oddziaływania skumulowanego właśnie głównie pokazując stosunek wielkości
działki inwestora do wielkości terenów otwartych całego obszaru Natury 2000 „Bieszczady
oraz w gminie Cisna. Nie zwrócono uwagi że działka inwestora położona jest na terenach
porolnych gdzie praktycznie od 60 lat nie wykonywano działalności rolnej mającej na celu
8
utrzymanie ekosystemów nieleśnych. Tereny te w wyniku sukcesji naturalnej dążyły do
ekosystemów leśnych i w tym momencie nie stanowią już terenów otwartych. Jedynie 15 %
powierzchni działki (15 ar – powierzchnia działki 1 ha) pokryta jest zbiorowiskami wolnymi
od gatunków drzewiastych lub krzewiastych które również powiązane są ekosystem lasu a
więc turzycowisko z dużym udziałem sitowia leśnego Scirpus sylvaticus czy młaki śródleśne
z udziałem gatunków higrofilnych oraz wysokich bylin ziołoroślowych. Nie występują
również siedliska przyrodnicze terenów otwartych stanowiące przedmiot ochrony obszaru
Natura 2000 a badania prowadzone przez IOP Kraków nie uwzględniły obszaru działki jako
gruntu nieleśnego. Badania ornitologiczne wykonane w roku 2010 również nie potwierdziły
że działka stanowi miejsca żerowania gatunków ptaków powiązanych z terenami otwartymi
jak np. orzeł przedni i orlik krzykliwy oraz aby wykonanie inwestycji zakłócił łączność
pomiędzy miejscem gniazdowania, a żerowiskiem obu gatunków. Wobec powyższego nie
można stwierdzić o bezpośrednim negatywnym oddziaływaniu powstania inwestycji na
siedliska, powiązania strukturalne pomiędzy siedliskami czy też pomiędzy gatunkami a ich
siedliskami bytowania, żerowania dla których to stanowią tereny otwarte.
Tereny nieleśne na obszarze działki 123/8
9
4. Ocena skumulowanego oddziaływania inwestycji
Identyfikacja oddziaływań skumulowanych
Granice oceny
Za granice oceny został przyjęty zasięg miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego z roku 2006 wykonany na część obszaru miejscowości Strzebowiska również
dotyczący wyżej wymienionej działki. Za takim wyborem przemawia układ zabudowy z
terenami rolnymi który wyraźnie odgranicza się od pozostałych kompleksów wsi a więc
miejscowości Przysłup, Kalnica, Smerek oraz dostępność danych w postaci terenów
przeznaczonych pod zabudowę. Ze względu na rodzaj oddziaływania skumulowanego jakie
może spowodować rozwój zabudowy na terenie obszaru Natury 2000 „Bieszczady”, granice
oceny powinny równać się z obszarem lub nawet wychodzić poza granice jednak wykonanie
takiej analizy dla pojedynczego inwestora ze względu na ilość i dostępność danych jest
praktycznie nie wykonalne.
Zasięg wyznaczonych granic oceny (granica przebiegu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla
części wsi Strzębowiska) z zaznaczoną działką inwestora – czerwona linia
10
Ramy czasowe
Czas trwania oddziaływania jest trudny do określenia gdyż powstanie zabudowy
wiąże się z jej istnieniem w dłuższym okresie czasu lub zawsze co oznacza że będzie miało
charakter ciągły.
Rodzaje oddziaływań analizowanych w ocenie oddziaływania skumulowanego
Oddziaływania związane z powstaniem zabudowy pensjonatowej, jednorodzinnej,
rekreacji indywidualnej na obszarze Natura 2000 „Bieszczady” (PLC 180001) podane w
piśmie RDOŚ-18-WPN-6630-1-134/09/js z dnia 27.10.2009 r.:
•
ograniczeniem powierzchni siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i
zwierząt stanowiących przedmiot ochrony tego obszaru oraz ich fragmentację;
•
przerwanie korytarzy ekologicznych i szlaków migracyjnych przede wszystkim
gatunków stanowiących przedmiot ochrony tego obszaru;
•
zwiększenie penetracji terenu przez ludzi
W celu szerszej identyfikacji oddziaływań skumulowanych została stworzona lista
pytań kontrolnych. Większość zastosowanych pytań stosuje się do oceny istotności
potencjalnego wpływu inwestycji na integralność obszaru jako dobrego stanu zachowania
obszaru Natury 2000.
Lista kontrolna
•
Czy przedsięwzięcie może spowodować w przyszłości realizację innych
przedsięwzięć (powiązanych funkcjonalnie bezpośrednio lub pośrednio z obecnie
planowanym), co w sumie może prowadzić do znaczących oddziaływań?
Nie, infrastruktura techniczna - sieć wodociągowa, kanalizacja nie wiąże się z uwagi że
wszystkie media zostaną wykonane w obrębie działki inwestora. Bezpośredniego
doprowadzenia będzie wymagała sieć energetyczna co wiąże się z kumulacją oddziaływania
takiej sieci zarówno w bliskiej odległości jak również w przypadku lini przesyłowych w
dalszej odległości związanej z zwiększeniem zapotrzebowania na energię jednak trudno
określić poziom oddziaływań. Na pewno zwiększenie ruchu drogowego i prędkości na
modernizowanych drogach w okolicy może nie oddziaływać znacząco to jednak wzrost liczby
turystów poruszających się po niej już tak. Kolejnym oddziaływanie powiązanym ze
zwiększeniem ilości osób (turystów) będzie realizacja inwestycji powiązanych z
11
dostarczeniem odpowiednich atrakcji dla przyjezdnych nie koniecznie na miejscu, a więc
szlaki piesze i konne, gastronomia, imprezy plenerowe, rozrywki na świeżym powietrzu np.
popularne ostatnio tory dla quadów, paintball.
•
Czy przedsięwzięcie może (ze względu na sąsiedztwo, odległość) powodować
kumulowanie się oddziaływań z oddziaływaniami już istniejących lub planowanych
obiektów?
Tak, każde powiększenie terenów zabudowanych zwiększa wielkość oddziaływania i
kumulowania się na wszelkie komponenty środowiska:
różnorodność biologiczną: przekształcenie w kierunku środowiska bardzo jednolitego
spełniające te same funkcje jak np. koszone trawniki w sąsiedztwie zabudowy,
zwierzęta: zakłócenia bytowania i migracji, pojawienie się gatunków związanych z
człowiekiem,
rośliny: nowe nasadzenia i sukcesja, możliwości łatwiejszej drogi przenikania do
środowiska gatunków inwazyjnych,
woda: emisja zanieczyszczeń (ścieków), łatwiejszy spływ powierzchniowy, zakłócenie
stosunków wodnych
powietrze: emisje energetyczne, hałas komunikacyjny, emisje pyłowo-gazowe ze
środków transportu,
powierzchnia ziemi: przekształcenie rzeźby terenu, zniszczenie warstwy gleby w procesie
budowy, w procesie eksploatacji nowe nasadzenia,
krajobraz: zmiana krajobrazu wpisuje się w istniejący w sąsiedztwie,
klimat: podwyższenie temperatury powietrza na obszarze zabudowanym.
a oddziaływania mogą mieć różny charakter:
bezpośrednie: zmiana krajobrazu i stosunków wodnych, zniszczenie warstwy gleby
biologicznie czynnej, hałas komunikacyjny,
pośrednie
i
wtórne:
ingerencja
w
strukturę
ekologiczną,
zmiana
warunków
siedliskowych, adsorpcja zanieczyszczeń przez glebę i roślinność,
krótkoterminowe i chwilowe: hałas i wibracje spowodowane pracą sprzętu w trakcie
prac budowlanych, skażenia w przypadku awarii przy przewozie materiałów
niebezpiecznych,
średnioterminowe i długoterminowe: zmiana walorów krajobrazowych, powstanie
nowych nasadzeń roślinnych, poprawa socjalno – bytowych warunków życia
mieszkańców poprzez zabiegi techniczne i walory krajobrazu zabudowanego,
12
stałe: zmiana krajobrazu, wzrost poziomu stężeń zanieczyszczeń w powietrzu (spaliny,
emisje energetyczne)
pozytywne: ład przestrzenny – walory krajobrazu zabudowanego,
negatywne: geomechaniczne przekształcenie terenu - zabudowa techniczna, wzrost
poziomu hałasu na drogach.
•
Czy wykonanie przedsięwzięcia oraz wszystkich planowanych w najbliższym
otoczeniu może spowodować opóźnienie w osiągnięciu celów ochrony obszaru Natura
2000?
Nie, z powodu że zabudowa będzie miała ciągły charakter oddziaływania raczej może
przerwać proces osiągnięcia celów ochrony.
•
Czy wykonanie przedsięwzięcia oraz wszystkich planowanych w najbliższym
otoczeniu może przerwać proces osiągania celów ochrony obszar?
Tak, z powodu że zabudowa będzie miała ciągły oddziaływania kumuluje się w przypadku
zwiększenia penetracji terenu, presja ze strony osób zamieszkujących na stałe lub
odpoczywające w tym miejscu w stosunku do siedlisk oraz gatunków i ich siedlisk.
•
Czy wykonanie przedsięwzięcia oraz wszystkich planowanych w najbliższym
otoczeniu może zaburzyć równowagę, rozmieszczenie i zagęszczenie gatunków które
są wskaźnikiem właściwego stanu ochrony?
Tak, oddziaływanie poprzez wpływ antropopresji na gatunki takie jak duże drapieżniki czy
też ptaki drapieżne szczególnie unikające kontaktu z człowiekiem wynikające z zwiększenia
penetracji terenu.
•
Czy wykonanie przedsięwzięcia oraz wszystkich planowanych w najbliższym
otoczeniu może zaburzyć działanie czynników sprzyjających utrzymaniu właściwego
stanu ochrony obszaru Natura 2000?
Tak, wszystkie czynniki które wiążą się z rozwojem zabudowy opisane powyżej.
•
Czy wykonanie przedsięwzięcia oraz wszystkich planowanych w najbliższym
otoczeniu może zredukować obszar siedlisk stanowiących przedmiot ochrony obszaru
Natury 2000??
Nie, brak kumulowania się gdyż siedliska nie występują na terenie działki a wpływ pośredni
spowodowany budową np. infrastruktury technicznej (np. kanalizacja) nie ma wpływu
ponieważ już istnieją lub są planowane jedynie na działce. Oddziaływanie w stosunku do
13
siedlisk wzmożonej penetracji ludzi związanych z działalnością inwestycji raczej nie
doprowadzi do utraty siedlisk.
•
Czy wykonanie przedsięwzięcia oraz wszystkich planowanych w najbliższym
otoczeniu może zredukować liczebność gatunków stanowiących przedmiot ochrony
obszaru Natury 2000?
Nie można jednoznacznie określić że zmniejszenie powierzchni siedliska np. dużych
drapieżników spowoduje spadek liczebności w stosunku do obszaru oceny, taki proces może
nastąpić gdyby podobny wpływ następował na terenie całego obszaru Natura 2000. Istotną
rolę może mieć w przypadku terenu oceny np. zwiększenie ruchu na drogach lub prędkości
pojazdów powiązane z polepszeniem jakości dróg które powstaną lub będą modernizowane z
uwagi na postępującą zabudowę.
•
Czy wykonanie przedsięwzięcia oraz wszystkich planowanych w najbliższym
otoczeniu może zmniejszyć zróżnicowanie obszaru?
Nie, teren działki to grunty porolne które posiadają swoją dynamikę w kierunku cech lasu
potencjalnego dla tego siedliska a więc buczyny. Na zróżnicowanie obszaru główny wpływ
mają tereny otwarte a tu przedsięwzięcie nie oddziaływuje bezpośrednio i nie zachodzi
kumulacja z planowanymi na terenach otwartych w granicach oceny.
•
Czy wykonanie przedsięwzięcia oraz wszystkich planowanych w najbliższym
otoczeniu może spowodować zaburzenia, które wpłyną na wielkość populacji,
zagęszczenia lub równowagę pomiędzy kluczowymi gatunkami obszaru?
Nie można odpowiedzieć na to pytanie w granicy oceny w stosunku do gatunków dużych
drapieżników, gdyż nie mamy informacji na temat ich występowania lub wpływu na nie
inwestycji choć należy pamiętać że zakładamy wpływ negatywny. W stosunku do ptaków
drapieżnych istotnych dla obszaru Natura 2000 brak oddziaływania inwestycji, główną
czynnikiem mogącym spowodować zaburzenia jest zabudowa obszarów otwartych co nie
kumuluje się z inwestycją w sposób bezpośredni.
•
Czy wykonanie przedsięwzięcia oraz wszystkich planowanych w najbliższym
otoczeniu może spowodować fragmentację przedmiotów ochrony?
Nie, nie następuje fragmentacja siedlisk, nie są przerywane drogi migracyjne zwierząt w
przypadku inwestycji.
14
•
Czy wykonanie przedsięwzięcia oraz wszystkich planowanych w najbliższym
otoczeniu może spowodować utratę lub redukcję kluczowych cech obszaru?
Nie lub wpływ nie można jasno określić. Za cechy obszaru można rozumieć na przykład
powierzchnia czy udział poszczególnych siedlisk i gatunków oraz ich wzajemne relację.
Inwestycja nie powoduje utraty cech z obszaru w stosunku do siedlisk a w stosunku do
gatunków zwierząt ten wpływ nie można jednoznacznie określić jako bezpośrednio
negatywny.
•
Czy dane opisujące rozpoznanie występowanie siedlisk przyrodniczych, gatunków
oraz ich siedlisk stanowiących przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 stanowią
odpowiedni przygotowany materiał mogący służyć do analizy?
Dane w stosunku do siedlisk wydają się wystarczające, również dla gatunków roślin i
gatunków ptaków. Niestety brak danych na temat występowania gatunków zwierząt
kluczowych dla obszaru oraz sposobu wykorzystywania przez nie siedlisk w bliskości
inwestycji.
Analiza oddziaływania skumulowanego
Wielkość i znaczenie kumulujących się oddziaływań
W toku pytań stwierdzono że nie zachodzi kumulowanie się oddziaływań z
potencjalnymi inwestycjami położonymi na terenach otwartych (stanowiących cenne siedliska
przyrodnicze) ale mogą nastąpić oddziaływania pośrednie na te komponenty związane ze
zwiększeniem ilości osób odwiedzających to miejsce lub tu bytujących.
Głównym elementem oddziaływującym negatywnie jest działanie wszelkich
czynników związanych z powstaniem zabudowy, całej infrastruktury z nią związaną jak
również obecnością większej ilości osób na tym terenie. Aby opisać wielkość poziom
oddziaływania przyjęto że cała powierzchnia działek zabudowanych oraz planowanych do
zabudowy będzie poddana znaczącym przekształceniom. Powierzchnia działek z istniejącą
zabudową
to 35 ha natomiast powierzchnia działek z projektowaną zabudową - grunty
budowlane to 57 ha. Oznacza to wzrost powierzchni ze znaczącym oddziaływaniem na prawie
dwukrotnym poziomie w stosunku do powierzchnia analizowanego obszaru 293 ha a więc
całej wsi Strzebowiska, jeśli wszystkie działki zostaną zabudowane.
15
Działki z istniejącą (kolor niebieski) i projektowaną (kolor czerwony) zabudową
Liczba osób odwiedzających obiekty o charakterze pensjonatów i domów do
wynajęcia na chwilę obecną to 326, liczba domków rekreacyjnych oraz domów
jednorodzinnych 18 z średnią ilością osób mogących zamieszkiwać 4 co daje 64 osoby.
Zbliżona maksymalna suma osób mogących przebywać w na obszarze oddziaływania 390 co
daje 134 osoby/km2 w obszarze ocenianym. Zwiększenie zabudowy dwukrotnie pociągnie
zapewne dwukrotne zwiększenie ilości osób. Należy mieć na uwadze że w ruchu
turystycznym w Bieszczadach zachodzą znaczne fluktuację od maksymalnej liczby turystów
odwiedzających to miejsce do okresów kiedy tereny te wykorzystują praktycznie mieszkańcy
a więc większość część roku. Największe oddziaływanie będzie następować w okresie sezonu
wakacyjnego oraz początek maj. Z drugiej strony powstanie większej przestrzeni
zabudowanej spełniającej funkcje rekreacyjno-turystyczne, skumulowanie jej w strefie gdzie
wpływ może być mniejszy daje szanse innym obszarom o znacznie ważniejszej funkcji dla
gatunków kluczowych. Aktywizacja turystyczna strefy podstokowej i powstanie „buforu
16
turystycznego”, umożliwiającego nieprzygotowanym fizycznie i ekologicznie turystom na
obcowanie z przyrodą zmniejszy zapewne przez to presję turystyczną na obszary górskie.
Oddziaływanie inwestycji w zakresie hałasu oraz antropopresji skumuluje się głównie
w kierunku zwierząt a przede wszystkim kluczowym gatunkom dla obszaru, dużym
drapieżnikom. Jednocześnie będzie dotyczyć najbliższej strefy zewnętrznej wokół obszaru
zabudowy jak również na trasach dogodnego przejazdu np. stokówka powyżej planowanej
inwestycji czy główna trasa. Jak wpłynie nadmierny hałas na drogi migracyjne zwłaszcza
korytarz znajdujący się z pomiędzy Strzebowiskami i Kalnicą trudno przewidzieć, raczej
znajduje się on na wzniesieniach i hałas może do niego nie docierać.
Analiza odporności obszaru Natura 2000
Cechą obszaru jest występowanie gatunków puszczańskich do których należą wilk, ryś
i niedźwiedź więc należy uznać je za gatunki wskaźnikowe występujące na całej powierzchni
obszaru Natura 2000 Bieszczady. Wymienione gatunki znajdują tutaj zdecydowanie najlepsze
warunki bytowania, jak i perspektywy gdzie wszystkie aspekty wielkości populacji, jakości
siedlisko są dobre. Ostoja posiada bardzo dużą powierzchnie ok. 1115 km2, zalesienie terenu
przekracza 80%, wskaźnik fragmentacji to 0,0988, 0,26 km dróg przypada km2, zaludnienie
kształtuje się na poziomie 17,7 osób/km2 a intensywność ruchu turystycznego jest mała 3,5
miejsc noclegowych/km2 (Jakubiec 2007). Dane obrazują również że gatunki znajdują tutaj
bardzo dobre warunki bytowania. Należy jednak spodziewać się, że wraz z rozwojem
osadnictwa i modernizacją infrastruktury, sieć drogowa będzie ulegała zasadniczym
zmianom, co może znacznie pogorszyć warunki bytowe tych gatunków. Dlatego ważnym
aspektem jest logiczne rozplanowanie potencjalnych miejsc zabudowy.
Analiza trendów
Bieszczady stają się coraz modniejszym miejscem w Polsce gdzie można ulokować
sobie domek letniskowy, wyjechać na spędzenie wakacji czy krótkich wycieczek. Następuje
coraz większa presja ze strony zabudowy połączona z kolejnym zjawiskiem jakim jest wzrost
hałasu zarówno pochodzącego od zabudowy oraz tras komunikacyjnych. Ma to bezpośredni
wpływ na płoszenie zwierząt i zakłócanie ich rytmu lęgowego. Region Bieszczad do
niedawna był ostoją unikatowych gatunków, które nie były przyzwyczajone do obcowania z
turystami (jak to mam miejsce w innych obszarach np. w Kampinosie, Wolinie). Obecnie z
większym natężeniem ruchu na głównej i małej pętli bieszczadzkiej poziom hałasu i emisja
17
spalin wskutek wzrostu ruchu samochodowego radykalnie wzrosła, powodując zaburzenia w
cyklu życia zwierząt. Przykładowo w latach 80. i 90. XX częstość przejeżdżających
samochodów wynosiła 6 na godzinę, obecnie w szczycie sezonu częstość ta wynosi 6 na
minutę, co daje 360 na godzinę, oznacza zatem 60-ktrotny wzrost natężenia ruchu
samochodowego i proporcjonalny do niej wzrost hałasu z 40 do 70 dB (Biały, 2009) oraz
wzrost emisji zanieczyszczeń (Myga-Piątek, Jankowski 2009).
Wynik oceny oddziaływań skumulowanych
Przedmiotowa analiza wykazała, że kumulowanie się oddziaływań przedmiotowej
inwestycji oraz innych istniejących i planowanych inwestycji w następuje w sferach
oddziaływania na jakość powietrza atmosferycznego, klimat akustyczny, powierzchnie ziemi
oraz wpływ negatywny na różnorodność biologiczną otoczenia zabudowy. Generalnie
wszystkie skutki postępujących procesów zabudowy niezależnie od tempa jej rozwoju i skali
powinny być oceniane w kategoriach negatywnych. Za główny oddziaływanie zostało uznane
wpływ zwiększonej penetracji terenu przez człowieka związane z antropopresją, co jest
typowym efektem oddziaływania wtórnego gdy zwiększona penetracja jest konsekwencją
poprawy dostępności terenu. Oddziaływanie antropopresyjne dotyczy jednak obszarów w
najbliższym otoczeniu inwestycji oraz sąsiednich w stosunkowo dużym stopniu już
przekształconych – tereny dosyć zwartych ciągów zabudowy lub o zabudowie rozproszonej
(głównie o funkcji wypoczynkowej). Mając na uwadze stopień wykorzystania działki przez
zabudowę, niewielką liczbę turystów odwiedzających w przyszłości oraz sezonowość ich
pojawu można wnioskować że powstanie tylko tej inwestycji a nawet zabudowa kilku
sąsiednich działek praktycznie nie będzie miało większego znaczenia negatywnego dla
obszaru. W sąsiedztwie istnieją już zabudowania (Osada Magury) o wiele większym stopniu
wykorzystania powierzchni jak i również liczbie ludzi odwiedzających w stosunku do
planowanej inwestycji na działce 123/8. Oczywiście że w takim przypadku następuje
kumulacja oddziaływania ale wykorzystanie terenów porolnych wydaje się najlepszym
sposobem na znalezienie sposobu na postępującą zabudowę terenów otwartych o praktycznie
najważniejszym znaczeniu dla zachowania cech obszaru. Zabudowa działki inwestora nie
powoduje uszczuplenia tych właśnie terenów, nie otwiera drogi dla kolejnych inwestycji jak
jest to w przypadku warunków zabudowy gdzie głównym czynnikiem jest zabudowa
sąsiedniej działki. Tutaj istnieje miejscowy plan zagospodarowania gdzie zostały określone
tereny przeznaczone pod zabudowę. Miejscowy plan zagospodarowania niestety nie posiada
zgodności z wymogami Natury 2000 ale propozycja która padła na spotkaniu
18
przedstawiającym wyniki waloryzacji wykonanej przez IOP PAN Kraków aby bez względu
na wyniki waloryzacji pod budowę przeznaczyć te tereny które w obowiązujących planach
mają kategorię gruntów budowlanych wydaje się optymalna w stosunku do sytuacji.
Kumulacja oddziaływań inwestycji oraz innych istniejących i planowanych
potencjalnie negatywnie wpłynie na gatunki dużych drapieżników ale znacznie mniejszym
stopniu niekorzystnie niż zabudowa rozproszona gdyż odpowiednio zaprojektowany, zwarty
kompleks z wyznaczonymi korytarzami migracyjnymi i z dala od ostoi gatunków może
stanowić dobrą alternatywę dla silniej presji rozwoju zabudowy na szerszym obszarze. Mając
na uwadze dobry stan korytarza migracyjnego biegnącego pomiędzy Strzebowiskami i
Kalnica stanowiący zapewne drogę migracji pomiędzy pasmem granicznym a dalszymi
terenami w kierunku północnym, powstanie zwartego kompleksu zabudowy z wyłączeniem
terenów otwartych jest dobrym pomysłem zagospodarowania.
Literatura
Biały M., 2009: Pojemność a chłonność turystyczna Bieszczadzkiego Partu Narodowego.
Maszynopis pracy magisterskiej. Biblioteka WNoZ. US, Sosnowiec
Engel J. 2009. Natura 2000 w ocenach oddziaływania przedsięwzięć na środowisko.
Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2009
Herbich J. (red). 2004. Murawy, łaki, ziołorośla, wrzosowiska, zarośla. Poradnik ochrony
siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska,
Warszawa. T.3, s.101
Jakubiec Z. Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem
specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 2007. WYNIKI MONITORINGU 1354 Niedźwiedź Ursus arctos
http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/wyniki_monitoringu_zwierzat_ursus_arctos.pdf
Myga-Piątek U., Jankowski G.,2009. Wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze i
krajobraz kulturowy – analiza wybranych przykładów obszarów górskich. Problemy Ekologii
Krajobrazu, T. XXV. 27-38.
Matuszkiewicz W. 2008 Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa
Wydawnictowo Naukowe PWN
Nowak D. 2010. Uzupełnienie Raportu o oddziaływaniu na środowisko inwestycji
polegającej na budowie pensjonatu „Chata Warhola” z budynkami stajni wraz z infrastrukturą
towarzyszącą na działce o nr ew. 123/8 obręb Strzębowiska gm. Cisna PTAKI Maszynopis
Standardowy Formularz Danych dla obszaru Natura 2000 PLC180001 Bieszczady data
aktualizacji 09.2008
19