jOsEpH mAlLoRd WiLlIaM TuRnEr

jOsEpH mAlLoRd WiLlIaM TuRnEr
urodził się w 1775 roku w Londynie, zmarł zaś w 1851 roku. Żył zatem pod koniec XVIII i w 1. poł. XIX wieku. Turner był malarzem
brytyjskim. Jeszcze sto lat wcześniej powiedzielibyśmy, że mieszkał
w Anglii, jednak w 1707 Anglia (z Walią) i Szkocja połączyły się
w Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii, gdy malarz miał 25 lat
do Zjednoczonego Królestwa dołączono Królestwo Irlandii. Turner był
zatem malarzem brytyjskim. Żył w tak zwanej epoce georgriańskiej
(panowania królów Jerzego III i Jerzego IV, a potem Wilhelma IV
z dynastii Hanowerskiej). W 1834 na tronie zasiadła 18-letnia Wiktoria.
Jej dłuuugie panowanie do roku 1901 nazywamy epoką wiktoriańską.
14-18
lat
Wielka Brytania a Polska
(uzupełnij tabelkę)
8-12
lat
W którym roku Ty się urodziłeś?
Policz ile lat jesteś młodszy od
Williama Turnera.
...........-1775=...........
8-12
lat
Policz, ile lat panowała królowa
Wiktoria?
12-16
lat
WiElKa BrYtAnIa
Czy znasz jakieś inne państwa
w Europie, które są lub były unią
kilku narodów?
PoLsKa
JęZyK (lUb jĘzYkI)
ReLiGiE
UsTrÓj
GłOwA pAńStWa
HiStOrIa i kUlTuRa
Opisz krótko, co wiesz
o historii i kulturze obu
państw w XIX w. Czym
się różniły, a co było
w nich podobne?
Czasy, w których żył Turner to początek zupełnie nowej epoki.
Wszystko wkrótce miało się zmienić – społeczeństwo, sposób życia,
przemieszczania się, porozumiewania i rozprzestrzeniania informacji.
W tym czasie dokonano najważniejszych odkryć technicznych, które
zmieniły rolnictwo i przemysł, powstała nowoczesna ekonomia i socjologia. Kształtował się świat, który znamy.
Obraz znajduje się w zbiorach National Gallery w Londynie
W 1805 miała miejsce bitwa morska pod Trafalgarem. Wygrana przez
flotę brytyjską zablokowała plany Napoleona zdobycia Anglii, ale zakończyła się śmiercią słynnego brytyjskiego dowódcy admirała Nelsona.
Była to ostatnia w dziejach Europy bitwa wielkich żaglowców, w której
wsławiła się m.in. załoga pięknego statku o nazwie Téméraire.
yCzNe,
NaJwAżNiEjSzE wYdArZeNiA hIsToR
nErA:
TuR
h
kTóRe mIaŁy mIeJsCe w cZaSaC
uznaje nie1772 – Wielka Brytania
e
aln
wolnictwo za nieleg
podległość
1775-1783 – wojna o nie
Wielka
–
ych
Stanów Zjednoczon
iadłości
pos
oje
sw
Brytania straciła
cnej
no
Pół
ce
ery
kolonialne w Am
Francuska
1789 – Wielka Rewolucja
przystąpiła
1793 – Wielka Brytania
cyjnej
olu
rew
w
do koalicji przeci
dom
rzą
nie
Francji a następ
ej wraz z jego
Napoleona I, zakończon
upadkiem w 1815
łości
1830 – uznanie niepodleg
rewolugii,
Grecji, powstanie w Bel
stanie
pow
i,
cja lipcowa we Francj
skim
Pol
ie
stw
óle
listopadowe w Kr
Ostatni rejs
Téméraire’a
1848 – Wiosna Ludów
J. M. W. Turner
30 lat później Wiliam Turner namalował obraz ukazujący ostatnią podróż żaglowca do portu. Ciągnięty przez posępny holownik napędzany
parą, widmowy, zbudowany jakby z delikatnej koronki żaglowiec
przynależy już do odchodzącej w przeszłość epoki.
8-12
lat
Czy możesz wymienić nazwę jakiegoś przedmiotu, który znasz z przeszłości, ale który współcześnie nie
jest już używany?
1
AnGlIa w dAwNyCh cZaSaCh
Przyjrzyj się ilustracji po lewej i odpowiedz
na pytania:
Obraz znajduje się w zbiorach National Gallery w Londynie
Ilustracja przedstawia najsłynniejszą angielską królową – Elżbietę I
z dynastii Tudorów, która rządziła w latach 1558-1603. Czasy jej panowania nazywamy złotym wiekiem – to okres renesansu.
12-16
lat
8-12
lat
Co można powiedzieć o sposobie
rządzenia Elżbiety I.
Jaką była osobą?
12-16
lat
Co w angielskiej polityce czasów
Elżbiety I było szczególnie ważne?
Przypomnij sobie, jacy królowie
Elżbieta I
Polski byli wielkimi mecenasami
i miłośnikami sztuki w epoce rene- z Wielką Armadą
portret autorstwa
sansu?
George'a Gowera
Obraz znajduje się w zbiorach
Cleveland Museum of Art w Cleveland, Ohio
WiGoWiE i tOrYsI – lIbErAłOwIe i kOnSeRwAtYśCi
W Zjednoczonym Królestwie władzę sprawował nie tylko król. Wielkie
znaczenie miał także rząd z premierem i dwuizbowy parlament obradujący w Westminsterze. W Izbie Lordów zasiadali przedstawiciele
arystokracji i szlachty, w Izbie Gmin zaś ziemiaństwo, właściciele statków, kupcy, przedstawiciele inteligencji – słynni pisarze, czy prawnicy.
Podobnie jak dziś w każdym niemal kraju, istniały tu tradycyjnie dwa
zwalczające się stronnictwa – konserwatywne, blisko związane z monarchią stronnictwo torysów oraz liberalne, dążące do zwiększenia roli
parlamentu – wigów. Stronnictwa parlamentarne były zalążkiem późniejszych partii politycznych.
Pożar Parlamentu
NiEzWyKłE cZaSy gEnIaLnYcH lUdZi
W czasach Turnera tworzyło wielu wybitnych myślicieli, artystów
i wynalazców.
14-18
lat
Do poniższych nazwisk postaci
współczesnych malarzowi przyporządkuj dziedziny sztuki lub wiedzy, którymi się zajmowali.
(16 lat młodszy do Turnera)
Filozofia, ekonomia, działalność społeczna
ArThUr ScHoPeNhAuEr
Poezja, filozofia, badania
z dziedziny nauk przyrodniczych i optyki, polityka
Powieściopisarstwo
(5 lat starszy od Turnera)
RoBeRt OwEn
(4 lata starszy od Turnera)
Muzyka
(13 lat młodszy od Turnera)
(26 lat starszy od Turnera)
Filozofia
JaNe AuStEn
(rówieśnica Turnera)
JoHaNn WoLfGaNg vOn GoEtHe
LuDwIg vAn BeEtHoVeN
W 1834 roku Turner był świadkiem pożaru budynków parlamentu, który uwiecznił na swoich obrazach (obserwował ten spektakl siedząc w łodzi
płynącej po Tamizie). Parlament odbudowano
w stylu neogotyckim.
Technika, inżynieria
(silnik parowy)
Poezja, dramatopisarstwo, działalność
niepodległościowa
MiChAeL FaRaDaY
J. M. W. Turner
AdAm MiCkIeWiCz
JaMeS WaTt
(39 lat starszy od Turnera)
Przemysł, socjalizm,
spółdzielczość
(23 lata młodszy od Turnera)
KaRoL MaRkS
(43 lata młodszy od Turnera)
Fizyka (magnetyzm i elektryczność), chemia
2
SpOłEcZeŃsTwO w cZaSaCh TuRnErA
Angielskie społeczeństwo w czasach Turnera było podzielone na tradycyjne klasy: arystokrację i szlachtę, mieszczaństwo, rzemieślników,
chłopów. Od wieków władzę sprawowali w kraju przedstawiciele najwyższych sfer, posiadacze wielkich majątków i zaszczytnych tytułów.
Wkrótce jednak rewolucja przemysłowa miała wszystko zmienić.
Pojawiły się nowe możliwości zdobycia majątku – tworząc zakład przemysłowy, bank, prowadząc handel w licznych angielskich koloniach.
W XIX w. tzw. klasa średnia (inteligencja, mieszczanie, kupcy, rzemieślnicy) zaczęła odgrywać coraz większą rolę w życiu politycznym
i kulturalnym Wielkiej Brytanii. Pogorszyły się za to warunki życia
coraz liczniejszej ludności zatrudnionej w przemyśle.
8-14
lat
Poniżej znajduje się karykatura
ukazująca przedstawicieli angielskiego społeczeństwa w końcu
XVIII w. Przeczytaj opisy każdej
z osób, a następnie wymyśl historyjkę, w której mogłyby wystąpić
przedstawione postacie.
PoDrYwAcZ
z rozczochraną
fryzurą
Bogaty
OjCiEc rOdZiNy
- rozlicza rachunki
i słone koszty niedawnej eskapady
do Maregate (modny nadmorski kurort)
kUpIeC
Znana, młoda
i ładna
iNtRyGaNtKa
KaRyKaTuRa
zdarzenia,
ienie osoby lub
w
ta
ds
ze
pr
e
ki
To ta
yolbrzymione
cechy zostają w
re
tó
ek
ni
b
ym
ór
w kt
je ośmieszyć lu
wane, po to by
so
ry
ze
pr
e
kż
to
ta
ęs
cz
i
używać
rykatury można
skrytykować. Ka
u literackim,
nk
tu
ga
w
ystępuje
w literaturze. W
ę satyra.
który nazywa si
MoDnIsIa
o nienajlepszych
manierach
14-18
lat
Satyra społeczna była bardzo popularna pod koniec XVIII w. Podaj nazwisko polskiego autora satyr
opisujących przywary ludzi i społeczeństwa.
10-12
lat
Podaj tytuł dzieła literatury polskiej
XIX w., w którym opisane jest życie i zwyczaje drobnej szlachty
z tego czasu.
12-14
lat
Wymień nazwiska kilku kobiet,
które są znane ze względu ma swoją
działalność artystyczną, naukową
lub społeczną, a które żyły
w XVIII lub XIX w.
NiEbIeSkIe pOńCzOcHy
W końcu XVIII w. kobiety w Europie nie miały takich samych praw,
jak mężczyźni. Wychodząc za mąż przestawały mieć znaczenie
z punktu widzenia prawa – nie miały własnego majątku ani prawa
dziedziczenia.
Wykształcenie (gra na pianinie, znajomość języków obcych, rysunku,
prac ręcznych, oczytanie) były raczej atutami przyszłej żony niż drogą do wiedzy i własnego rozwoju.
W XVIII w. kobiety, które chciały zajmować się badaniami naukowymi
i własną twórczością, założyły tzw. towarzystwo błękitnej pończochy
(Blue-Stocking Society) odwołując się do tradycji, wg której w Wenecji
w XV w. wykształcone kobiety miały nosić błękitne pończochy. W 1792
opublikowana została słynna książka Mary Wollstonecraft
Obrona praw kobiet.
3
SpOłEcZeŃsTwO w cZaSaCh TuRnErA
Gdy nie znano telefonu, ani Internetu, a nawet dostęp do prasy i informacji był dużo bardziej utrudniony niż dziś – pisano listy. Obok
fragment listu z zaproszeniem zaczerpnięty z tekstu Dumy
i uprzedzenia.
Droga Przyjaciółko!
Jeśli nie będziesz na tyle litościwa, by zjeść
dzisiaj obiad z Luizą i ze mną, obawiam się,
że znienawidzimy się do końca życia, bo takie
całodzienne tête à tête dwóch kobiet musi się
skończyć kłótnią. Przyjedź jak najszybciej,
natychmiast po otrzymaniu tej kartki. Brat
i panowie będą dziś obiadować z oficerami.
Wiejskie, spokojne życie angielskiej szlachty – jej zwyczaje i typy
społeczne bardzo dobrze opisuje literatura tego czasu. Jedną z najbardziej znanych powieściopisarek tej epoki jest Jane Austen.
Portretuje ona środowisko, które najlepiej znała – drobną szlachtę
(gentry). Pisze wiele o pozycji kobiet i instytucji małżeństwa w jej
czasach.
W powieści Jane Austen Duma i uprzedzenie matka pięciu córek na
wydaniu chwali się swoimi rozległymi kontaktami towarzyskimi.
Benetowie mają wśród znajomych 24 rodziny, z którymi umawiają
się na przyjęcia.
8-12
lat
12-14
lat
Spróbuj wyrazić to samo w tekście
sms-a składającego się z 50 znaków.
12-18
lat
Co to jest perspektywa?
Czy Turner często stosował jej zasady w swoich dziełach?
12-14
lat
W granicach jakiego kraju znajdował się Szczecin w pocz. XIX w.?
8-12
lat
Wymyśl własną Grand Tour – zapisz
miasta i zabytki, które chciałbyś
zobaczyć.
Dziś bardzo łatwo poznać nowe
osoby, a znajomości nie są ograniczone odległością – istnieje wiele
sposobów zawierania przyjaźni.
Wymień kilka z nich.
Z jAkIeGo śRoDoWiSkA pOcHoDzIł TuRnEr?
William Turner był synem perukarza i golibrody. Nie pochodził zatem
z wyższych sfer. Dzięki talentowi zdołał jednak uzyskać uznanie
współczesnych. Turner ukończył studia w Królewskiej Akademii Sztuki,
a gdy miał 26 lat został najmłodszym członkiem tej prestiżowej instytucji.
Przez lata wykładał w niej zasady perspektywy. Malarz był powszechnie szanowany, choć historia nie darowała mu nieco wybuchowego
charakteru i faktu, że nie był znakomitym mówcą.
Wiele podróżował po Europie. Był we Francji, Włoszech, Holandii,
Niemczech, Austrii, Czechach, Szwajcarii. Przejeżdżał nawet przez
Szczecin. W tamtych czasach, aby zdobyć wykształcenie, poznać sztukę i historię wyruszano w tzw. Grand Tour (wielką podróż).
W Rzymie, Florencji, Wenecji poznawano słynne dzieła mistrzów
renesansu i baroku, a także dzieła sztuki starożytnej.
1
2
3
4
5
6
7
4
PaŃsTwO, w kTóRyM nIe zAcHoDzI sŁoŃcE
Czy możliwe jest, by w jakimś państwie nigdy nie zachodziło słońce?
Aby tak było, musiałoby rozciągnąć się na obu półkulach ziemi!
Takim krajem była w XIX w. Wielka Brytania.
8-12
lat
To, że dziś w wielu krajach mieszkańcy posługują się językiem angielskim, jest jedną z konsekwencji kolonializmu. Brytyjskie kolonie
i wpływy sięgały wszystkich kontynentów – Ameryki Północnej,
Afryki i Australii.
Wyobraź sobie, że jesteś wielkim
odkrywcą i w XVI wieku docierasz
do nieznanego wcześniej, tajemniczego lądu. Przygotuj pięć pytań,
które chciałbyś zadać spotkanym
tam ludziom.
Bardzo potężną instytucją była tzw. Kompania Wschodnioindyjska
– istniejąca od XVI kompania handlowa, której wpływy były tak
wielkie, że faktycznie sprawowała ona władzę w uzależnionych ekonomicznie i politycznie od Wielkiej Brytanii częściach Azji (przede wszystkim w Indiach). Kompania przestała istnieć w latach 70. XIX w., od
1876 roku królowa Wiktoria tytułowała się cesarzową Indii.
8-14
lat
12-16
lat
Wymień kraje, gdzie język angielski
jest jednym z języków urzędowych.
Jakie towary sprowadzano do
Europy z zamorskich kolonii?
FiVe o’cLoCk
JaMeStOwN
a osada w Ameryce
To pierwsza angielsk
1607 roku. Powstała na
Północnej, założona w
ch przez Indian z pleziemiach zamieszkany
da narażona była na
mienia Powhatan, osa
i mieszkańcami tych
konflikt z pierwotnym
tyjski admirał John
ziem. Jednak, gdy bry
– wstawiennictwo córSmith został pojmany
elu legend pięknej
ki wodza, słynnej z wi
mu życie.
Pocahontas uratowało
Ze zbiorów Muzeum Narodowego
w Krakowie
wiktoriańskich zwyTo pochodzący z czasów
tą (z mlekiem) i ciaczaj raczenia się herba
niewinny napój był
steczkiem. Ten pozornie
ych politycznych roz
przedmiotem poważn
nioi
dn
cho
Ws
ia
mpan
grywek! Brytyjska Ko
na handel herbatą
l
po
no
mo
ała
mi
dyjska
do 1834 roku. Wysysprowadzaną z Chin aż
z herbatą w 1773
panie do morza skrzyń
jnie o niepodległość
roku, dało początek wo
!
Stanów Zjednoczonych
filiżanka, Anglia, 1. poł. XIX w.
1616 – mapa Nowej Anglii z Jamestown
autorstwa Johna Smitha
5
PaŃsTwO, w kTóRyM nIe zAcHoDzI sŁoŃcE
14-18
lat
Wymień negatywne
skutki kolonializmu.
Handlarze niewolników
wyrzucający za burtę
martwych i umierających
J. M. W. Turner
PiRaCi z kArAiBóW
Obraz znajduje się w zbiorach
Museum of Fine Arts w Bostonie
Na jednym z płócien William Turner przedstawił dramat niewolników
wyrzucanych za burtę podczas sztormu. Wielka Brytania była jednym
z krajów, którego kupcy czerpali zyski ze sprzedaży niewolników
z Afryki na plantacje Nowego Świata. Ocenia się, że w XVIII w. z Afryki
wywieziono na statkach, w strasznych warunkach, nawet 8 mln ludzi.
Jeden z bohaterów tego popularnego filmu, postać grana przez Orlando
Blooma, nazywa się tak, jak malarz, którego prace oglądasz – William
Turner. Piraci z Karaibów istnieli naprawdę! Łupili zwłaszcza hiszpańskie statki handlowe, wiozące kolonialne bogactwa do Europy.
W 1724 roku ukazała się książka słynnego kapitana Charlesa Johnsona
zatytułowana Historia najsłynniejszych piratów, ich zbrodnicze wyczynki i rabunki, nasze wyobrażenie o życiu piratów pochodzi jednak
z innej powieści Wyspy skarbów Roberta Louisa Stevensona opublikowanej w 1883 roku. To w niej pojawia się postać „stereotypowego”
pirata – jednonogiego i jednookiego zawadiaki z papugą na ramieniu
i opis pirackich zwyczajów.
8-12
lat
Wyobraź sobie, że dokonujesz abordażu jednego z żaglowców namalowanych przez Williama Turnera.
Gdzie chciałbyś nim popłynąć?
Stwórz trasę podróży i dziennik
pokładowy.
KaRaIbY
eryką
To rejon wysp między Am
III
XV
W
ą.
iow
udn
Północną i Poł
,
glii
An
do
ła
eża
nal
sp
w. część wy
ść do
część do Hiszpanii, a czę
i.
Francj
Pirat zakopujący skarb
– rysunek z 2. poł. XIX w.
6
ArChItEkTuRa I DuChY ArChItEkToNiCzNe
W czasach Williama Turnera pisarze i artyści fascynowali się światem
fantazji, snu, tym, co nieracjonalne. Zastanawiali się, co kryje się poza
możliwościami ludzkiego poznania za pomocą intelektu i rozumu.
Jednym z ważnych źródeł inspiracji w sztuce angielskiej w czasach
Turnera było średniowiecze oraz mityczne pradzieje tych ziem, zapisane
w legendach i podaniach ludowych. Podróżując po Anglii wszędzie można
spotkać pozostałości architektury średniowiecznej – zwłaszcza sztuki
gotyckiej, która trwała tu aż do XVI w. Gotyk jednak nigdy nie został zapomniany i w 2. poł. XVIII w. powrócił, jako styl prywatnych rezydencji,
a z czasem także wielkich, ważnych budowli, jak siedziba parlamentu.
W pradawnych zwyczajach ludów zamieszkujących Wielką Brytanię,
kult zmarłych odgrywał bardzo ważną rolę. W tradycji celtyckiej
– z której wywodzi się święto hallowe'en – kontakt z zaświatami nie
budził wcale nabożnej grozy, zmarli zaś często komunikowali się
z żyjącymi, którzy na ich święto przygotowywali uroczysty poczęstunek.
W tradycji germańskiej również raz do roku oczekiwano na kontakt
ze zmarłymi – podczas święta zwanego wakes, tańczono, ucztowano
a nawet organizowano zawody sportowe.
14-18
lat
W tradycji słowiańskiej kult zmarłych ma charakter podniosły i pełen
tajemniczości. W którym z arcydzieł polskiego romantyzmu opisane jest święto poświęcone
duchom przodków? Jak nazywa się
to święto?
MaŁy kUrS jĘzYkA aNgIeLsKiEgO
– rOdZaJe dUcHóW
się ludzkim ciałem,
ghoul – duch żywiący
nym z grobów
szczególnie wydobywa
iązany z konkretną
house ghost – duch zw
siedzibą
sypialniany, objawiabedroom ghost – duch
przebywania
jący się tylko podczas
ku
nawiedzanych w łóż
ący formy ludzkie
jinn – duch przybieraj
aną jest big black
mi
lub zwierzęce, jego od
o, czarnego psa
dog – duch wielkieg
i hałaśliwy duch,
poltergeist – złośliwy
we sprzęty, dmuchaprzedstawiający domo
nem
jący przeraźliwym zim
ący w podziemiach
kobold – duch strasz
i lochach
y
urojony, występując
project ghost – duch
by
oso
wiedzanej
tylko w wyobraźni na
DwOrY i pAłAcE
Angielska wieś w 1. poł. XIX w. to rozległe ziemie i przepiękne, często
zachowane do dziś rezydencje, budowane w różnych stylach. Zamki,
pałace, zamieszkane dawne opactwa do dziś rozbudzają wyobraźnię
pisarzy, a także reżyserów filmowych.
ZaMeK
zespół budowli
o charakterze obronnym (wały, mury,
baszty, fortyfikacje)
i mieszkalnym
8-16
lat
Po lewej przedstawione zostały krótkie opisy czym jest zamek, dwór
i pałac (w ten sposób określamy
typy rezydencji w języku polskim)
oraz rysunki przedstawiające
opisane budynki. Poniżej każdego
rysunku dopisz typ rezydencji,
który przedstawia.
MaŁy kUrS jĘzYkA aNgIeLsKiEgO
– tYpY rEzYdEnCjI
k
cottage – wiejski dome
zamienione
wo
abbey – dawne opact
reprezenw
i
gli
An
w protestanckiej
tacyjną siedzibę
ny rozległym
park – zamek otoczo
parkiem
zedzony rozlegcourt – zamek popr
łym dziedzińcem
1
pAłAc
reprezentacyjna siedziba pozbawiona
cech obronnych
2
hall – dwór
ek ziemski
manor – dwór, mająt
dWóR
zamek z XIV w.
położony nad wodą
2. Buckingham Palace Londyn
(oficjalna siedziba królewska)
1. Dwór Chopina
Żelazowa Wola
3
3. Bodiam Castle
w Polsce niewielka
siedziba ziemiańska.
W Anglii taka nieduża rezydencja
nosi nazwę hall lub
manor
7
ArChItEkTuRa I DuChY ArChItEkToNiCzNe
HoRaCy WaLpOlE
8-16
lat
Wyobraź sobie Strawberry Hill
przeniesione w rzeczywistość pejzażu namalowanego przez Williama
Turnera. Napisz krótkie opowiadanie o tajemniczych wydarzeniach
rozgrywających się w tym zamczyskum podczas burzy.
Wytnij rysunek Strawberry Hill
i umieść go w dowolnym miejscu
na obrazie.
Obraz znajduje się w zbiorach Tate Gallery w Londynie
zamożny arystokrata, syn premiera Wielkiej Brytanii, był wielkim
miłośnikiem badania tajemniczej przeszłości. Jest on autorem słynnej
powieści gotyckiej Zamczysko w Otranto, której akcja rozgrywa się
w nawiedzonym przez duchy średniowiecznym zamku. Walpole
nie poprzestał jednak na wyobraźni. Jego własna – neogotycka siedziba
– o nazwie Strawberry Hill (truskawkowe wzgórze) - wygląda jak sceneria powieści grozy. To przykład romantyzmu w architekturze. Fantazja spotyka się tu z rzeczywistością.
Burza śnieżna – parowiec u wyjścia z portu
J. M. W. Turner
Strawberry Hill
8
ArChItEkTuRa I DuChY ArChItEkToNiCzNe
8-16
lat
14-18
lat
Historyzm romantyczny w architekturze polegał na fantazyjnym używaniu tzw. kostiumu stylowego.
A Ty, wolałbyś mieszkać w rezydencji neogotyckiej, czy neoklasycznej?
„Ubierz” swoją rezydencję w jeden
z kostiumów stylowych.
Styl w architekturze XIX w. polegający na naśladowaniu architektury
wcześniejszych epok nazywa się
historyzmem. Wymień style do których nawiązywano najczęściej.
Schematyczny
brytyjski domek
1
3
5
2
4
3
1
2
4
5
Zestaw palladiański (klasycystyczny)
1
3
2
4
Zestaw neogotycki (gothic revival)
5
9
ReWoLuCjA PrZeMySłOwA
Anegdota głosi, że James Watt przyglądając się parze wypychającej
w górę pokrywkę czajnika z gotującą się wodą, postanowił wykorzystać tę siłę i skonstruował silnik poruszany parą. Wkrótce dzięki
tej sile pracowały silniki w lokomotywach, na statkach, w maszynach
wykorzystywanych w przemyśle.
10-14
lat
Jakimi źródłami energii posługiwano się przed wynalezieniem silnika
parowego?
NiEzApOmInAjKa
wYnAlAzKi ePoKi pRzEmYsŁoWeJ:
1784 – maszyna parowa
1807 – pierwszy statek parowy
1809 – telegraf
1814 – lokomotywa
1825 – pierwsza kolej żelazna
1828 – maszyna do pisania
1848 – zapałki
1853 – lampa naftowa
James Watt
12-18
lat
Rewolucja przemysłowa – mimo że
w stosunkowo krótkim czasie zmieniła cały świat, była złożonym procesem. Poniżej rozsypane zostały
określenia opisujące zjawiska związane z rozwojem przemysłu
(XVIII-XX w.), a także nazwy maszyn i obiektów, które towarzyszyły
tym przemianom. Wytnij elementy
i ułóż je w ciągi przyczyn i skutków.
W puste kratki wpisz inne ogniwa,
które Twoim zdaniem są związane
z rewolucją przemysłową. Mogą
mieć związek z najnowszymi
czasami.
Samochód
Zanik lokalnych
kultur
Zapotrzebowanie na
większą ilość żywności
Statua Wolności
w Nowym Jorku
Siewnik mechaniczny
Lot w kosmos
Użycie prostych maszyn
rolniczych – zwiększenie
wydajności upraw
Transatlantyk
Rozwój medycyny
Mechaniczna przędzarka
Parowóz
Silnik elektryczny
Wielkie fabryki
Rozwój wielkich miast
- industrializacja
Wzrost liczby ludności
(eksplozja demograficzna)
Rozwój transportu
Związki zawodowe
Kolonie jako nowe
rynki zbytu
Migracja ludności
ze wsi do miast
Gruźlica
Katastrofalne warunki
pracy robotników
Złoża węgla kamiennego
i rudy żelaza
10
LoNdYn nAjWiĘkSzE mIaStO śWiAtA
W XIX w. Londyn był centrum świata – do tutejszego portu przypływały statki wyładowane egzotycznymi towarami
z najdalszych zakątków globu, rozwijał się handel i przemysł, z całego kraju przybywali zrujnowani chłopi i biedacy szukający pracy. Było to miasto wielkich kontrastów
– od wielkich fortun do ludzi żyjących w skrajnej nędzy,
w dramatycznych warunkach.
10-14
lat
RoK
1825 1850 1875 1900
LiCzBa lUdNoŚcI
1 mLn 2 mLn 4 mLn 6 mLn
335 tYs 320 tYs 241 tYs 480 tYs
Podaj nazwę miasta w Polsce, które
rozwinęło się w XIX w. dzięki
przemysłowi.
William Turner urodził się w londyńskiej dzielnicy Covent
Garden. Znajdował się tu ogromny targ, na którym sprzedawano towary sprowadzane z kolonii oraz znana dzielnica
rozrywek: kawiarni, kabaretów, nocnych lokali i domów
publicznych. Ta część Londynu nie cieszyła się
w XVIII w. najlepszą reputacją.
Brytyjską stolicę z I poł. XIX w. wraz z jej posępnym obliczem nędzy i społecznych nierówności opisał Charles
Dickens. Poniżej znajdują się rysunki ukazujące Londyn
czasów Dickensa. To ilustracja do komiksowego wydania
Olivera Twista.
14-18
lat
Wymień tytuły kilku utworów literackich lub filmów, których akcja
rozgrywa się w Londynie.
12-18
lat
Co możesz powiedzieć o życiu
w Londynie na podstawie tych ilustracji? Odpowiedz na pytania.
Oliver Twist, tomes 1 à 5, Dauvillier, Deloye, d’après Charles Dickens
© Guy Delcourt Productions – 2007 à 2011
rzeka?
ywała w mieście
1 – jaką rolę odgr
erówności
zaznaczały się ni
2 – w jaki sposób
społeczne?
widzenia,
isiejszego punktu
3 – czy patrząc z dz
czesnym?
był miastem nowo
ówczesny Londyn
wielkich
działać problemom
4 – chcąc przeciw
ńc
ko u
miast zaczęto w
przemysłowych
wznoszeo
ł. XX w. myśleć
XIX w. i w 1. po
lub wieów
m
o stojących do
niu osiedli woln
za
po
,
ni
oków, w ziele
lorodzinnych bl
ciano
ch
e
ór
kt
problemy,
miastem. Opisz
związać.
w ten sposób ro
11
owe PWN, 2006
, Wydawnictwo Nauk
iej
jsk
yty
br
ry
ltu
Dzieje ku
Wojciech Lipoński,
publikacja
argate, 2011–2012,
urg – Kraków – M
mb
Ha
pa,
w.
ołó
ilip
wi
Ph
a
ży
er i Michael
Turner. Malarz
cją Ortrud Westheid
ak
red
d
po
m
ru
Fo
t
Bucerius Kuns
11
dowe w Krakowie, 20
wyd. Muzeum Naro
moflondon.org.uk
ndynu: www.museu
Muzeum Historii Lo
BiBlIoGrAfIa i źRóDłA:
KaRtY pRaCy tOwArZySzĄcE wY
sTaWiE:
ołów
Turner. Malarz żywi
Krakowie
w
we
Muzeum Narodo
8 stycznia 2012
11
20
15 października
h
w różnych kategoriac
młodzieży, rozpisane
i
i
rzyiec
ko
dz
wy
dla
do
są
li
cie
ne
cniczy dla nauczy
Zadania przeznaczo
mo
po
iał
ter
ma
o
ne zostały jak
stawy w Muzeum
wiekowych. Pomyśla
j do zwiedzania wy
cze
aw
tow
go
zy
pr
dczas lekcji
lekcji muzealnej
stania w szkole, po
upełniające przebieg
uz
nia
da
za
o
jak
owie lub
strzeni ekspozycji.
Narodowym w Krak
prowadzonej w prze
i”
ok
ep
j
we
no
iny
dz
„Para buch i … naro
.
alnych zwiedzających
olnych lub indywidu
szk
p
gru
dla
cą
mo
po
Mogą być
owie)
Narodowego w Krak
ja edukacji Muzeum
kc
TeKsT: Dorota Jędruch (se
gdalena Stasik
OpRaCoWaNiE gRaFiCzNe: Ma
ięcek
KoReKtA: Agnieszka Fryz-W
w KrAkOwIe: PZU
MeCeNaS MuZeUm NaRoDoWeGo
: Nordea Bank Polska
SpOnSoR dZiAłAń eDuKaCyJnYcH