Leki w ciąży - Lekarzonkolog.pl

lekarzonkolog.pl
Leki w ciąży
W ciągu tylko dziewięciu miesięcy ciąży dochodzi do rozwoju człowieka z zaledwie jednej
zapłodnionej komórki. Proces ten charakteryzuje się olbrzymią dynamiką i właśnie to
powoduje, że tak łatwo może dojść do jego zakłócenia. W niektórych przypadkach
niebezpieczne mogą okazać się nawet takie leki, które są bardzo bezpieczne dla
rozwiniętego, dorosłego organizmu.
W ciągu tylko dziewięciu miesięcy ciąży dochodzi do rozwoju człowieka z zaledwie jednej
zapłodnionej komórki. Proces ten charakteryzuje się olbrzymią dynamiką i właśnie to powoduje, że
tak łatwo może dojść do jego zakłócenia. W niektórych przypadkach niebezpieczne mogą okazać
się nawet takie leki, które są bardzo bezpieczne dla rozwiniętego, dorosłego organizmu.
Z historii znane są przypadki, gdy leki o dużym marginesie bezpieczeństwa powszechnie używane
przez dorosłych okazywały się mieć fatalny wpływ na rozwijające się dzieci, gdy zażywane były
przez kobiety w ciąży. Do najbardziej znanego przypadku doszło w roku 1961, kiedy w skutek
zażywania Talidomidu przez kobiety w ciąży urodziło się ponad 10 000 dzieci z wadami
rozwojowymi kończyn. Przypadek ten pokazał jak ważne jest badanie leku pod kątem jego
potencjalnej szkodliwości dla płodu. Praktycznie każdy leki jaki zażywany jest przez kobiety
ciężarne wpływa również w pewnym stopniu na ich dzieci. Na dzień dzisiejszy dla niektórych leków
ten wpływ jest zbadany i adnotacje na ten temat znaleźć można w ulotce informacyjnej. W każdej
sytuacji gdy kobiecie w ciąży podawany jest lek należy w konsultacji z lekarzem rozważyć
bezpieczeństwo jego stosowania i potencjalne zagrożenia jakie są z nim związane.
Dlaczego leki zamiast pomagać, mogą szkodzić dziecku?
Leki jakie dostaną się do organizmu matki przechodzą przez łożysko i dostają się do krwiobiegu
dziecka. Niektóre substancje chemiczne osiągają w ciele rozwijającego się dziecka większe
stężenia niż w organizmie matki. Jednym z powodów, dla których taka sytuacja jest niebezpieczna
jest fakt, że dzieci nie posiadają w pełni wykształconych mechanizmów metabolizmu leków.
Szkodliwy wpływ leków na płód zależy od momentu, w którym są one stosowane. Przyjmuje się, że
do siódmego dnia po zapłodnieniu ryzyko uszkodzeń jest niewielkie ze względu na to, że dzielące
się komórki nie są jeszcze zróżnicowane i posiadają duże zdolności regeneracyjne. Największe
narażenie na szkodliwe efekty uboczne leków występuje między dziesiątym, a około
sześćdziesiątym dniem ciąży. Jest to okres tak zwanej embriogenezy, czyli czas w którym
wyodrębniają i kształtują się poszczególne układy i narządy. W drugim i trzecim trymestrze ciąży
rozwija się układ nerwowy i płciowy, dlatego też toksyczne efekty leków w tym okresie mogą odbić
się niekorzystnie na rozwoju płciowym i wiązać się z zaburzeniami neurologicznymi u dziecka.
Jakich leków należy unikać?
W związku z mechanizmem działania leki przeciwnowotworowe i większość hormonów nie powinny
być stosowana w okresie ciąży poza bardzo szczególnymi wypadkami, w których korzyści z ich
zastosowania mogą przewyższać ryzyko jakie się z nimi wiąże. Kolejna grupą leków, których nie
powinno stosować się ciężarnych są antybiotyki, szczególnie zaś z grupy tetracykliny i
aminoglikozydów. Stosowanie ich wiąże się z poważnym zagrożeniem zaburzeń w rozwoju
narządów miąższowych takich jak wątroba czy trzustka.
Leczenie gruźlicy u kobiet w ciąży wymaga pewnych modyfikacji, gdyż standardowo stosowana w
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 1/2
lekarzonkolog.pl
leczeniu streptomycyna może zagrażać rozwojowi dziecka. Gdy dochodzi do konieczności
stosowania antybiotyków u kobiet w ciąży powinny być one dobierane bardzo rozważnie i
ostrożnie.
Niebezpieczne mogą również być popularne niesteroidowe leki przeciwzapalne takie jak np.
aspiryna. Doszukano się zależności między zażywaniem tego leku i wadami serca, rozszczepem
podniebienia czy niską wagą urodzeniową dzieci. Pomimo tego, że są to dość rzadkie przypadki i a
leki z tej grupy uważane są za względnie bezpieczne, nie powinno się ich używać w okresie
embriogenezy, a w późniejszym czasie ich stosowanie powinno być racjonalne i ograniczone do
minimum ze względu na możliwość wywoływania zmian wad u płodu.
Leki psychotropowe
Leki psychotropowe takie jak pochodne benzodiazepiny czy też fenotiazyny są stosunkowo
bezpieczne, natomiast w przypadku dużych dawek czy też ich nadużywania, pojawia się ryzyko
upośledzenia rozwoju umysłowego dziecka.
Leki przeciwdrgawkowe
Poważne zagrożenie w prawidłowym rozwoju dziecka związane są z przyjmowaniem leków
przeciwdrgawkowych. Szczególnie dokładnie efekty uboczne opisane są w przypadku zażywania
fenytoiny. Mogą to być poważne wady związane z rozwojem serca czy kręgosłupa jak również
przepukliny czy rozszczep podniebienia. Szacuje się, że występują one u około 30% ciężarnych
leczonych fenytoiną, w przypadku stosowania innych leków odsetek ten jest mniejszy, ale nie
powinien być pomijany.
Inne grupy leków
Pewne niebezpieczeństwa związane są również z lekami moczopędnymi, przeciwzakrzepowymi
czy wykrztuśnymi preparatami zawierającymi jod. Niewskazane są również doustne leki
przeciwcukrzycowe, a w przypadku cukrzycy powinno się bardzo dokładnie monitorować poziom
cukru we krwi i dobierać dawki insuliny w taki sposób, aby utrzymać go w zakresie normy
fizjologicznej.
Należy pamiętać, że wszystkie leki przyjmowane przez kobiety w ciąży oddziaływają również na
dziecko. Czasami wpływ ten jest niewielki, ale zdarzają się przypadki, że może być on tragiczny w
skutkach, dlatego też najlepiej konsultować z lekarzem przyjmowanie jakichkolwiek leków.
Największa podatność na zaburzenia występuje w pierwszych kilku tygodniach ciąży, w momencie
gdy zachodzi embriogeneza. Na płód wpływ mają nie tylko leki, ale również używki takie jak
nikotyna czy alkohol. O ile zaprzestanie stosowania leków nie jest konieczne, a niekiedy nawet
niemożliwe to zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu jest najprostszym sposobem, żeby
nie szkodzić swojemu dziecku - warto o tym pamiętać!
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 2/2