Popularyzatorski opis rezultatów projektu 2012/07/N/NZ9/02050

Nr wniosku: 204869, nr raportu: 19436. Kierownik (z rap.): mgr Aleksandra Katarzyna Lipka
Popularyzatorski opis rezultatów projektu 2012/07/N/NZ9/02050
Bóbr europejski (Castor fiber L.), podobnie jak bóbr kanadyjski (Castor canadensis L.) to gatunki
zakwalifikowane do międzynarodowej Czerwonej Listy gatunków zagrożonych wyginięciem (Red List;
International Union for Conservation of Nature). Liczebność populacji bobra w Polsce należy do największych
wśród krajów europejskich. Gatunek ten charakteryzuje się wyjątkowym behawiorem, dlatego potocznie bobra
nazywa się „budowniczym”, który powoduje istotne zmiany środowiskowe, budując żeremia i tamy w
strategicznych lokalizacjach. Pomimo ogromnego wpływu na kształtowanie środowiska, bóbr nadal jest
gatunkiem o stosunkowo mało poznanej fizjologii, zwłaszcza rozrodu.
Celem naszego projektu była identyfikacja rodziny glikoprotein ciążowych PAG u bobra. Rodzina PAG
należy do grupy proteinaz aspartylowych, która obejmuje również enzymy proteolityczne oraz lizosomalne,
m.in. pepsyny, katepsyny E i D, reniny, chymozyny i wiele innych. Rodzina PAG ulega okresowej ekspresji
rozpoczynającej się w okresie około implantacyjnym, który charakteryzuje się największą śmiertelnością
zarodkową (40-50%) u wielu gatunków ssaków łożyskowych. Przedstawicielom rodziny PAG przypisuje się
funkcję w oddziaływaniu matczyno-zarodkowym, co ma wpływ na prawidłowy rozwój łożyska oraz płodu.
Realizacja projektu umożliwiła identyfikację rodziny glikoprotein ciążowych PAG w genomie,
transkryptomie i proteomie łożyskowym bobra (Castor fiber L.). Wyniki projektu dostarczają nowej wiedzy o
fizjologii bobra, największego gryzonia Eurazji oraz mogą stanowić podstawę do dalszego wyjaśniania
mechanizmów poprawnego i efektywnego rozwoju łożyska, co za tym idzie również pozytywnego zakończenia
ciąży, nie tylko u bobra ale również u innych gatunków zwierząt charakteryzujących się podobnym typem
łożyska.
Ponadto, uzyskana wiedza podstawowa o genomie bobra, w przyszłości prawdopodobnie może posłużyć do
opracowania markera genetycznego, przeznaczonego do genotypowania zwierząt z różnych populacji oraz ich
wzajemnego pokrewieństwa. Odtwarzanie populacji gatunków zagrożonych wyginięciem z kilku pozostałych
osobników związane jest z występowaniem negatywnego zjawiska chowu wsobnego. Podczas odtwarzania oraz
relokacji gatunków zastosowanie markerów genetycznych powinno umożliwić eliminację chowu wsobnego oraz
ochronę zasobów genetycznych różnych gatunków.