Wyświetl PDF - Nestlé Nutrition Institute

Wczesne żywienie: fundament nawyków zdrowego żywienia
J.A. Mennella
Przyzwyczajenia żywieniowe, integralna część wszystkich kultur, mają swój początek
w okresie prenatalnym i niemowlęcym. Ten artykuł omawia biologiczne uwarunkowania
wyborów żywieniowych i ocenia wrodzoną plastyczność zmysłów smaku i węchu, które
oddziałują podczas karmienia naturalnego, karmienia mlekiem modyfikowanym i w okresie
przejścia na pokarmy stałe.
Zmysły odpowiadające za postrzeganie smaków (zmysł smaku i węchu) rozwijają się i
funkcjonują już w okresie życia płodowego. W trzecim trymestrze ciąży płód umie już przez
płyn owodniowy wykryć substancje, dzięki którym można rozróżnić smak oraz wyczuć
zapachy pochodzące z pokarmów spożywanych przez matkę. Częstotliwość przełykania
płodu zwiększa się w odpowiedzi na wprowadzenie smaku gorzkiego, co może być jedną z
pierwszych oznak, że człowiek woli spożywać smaki słodkie i odrzucać smaki gorzkie.
Podobne preferencje widać zaraz po narodzinach, są one także obecne w dzieciństwie i
młodości. Te wrodzone reakcje obeserowane w dzieciństwie to adaptacyjne cechy
ewolucyjne. Prawdopodobnie podlegały one ewolucji w celu nakłonienia nas do wykrycia i
odrzucenia tego, co może być szkodliwe (np. toksyn wykrywanych przez smak gorzki,
zepsute owoce sygnalizowane przez smak kwaśny) oraz poszukiwania i trawienia tego, co
korzystne (np. pokarmy zasobne w energię, sygnalizowane smakiem słodkim, i potrzebne
minerały, sygnalizowane przez smak słony).
Choć istnieją wrodzone reakcje na smaki, ten mechanizm można częściowo
kontrolować. Wczesne dzieciństwo charakteryzuje się wysokim stopniem plastyczności, jako
że młode dzieci uczą się swego świata zmysłów poprzez ciągłe wystawienie na działanie
czynników zewnętrznych oraz modelowanie społeczne. Płyn owodniowy jest pierwszym
medium w nauce smaków, dziecko preferuje te smaki i zapachy, których doświadczyło
przebywając w macicy, a które pochodzą z diety matki. Ta nauka o smakach i zapachach jest
kontynuowana gdy niemowlęta doświadczają smaków z diety matki w okresie karmienia
naturalnego. Karmienie naturalne okazuje się być czymś pozytywnym, gdy niemowlęta
przechodzą na pokarmy stałe, ponieważ będą jeść więcej warzyw, owoców i przypraw, z
którymi miało kontakt poprzez mleko matki, co uczy niemowlę spożywania pokarmów
dostępnych w danej kulturze i, dokładniej, spożywanych przez matkę. W wyraźnej
sprzeczności z różnorodnymi i bogatymi doświadczeniami zmysłowymi niemowląt
karmionych naturalnie, wczesne doświadczenia smakowe niemowląt karmionych mlekiem
modyfikowanym są bardziej monotonne i brakuje tam bogactwa pokarmów z diety matki.
Mimo tego, niemowlęta uczą się preferować smaki z mleka modyfikowanego, jakim są
karmione. W okresie przejścia na pokarm stały, bez względu na typ karmienia, niemowlęta
uczą się rozpoznawania smaków przez ekspozycję na konkretny typ pokarmu, jak i na wiele z
nich. Istnieje także pogląd sugerujący, że podczas pierwszych miesięcy życia niemowlęta
przechodzą przez okres nazywany „wrażliwym oknem” – okres podwyższonej akceptacji dla
smaków pochodzących z mleka, jakim są karmione.
Podstawowe zrozumienie rozwoju i funkcjonowania zmysłów może dopomóc w
rozwijaniu strategii pozwalających na ulepszanie dziecięcych diet , ponieważ wiele z chorób
powszechnych we współczesnym społeczeństwie (otyłość, cukrzyca i nadciśnienie) są, po
części, konsekwencją złych wyborów żywieniowych. Ciągła ekspozycja na szeroką paletę
zdrowych pokarmów i społeczne modelowania zachowań w ramach zdrowego odżywiania ze
strony rodziców zmodyfikują przyzwyczajenia żywieniowe dzieci i przygotują je na
adaptację zdrowego sposobu odżywiania się. Pomaganie rodzicom w zrozumieniu
podstawowych zasad biologicznych rządzących przyzwyczajeniami żywieniowymi ich dzieci
i sposoby ich efektywnej modyfikacji powinny być priorytetem w działaniach
profilaktycznych.
Bibliografia:
1. Mennella JA, Jagnow CP, Beauchamp GK: Prenatal and postnatal flavor learning by
human infants. Pediatrics 2001;107:E88.
2. Mennella JA, Johnson A, Beauchamp GK: Garlic ingestion by pregnant women alters
the odor of amniotic fluid. Chem Senses 1995;20:207–209.
3. Mennella JA: The chemical senses and the development of flavor preferences in
humans; in Hartmann PE, Hale T (eds): Textbook on Human Lactation. Texas, Hale
Publishing, 2007, pp 403–414.
4. Forestell CA, Mennella JA: Early determinants of fruit and vegetable acceptance.
Pediatrics 2007;120:1247–1254.
5. Mennella JA, Beauchamp GK: Mothers’ milk enhances the acceptance of cereal
during weaning. Pediatr Res 1997;41:188–192.
6. Galloway AT, Fiorito L, Lee Y, Birch LL: Parental pressure, dietary patterns, and
weight status among girls who are “picky eaters”. J Am Diet Assoc 2005;105:541–
548.
7. Sullivan SA, Birch LL: Infant dietary experience and acceptance of solid foods.
Pediatrics 1994;93:271–277
8. Mennella JA, Beauchamp GK: Understanding the origin of flavor preferences. Chem
Senses 2005;30(suppl 1):i242–i243.
9. Gerrish CJ, Mennella JA: Flavor variety enhances food acceptance in formula fed
infants. Am J Clin Nutr 2001;73:1080–1085.
10. Mennella JA, Nicklaus S, Jagolino AL, Yourshaw LM: Variety is the spice of life:
strategies for promoting fruit and vegetable acceptance during infancy. Physiol Behav
2008;94:29–38.
11. Hendy HM: Effectiveness of trained peer models to encourage food acceptance in
preschool children. Appetite 2002;39:217–225.
12. Hendy HM, Raudenbush B: Effectiveness of teacher modeling to encourage food
acceptance in preschool children. Appetite 2000;34:61–76.
13. Addessi E, Galloway AT, Visalberghi E, Birch LL: Specific social influences on the
acceptance of novel foods in 2–5-year-old children. Appetite 2005;45:264–271.
14. Jansen A, Tenney N: Seeing mum drinking a ‘light’ product: is social learning a
stronger determinant of taste preference acquisition than caloric conditioning? Eur J
Clin Nutr 2001;55:418–422.