instrukcja kontroli wewnętrznej - Głogowskie Centrum Edukacji
Transkrypt
instrukcja kontroli wewnętrznej - Głogowskie Centrum Edukacji
GCEZ w Głogowie Załącznik Nr 2 do Zarządzenia Nr 01/06 /2012 z dnia 18. czerwca 2012 roku Dyrektora GCEZ INSTRUKCJA KONTROLI WEWNĘTRZNEJ I OBIEGU DOKUMENTÓW KSIĘGOWYCH Głogowskiego Centrum Edukacji Zawodowej w Głogowie Instrukcja została opracowana na podstawie: 1. ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.); 2. ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U.2009.157.1240, z późn. zm.) I. OGÓLNE ZASADY FUNKCJONOWANIA SYSTEMU KONTROLI FINANSOWEJ §1 Niniejsza instrukcja określa tryb i zasady kontroli i obiegu dowodów powodujących skutki prawne, gospodarcze i finansowe oraz określa kompetencje i odpowiedzialność związaną z prawidłowym i rzetelnym opracowaniem dowodów od momentu ich wystawienia lub wpływu z zewnątrz, aż do przekazania ich do zbiorów archiwalnych. Pracownicy GCEZ w Głogowie objęci niniejszą instrukcją winni zapoznać się z jej treścią i bezwzględnie przestrzegać zawartych w niej ustaleń. §2 Kontrola wstępna jako kontrola decyzji i operacji zamierzonych ma na celu zapobieganie nieprawidłowym działaniom przez określenie czy zamierzone czynności będę zgodne z następującymi kryteriami: legalności, sprawności organizacyjnej, celowości, gospodarności i rzetelności. Kontrola wstępna wykonywana jest przede wszystkim w ramach obowiązków samokontroli i kontroli funkcjonalnej w toku codziennego działania. Obejmuje ona obowiązki zwłaszcza N.Ż. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 1 GCEZ w Głogowie w zakresie sprawdzania, akceptacji, rozliczania kosztów i wydatków, badania prawidłowości projektów umów, zamówień i innych dokumentów powodujących powstanie zobowiązań. Na dowód dokonania kontroli wstępnej dokumentu, upoważniona osoba sprawdzająca opatruje go podpisem i datą. W razie ujawnienia nieprawidłowości w toku wykonywania kontroli wstępnej osoba kontrolująca: 1. zwraca bezzwłocznie dokumenty właściwym pracownikom z wnioskiem o usunięcie nieprawidłowości w samych dokumentach bądź operacjach których dotyczą, 2. odmawia podpisu dokumentów nierzetelnych, nieprawidłowych lub dotyczących operacji sprzecznych z przepisami, zawiadamiając bezpośredniego przełożonego o ujawnionym fakcie. Przełożony, który został poinformowany o w/w faktach odpowiednio do wagi nieprawidłowości podejmuje decyzje w sprawie dalszego toku postępowania. §3 Kontrola bieżąca polega na badaniu czynności i wszelkiego rodzaju operacji w toku ich wykonywania, celem stwierdzenia, czy wykonanie przebiega prawidłowo i zgodnie z ustalonymi wyznaczeniami. Kontroli bieżącej podlega również badanie rzeczywistego stanu rzeczowych i pieniężnych składników majątkowych, między innymi w drodze inwentaryzacji kontrolnych kas, pozostałych środków trwałych w użytkowaniu oraz prawidłowości ich zabezpieczenia przed kradzieżą, zniszczeniem, pożarem i innymi szkodami. Kontrolę bieżącą obowiązani są przeprowadzić w ramach samokontroli własnego działania wszyscy pracownicy na stanowiskach kierowniczych lub pracownicy zobowiązani do spełnienia określonych czynności kontrolnych. §4 Kontrola następna polega na badaniu przedsięwzięć i operacji już zrealizowanych oraz odzwierciedlających je dokumentów. W wyniku kontroli, która ujawniła nieprawidłowość, podejmowane są czynności pokontrolne mające na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, likwidację ich przyczyn i skutków, zapobieganie im w przyszłości oraz usprawnienie badanej działalności, a także zastosowanie sankcji wobec pracowników odpowiedzialnych za powstanie nieprawidłowości i strat. Kontrolę następną sprawują głównie pracownicy zobowiązani do nadzoru i kontroli prawidłowości wykonania zadań z tytułu funkcji kierowniczej. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 2 GCEZ w Głogowie §5 W razie ujawnienia w toku kontroli nadużycia lub innego czynu mającego znamiona przestępstwa, osoba kontrolująca powinna powiadomić bezpośredniego przełożonego, Dyrektora, a następnie zabezpieczyć dokumenty i przedmioty stanowiące dowody tego czynu. W przypadku ujawnienia czynu przestępczego osoba kontrolująca obowiązana jest do: 1. przygotowania dla Dyrektora, pisma powiadamiającego o tym fakcie właściwy organ powołany do ścigania przestępstw, 2. ustalenia, jakie warunki i okoliczności umożliwiły przestępstwo lub sprzyjały jego popełnieniu, 3. zbadaniu, czy przestępstwo wiąże się z zaniedbaniem obowiązków kontroli przez osoby zobowiązane do jej wykonania, 4. przedstawienia, na podstawie przeprowadzonego badania, do decyzji Dyrektora wniosku w sprawie konsekwencji służbowych oraz przedsięwzięcia środków do zapobiegania w przyszłości podobnym czynom. §6 Rozróżnia się następujące rodzaje kontroli: kontrole systematyczne – przeprowadzane stale i równocześnie z innymi czynnościami kontrolnymi oraz kontrole okresowe dokonywane w pewnych odstępach czasu, niezależnie od prawidłowości pracy, od ustalenia stanu i sytuacji w określonej dziedzinie, kontrole pełne - dotyczące całokształtu działalności danej komórki organizacyjnej oraz kontrole problemowe obejmujące tylko wybrane odcinki tej działalności, kontrole kompletne - obejmujące wszystkie operacje gospodarcze i odpowiadające im czynności, dokumenty, zapisy ewidencyjne oraz kontrole wyrywkowe obejmujące wybrane operacje, czynności i dokumenty, kontrole merytoryczne - przeprowadzane z punktu widzenia kryteriów oceny sprawności organizacji, celowości i gospodarności działania, a także stwierdzenie że dowody zostały wystawione przez właściwe jednostki, kontrole formalnoprawne i rachunkowe - z punktu widzenia kryteriów legalności i rzetelności działania, Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 3 GCEZ w Głogowie kontrole rzeczowe - dotyczące badania ilości i jakości składników majątkowych oraz kontrole dokumentalne, polegające na badaniu tych operacji i zaszłości na podstawie dokumentów, kontrole planowe - wykonywane na podstawie ustalonego na okresy przyszłe planu kontroli oraz kontrole doraźne wynikające z bieżących potrzeb i sygnałów wskazujących na konieczność szybkiego sprawdzenia określonych spraw. Kontrola zarządcza – wykonywana jest (w sposób aktywny) przez kierownika, osoby na stanowiskach kierowniczych oraz wszystkich pracowników. Zadaniem jej jest zapewnienie, w szczególności, zgodności działalności jednostki z przepisami prawa i wewnętrznymi procedurami, skuteczności i efektywności działania, ochrony zasobów, wiarygodności sprawozdań, przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 4 GCEZ w Głogowie II. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA FUNKCJE KONTROLNE PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH NA STANOWISKACH KIEROWNICZYCH §1 Czynności kontrolne w zakresie swoich uprawnień, oprócz Dyrektora, który odpowiada za zorganizowanie i prawidłowe działanie kontroli wewnętrznej oraz wykorzystanie jej wyników wykonują także w GCEZ: 1. W-ce dyrektorzy, 2. Główny księgowy, 3. kierownicy, 4. samodzielni specjaliści, 5. inni pracownicy zobowiązani w określonym zakresie przedmiotowym i podmiotowym do wykonywania kontroli. §2 Osoby zobowiązane do sprawowania kontroli z tytułu zajmowanego stanowiska kierowniczego mogą upoważnić innych pracowników, z wyjątkiem pracowników odpowiedzialnych za wystawiane dokumentów do wykonywania w określonych granicach nałożonych na nich obowiązków kontroli. Upoważnienie takie nie zwalnia tych osób od odpowiedzialności za należyte wykonywanie obowiązków kontrolnych wynikających z ich zakresu czynności. Dyrektor odpowiada za zorganizowanie i prawidłowe działanie kontroli wewnętrznej, za należyte wykorzystanie środków kontroli. Dla zapewnienia realizacji tego obowiązku i systematycznego doskonalenia systemu kontroli wewnętrznej Dyrektor zastrzega sobie wyłączność: 1. ustalenia obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności dla swoich zastępców oraz osób na stanowiskach kierowniczych i sprawowanie nadzoru nad prawidłowością wywiązania się ich z tych obowiązków, 2. żądania od pracowników, którym zlecono funkcje kontrolne, okresowego sprawozdania o przebiegu i wynikach przeprowadzonych kontroli, w tym zwłaszcza o wykorzystaniu sygnałów o nieprawidłowościach stwierdzonych w czynnościach Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 5 GCEZ w Głogowie nadzorczo-kontrolnych wykonywanych przez pracowników do tych czynności zobowiązanych, 3. zatwierdzenia planów kontroli wewnętrznej oraz zlecenia przeprowadzenia kontroli doraźnych, 4. stosowanie sankcji za udowodnione zaniedbanie obowiązków z zakresu sprawowania nadzoru i kontroli. Osoby wymienione w § 1 pkt 1-3 obowiązane są do realizacji w ramach powierzonych im kompetencji, funkcji kierowania, nadzoru i kontroli oraz wspomagania działań Dyrektora GCEZ w usprawnieniu organizacji i systemu kontroli wewnętrznej. Wyżej wymienione osoby obowiązane są między innymi do: 1. bieżącej analizy warunków dla prawidłowego wykonywania zadań przez podporządkowane komórki organizacyjne (sprecyzowanie obowiązków, kwalifikacji do ich wykonywania, korygowanie obowiązujących regulacji, itd.), 2. bieżącej obserwacji przebiegu operacji, przedsięwzięć i procesów gospodarczych oraz związanych z nimi czynności wykonywanych przez podporządkowane komórki organizacyjne, 3. przeprowadzenie wyrywkowych kontroli okresowych w podporządkowanych komórkach organizacyjnych oraz kontroli rzetelności dokumentów zastrzeżonych do własnych kompetencji i podpisu, 4. podejmowania (w przypadkach osobistego stwierdzenia lub uzyskanych sygnałów o nieprawidłowościach) stosowanych środków usprawniających i informowanie Dyrektora GCEZ o sprawach wykraczających poza własne możliwości, a także stosowania w ramach uprawnień sankcji regulaminowych lub ich wnioskowania w stosunku do osób winnych wystąpienia nieprawidłowości, §3 Główny księgowy ma szczególne obowiązki w zakresie sprawowania kontroli wewnętrznej. Zobowiązany jest do: 1. prowadzenia rachunkowości jednostki zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i zasadami, polegające zwłaszcza na: a) zorganizowaniu sporządzania, przyjmowania, obiegu i kontroli dokumentów w sposób zapewniający: Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 6 GCEZ w Głogowie właściwy przebieg operacji gospodarczych, sporządzanie kalkulacji wynikowych kosztów wykonywanych zadań oraz sprawozdawczości finansowej, b) bieżącym i prawidłowym prowadzeniu księgowości oraz sporządzaniu kalkulacji wynikowej kosztów wykonawczych zadań i sprawozdawczości finansowej w sposób umożliwiający: terminowe przekazywanie rzetelnych informacji ekonomicznych, prawidłowe i terminowe dokonywanie rozliczeń finansowych, 2. prowadzenie gospodarki finansowej jednostki zgodnie z obowiązującymi zasadami, polegając zwłaszcza na: a) wykonywaniu dyspozycji środkami pieniężnymi zgodnie z przepisami dotyczącymi zasad wykonywania budżetu, gospodarki środkami pozabudżetowymi i innymi będącymi w dyspozycji jednostki, b) zapewnieniu pod względem finansowym prawidłowości umów zawieranych przez jednostkę, c) przestrzeganiu zasad rozliczeń pieniężnych, d) zapewnieniu terminowego ściągania należności i dochodzenia roszczeń spornych oraz spłaty zobowiązań, 3. dokonywanych w ramach kontroli wewnętrznej: a) wstępnej, bieżącej i następnej kontroli funkcjonalnej w zakresie powierzonych obowiązków, b) wstępnej kontroli legalności dokumentów dotyczących wykonywania planów finansowych jednostek oraz ich zmian, c) następnej kontroli operacji gospodarczych jednostki stanowiących przedmiot księgowań, 4. opracowanie projektów przepisów wewnętrznych wydawanych przez kierownika jednostki, dotyczących prowadzenia rachunkowości, a w szczególności zakładowego planu kont, obiegu dokumentów (dowodów księgowych), zasad przeprowadzania i rozliczania inwentaryzacji. §4 Wszystkie osoby zatrudnione na stanowiskach kierowniczych GCEZ zobowiązane są, w ramach powierzonych im odcinków działania, do sprawowania funkcji kierowania, Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 7 GCEZ w Głogowie nadzoru i kontroli w stosunku do podległych im pracowników i wspomagania Dyrektora w usprawnieniu organizacji pracy i funkcjonowania systemu kontroli wewnętrznej w swoich komórkach organizacyjnych. §5 V-ce dyrektorów i kierowników zobowiązuje się do: 1. ustalania zakresów czynności dla podległych pracowników, wraz z określeniem ich zadań w zakresie sprawowania kontroli załatwianych spraw i dokumentów, 2. bieżącego nadzoru nad prawidłowością wykonywania przez podległych pracowników przypisanych im czynności, w tym zadań kontrolnych, 3. osobistej kontroli otrzymywanych spraw do załatwiania lub przekazywanych innym do komórkom dalszego załatwiania spraw i dokumentów z punktu widzenia ich prawidłowości, celowości, gospodarności, rzetelności i legalności, 4. bieżącej kontroli prawidłowości, jakości i terminowości wykonywania innych wydanych podległych pracownikom poleceń służbowych, 5. podejmowania, w przypadkach stwierdzenia nieprawidłowości, we własnym zakresie stosowanych kroków usprawniających oraz powiadamiania Dyrektora o sprawach wykraczających poza możliwości własne podjęcia tych kroków, w tym także wnioskowania w sprawach zastosowania sankcji regulaminowych w stosunku do osób winnych stwierdzonych zaniedbań. §6 Zakresy przedmiotowe i podmiotowe kontroli sprawowanej przez pracowników zatrudnionych na stanowiskach nie kierowniczych, jak również kontrolnych, powinny być ustalone w zakresach czynności tych pracowników. Wszyscy pracownicy zobowiązani są do właściwego wykorzystania sygnałów i wniosków instytucjonalnej kontroli zewnętrznej i wewnętrznej oraz podejmowania usprawniających i dyscyplinujących. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 8 działań GCEZ w Głogowie III. NORMATYWNO – PRAWNE CECHY DOWODU KSIĘGOWEGO §1 Dowód księgowy jest dokumentem potwierdzającym dokonanie operacji gospodarczej lub finansowej w określonym miejscu i czasie, powinien zawierać co najmniej: określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego (podanie pełnej nazwy dowodu i ewentualnie jego symbolu lub kodu), określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczych, opis operacji oraz jego wartość, a jeżeli jest to możliwe – określoną także w jednostkach naturalnych, datę dokonania operacji a gdy dowód został sporządzony pod inną datą – także datę sporządzenia dowodu oraz datę księgowania dowodu, stwierdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca księgowania oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja) wraz z podpisem osoby odpowiedzialnej za te wskazania. §2 Dekretacją określa się ogół czynności związanych z przygotowaniem dokumentów do księgowania, wydaniem dyspozycji co do sposobu ich księgowania, wprowadzeniem dokumentu do programu księgowego i wydrukowaniem tzw. „dekretki” lub pisemnym potwierdzeniem jej wykonania. Dekretacja obejmuje następujące etaty: segregacja dokumentów, sprawdzenie prawidłowości dokumentów, właściwa dekretacja (oznaczenie sposobu księgowania). §3 1. Wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie: faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji — w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań; Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 9 GCEZ w Głogowie średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień —w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu, o którym mowa w pkt 1, a także w przypadku pozostałych operacji. 2. Należności i zobowiązania i inne składniki majątku wyrażone w walutach obcych wycenia się nie później niż na koniec kwartału. §4 1. Prawidłowo wystawiony dowód księgowy stanowi podstawę do zaksięgowania go w ewidencji. 2. Podstawą zapisów rachunkowych mogą być również sporządzone przez jednostkę dowody księgowe: zbiorcze – służące do dokonania łącznych zapisów zbioru dowodów źródłowych, które muszą być w dowodzie zbiorczym wymienione, korygujące – służące do korekt poprzednich zapisów, sprostowań lub storn, zastępcze – wystawione do czasu otrzymania zewnętrznego obcego dowodu księgowego, rozliczeniowe – ujmujące już dokonane zapisy według nowych kryteriów klasyfikacyjnych (dotyczące wszelkich przeksięgowań przewidzianych w zakładowym planie kont i w przepisach – według dozwolonych zasad i kryteriów). §5 W przypadku uzasadnionego braku możliwości uzyskania zewnętrznych obcych dowodów księgowych, Dyrektor GCEZ może zezwolić na udokumentowanie operacji gospodarczej za pomocą księgowych dowodów zastępczych, sporządzonych przez osoby dokonujące tych operacji. Nie może to jednak dotyczyć operacji gospodarczych, których przedmiotem są zakupy opodatkowane podatkiem od towarów i usług. §6 Do cech w aspekcie normatywno-prawnym dowodu księgowego zalicza się: dokumentalność zaistniałych stanów lub zdarzeń (dowód księgowy dokumentuje zdarzenia lub stany w danym miejscu i/lub czasie), Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 10 GCEZ w Głogowie trwałość wpisanej treści i liczb (zapobiegająca usunięciu, wymazaniu, przeprawieniu lub wyblaknięciu z upływem czasu), rzetelność danych (zgodnych z rzeczywistością), kompletność danych (dane muszą być kompletne, zawierające co najmniej te określone w odpowiednich przepisach prawnych), jednorodność dokumentowanych operacji gospodarczych lub finansowych (na jednym dowodzie można dokumentować operacje tego samego rodzaju), chronologiczność wystawionych kolejno dowodów księgowych (dowody tego samego rodzaju muszą być datowane zgodnie ze stanem faktycznym), systematyczność numerowania kolejnych dowodów księgowych (dowody tego samego rodzaju muszą posiadać numerację kolejną od początku roku obrotowego), identyfikacyjność każdego dowodu księgowego, poprawność formalna (zgodność wystawionego dowodu księgowego z przepisami prawa i wewnętrznymi regulaminami), poprawność merytoryczna (zgodność danych na dowodzie księgowym z klasyfikacją branżowo-przedmiotową, cenową, podatkową, itd.), poprawność rachunkowa (zgodność dokonanych obliczeń rachunkowych ze stanem faktycznym i z zasadami matematyki), podmiotowość dowodu księgowego (każdy dowód musi zawierać dane o podmiocie lub podmiotach uczestniczących w danej operacji). Jeżeli dowód spełnia wyżej wymienione cechy wówczas można go uznać za dowód prawidłowy, nadający się do księgowania. §7 Ogólne zasady dokumentu jako dowodu do księgowania: zawartość dokumentu musi wynikać z faktów i zdarzeń rzeczywiście zaistniałych, wypełnia się dowód czytelnie, a zapis musi być trwały, treść i liczby w poszczególnych rubrykach są nanoszone pismem starannym w sposób poprawny i bezbłędnie, wypełnia się rubryki dowodu księgowego zgodnie z ich przeznaczeniem, wypełnienie dowodu księgowego musi być rzetelne, rzeczowe, wiarygodne i kompletne, dowód księgowy musi zawierać dane, o których mowa w aktualnie obowiązujących przepisach prawnych, Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 11 GCEZ w Głogowie podpisy na dowodach księgowych, pieczątki i daty muszą być autentyczne, numeracja kolejno wystawionych dowodów księgowych musi być ciągła, bezpośrednio przyporządkowana chronologii, dowody księgowe zbiorcze sporządza się na podstawie prawidłowo wystawionych dowodów źródłowych, które muszą być w dowodzie zbiorczym wymienione, jakiekolwiek wymazywania i przeróbki na dowodach są niedopuszczalne, korygowanie niewłaściwych danych lub błędnych zapisów na dowodzie źródłowym zewnętrznym – obcym i własnym – może być dokonywane tylko i wyłącznie przez wystawienie dowodu korygującego, błędy w dowodzie księgowym wewnętrznym mogą być poprawiane przez skreślenie błędnej treści lub liczby i wpisanie obok danych poprawionych z dopisaniem daty poprawki i podpisu osoby upoważnionej do tej czynności. Zasady powyższe mają zastosowanie dla dowodów, w których nie został ustalony przepisami szczególnymi zakaz dokonywania jakichkolwiek poprawek. Zasad tych nie stosuje się do dowodów obcych (wystawionych przez inne jednostki), które mogą być poprawione jedynie przez wystawienie i dostarczenie kontrahentowi dowodu korygującego, zawierającego sprostowanie. Odnosi się to także do dowodów własnych, które uprzednio zostały przekazane kontrahentowi. §8 Zakupy rzeczowych składników majątkowych mogą być udokumentowane wyłącznie fakturami VAT (rachunkami). sporządzenie faktur VAT i rachunków oraz faktur i rachunków korygujących musi być zgodne z obowiązującymi przepisami w tym zakresie, mogą być stosowane skróty i symbole w dowodzie księgowym (powszechnie znane). Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 12 GCEZ w Głogowie IV. ZASADY KONTROLI DOWODÓW KSIĘGOWYCH §1 Dowody księgowe powinny być poddane kontroli merytorycznej i formalno-rachunkowej. §2 Kontrola wstępna odnosi się do zawieranych operacji gospodarczych, polega na zbadaniu legalności, rzetelności i prawidłowości tych operacji (kontrola formalno – rachunkowa). 1. Osoba dokonująca czynności kontrolnych powinna ustalić, czy dowód księgowy ma cechy pełnoprawnego, legalnego dokumentu, odpowiadającego wymaganiom przepisów ogólnie obowiązujących, gospodarczych, finansowych, podatkowych i księgowych. Ważne znaczenie formalno-prawne mają takie szczegóły kontroli jak: właściwości druku, formularza, arkusza czy zestawienia, nazwa i nr dowodu, pieczątki, daty, podpisy, zawartość danych na dowodzie według minimum określonych w przepisach. 2. Ponadto upoważniony pracownik dokonuje kontroli dokumentów księgowych (faktur zakupu) pod względem ich zgodności z wcześniej złożonym zamówieniem, zgodnym z zarządzeniem dotyczącym składania zamówień na potrzeby jednostki. Kontrola dotyczy tych zakupów, na które musi być zgoda kierownika jednostki i głównego księgowego, tzn. że nie są one niezbędne do funkcjonowania GCEZ (np. media, paliwo, dozór pomieszczeń). Na okoliczność dokonania kontroli dowodów księgowych dopisuje się odpowiednią klauzulę lub wbija pieczęć: §3 Kontrola merytoryczna polega na ustaleniu rzetelności danych, celowości, gospodarności i legalności operacji gospodarczych wyrażonych w dowodach, także na stwierdzeniu, że są Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 13 GCEZ w Głogowie zgodne z umową lub zleceniem, obowiązującym cennikiem oraz, że dowody zostały wystawione przez właściwe jednostki. Aktualne wzory podpisów osób upoważnionych do kontroli merytorycznej są dołączane do polityki rachunkowości. Ponadto na dokumencie księgowym powinno być podane źródło finansowania zgodnie z planem wydatków budżetowych tzn. dział, rozdział, paragraf. Na okoliczność dokonania kontroli dowodów księgowych dopisuje się odpowiednią klauzulę lub wbija pieczęć: „sprawdzono pod względem merytorycznym – data..........., podpis.................”. §4 Kontroli formalno-rachunkowej dokonuje upoważniony pracownik księgowości. Polega ona na ustaleniu, że dowody księgowe zostały wystawione w sposób technicznie prawidłowy, zawierają wszystkie elementy prawidłowego dowodu oraz, że ich dane liczbowe nie zawierają błędów rachunkowych. Na okoliczność sprawdzenia zostaje dopisana klauzula lub wbita pieczęć: „sprawdzono pod względem formalno-rachunkowym – data.............., podpis...................”. §5 1. Dowody przed ich realizacją (zapłatą) podlegają zatwierdzeniu przez Dyrektora (lub osobę przez niego upoważnioną). Na okoliczność zatwierdzenia wbita pieczęć: 2. Na zrealizowanych (zapłaconych) dowodach umieszcza się klauzulę lub zbija pieczęć: „zapłacono, dnia.........” Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 14 GCEZ w Głogowie oraz podpis osoby dokonującej zapłaty, uniemożliwiający powtórzeniu zrealizowania tego samego dowodu. §6 1. Kontroli zgodności z planem finansowym dokonuje Główny Księgowy (lub osoba przez niego upoważniona) i Dyrektor (lub osoba przez niego upoważniona). Polega ona na zakwalifikowaniu wydatków do odpowiednich działów, rozdziałów i paragrafów. Na okoliczność sprawdzenia wbija się pieczęcie: §7 1. Kontroli zakwalifikowania wydatku do wydatku strukturalnego dokonuje Dyrektor lub osoba przez niego upoważniona. Polega ona na zakwalifikowaniu wydatków do odpowiedniego kodu zgodnie z klasyfikacją wydatków strukturalnych. Na okoliczność zakwalifikowania wydatku zostaje dopisana klauzula lub wbita pieczęć: „ Wydatek zakwalifikowano do wydatku strukturalnego w wysokości …………….. (słownie ……….) KOD …………. data …………… podpis pracownika …………„ 2. Pieczęć lub klauzule z § 7 ust. 1 nadaje się tylko na dokumentach finansowych które dotyczą wydatków strukturalnych. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 15 GCEZ w Głogowie §8 Kontroli zgodności z przepisami Prawo zamówień publicznych dokonuje Dyrektor lub osoba przez niego upoważniona. Polega ona na określeniu trybu dokonania zamówienia publicznego z podaniem podstawy prawnej. Na okoliczność sprawdzenia wbija się pieczęć: §9 1. Potwierdzenia wpisania zakupów do ewidencji środków trwałych, pozostałych środków trwałych, wyposażenia i WNiP prowadzonych w programie „Inwentarz Optivum” dokonuje pracownik prowadzący owa ewidencje. Na okoliczność sprawdzenia wbija się pieczęć: 2. Pieczęć z § 9 ust. 1 nadaje się tylko na dokumentach finansowych które dotyczą zakupów wpisanych do programu „Inwentarz Optivum”. § 10 Dowody księgowe po dokonaniu rozliczeń są oznakowane przez księgowość numerami kolejnymi w celu powiązania dowodów z zapisami księgowymi dokonanymi na jego podstawie. § 11 Zbiory dokumentacji księgowej lub ich części mogą być udostępniane osobie trzeciej do wglądu, za zgodą Głównego Księgowego lub osoby przez niego pisemnie upoważnionej, Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 16 GCEZ w Głogowie w siedzibie GCEZ i pod nadzorem wyznaczonego pracownika GCEZ. Wydanie dokumentów, dowodów z dokumentacji księgowej poza siedzibą GCEZ może nastąpić wyłącznie za pisemną zgodą Głównego Księgowego lub osoby przez niego pisemnie upoważnionej oraz pozostawienia w GCEZ potwierdzonego spisu przyjętych dokumentów, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. § 12 Dokumenty kategorii B należy przechowywać w następujący sposób: 1. Dokumentację przyjętych zasad rachunkowości, księgi rachunkowe, dowody księgowe, dokumenty inwentaryzacyjne, sprawozdania finansowe zwane dalej „zbiorami” winno się przechowywać w należyty sposób i chronić przed niedozwolonymi zmianami, nieupoważnionym rozpowszechnianiem, uszkodzeniem lub zniszczeniem. Przez dokumentację przyjętych zasad rachunkowości należy rozumieć w szczególności: a) zakładowy plan kont, obejmujący wykaz kont księgi głównej (ewidencji syntetycznej), przyjęte zasady księgowania operacji gospodarczych oraz wyceny aktywów i pasywów, a także zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych (ewidencji analitycznej) i ich powiązania z kontami księgi głównej, b) wykaz zbiorów stanowiących księgi rachunkowe na nośnikach czytelnych dla komputera, c) dokumentację systemu przetwarzania danych, opisującą co najmniej: wykaz programów, opis przeznaczenia każdego programu, sposobu jego działania (reguły obliczeń, ewidencji, kontroli i wydruku danych), zasady ochrony danych, sposoby zapewnienia właściwego stosowania programów, zasady ewidencji przebiegu przetwarzania danych. 2. Ochrona danych księgowych prowadzona jest na odpornych na zagrożenia nośnikach danych, na doborze stosowanych środkach ochrony zewnętrznej, na systematycznym tworzeniu rezerwowych kopii zbiorów danych zapisanych, na nośnikach magnetycznych oraz zapewnieniu ochrony przed nieupoważnionym dostępem do programów komputerowych. 3. Dowody księgowe i dokumenty inwentaryzacyjne przechowuje się zgodnie z rozdziałem 8 ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości oraz zgodnie z zarządzeniem GCEZ Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 17 GCEZ w Głogowie w sprawie wprowadzenia zasad archiwizacji dokumentów. Powyższe dokumenty są archiwizowane w składnicy akt będącej na terenie GCEZ. 4. Zbiory określone w rozdziale V niniejszej instrukcji przechowywane zgodnie z zarządzeniem wewnętrznym GCEZ w sprawie wprowadzenia zasad archiwizacji dokumentów, co oznacza m.in.: a) zatwierdzone roczne sprawozdania finansowe podlegają trwałemu przechowywaniu, b) pozostałe zbiory przechowuje co najmniej przez okres: księgi rachunkowe – 5 lat, karty wynagrodzeń pracowników bądź ich odpowiedniki – przez okres wymaganego dostępu do tych informacji, wynikających z przepisów emerytalnych, rentowych oraz podatkowych, nie krócej jednak niż 5 lat, c) dowody księgowe dotyczące wpływów ze sprzedaży – od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy, nie krócej jednak niż do dnia rozliczenia osób, którym powierzono składniki majątku objęte sprzedażą detaliczną, d) dowody księgowe dotyczące wieloletnich inwestycji rozpoczętych, pożyczek, kredytów oraz umów handlowych, roszczeń dochodzonych w postępowaniu cywilnym lub objętych postępowaniem karnym albo podatkowym – przez 5 lat od początku roku następującego po roku obrotowym, w którym operacje, transakcje i postępowanie zostały ostatecznie zakończone, spłacone, rozliczone lub przedawnione. e) dokumentację przyjętego sposobu prowadzenia rachunkowości – przez okres jej ważności i dodatkowo przez 3 lata po tym okresie, f) dokumenty dotyczące rękojmi i reklamacji – 1 rok po terminie upływu rękojmi lub rozliczeniu reklamacji, g) dokumenty inwentaryzacyjne – 5 lat, h) pozostałe dowody księgowe i dokumenty – 5 lat. Okresy przechowywania oblicza się od początku roku następującego po roku obrotowym, którego dane zbiory dotyczą. § 13 Zbiory dokumentacji księgowej, w tym także przechowywane w formie nośników magnetycznych (dyskietki, dyski itp.) powinny być magazynowane w sposób chroniący przed uszkodzeniem lub zniszczeniem. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 18 GCEZ w Głogowie Do archiwum oddaje się dokumenty uporządkowane, przekazywane przez pracowników księgowości po uprzednim uzgodnieniu terminu. Przekazywanie odbywa się na podstawie spisu zdawczo-odbiorczego akt. § 14 Przez uporządkowane dokumenty należy rozumieć: takie dokumenty wewnątrz teczek, aby zapisy następowały po sobie wg liczb porządkowych dokumentów, uzupełnienie wszystkich wtórników dokumentów, usunięcie skoroszytów i segregatorów, usunięcie części metalowych, pod powierzchnią okładki powinny znajdować się spisy spraw, teczki powinny być zszycie i opisanie. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 19 GCEZ w Głogowie V. ZESTAWIENIE OBOWIĄZUJĄCYCH DOWODÓW FINANSOWO - KSIĘGOWYCH ORAZ SCHEMAT ICH OBIEGU I RODZAJE CZYNNOŚCI DOKONYWANYCH PRZEZ POSZCZEGÓLNE KOMÓRKI ORGANIZACYJNE §1 W sprawdzaniu dokumentów bierze udział szereg właściwych komórek lub stanowisk pracy, na skutek czego zachodzi konieczność przekazywania dokumentów pomiędzy poszczególnymi komórkami lub stanowiskami pracy. Obieg dokumentów obejmuje drogę od chwili sporządzenia, względnie wpływu do GCEZ, aż do momentu ich dekretacji i przekazania do zaksięgowania. Poszczególne dokumenty mają różne drogi obiegu. Bez względu na rodzaj dokumentu należy zawsze dążyć do tego, aby ich obieg odbywał się najkrótszą drogą. W tym celu należy stosować następujące zasady: przekazywać dokumenty tylko do tych komórek, które istotnie korzystają z zawartych w nich danych i są kompletne do ich sprawdzenia, przestrzegać równomiernego obiegu wszystkich dokumentów w celu zapobiegania okresowemu spiętrzeniu się pracy ewidencyjnej, dążyć do skrócenia czasu przetrzymywania dokumentów przez odpowiedzialne komórki. §2 Celem zapewnienia prawidłowego obiegu dowodów księgowych ustala się, co następuje: 1. do podpisywania dowodów finansowo-księgowych uprawnieni są kierownicy poszczególnych komórek lub osoby przez nich upoważnione, ustalenie to dotyczy zarówno dowodów emitowanych, jak też potwierdzonych pod względem merytorycznym lub formalno-rachunkowym. Aktualne wzory podpisów kierowników poszczególnych komórek organizacyjnych oraz osób upoważnionych do wystawiania i potwierdzania dowodów finansowo-księgowych (zatwierdzone przez Dyrektora) są składane w księgowości, 2. podstawą do księgowania mogą być tylko oryginały dowodów (WYDATKI), nie stanowią dowodu księgowego paragony. Każdy zaksięgowany dowód winien posiadać nadany: numer dowodu księgowego, oznaczenie dekretu, podpisy – sprawdzono pod względem Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 20 GCEZ w Głogowie merytorycznym, formalno-rachunkowym. Tak oznaczone dowody księgowe w żadnym wypadku nie mogą służyć do powtórnego księgowania, 3. wyłącznie dowody wymienione w wykazach i schematach obiegu są dowodami finansowo - księgowymi, żaden inny dowód nie może stanowić podstawy księgowania. V.1. DOKUMENTACJA RUCHU ŚRODKÓW TRWAŁYCH Środki trwałe to grunty, budynki, budowle, inwestycje, maszyny, środki transportu, urządzenia i inne przedmioty o okresie użytkowania dłuższym niż 1 rok. W odniesieniu do środków trwałych mają zastosowanie następujące dokumenty: 1. OT – przyjęcie środka trwałego, 2. PT – protokół zdawczo-odbiorczy środka trwałego, 3. LT – likwidacja środka trwałego, 4. MT – zmiana miejsca użytkowania środka trwałego, 5. Księga inwentarzowa środków trwałych. I. Dowód OT wystawia się dla udokumentowania przyjęcia środka trwałego do użytkowania. Środek trwały do użytkowania może być przyjęty w wyniku: zakupu, zakończenia realizowanego zadania inwestycyjnego, zakończenia prac wykonanych na podstawie umów, wytworzenia środka trwałego. Wypełnienie rubryk dowodu księgowego OT następuje wg opisu wraz z charakterystyką środka trwałego. Wystawia osoba upoważniona w 2 egzemplarzach, z tego oryginał przekazuje się do osoby prowadzącej ewidencje środków trwałych i 1 kopia dla zainteresowanej strony. Oryginał dowodu OT stanowi podstawę do ewidencji środków trwałych. II. Dowód PT wystawia się dla udokumentowania: przychodu środka trwałego nieodpłatnie od innej jednostki, nieodpłatnie przekazanego środka trwałego do innej jednostki. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 21 GCEZ w Głogowie Dowód PT musi mieć wypełnione wszystkie rubryki wg opisu wraz z charakterystyką środka trwałego. Dowód wystawia strona przekazująca (komórka merytorycznie odpowiedzialna) dany środek trwały w 3 egzemplarzach, z tego oryginał przekazuje się do osoby prowadzącej ewidencje środków trwałych, 1. kopia przekazywana jest do księgowości i 2. kopię dla zainteresowanej strony. Przekazanie nieodpłatne środka trwałego przez GCEZ wymaga spisania protokołu zdawczo-odbiorczego podpisanego przez Dyrektora, Głównego księgowego oraz pracownika odpowiedzialnego za sprawdzenie prawidłowości wystawionych dokumentów. Dowód PT stanowi podstawę do ewidencji środków trwałych w księgach rachunkowych oraz księgach inwentarzowych. III. Dowód LT wystawia się dla udokumentowania likwidacji środków trwałych będących w GCEZ. Dowód ten wystawia powołana Komisja Likwidacyjna na podstawie zatwierdzonego protokołu likwidacyjnego w 3 egzemplarzach z przeznaczeniem: oryginał – księgowość, stanowi podstawę do wyksięgowania środka trwałego z ewidencji w księgach rachunkowych, 1 kopia –– osoba prowadząca ewidencje środków trwałych, dowód służy do odpowiednich zapisów w księdze inwentaryzacyjnej, 1 kopia - zainteresowana strona. Do dokumentu LT w razie kradzieży należy dołączyć zawiadomienie o kradzieży pokwitowane przez policje, a w przypadku zniszczenia zużycia lub nieopłacalności jego dalszej eksploatacji – sporządzony komisyjnie protokół likwidacji. IV. Dowód MT wystawia się dla udokumentowania zmiany miejsca użytkowania środków trwałych będących w posiadaniu GCEZ. Dowód ten sporządza osoba prowadząca ewidencje środków trwałych na podstawie wniosku zainteresowanej strony w 4 egzemplarzach z przeznaczeniem: oryginał – księgowość, dowód MT jest podstawą do odpowiednich księgowań w ewidencji w księgach rachunkowych, 1. kopia – osoba prowadząca ewidencje środków trwałych, dowód służy do odpowiednich zapisów w księgach inwentaryzacyjnych, 2. kopie – zainteresowane strony. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 22 GCEZ w Głogowie V. Komisja Likwidacyjna powołana przez Dyrektora dokonuje oceny wniosków dotyczących likwidacji rzeczowych składników majątkowych. Likwidacja, czyli wycofanie środka trwałego z użytkowania, może wynikać ze sprzedaży, zniszczenia, kradzieży, zużycia lub nieopłacalności jego dalszej eksploatacji. Decyzję w sprawie wycofania tych składników i dalszego ich zagospodarowania (złomowania, sprzedaży, przeznaczenie wymontowanych części konserwatorowi lub innym jednostkom) na wniosek Komisji Likwidacyjnej podejmuje Dyrektor po uzyskaniu opinii prawnej w tych przypadkach, gdy zniszczenie (uszkodzenie) lub przedwczesne zużycie wynikało z zaniedbań pracowników – użytkowników. W oparciu o zatwierdzone protokoły Komisja Likwidacyjna GCEZ dokonuje likwidacji (kasacji) zgodnie z decyzją, sporządzając na tę okoliczność protokół. Protokoły fizycznej likwidacji rzeczowych składników majątkowych sporządza się w 3 egzemplarzach: oryginał – księgowość, otrzymuje w celu w księgach rachunkowych, kopia – osoba prowadząca ewidencje środków trwałych, kopia – Komisja Likwidacyjna. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 23 zapisu GCEZ w Głogowie SCHEMAT OBIEGU DOKUMENTU Lp. Określenie lub nazwa dowodu finansowoksięgowego oraz sprawozdania Miejsce opracowania Termin dowodu finansowoprzekazania księgowego lub sprawozdania Osoby odpowiedzialne za sprawdzenie i zatwierdzenie dowodu finansowo-księgowego • 1 OT – przyjęcie środka trwałego Komórki organizacyjne na bieżąco • • • 2 PT – protokół zdawczoodbiorczy środka trwałego Komórki organizacyjne na bieżąco • • 3 4 LT – likwidacja środka trwałego MT – zmiana miejsca użytkowania środka trwałego Komisja Likwidacyjna Komórki organizacyjne Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych na bieżąco na bieżąco • • osoba prowadząca ewidencje środków trwałych – merytorycznie osoba prowadząca ewidencje środków trwałych – sprawdzenie Główny księgowy - zatwierdzenie osoba prowadząca ewidencje środków trwałych – merytorycznie osoba prowadząca ewidencje środków trwałych – sprawdzenie Główny księgowy - zatwierdzenie Komisja Likwidacyjna Dyrektor Miejsce przekazania • • księgowość osoba prowadząca ewidencje środków trwałych • • księgowość osoba prowadząca ewidencje środków trwałych • • księgowość osoba prowadząca ewidencje środków trwałych • Komórka przyjmująca Komórka przekazująca księgowość osoba prowadząca ewidencje środków trwałych • Komórka przyjmująca • • Komórka przekazująca • 24 GCEZ w Głogowie V.2. DOKUMENTACJA OBROTU PIENIĘŻNEGO W zakresie obrotu pieniężnego rozróżnia się następujące dokumenty: 1. raport kasowy, 2. KP – kasa przyjmie, 3. KW – kasa wyda, 4. polecenie wyjazdu służbowego, 5. wniosek o zaliczkę, 6. rozliczenie zaliczki, 7. polecenie przelewu, 8. czek gotówkowy, 9. bankowy dowód wpłaty, 10. wyciąg bankowy. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 25 GCEZ w Głogowie SCHEMAT OBIEGU DOKUMENTU Lp. 1 Określenie lub nazwa dowodu finansowo-księgowego oraz sprawozdania Miejsce opracowania dowodu finansowoksięgowego lub sprawozdania KP – kasa przyjmie (dowód wpłaty) księgowość na bieżąco kadry przed wyjazdem Osoby odpowiedzialne za sprawdzenie i zatwierdzenie dowodu finansowoksięgowego Termin przekazania księgowość Miejsce przekazania księgowość Polecenie wyjazdu służbowego: • 2 • 3 4 5 przed odbyciem podróży służbowej, Dyrektor lub V-ce dyrektor Pracownik ---------------------------------- ----------------------- --------------------- -------------------------- --------------------- po odbyciu podróży służbowej pracownik delegowany (w ciągu 14 dni) na bieżąco Dyrektor lub V-ce dyrektor księgowość księgowość na bieżąco KW – kasa wyda Wniosek o zaliczkę Zaliczka na delegacje Kadry, księgowość księgowość Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych Główny Księgowy wg potrzeb max 14 dni 26 • Osoba upoważniona • Osoba upoważniona • Dyrektor lub V-ce dyrektor księgowość • Główny Księgowy • Dyrektor lub V-ce dyrektor • Główny Księgowy księgowość księgowość GCEZ w Głogowie 6 Rozliczenie zaliczki księgowość • zgodnie z terminem podanym we wniosku • Dyrektor lub V-ce dyrektor Główny Księgowy księgowość w terminach 7 Raport kasowy księgowość ustalonym w innym osoba upoważniona księgowość regulaminie • Dyrektor lub V-ce dyrektor • Bank • Główny Księgowy księgowość • Dyrektor lub V-ce dyrektor • Bank • Główny Księgowy • księgowość • Bank • księgowość 8 Polecenie przelewu księgowość wg potrzeb 9 Czek gotówkowy księgowość wg potrzeb 11 Bankowy dowód wpłaty księgowość wg potrzeb księgowość 12 Wyciąg bankowy Bank na bieżąco księgowość Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 27 • księgowość GCEZ w Głogowie V.3. DOWODY ZWIĄZANE Z WYPŁATĄ WYNAGRODZEŃ Podstawowymi dokumentami stwierdzającymi wypłatę wynagrodzeń są listy płac, sporządzone przez pracownika GCEZ lub osobę świadczącą usługi na podstawie umowy cywilno - prawnej, sprawdzone pod względem formalno – rachunkowym przez głównego księgowego oraz sprawdzone pod względem merytorycznym i zatwierdzone do wypłaty przez Dyrektora. W zakresie dowodów związanych z wypłatą wynagrodzeń rozróżnia się następujące dokumenty: umowa o pracę, wniosek o przyznanie nagrody jubileuszowej, lista płac, oświadczenie na pobór zaliczek na podatek dochodowy, karta zasiłkowa, lista płatnicza: zasiłki z ubezpieczenia społecznego, zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne, zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy, zastępcza asygnata zasiłkowa, deklaracja rozliczeniowa ZUS. I. Podstawą do sporządzania listy płac są umowy o pracę (angaże), zlecenia na pracę w godzinach nadliczbowych oraz inne dokumenty dotyczące potrąceń (zestawienia PKZP, PZU, FM, nierozliczonych zaliczek gotówkowych i inne). Listy płac powinny zawierać co najmniej następujące dane: nazwisko i imię pracownika, okres za jaki obliczono wynagrodzenie brutto, kwotę zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, składkę na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, składkę na ubezpieczenie zdrowotne, kwotę potrąceń z podziałem na poszczególne tytuły, łączną kwotę do wypłaty. W listach dopuszczalne są potrącenia należności egzekucyjnych na podstawie nakazów egzekucyjnych oraz dokonywanie innych potrąceń na podstawie Kodeksu pracy. Pozostałe potrącenia mogą być dokonywane wyłącznie za zgoda pracownika wyrażoną na piśmie. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 28 GCEZ w Głogowie II. Listy zasiłków dotyczących świadczeń chorobowych, opiekuńczych, macierzyńskich, rehabilitacyjnych naliczane są na podstawie dokumentów stanowiących podstawę do wypłaty w/w świadczeń. Dokumenty te należy przekazać do działu kadr niezwłocznie po zaistnieniu okoliczności uzasadniających wypłaty tych świadczeń. III. Wypłata nagród jubileuszowych następuje na wniosek zatwierdzony przez Dyrektora: z podaniem ilości lat pracy i zachowaniem przepisowych wymogów dotyczących uprawnień do otrzymania nagrody oraz podaniem podstawy prawnej. IV. Wypłaty wynagrodzeń dokonuje się w terminie zgodnych z obowiązującymi przepisami wewnętrznymi i zewnętrznymi. Poszczególni płatnicy odpowiadają materialnie i służbowo za prawidłowe i terminowe przeprowadzenie wypłat. Pracownikom posiadającym rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe należności z tytułu wynagrodzeń przekazywane są przelewem na pisemne wskazanie banku i numeru konta. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 29 GCEZ w Głogowie SCHEMAT OBIEGU DOKUMENTU Lp. Określenie lub nazwa dowodu finansowoksięgowego oraz sprawozdania Miejsce opracowania dowodu finansowoksięgowego lub sprawozdania Termin przekazania 1 Umowa o pracę kadry na bieżąco 2 Wniosek o przyznanie nagrody kadry jubileuszowej na bieżąco 3 4 Listy płac: • osobowy f. płac • umowa – zlecenie • umowa o dzieło Oświadczenie na pobór zaliczek na podatek dochodowy 5 Karta zasiłkowa 6 Lista płatnicza: • zasiłki z ubezp. społ., • zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne, • zasiłki z ubezp. społ.(porodowe i pogrzebowe) GCEZ do końca każdego miesiąca kadry na bieżąco GCEZ na bieżąco GCEZ Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych Osoby odpowiedzialne za sprawdzenie i zatwierdzenie dowodu finansowoMiejsce przekazania księgowego • kadry • adresat • Dyrektor • akta osobowe • • kadry Dyrektor • • • osoba odpowiedzialna za sprawy płac Dyrektor Główny księgowy księgowość • • kadry na bieżąco akta osobowe • osoba odpowiedzialna za sprawy płac księgowość • osoba odpowiedzialna za sprawy płac Dyrektor Główny księgowy księgowość • • 30 adresat akta osobowe GCEZ w Głogowie • zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy, zastępcza asygnata zasiłkowa Na bieżąco 7 • 8 Deklaracja rozliczeniowa ZUS GCEZ Zaświadczenie o zatrudnieniu i 9 wynagrodzeniu ZUS Rp7 GCEZ Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych Po terminie wypłaty wynagrodzenia Na bieżąco 31 • osoba odpowiedzialna za sprawy płac • osoba odpowiedzialna za sprawy płac Dyrektor osoba odpowiedzialna za sprawy płac kadry Dyrektor Główny księgowy • • • • • księgowość • • • księgowość ZUS Pracownik • • akta osobowe Osoba zainteresowana GCEZ w Głogowie V.4 DOKUMENTACJA DOTYCZĄCA ROZRACHUNKÓW, ROZLICZEŃ ZA DOSTAWY I USŁUGI Treść i forma faktur i rachunków musi być zgodna z ustawą o rachunkowości oraz z ustawą o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym. W zakresie dokumentacji rozrachunków, rozliczeń za dostawy i usługi rozróżnia się następujące dokumenty: faktura VAT, (własne, obce), rachunek, nota księgowa, Na sprzedane środki rzeczowe i usługi jednostkom obcym wystawiane są faktury VAT. Błędy popełnione na fakturze koryguje się fakturą korygującą. a) Faktury VAT sporządzają uprawione osoby w programie Vulcan Sp. z o.o. niezwłocznie po dokonaniu transakcji. b) Dokumenty te sporządza się co najmniej w dwóch egzemplarzach (na oryginale powinien być umieszczony wyraz „oryginał” a na kopii „kopia”) z przeznaczeniem dla: odbiorcy, księgowości. Podstawę rozliczeń finansowych za świadczone na rzecz GCEZ dostawy, roboty i usługi stanowią faktury (rachunki, noty księgowe). Faktury zakupu przed opisaniem i zaksięgowaniem podlegają obowiązkowej rejestracji dokonanej przez upoważnionego pracownika. Otrzymane faktury winny być zaopatrzone w datę otrzymania i niezwłocznie przekazane do stosownego opisu. Faktury wraz z wymaganymi załącznikami po dokonaniu kontroli merytorycznej przekazywane są do księgowości celem ich zaksięgowania i zapłacenia. Za terminowe przekazywanie faktur do księgowości (co najmniej 12 dni przed terminem płatności) odpowiedzialni są pracownicy dokonujący i zlecający zakupy albo odbierający pocztę. Niezależnie od ww. terminu komórki organizacyjne i poszczególni pracownicy zobowiązani są do przekazywania faktur, których termin zapłaty przypada na miesiąc następny, do księgowości najpóźniej do 3 dnia każdego miesiąca. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 32 GCEZ w Głogowie Otrzymane faktury (rachunki) księgowość sprawdza pod względem formalnym i rachunkowym, i przedkłada do zatwierdzenia osobom upoważnionym do podpisywania wg karty wzorów podpisów. Niezależnie od kontroli wymienionej powyżej faktury VAT w zależności od rodzaju świadczeń powinny zawierać: faktury VAT za dostawę środków trwałych – załączony dowód przyjęcia środka trwałego OT, faktury VAT za dostarczone do miejsc użytkowania środki rzeczowe, części lub zespoły – adnotację o miejscu użytkowania, faktury i rachunki na podstawie których dokonano zakupu pozostałych środków trwałych (wyposażenia) winny być dokładnie opisane z podaniem użytkownika i zawierające klauzulę „wpisano do ewidencji programu, osoba odpowiedzialna …… ”, faktury VAT za usługi zlecone – zatwierdzenie umowy wraz z kalkulacją kosztów, a w przypadku obciążenia ze remont lub roboty inwestycyjne –sprawdzenie, że usługa została wykonana wraz z dołączonym protokołem odbioru pracy. I. Pracownicy, którzy nie przygotowują dowodów do realizacji w sposób zgodny z niniejszą instrukcją, powodując zwrot dokumentów w celu ich uzupełnienia ponoszą odpowiedzialność za wynikłą z tego tytułu szkodę (powstałe odsetki). II. Jedną z form umowy jest umowa o pracę, która jest podstawą zatrudniania pracowników GCEZ i naliczania wynagrodzeń. Umowę sporządzają kadry, w co najmniej 2 egzemplarzach z przeznaczeniem dla: zatrudnionego pracownika, akta osobowe. III. Umowy zlecenia lub umowy o dzieło zaliczane są do prac doraźnych, nie wchodzące do zakresu obowiązków pracowników GCEZ. umowy zlecenie lub umowy o dzieło sporządza się w 3 egzemplarzach, z których 1-szy otrzymuje zleceniobiorca, 2-gi księgowość, 3 – ci płace. umowy wymagają akceptacji Dyrektora, Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 33 GCEZ w Głogowie po wykonaniu pracy objętej umową osoba zlecająca przekazuje do księgowości rachunek lub fakturę wraz z opisem potwierdzającym wykonanie zadania zgodnie z warunkami umowy, celem sprawdzenia i wypłaty należności. W umowach należy podać źródło finansowania zgodnie z planem finansowym wydatków (dział, rozdział, paragraf, nazwa zadania). Dokument umowy powinien zawierać co najmniej: a) strony umowy, b) przedmiot umowy (zakres, termin realizacji), c) daty i numer umowy, d) wynagrodzenie za przedmiot umowy, lub zasady na podstawie, których będzie wyliczane wynagrodzenie po odbiorze przedmiotu umowy, e) źródło pokrycia wydatków, f) sposób rozliczania materiałowo-finansowego, g) tryb przetargu, na podstawie którego zostaje zawarta umowa (w przypadku umów zawartych na podstawie ustawy Prawo zamówień publicznych), h) zasady fakturowania i płatności, i) zapisy dotyczące gwarancji rękojmi, j) zapisy dotyczące odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, k) zapisy dotyczące odstąpienia lub rozwiązania umowy, l) podpisy stron. Do umowy, w zależności od potrzeb, dołącza się: a) kosztorys inwestorski prac, b) wycenę materiałów, c) kalkulację kosztów, d) protokół konieczności, e) zlecenie. Umowy nie poddane kontroli i weryfikacji merytorycznej nie będą finansowane. Umowy rejestrowane są w płacach. W przypadku zmiany warunków umowy sporządza się aneks wg zasad jak wyżej. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 34 GCEZ w Głogowie VI. Rozliczenie umów następuje w formie pisemnej przez osobę zlecającą, merytorycznie odpowiedzialną lub osobę przez niego upoważnioną, w zależności od specyfiki zadania, na podstawie: a) umowy, b) protokołu odbioru, c) kosztorysu powykonawczego sprawdzanego i zatwierdzonego przez inspektora nadzoru, d) rozliczenia materiałowego (zwrot pozostałych materiałów), e) faktury, f) oświadczenia podatkowego i dotyczącego ZUS (umowy wykonywane przez osoby fizyczne). Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 35 GCEZ w Głogowie SCHEMAT OBIEGU DOKUMENTU Lp. 1 2 3 Określenie lub nazwa dowodu finansowoksięgowego oraz sprawozdania Miejsce opracowania dowodu finansowoksięgowego lub sprawozdania Termin przekazania Faktura VAT – własna księgowość na bieżąco Faktura VAT – obca Nadawca na bieżąco • Rachunek obcy Zlecenie Osoba upoważniona Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych Osoby odpowiedzialne za sprawdzenie i zatwierdzenie dowodu finansowo-księgowego • Główny Księgowy lub osoba • upoważniona księgowość Odbiorca • Dyrektor lub V-ce dyrektor • Główny Księgowy lub osoba upoważniona księgowość • 36 Dyrektor lub V-ce dyrektor • • na bieżąco Miejsce przekazania • jeden egzemplarz zlecenia – zleceniobiorca; Dyrektor lub V-ce dyrektor drugi egzemplarz z Główny Księgowy lub osoba podłączonym rachunkiem upoważniona lub fakturą do księgowości GCEZ w Głogowie V.5. DOKUMENTACJA DOTYCZĄCA ZFŚS Treść i forma faktur oraz rachunków musi być zgodna z ustawą o rachunkowości oraz z ustawą o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym. W zakresie dokumentacji ZFŚS rozróżnia się następujące dokumenty: faktura VAT, (własne, obce), rachunek, nota księgowa, PK – polecenie księgowania, umowy w sprawie pożyczki z ZFŚS, wnioski na świadczenia z ZFŚS, listy płac. I. Podstawą dokonywania wydatków z ZFŚS są oryginały faktur VAT, rachunków oraz umów i wniosków na świadczenia z ZFŚŚ. Ponadto podstawą dokonywania wydatków z ZFŚS mogą być również potwierdzone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów sporządzonych lub zatwierdzonych przez komisje ZFŚS, tj. m.in. umowy w prawie pożyczki, wnioski o świadczenia z ZFŚS. Przy czym oryginały ww. wniosków i umów powinny znajdować się wraz z całą dokumentacja dotycząca posiedzeń komisji ZFŚS. II. Dokumenty PK są sporządzane przez księgowość na podstawie dostarczonych i prawidłowo wypełnionych m.in. umów i wniosków na wypłatę świadczeń. III. Listy płac są sporządzane na podstawie zatwierdzonych przez komisje ZFŚS wniosków na świadczenia z ZFŚS lub protokołów sporządzonych przez komisje ZFŚS. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 37 GCEZ w Głogowie SCHEMAT OBIEGU DOKUMENTU Lp. 1 Określenie lub nazwa dowodu finansowoksięgowego oraz sprawozdania Faktura VAT Miejsce opracowania dowodu finansowoksięgowego lub sprawozdania księgowość Osoby odpowiedzialne za Termin sprawdzenie i zatwierdzenie przekazania dowodu finansowo-księgowego na bieżąco rachunek Nota księgowa księgowość na bieżąco 2 3 4 5 6 PK – polecenia księgowania Umowy w spr. pożyczki z ZFŚŚ Wnioski o świadczenia z ZFŚS Lista płac księgowość Komisja inwentaryzacyjna Komisja inwentaryzacyjna Płace na bieżąco na bieżąco na bieżąco na bieżąco • Dyrektor lub V-ce dyrektor • Przewodniczący komisji ZFŚS • Główny Księgowy lub osoba upoważniona • Dyrektor lub V-ce dyrektor • Przewodniczący komisji ZFŚS • Główny Księgowy lub osoba upoważniona • Dyrektor lub V-ce dyrektor • Główny Księgowy lub osoba upoważniona • Dyrektor • poręczyciele • Główny Księgowy lub osoba upoważniona • komisja ZFŚS • Dyrektor lub V-ce dyrektor • Główny Księgowy lub osoba upoważniona • Dyrektor lub V-ce dyrektor • Przewodniczący lub inny członek komisji ZFŚS • Główny Księgowy lub osoba upoważniona Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych Miejsce przekazania • księgowość • księgowość • księgowość • księgowość • księgowość • księgowość 38 GCEZ w Głogowie V.6. POZOSTAŁE DOWODY KSIĘGOWE Druki ścisłego zarachowania • Szczegółowy tryb postępowania z drukami ścisłego zarachowania określa wewnętrzna „Instrukcja ewidencji i kontroli druków ścisłego zarachowania”. Udzielenie zamówień publicznych • Udzielenie zamówień publicznych następuje zgodnie z obowiązującą ustawą oraz na podstawie wewnętrznych zarządzeń . • Dowody kasowe „Instrukcja kasowa” określa szczegółowo zasady funkcjonowania kasy oraz tryb postępowania z dokumentami kasowymi. V.7. POSTANOWIENIA KOŃCOWE 1. Ewentualne odchylenia od zasad ujętych w niniejszej instrukcji mogą być usankcjonowane wyłącznie przez Głównego księgowego lub osobę przez niego upoważnioną na pisemny wniosek zainteresowanego pracownika po zatwierdzeniu wniosku przez Dyrektora lub osobę upoważnioną. 2. Karta wzorów podpisów stanowi wykaz osób upoważnionych do zatwierdzania dokumentów wewnętrznych (kontrola merytoryczna i rachunkowa), składania oświadczeń woli w imieniu GCEZ oraz opisywania dokumentów finansowych tj. faktur zakupu. Instrukcja kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów księgowych 39