Technologia RFID jako czynnik konkurencyjności

TECHNOLOGIA RFID JAKO CZYNNIK KONKURENCYJNO
CI
W ZARZDZANIU LOGISTYK SŁUBY ZDROWIA
MAREK MATULEWSKI, ZBYSZKO PAWLAK
Streszczenie
Celem artykułu jest przybliĪenie technologii RFID jako czynnika konkurencyjnoĞci w zarządzaniu logistyką słuĪby zdrowia. W coraz wiĊkszym stopniu, w celu
poprawy konkurencyjnoĞci jednostek słuĪby zdrowia, wdraĪane są róĪnorodne rozwiązana usprawniające obieg informacji. Jednym z tego typu narzĊdzi umoĪliwiającym automatyzacjĊ szeroko rozumianej identyfikacji jest technologia RFID. Optymalizuje ona wielopłaszczyznową wymianĊ informacji oraz gromadzenie niezbĊdnych danych (tzn. m.in. takich jak pacjenci, personel, medykamenty, wyposaĪenie
i sprzĊt techniczny oraz Ğrodki transportu), których posiadanie stwarza podstawĊ do
efektywniejszego pod kaĪdym wzglĊdem Ğwiadczenia usług medycznych przy jednoczesnym zachowaniu, narzuconego budĪetu. Co wiĊcej, zastosowanie systemów automatycznej identyfikacji opartej o technologiĊ RFID ułatwia wiele waĪnych procesów związanych z funkcjonowaniem placówek słuĪby zdrowia, takich jak np. ciągła
kontrola procesu leczenia, wiĊksza odpowiedzialnoĞü personelu za podjĊte decyzje,
sprawne umawianie wizyt, ograniczenie biurokracji, wiĊksza efektywnoĞü pracy personelu, czy teĪ ograniczenie wystĊpujących kosztów. Takie właĞnie rozwiązania, które jednoznacznie podnoszą konkurencyjnoĞü, stanowią aktualną wykładniĊ zarządzania logistycznego w słuĪbie zdrowia.
Słowa kluczowe: systemy automatycznej identyfikacji, konkurencyjno, zarzdzanie zasobami,
technologia RFID
1. Wprowadzenie
yjemy w społeczestwie informacyjnym, w którym informacja – a właciwie jej przepływ
(jako element zarzdzania logistycznego), odgrywa strategiczn rol i na równi z innymi dobrami
moe podlega dalszemu obrotowi i generowa pewne wymierne korzyci – w tym równie tzw.
warto dodan. Co wicej naley zgodzi si z M. Golk, e: „(…) nie chodzi przy tym wyłcznie
o informacje jako dane dotyczce produkcji i usług, cho one te s oczywicie istotne. Chodzi
o to, e informacje s traktowane jako produkt, jako towar na sprzeda (czasem wrcz jako surowiec), który staje si główn siła napdow współczesnej cywilizacji”1. Ponadto „informacja stała
1
Golka M.: Czym jest społeczeĔstwo informacyjne? W Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, 4/2005, Wydział
Prawa i Administracji UAM, PoznaĔ 2005, s. 254.
149
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 38, 2011
si obecnie wartoci, która obok zasobów kapitałowych, rzeczowych i ludzkich moe nawet osign poziom, który czsto decyduje o istnieniu i rozwoju firmy”2.
W konsekwencji, dla ujednolicenia uywanej terminologii, zdefiniowa naley samo pojcie
informacji. Naley ona do zbioru poj podstawowych współczesnej nauki. Definiuje si j, jako
„(...) wiadomo o czym. (...) W systemach społeczno-gospodarczych, informacj traktuje si,
jako kategori ekonomiczn i postrzega w nastpujcych aspektach:
− jako dobro wolne,
− jako zasób,
− jako produkt,
− jako czynnik produkcji,
− jako towar,
− jako elementy infrastruktury gospodarki”3.
Stanowi ona (informacja) podstaw działania współczesnego przedsibiorstwa. Jest specyficznym rodzajem zasobów, który pozwala na zwikszenie wiedzy o danym podmiocie gospodarczym oraz jego dalszym bd bliszym otoczeniu4. Co wicej, to włanie informacja naley do
zasobów niematerialnych wszelkich jednostek systemu społeczno-gospodarczego. Obok takich
elementów jak: renoma firmy, unikatowe umiejtnoci, powizania nieformalne, patenty, licencje,
klimat pracy, kultura organizacyjna, marki produktów, dowiadczenie, kontakty czy te technologie – wszystko to jest kategori ekonomiczn, która w systemach społeczno-gospodarczych traktowana jest na równi z konkretnymi produktami, jak równie fizycznie istniejcymi zapasami
w poszczególnych pozycjach asortymentowych.
Drugim pojciem wymagajcym jednoznacznego zdefiniowania jest konkurencyjno. Konkurencyjno jest pojciem teoretycznym, które jednoczenie odnosi si do rynku i wystpujcych
na nim regulacji. Wynika to bezporednio z istoty zachowa podmiotów gospodarczych, które
(w duym uproszczeniu) mona sprowadzi do konkurowania, rywalizacji i konfrontacji na rynku5. Jednoczenie naley zdawa sobie spraw, e (zgodnie z Banse) adna definicja konkurencyjnoci nie uzyskała akceptacji wikszoci rodowiska naukowego zajmujcego si tymi problemami6. Z pojciem konkurencyjnoci nierozerwalnie wi si trudnoci w efektywnym zrozumieniu
wymaga stawianych przez klienta. Naley podkreli, e „(…) wymaga si od menederów, aby
wyranie odczytali wypowiadane potrzeby, ale musz te powici wiele twórczej pracy, eby
dotrze do tych ukrytych. Klienci nie zawsze potrafi przekaza cały zakres swoich potrzeb; niektóre s zachowywane w milczeniu, słabo zdefiniowane albo słabo artykułowane, firmy za nie
rozmawiaj ze sob ani nie wymieniaj informacji. W dzisiejszym krajobrazie biznesu zadaniem
dostawcy staje si rozpoznanie tych niemych potrzeb, ich zdefiniowanie i zapewnienie im głosu
w procesie decyzyjnym dostawcy”7.
2
JabłoĔski Wł.: Zarządzanie informatyką w przedsiebiorstwie, WyĪsza Szkoła Zarządzania i Marketingu, Sosnowiec 2003,
s. 16.
OleĔski J.: Standardy informacyjne w gospodarce, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1997, s. 14–15
4
Kisielnicki J., Sroka H.: Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla zarządzania. Wydawnictwo PLACET, Warszawa
2005, s. 14.
5
Gorynia M., Jankowska B.: Klastry a miĊdzynarodowa konkurencyjnoĞü i internacjonalizacja przedsiĊbiorstwa. Centrum
Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2008, s. 51–53
6
Banse M: The evolution of competitiveness in Hungarian Agriculture – from transition to accession. [w] Materiały konferencyjne na IX Europejski Kongres Ekonomistów Rolnictwa, Warszawa 2002, s. 48.
7
Slywotzky A.J., Morrison D. J., Andelman B.: Strefa zysku, PWE, Warszawa 2000, s. 43.
3
150
Marek Matulewski, Zbyszko Pawlak
Technologia RFID jako czynnik konkurencyjnoĞci w zarządzaniu logistyką słuĪby zdrowia
Rekapitulujc powysze – informacja stanowi pewien stały czynnik konkurencyjnoci. Element, który w dobie cigle nasilajcej si konkurencji, jako element tzw. zasobów niematerialnych, najbardziej podanych aktywów danego podmiotu przyczynia si (lub te moe si przyczyni) do uzyskania trwałej dodatkowej przewagi nad bezporedni konkurencj. Oczywicie, po
to by mogła osign taki stan – informacja musi posiada pewne cechy, do których mona zaliczy:
− by strategicznie wartociowa, co oznacza, e mog by podstaw wykorzystania szans lub
przeciwstawienia si zagroeniom,
− charakteryzowa si rzadkoci posiadania przez obecnych i przyszłych konkurentów,
− by trudn do imitacji i kopiowania przez konkurentów,
− by niemoliw do substytuowania przez inne zasoby 8.
Posiadanie informacji charakteryzujcych si tymi włanie cechami oraz ich efektywne uycie
(w sposób, który pozwala na reagowanie na zmieniajce si warunki panujce na rynku szybciej
w stosunku do innych jego uczestników), wzmacnia zajmowan przez dane przedsibiorstwo pozycj. Naley równie zauway, e pomidzy efektywnoci wykorzystania zasobów niematerialnych (dotyczy to w szczególny sposób informacji) a istniejcym na danym rynku (lub te jego
segmencie) konkurencj oraz aktywnoci konkretnych podmiotów wystpuj pewne, dajce si
zauway zalenoci. Konkurencj naley rozumie w tym przypadku (zgodnie z Goryni), jako
jeden z podstawowych mechanizmów gospodarki rynkowej. Samo pojcie konkurencji jest w tym
przypadku odnoszone do strony podaowej (rozumianej, jako ubieganie si przedstawicieli poday
o wzgldy przedstawicieli popytu) jak i od strony popytowej gospodarki (przedstawiciele popytu
rywalizuj o wzgldy przedstawicieli poday.9.
2. Budowa systemu RFID
Posiadanie nawet najbardziej sprawnego, popełniajcego minimaln ilo błdów systemu zarzdzania nie zda si na nic, jeeli na wstpie nie bdziemy posiadali prawdziwych danych bdcych odzwierciedleniem wystpujcej w danym miejscu i czasie sytuacji na rynku. Nowe sposoby
przesyłania, wyszukiwania i przetwarzania informacji spowodowały moliwo rewolucyjnych
przemian w organizacji pracy i zarzdzaniu. Jednym z takich włanie rozwiza jest automatyczna
identyfikacja. Jego idea polega na zastpieniu rcznego wprowadzania danych do istniejcych
systemów informacyjnych (zasilanych obecnie przez systemy informatyczne – coraz czciej zintegrowane) w sposób automatyczny, przy zastosowaniu specjalnych metod. Przykładem takiej
włanie metody s systemy RFID (ang. Radio Frequency Identification). Działanie takiego systemu opiera si na wykorzystaniu fal radiowych. Sama idea wykorzystania tych fal do automatycznej identyfikacji nie jest (jak by to si mogło wydawa) nowym pomysłem. Ju w okresie II wojny
wiatowej (po roku 1940) po raz pierwszy na masow skal w Niemczech i Wielkiej Brytanii
wykorzystano system IFF (ang. Identification, Friend or Foe – przyjaciel czy wróg) do identyfikacji własnych jednostek oraz wykrywania samolotów wroga. Natomiast pierwszym cywilnym zastosowaniem było w latach 70-tych XX wieku wykorzystanie tzw. tagów RFID w transporcie
8
9
SkawiĔska E. (red.): KonkurencyjnoĞü przedsiĊbiorstw – nowe podejĞcie, PWN, Warszawa-PoznaĔ 2002,s. 112.
Gorynia M., Jankowska B.: Klastry a miĊdzynarodowa konkurencyjnoĞü i internacjonalizacja przedsiĊbiorstwa. Centrum
Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2008, s.51–53.
151
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 38, 2011
(w urzdzeniach do pobierania opłat za przejazd) oraz w produkcji przemysłowej (do ledzenia
obiektów na liniach produkcyjnych).
System RFID to technologia umoliwiajca stworzenie systemu kontroli przepływu towarów
i osób, oparta na zdalnym odczycie i zapisie danych przy uyciu fal radiowych. Schemat budowy
systemu RFID przedstawia rys.1.
Rysunek 1. Budowa systemu RFID
ródło: Niemojewski P: Wprowadzenie do technologii RFID, konferencja „Płatnoci bezstykowe
– dzi i jutro”, Medien Service, Warszawa, 18.05 2007.
Typowy system RFID składa si z trzech podstawowych elementów, którymi s: tag (transponder), czytnik i oprogramowanie.
Tag (zwanych inaczej identyfikatorem lub transporterem) zbudowany jest z elektronicznego
chipu z pamici oraz miniaturowej anteny słucej do łcznoci bezprzewodowej. Pojemno
pamici identyfikatora to od kilkudziesiciu bitów do kilku tysicy bitów. Z reguły kilkadziesit
lub kilkaset bitów jest wystarczajc wielkoci dla wikszoci aplikacji. Podział transporterów
wg rónych kryteriów zawiera ponisza tabela.
Tabela 1. Podział transporterów RFID
ZE WZGLDU NA
SPOSÓB
ZASILANIA
ZE WZGLDU NA
MO
LIWO
ZAPISU
TYP TRANSPORDERA
Aktywne – posiadaj wbudowane ródło Pasywne – nie posiadaj wbudowanego
zasilania. Charakteryzuj si stosunkowo ródła zasilania. Energi do działania
duym zasigiem odczytu danych (do czerpi z odbieranych fal elektromagnekilkudziesiciu metrów). Jednake ze tycznych (posiadaj wbudowany konwzgldu na swoj specyfik s duo densator, którego zadaniem jest gromawiksze i drosze od pasywnych.
dzenie teje energii).
R/O – urzdzenie pozwa- WORM – urzdzenie R/W – urzdzenie umolilajce tylko na odczyt
umoliwiajce jednokrot- wiajce swobodny zapis i
ny zapis do pamici oraz odczyt danych
wielokrotny z niej odczyt
ródło: Opracowanie własne na podstawie Papiska-Kacperek (red): Społeczestwo informacyjne,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 198.
Czytnik (dekoder) – jest to urzdzenie nadawczo – odbiorcze, które wysyła lub odbiera wizk promieniowania elektromagnetycznego odpowiednio zdekodowan zapisujc lub odczytujc
152
Marek Matulewski, Zbyszko Pawlak
Technologia RFID jako czynnik konkurencyjnoĞci w zarządzaniu logistyką słuĪby zdrowia
w ten sposób dane. Czytniki zawieraj dekoder oraz anten, bdc ich integraln bd mobiln
czci. Słu one do przetwarzania sygnału cyfrowego na sygnał radiowy. Mona je umownie
podzieli na stacjonarne oraz mobilne.
Oprogramowanie systemowe (komunikacyjne i uytkowe) odpowiada za fizyczn stron
transmisji (oprogramowanie komunikacyjne) oraz za wymian, gromadzenie i przetwarzanie danych, które po czci mog pracowa na czytniku (w zalenoci od jego moliwoci technologicznych) a po czci na serwerze (PC-ie) – terminalu współpracujcym z czytnikiem (oprogramowanie systemowe).
Identyfikacja przy pomocy fal radiowych (RFID) pozwala na zdalny odczyt danych
z identyfikatorów (inaczej tagów, transponderów), jak równie zapis danych bez koniecznoci
kontaktu optycznego pomidzy urzdzeniem odczytujcym a identyfikatorem. Istot działania
tagów RFID jest realizowanie na danie czytnika, wysłania danych identyfikacyjnych drog radiow. Stosowane s te tzw. bezchipowe RFID, w których rol chipu odgrywa dedykowany obwód modulujco-demodulujcy, co pozwala na znaczn redukcj kosztów całego układu. Podstaw działania czytników jest pobieranie informacji z identyfikatorów. Komunikacja przebiega dwustopniowo. Najpierw wysyłane jest przez czytnik danie identyfikacji. W przypadku tagów pasywnych słuy ono równoczenie naładowaniu kondensatorów identyfikatora. Nastpnie wysyłana
jest informacja zwrotna przez wszystkie identyfikatory wzbudzone przez czytnik.
Naley równie podkreli, e głównym czynnikiem wpływajcym na prac urzdze RFID
(zasig odczytu/zapisu, odporno na zakłócenia i inne cechy funkcjonowania) jest czstotliwo
fal radiowych. Zgodnie z przeznaczeniem zostały one (czstotliwoci) podzielone na nastpujce
zakresy:
• Zakres czstotliwoci 0–135 kHz
Warunki propagacji fali elektromagnetycznej w tym zakresie okrelanej jako fale
długie pozwalaj na transmisj sygnałów w obszarze o promieniu ponad 1000 km
przy niskich nakładach finansowych.
• Zakres czstotliwoci 6,78 MHz
Warunki propagacji fali elektromagnetycznej w tym zakresie pozwalaj na
transmisj sygnałów w obszarze o promieniu kilkuset kilometrów podczas dnia.
W godzinach nocnych moliwy jest do uzyskania przekaz transkontynentalny. Zakresy tych czstotliwoci wykorzystuje si szeroko do nadawania audycji radiowych,
przekazu prognozy pogody, warunków panujcych na morzu, informacji przekazywanych przez agencje informacyjne.
• Zakres czstotliwoci 13,56 MHz
Warunki propagacji dla tego zakresu pozwalaj na transmisj transkontynentaln
podczas całego dnia. Zakres przewanie wykorzystywany do wiadczenia rónego
rodzaju usług radiowych, przekaz informacji pomidzy agencjami prasowymi i w telekomunikacji. Innymi systemami pracujcymi w tym zakresie to (oprócz RFID) systemy zdalnego sterowania, zdalnie sterowane modele, pagery oraz do demonstracji
sprztu radiowego.
• Zakres czstotliwoci 27,125 MHz
Ten zakres jest przydzielony dla radia CB w całej Europie, USA i Kanadzie.
Niezarejestrowane i nieopłacone systemy radiowe mog nadawa z moc do 4 Watów i tym samym uzyskiwa połczenie na odległo ponad 30 km. Oprócz zastoso-
153
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 38, 2011
•
•
•
•
•
•
•
wania do celów RFID, zakres ten jest uywany przez aplikacje medyczne, spawalnictwo wysokoczstotliwociowe, zdalnie sterowane modele oraz pagery.
Zakres czstotliwoci 40,680 MHz.
Fale w tym zakresie s propagowane po powierzchni Ziemi, wic ich tłumienie
przez budynki i inne obiekty nie odgrywa istotnego znaczenia. Wykorzystanie tego
pasma oprócz systemów RFID to komercyjne systemy radiowe, np. w lenictwie,
utrzymaniu dróg i autostrad oraz telewizji. Zakres wykorzystywany jest równie do
przesyłania danych w systemach telemetrycznych oraz systemach zdalnie sterowanych. Nie jest najodpowiedniejszy do systemów RFID z transmisj z rozpraszaniem
wstecznym (ang. backscatter) ze wzgldu na brak moliwoci zbudowania małego
i taniego transpondera.
Zakres czstotliwoci 433,920 MHz
Jest on przeznaczony do usług radia amatorskiego. Amatorzy radiowi wykorzystuj ten zakres do transmisji głosu i danych oraz do przekazywania audycji przez
stacje przekanikowe. Przekaz jest silnie tłumiony, jeeli nadawane fale elektromagnetyczne w tym zakresie natrafi na budynki i inne przeszkody. Wystpuj wtedy
równie odbicia. W zalenoci od stosowanej mocy, moliwy jest przekaz na odległo od 30 do 300 kilometrów. Oprócz urzdze RFID z rozpraszaniem wstecznym
znajduj si w tym zakresie nadajniki telemetryczne (np. bezprzewodowe termometry), interkomy głosowe, słuchawki bezprzewodowe, walkie-talkie krótkiego zasigu,
systemy zdalnego dostpu (np. centralne blokowanie zamków i zapłonu w pojazdach) i wiele innych aplikacji zostało wtłoczonych w przedstawiane pasmo. Niestety
nie pozostaje to obojtne na wzajemne interferencje pomidzy urzdzeniami wykorzystujcymi to pasmo.
Zakres czstotliwoci 869,9 MHz
Zakres ten został przekazany do cywilnego uytku w Europie w roku 1997 celem wykorzystywania go przez sprzt SRD (ang. Short Range Devices) – urzdzenia
krótkiego zasigu i od tego czasu moe by stosowany w systemach RFID.
Zakres czstotliwoci 915,0 MHz
Zakres ten nie jest dostpny dla urzdze RFID w Europie. Stosowany w USA
i w Australii.
Zakres czstotliwoci 2,45 GHz
Zakres ten jest czciowo pokrywa si z zakresami radia amatorskiego oraz systemów radiolokacyjnych. Warunki propagacji tego zakresu powoduj, e jakiekolwiek przeszkody, np. budynki powoduj silne odbicia i tłumienia propagowanych fal.
Zakres tych czstotliwoci jest równie wykorzystywany w telemetrii oraz bezprzewodowych sieciach komputerowych.
Zakres czstotliwoci 5,8 GHz
Zakres ten czciowo pokrywa si z zakresami radia amatorskiego oraz systemów radiolokacyjnych. Typowymi aplikacjami wykorzystujcymi te czstotliwoci
s czujniki ruchu, stosowane przed drzwiami (w sklepach i marketach) lub urzdzeniach sanitarnych np. automatyczne spłukiwanie toalet.
Zakres czstotliwoci 24,125 GHz
154
Marek Matulewski, Zbyszko Pawlak
Technologia RFID jako czynnik konkurencyjnoĞci w zarządzaniu logistyką słuĪby zdrowia
Zakres czciowo pokrywa si z zakresami radia amatorskiego oraz systemów
radiolokacyjnych, jak równie z naziemnymi usługami dostarczania danych poprzez
satelit. Typowymi aplikacjami wykorzystujcymi te czstotliwoci s czujniki ruchu, ale take kierunkowe systemy radiowej transmisji danych.10
3. Zarzdzanie informacj w systemach RFID
Systemy RFID maj zapewni sprawny pod kadym wzgldem przepływ informacji od i do
klienta oraz generowa dane, co powoduje, e powinny cechowa si takimi atrybutami jak:
• przydatno, czyli dostosowanie do potrzeb uytkowania,
• aktualno, czyli dostosowanie do czasu uytkowania,
• odpowiedzialno, czyli gwarancja poprawnoci,
• typ własnoci, czyli okrelenie praw dostpu do nich,
• typ ochrony danych, czyli sposoby utrudniajce dostp oraz ich modyfikacj przez osoby
niepowołane 11.
Systemy RFID stanowi ponadto informatyczne „zasilanie” systemów informacyjnych, które
przy powszechnie obserwowalnym obecnie zalewie informacyjnym (jego ródłem jest midzy
innymi wzrost iloci informacji na niespotykan dotd skal) zapewnia efektywne pod kadym
wzgldem jego działanie oraz odpowiadajce ilociom danych przyspieszenie procesów informacyjnych.
Do tak funkcjonujcego systemu zalicza si przede wszystkim:
• tworzenie informacji,
• przekazywanie informacji, czyli dostarczanie ich uytkownikom,
• przechowywanie informacji, czyli włczanie dokumentów do systemu w taki sposób, by
mona je było odnale,
• gromadzenie informacji, czyli zdobywanie danych na temat dokumentów, ich pozyskiwanie
oraz wprowadzanie do systemu,
• wyszukiwanie informacji, czyli wybieranie z systemu dokumentów spełniajcych pewne
kryteria,
• kopiowanie informacji, czyli jej zwielokrotnianie,
• przetwarzanie informacji, czyli opracowywanie danych, które polega na tworzeniu dokumentów pochodnych na podstawie dokumentów pierwotnych,
• wykorzystywanie informacji,
• niszczenie informacji.
Wykonywanie tych operacji całkowicie automatycznie (szczególnie tam, gdzie przyspiesza to
działanie systemu oraz eliminuje ródła dodatkowych błdów) wpływa na zdobycie prawidłowych
danych wejciowych, których posiadanie jest fundamentalnym załoeniem poprawnego funkcjonowania systemu informacyjnego i umoliwia efektywne nim zarzdzanie.
10
11
www.portalrfid.pl/wprowadzenie.php?it=6
Wierzbicki A. P.: Informacja jako zasób: wpływ na stosunki społeczne i gospodarcze w krajach rozwiniĊtych. [w] Gospodarka Narodowa nr 12/1996, s.76.
155
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 38, 2011
4. Zalety i wady systemów RFID
Systemy RFID posiadaj, jak kade istniejce rozwizanie szereg zalet oraz wad. Do najwaniejszych zalet mona zaliczy, takie ich atrybuty – jak to, e:
• wymiana informacji nastpuje drog radiow, dziki czemu identyfikator (tag, transponder)
nie wymaga bezporedniej widzialnoci z anten urzdzenia czytajcego,
• RFID jako technologia ma najniszy współczynnik wystpowania błdów odczytu sporód
wszystkich technologii automatycznej identyfikacji,
• tagi radiowe pracuj w szerokim zakresie temperatur i praktycznie s niewraliwe na warunki otoczenia (nieg, lód, błoto, deszcz, wibracje, itp.) umoliwiajc identyfikacj
w trudno dostpnych miejscach, gdzie metody optyczne zawodz,
• tagi radiowe mog by wykonane w kształcie i z materiałów odpowiadajcym indywidualnym wymaganiom (krek, piercie, prostopadłocian, szklana kapsułka, karta, guzik,
kolczyk, itp.),
• tagi radiowe mog umoliwia wielokrotny zapis danych (do 300 000 razy), modyfikacje
ich czci, a nie tylko odczyt (nieograniczony co do iloci), dziki temu oznaczony obiekt
moe przenosi ze sob zmienne informacje,
• tagi radiowe s praktycznie niepodrabialne – ich numer seryjny jest nadawany przez producenta w chwili wytwarzania i nie moe by zmieniony, a zapisana informacja moe by
chroniona hasłem uytkownika,
• dua powszechno stosowania.
Równoczenie naley zdawa sobie spraw, e rozwizanie to posiada równie pewne ograniczenia oraz problemy zwizane z ich wdroeniem i póniejszym eksploatowaniem. Zaliczy do
nich mona m.in.:
• brak jednolitego, obowizujcego w skali globalnej standardu oraz wystpujce trudnoci
techniczne w implementacji,
• brak wykwalifikowanej kadry,
• konieczno uwzgldniania zachowania si fal radiowych w okrelonym rodowisku i ich
wzajemne oddziaływanie na siebie,
• bezpieczestwo danych – ze wzgldu na wysokie prawdopodobiestwo naraenia na ataki
hakerów konieczno odpowiedniego zabezpieczenia danych.
Technologia RFID jest szczególnie przydatna tam, gdzie du uwag przywizuje si m.in. do:
przejrzystoci przepływu towarów w przedsibiorstwie oraz łatwej ich lokalizacji, ledzenia drogi
cennych materiałów, czci lub gotowych produktów, zmniejszenia groby kradziey produktów,
podniesienia efektywnoci produkcji czy te tropienia podróbek oraz zapewnienia odpowiedniego
poziomu bezpieczestwa i wiadczenia usług według cile okrelonych procedur – na z góry
zaplanowanym poziomie.
156
Marek Matulewski, Zbyszko Pawlak
Technologia RFID jako czynnik konkurencyjnoĞci w zarządzaniu logistyką słuĪby zdrowia
5. Implementacje RFID w słubie zdrowia
Ze wzgldu na przewaajce (w stosunku do wad) zalety tego rozwizania oraz konieczno
cigłego podnoszenia konkurencyjnoci podmiotów działajcych w słubie zdrowia, systemy
RFID znalazły (oraz cigle znajduj nowe) praktyczne zastosowania. Najbardziej korzystne
wydaje si wdroenie całociowego, zintegrowanego z systemem informacyjnym danej jednostki
słuby zdrowia bazujcego na technologii RFID. Przykład takiego włanie rozwizania
przedstawia rys.2.
Rysunek 2. Przykładowe systemowe zastosowanie technologii RFID w słuĪbie zdrowia
ródło: www.koncept-I.pl/index.php?strona=SluzbaZdrowia.htm.
W takim zastosowaniu, na kadym obszarze i etapie prowadzonej przez dan placówk słuby
zdrowia działalnoci wystpuje zasilenie istniejcego systemu informacyjnego przez systemy
RFID. Ich działanie mona zaobserwowa ju od samego pocztku procesu tzn. identyfikacji danych pacjenta. Ideałem byłaby pełna implementacja danych zawartych z jednej strony w istniejcym systemie danych o pacjencie w danej placówce (baza danych danej placówki słuby zdrowia)
a z drugiej w ogólnym systemie obowizujcym na danym terytorium administracyjnym (np. Polska, Unia Europejska itp.). Istnienie takiego rozwizania skraca czas (który w niektórych przypadkach decyduje o yciu, czy te zdrowiu pacjenta), potrzebny na uzyskanie podstawowych informacji. Zaliczy do nich naley nie tylko te o ogólnym stanie zdrowia, czy te przebytych chorobach, ale równie dane potwierdzajce prawo pacjenta do danego typu wiadcze zdrowotnych
czy te ewentualnych ródeł finansowania procesu leczenia i rekonwalescencji. Uzupełnienie
systemu stanowi karty identyfikacyjne dla personelu, które pozwalaj na okrelenie jednoznacznej odpowiedzialnoci za wykonywane czynnoci na rzecz pacjentów. Takie rozwizanie z jednej
strony zwiksza bezpieczestwo pacjentów a z drugiej – ułatwia zarzdzanie logistyk danej jednostki słuby zdrowia. Równolegle (dla podniesienia poziomu bezpieczestwa i jakoci wiadczonych usług) z kart powinny funkcjonowa równie opaski RFID na rk – nadawane pacjentom
zgłaszajcym si na leczenie lub na konkretne badania/zabiegi. Dziki takim opaskom personel
157
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 38, 2011
medyczny w kadej chwili i w dowolnym miejscu moe sprawdzi status pacjenta znajdujcego
si w dowolnej jednostce organizacyjnej (szpital, przychodnia przyszpitalna itp.). Ponadto w przypadku wykrycia wystpowania jakichkolwiek nieprawidłowoci skraca si niezbdny czas potrzebny na reakcj i wprowadzenie niezbdnych zmian przy jednoczesnym wykryciu i eliminacji
ródła błdu.
Dodatkowo zastosowanie technologii RFID pozwala (w przeciwiestwie np. do kodów kreskowych) na zwikszenie efektywnoci pracy, jakoci obsługi pacjenta oraz wyeliminowanie błdów wynikajcych z ludzkiej omylnoci nie tylko w miejscach identyfikacji pacjenta takich jak:
recepcja, izba przyj, gabinet lekarski, sala operacyjna, laboratorium, apteka (gdzie mona stosowa czytniki kodów) ale na terenie całej placówki słuby zdrowia.
System informacyjny danej jednostki wyposaony w technologi RFID umoliwia równie
automatyczne monitorowanie stanu fizycznego umiejscowienia i wykorzystania bdcych do dyspozycji zasobów, przez co umoliwia efektywniejsze pod kadym wzgldem jego zarzdzanie.
W nastpstwie istnienia efektywnie działajcego systemu informatycznego oraz urzdze do automatycznej identyfikacji zastosowanych w całym obiekcie mamy moliwo optymalnego zarzdzania zasobami. Nadanie unikalnych kodów oraz danych towarom, rodkom trwałym, badaniom
i materiałom do bada – ich dokładna ewidencja w takich miejscach jak punkt dostaw towarów,
punkt pobrania materiału do analiz, laboratorium, bank krwi, apteka, pralnia, kuchnia przyczynia
si zarówno do obnienia kosztów funkcjonowania szpitala czy przychodni, jak i do zwikszenia
bezpieczestwa pacjenta. Co wicej, dziki implementacji tych danych do systemu informacyjnego wyposaonego w zintegrowane oprogramowanie, mona zamieci dowoln informacj na
etykiecie.
Konkludujc naley podkreli, e tylko całociowe wdroenie technologii RFID i pełna jego
implementacja w systemie informacyjnym danej jednostki organizacyjnej słuby zdrowia, zapewni
uzyskanie efektu synergii objawiajcego si m.in. szybkim obiegiem informacji dotyczcym pełnej (na danym etapie) identyfikacji chorego, kontroli zlecanych mu bada i lekarstw oraz optymalnego zarzdzania bdcymi w danym momencie do dyspozycji zasobami. Co wicej, zintegrowanie w jednym miejscu i czasie pełnych danych, umoliwia lekarzowi natychmiastowy dostp do poprzednich wyników, analiz i zalece. Taki stan rzeczy znaczco poprawia standard leczenia pacjenta i pozwala bardzo szybko wprowadza zmiany w sposób zorganizowany. Jednoczenie moliwo natychmiastowego dostpu do wybranych przez lekarza danych historycznych
umoliwia porównanie podobnych przypadków i analizowanie ich pod wieloma wzgldami w celu
znalezienia najbardziej optymalnego dla danego pacjenta rozwizania. Przykładowe zastosowanie
technologii RFID w słubie zdrowia przedstawia rys. 3
Rysunek 3. Przykładowe zastosowanie technologii RFID w słuĪbie zdrowia
ródło: www.koncept-I.pl/index.php?strona=SluzbaZdrowia.htm.
158
Marek Matulewski, Zbyszko Pawlak
Technologia RFID jako czynnik konkurencyjnoĞci w zarządzaniu logistyką słuĪby zdrowia
6. Uwagi kocowe
Reasumujc naley podkreli, e we współczesnych czasach szybka i właciwa informacja
stanowi czynnik wzrostu. Jest to element, który jednoznacznie generuje dodatkowe korzyci
i stanowi podstaw racjonalnego zarzdzania. Kreuje logistyczne algorytmy postpowania, za
pomoc, którego przepływy fizyczne materiałów mog by koordynowane w taki sposób, aby
realizowa maksymalnie efektywnie usługi przy zachowaniu zaplanowanego budetu działania.
Co wicej, kada instytucja, która aspiruje organizacyjnie do pozycji lidera, musi sobie zdawa
spraw, e jej sukces w duej mierze zaley od tego, na ile kontrolowany jest przepływ
materiałów, zapasy produktów oraz popyt na kadym etapie realizacji. Tylko pełna informacja
zapewnia moliwo optymalnego wykorzystania bdcych do dyspozycji sił i rodków. Dziki
nowoczesnym systemom informacyjnym wyposaonym w narzdzia wykorzystujce technologi
RFID, słuba zdrowia zyskuje instrumentarium do pełnej, szybkiej identyfikacji danych pacjenta,
oznaczania próbek, kartotek bd kart pacjenta oraz optymalnego zarzdzania bdcym w danej
chwili do dyspozycji wyposaeniem technicznym, rodkami farmakologicznymi oraz kadr
lekarsk,, pielgniarsk i personelem pomocniczym. Poprzez system informacyjny zintegrowany
z tagami RFID mona identyfikowa, przypisywa i rejestrowa niezbdne elementy bada,
diagnozy czy historii choroby. Zastosowanie systemów automatycznej identyfikacji w szpitalach,
przychodniach, laboratoriach czy aptekach podnosi efektywno pracy, pozwala skutecznie
monitorowa proces leczenia oraz zarzdza logistycznie wszystkimi dostpnymi zasobami.
Pozwala zwikszy bezpieczestwo pacjentów, midzy innymi poprzez: prawidłow identyfikacj
pacjenta, cigł kontrol procesu leczenia (co zostało przepisane, w jakiej dawce, jak czsto naley
dawkowa, kto przepisał, kto wydał leki, kto zaaplikował pacjentowi), wiksz odpowiedzialno
personelu za podjte działania oraz zwiksza satysfakcj pacjentów (m.in. poprzez sprawne
umawianie wizyt, elektroniczne skierowania do specjalistów, elektroniczne wystawianie recept
itp.), nisze ponoszone koszty (m.in. poprzez: ograniczenie biurokracji – niezbdne dokumenty
generowane s automatycznie z systemu, wiksz efektywno pracy personelu, ograniczenie do
minimum zlece medycznych, ograniczenie iloci drukowanej dokumentacji, identyfikacj
jednostek generujcych nieuzasadnione koszty) czy te efektywniejsze zarzdzanie i kontrol.
%LEOLRJUDILD
1. Banse M: The evolution of competitiveness in Hungarian Agriculture – from transition to
accession. [w] Materiały konferencyjne na IX Europejski Kongres Ekonomistów Rolnictwa,
Warszawa 2002.
2. Golka M.: Czym jest społeczestwo informacyjne? W Ruch prawniczy, ekonomiczny
i socjologiczny, 4/2005, Wydział Prawa i Administracji UAM, Pozna 2005.
3. Gorynia M., Jankowska B.: Klastry a miĊdzynarodowa konkurencyjnoĞü i internacjonalizacja
przedsiĊbiorstwa. Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2008, s.51–53.
4. Jabłoski Wł.: Zarządzanie informatyką w przedsiebiorstwie, Wysza Szkoła Zarzdzania
i Marketingu, Sosnowiec 2003.
5. Kisielnicki J., Sroka H.: Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla zarzdzania. Wydawnictwo PLACET, Warszawa 2005.
6. Niemojewski P: Wprowadzenie do technologii RFID, konferencja „Płatnoci bezstykowe –
dzi i jutro”, Medien Service, Warszawa, 18.05.2007.
159
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 38, 2011
7. Oleski J.: Standardy informacyjne w gospodarce, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1997.
8. Papiska-Kacperek (red): SpołeczeĔstwo informacyjne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
9. Slywotzky A.J., Morrison D. J., Andelman B.: Strefa zysku, PWE, Warszawa 2000.
10. Skawiska E. (red.): KonkurencyjnoĞü przedsiĊbiorstw – nowe podejĞcie, PWN, WarszawaPozna 2002.
11. Wierzbicki A. P.: Informacja jako zasób: wpływ na stosunki społeczne i gospodarcze
w krajach rozwinitych. [w] Gospodarka Narodowa nr 12/1996.
12. www.koncept-I.pl/index.php?strona=SluzbaZdrowia.htm.
13. www.portalrfid.pl/wprowadzenie.php?it=6.
RFID TECHNOLOGIES AS A COMPETITIVENESS FACTOR
IN MANAGEMENT OF LOGISTICS IN HEALTH SERVICES
Summary
The aim of the paper is to present the RFID technology as a competitiveness factor in logistics management of health services. More and more often in order to improve the competitiveness of health service units, the units resort to implementation
of various technologies facilitating the information flow. One of such solutions,
enabling the automation of identification, is called RFID. This technology optimizes
multidimensional exchange of information and gathering necessary data (concerning
patients, medical staff, pharmaceuticals, equipment and facilities, means of transportation) which are essential to render medical services in a more effective and efficient way and at the same time which help to meet the imposed budget limitations.
Moreover, the application of automatic identification systems based on RFID technology facilitates many important processes connected with the functioning of health
service units, including continuous monitoring of the patient treatment process, a
higher degree of responsibility of the medical staff for decisions, an effective appointment system, the limitation of bureaucracy, the higher efficiency of staff work
and the limitation of incurred costs. Such solutions which definitely increase competitiveness, constitute the state-of-the-art trend in logistics management in health services.
Keywords: automatic identification systems, competitiveness, stock management, RFID
Marek Matulewski
Zbyszko Pawlak
Wysza Szkoła Logistyki
ul. E. Estkowskiego 6, Pozna
e-mail: [email protected]
[email protected]