NAREW

Łąki zalewowe w dolinach rzek to ogromne bogactwo gatunków roślin
i zwierząt. Wytworzyło się ono i zachowało dzięki gospodarce człowieka
– ekstensywnemu użytkowaniu łąk przez rolników. Przyrodnicy uznają
je za jedne z najcenniejszych ekosystemów. Siedliska takie występują
w dolinie Narwi (obszar Natura 2000 „Bagienna Dolina Narwi ”) co czyni
ten teren jednym z najważniejszych przyrodniczo obszarów w Europie.
Floodplain meadows are recognized as one of the most valuables ecosystems. These habitats occur
extensively across Narew river floodplain with its adjacent areas (Natura 2000 site “Marshy Valley
of the Narew River”) which makes this location one of Europe’s key nature sites.
Ochrona czynna łąk zalewowych w dolinach rzecznych polega więc, w głównej mierze,
na utrzymaniu naturalnych warunków hydrologicznych (przeciwdziałanie osuszaniu
terenu), zapobieganiu zarastania poprzez regularne koszenie oraz usuwaniu krzewów
wkraczających na łąki. Zapewnienie regularnego koszenia jest wielkim wyzwaniem.
Aktualnie rolnicy mają możliwość wsparcia finansowego przy gospodarowaniu na terenach
zalewowych będących siedliskiem rzadkich gatunków roślin i ptaków. W ramach Programu Rolnośrodowiskowego przewidziane są specjalne płatności za użytkowanie cennych
przyrodniczo łąk.
The main floodplain conservation measures in the Marshy Valley of the Narew River are maintenance
of natural water regimes and the prevention of overgrowth through bush removal and mowing. Regular mowing on wet meadow is a big challenge. Fortunately, farmers can get payments from CAP AgroEnvironmental Program that offer subsidies for extensive management of floodplain meadows.
Fot. J. Krogulec
Największym zagrożeniem dla łąk w dolinach rzek w przeszłości były regulacje rzek i melioracja odwadniająca. Na szczęście Bagienna Dolina Narwi w pewnej części uniknęła tego
losu. Mimo, że obecnie siedliska te są prawnie chronione, tereny te są nadal zagrożone.
Największymi problemami jest intensyfikacja lub zaniechanie użytkowania łąk. Brak
użytkowania łąk prowadzi do zanikania siedlisk spowodowanego sukcesją, czyli zarastaniem przez trzciny i krzaki. Eutrofizacja siedlisk, spowodowana gospodarką człowieka,
oraz zarzucenie na najbardziej podmokłych obszarach wypasu lub koszenia przyspieszyły
ten proces, co spowodowało zanik (zarośnięcie) części doliny Narwi do początku XXI wieku.
Important part of Marshy Valley of the Narew River has avoided destruction by drainage, but now it is
still threatened. Today, the biggest problem is intensification of farming practices and abandonmentwhich accelerated succession, leading to overgrowing by reeds and shrubs. It has caused the disappearance of some areas of extensively mown meadows by the beginning of the 21st century.
Fot. J. Krogulec
W czasie koszenia uzyskuje się bardzo dużo ściętej biomasy (turzyce, trawy, trzcina i inne),
która nie zawsze nadaje się na paszę dla zwierząt gospodarskich. W projekcie Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (OTOP) „Zarządzanie siedliskiem wodniczki
(Acrocephalus paludicola) poprzez wdrożenie zrównoważonych systemów zagospodarowania biomasy”(LIFE09 NAT/PL/000260) biomasa jest przetwarzana na pellet lub brykiet
(siano sprasowane pod wysokim ciśnieniem), paliwo odnawialne do opalania w piecach
grzewczych. Pomaga to przeciwdziałać zmianom klimatycznym oraz usprawnia ochronę
czynną na terenie obszarów Natura 2000 na Podlasiu.
Mowing produces huge quantities of biomass (mown sedges, grasses, reeds etc.). That problem is
addressed by the Polish Society for the Protection of Birds (OTOP) through the project “Facilitating
Aquatic Warbler (Acrocephalus paludicola) habitat management through sustainable systems of biomass use” (LIFE09 NAT/PL/000260). The solution is briquetting and pelleting of the biomass to produce
alternative climate-friendly fuel.
Dane z monitoringu naukowego wskazują na pozytywne oddziaływanie wspólnych
wysiłków na przyrodę. Powierzchnia otwartych łąk zalewowych wraca do uprzednich
rozmiarów, a dawni mieszkańcy – wśród nich także wodniczka – chętnie zajmują tereny
odzyskane dzięki koszeniu.
Monitoring data shows that the undertaken conservation measures are effective, with the area of
floodplain meadows returning towards previous levels and species like Aquatic Warblers returning
too previously lost areas.
Rzędziany
Bagienna Dolina Narwi
Choroszcz
Białystok
Fot. Z.Morkvenas
Raduje
Klepacze
Konowały
The flagship species of floodplain and wet peat meadows is the Aquatic Warbler. Together with this
bird other species like Corncrake, Great Snipe, Redshank, orchids or elks have lost their habitats.
Sobolewo
Barszczewo
Pańki
Przykładem gatunku zależnego od istnienia łąk bagiennych jest wodniczka. W ciągu
ostatnich stu lat, w Europie niemal wszystkie z tych łąk zostały osuszone, a wodniczka
i towarzyszące jej rzadkie ptaki (np. derkacz, dubelt, rycyk i krwawodziób), rośliny
(np. storczyki) czy inne zwierzęta (np. łoś) utraciły swoje miejsce do życia.
Marshy Valley of the Narew River
Kruszewo
Pszczółczyn
Bagienna Dolina Narwi
Izbiszcze
Księżno
Zawady
Waniewo
Kuriany
Horodniany
Zaczerlany
Olmonty
Trypucie
Baciuty
Kowalewszczyzna
Zwierki
Kopłany
Tołcze
Jeńki
Hermanowka
Bolkiny
Stara
Łupianka
Turośl
Dolna
Borowskie Olki
Roszki -Wodźki
Turośl
Kościelna
Zabudowania / Buildings
Drogi / Roads
Wody / Water
Lasy / Forests
Kolej / Railway
Łapy
Granica Narwianskiego PN / Narwianski National Park border
Obszar Natura 2000 / Natura 2000 area
Łapy
Dębowina
Gąsówka-Oleksin
Suraż
Rynki
Lokalizacja projektu Wodniczka i Biomasa
Aquatic Warbler and Biomass Use project area