Kod w butach

Ekwipunek: prezentacja wyczynowych butów MTB
Kod w butach
Tekst: Piotr Oleksy, zdjęcia: bikeBoard
Przed Wami prezentacja
butów dla kolarzy górskich, które mają sprostać regularnym startom
w zawodach XC i maratonach na najwyższym
poziomie. Jakość niemal
bez kompromisów, wyrafinowane materiały,
dopracowane detale
i ten design, czasami
porywający, czasami porażający.
Jako „grupę docelową” tej prezentacji wybraliśmy
niesponsorowanych zawodników lub zaangażowanych hobbystów, pragnących używać najlepszego
sprzętu i mających do tego odpowiednio zasobne
portfele. Czyli ludzi, którzy sami muszą troszczyć się
o swój sprzęt, najpierw starannie go wybrać, zapłacić
za niego z własnej kieszeni, potem czyścić, doglądać
i - co ważne - cieszyć się z długiego użytkowania,
nie zaś zakładać nowe buty co kilkanaście tygodni.
Dlatego wybór musi być przemyślany i - na szczęście
- zamiast menadżera negocjującego warunki umów
sponsorskich jest bikeBoard, który pomoże wybrać.
Szczegóły Kodu
Masa
Czy muszę pisać, że powinna być jak najniższa?
Każdy obrót korby to także przemieszczanie butów,
czyli ileśtam dżuli wydatkowanych tylko na kręcenie
butami. Oczywiście ich masa w porównaniu z masą
nóg rowerzysty jest znikoma, ale mówimy o wyczynie,
prawda? Jeśli ma się poniżej 10% tłuszczu w organizmie, to już dość ciężko schudnąć i wtedy lżejsze
buty będą jak znalazł. Większość butów w naszej
prezentacji mieści się w zakresie 700-850 g para
i ten przedział możemy przyjąć jako odpowiedni dla
butów wyczynowych. Szczegółowe porównania pominę, bo niestety przy opracowywaniu prezentacji nie
dysponowaliśmy butami w identycznych rozmiarach,
a tylko wtedy moglibyśmy wyłonić zwycięzcę.
Przy wybieraniu butów nie ma co jednak szaleć na
punkcie znikomej masy, ważniejsze jest właściwe
1. Adidas AdiStar XC Race
Rozmiary: 5,5-12 co pół numeru (38 2/3 - 47 1/3),
kolory: czarno-czerwony, czarny, masa: 800 g (para, 42 2/3),
kontakt: Harfa-Harryson, tel. (0-71) 327-15-70, www.harfa-harryson.com.pl, cena: 795 zł
dopasowanie buta, trzymanie stopy i sztywność podeszwy. Zresztą uważne czytanie danych pozwoli wyciągnąć ciekawe wnioski - u niektórych producentów
(Adidas, Northwave) droższy, lepszy model ma większą
masę niż ten stojący niżej w hierarchii. Zatem: niska
masa - tak, ale nie kosztem właściwości użytkowych
buta.
Materiały
W wyczynowych butach królują tworzywa sztuczne.
Naturalna skóra przepuszcza parę wodną, zapewnia
komfort i dopasowuje się do stopy, jednak nie zapewnia tak dobrego stosunku sztywności do masy i zbytnio
się odkształca, zwłaszcza pod wpływem wilgoci. Jedyne
buty w naszej prezentacji, których cholewkę wykonano
z naturalnej skóry, to Lake MX305, jednak to buty do
bardzo zaawansowanego enduro, nie XC. Tworzywa
sztuczne są lżejsze i, jeśli to potrzebne, sztywniejsze.
Wentylację zapewniają wstawki z przewiewnej siateczki, a dopasowanie do indywidualnego kształtu stopy
jest możliwe dzięki wkładkom, które pod wpływem
temperatury ciała dostosowują się do jego kształtu.
Nowinką są tutaj buty Shimano SH-M300, gdzie cały
but wygrzewa się w specjalnym piecyku, po to, by pod
wpływem wysokiej temperatury „zapamiętał” kształt
stopy. Warto jednak podkreślić, że taka technologia od
wielu lat stosowana jest w narciarstwie
i snowboardingu.
Podeszwy butów, czyli element, który bezpośrednio decyduje o efektywności przekazania energii, wykonane
są zazwyczaj z włókna szklanego, poliuretanu, nylonu
lub, w droższych modelach, z laminatów carbonowych
albo aluminium, dzięki czemu są lekkie i piekielnie
sztywne.
83
bi k e B o a r d # 2 m a r z e c 2 0 0 7
2. Adidas Marathon
Rozmiary: 6,5-13 co pół numeru (40-48 2/3),
kolory: srebrno-czarne, czarno-czerwone, masa: 720 g (para, 44),
kontakt: Harfa-Harryson, tel. (0-71) 327-15-70, www.harfa-harryson.com.pl, cena: 619 zł
3. DMT Watt
Rozmiary: 37-50 (od 40 do 46 co pół numeru),
kolory: biały, srebrny, czarny, masa: 764 g (para, 44),
kontakt: AMP Bike, tel. (0-34) 371-09-12, www.ampbike.com, cena: 1079,90 zł
Protektor
Wyczynowe buty mają sprawdzać się przede wszystkim podczas jazdy, bo jej w trakcie wyścigu jest
najwięcej. Podczas pedałowania liczy się wyłącznie
sztywność i właściwe ukształtowanie podeszwy od
wewnątrz, dlatego ideałem są tutaj podeszwy butów
szosowych. W trakcie zawodów zdarzają się jednak
odcinki pokonywane pieszo, dlatego zarówno kształt
podeszwy, jak i materiał oraz kształt bieżnika butów,
muszą pozwalać na stąpanie bez poślizgów. Optymalne do wyczynu są rzadko rozmieszczone klocki
protektora (łatwo czyszczą się z błota, bo buła gliny
pod każdą podeszwą to niepotrzebne obciążenie) spójrzcie na protektor butów Shimano SH-M300, to
przecież tylko 4 klocki. Podeszwa powinna mieć dość
szeroki przód, co zapewni stabilność na boki (trudniej skręcić kostkę). Przydatne są wymienne kolce
w przedniej części buta, ułatwiające strome podbiegi
po błocie. W butach typu enduro lepiej sprawdza się
bardziej miękki protektor, zapewniający doskonałą
przyczepność na kamieniach. Przykładem może być
tutaj podeszwa butów Lake MX305, na której widnieje charakterystyczne i znane wszystkim turystom
pieszym logo Vibram.
84
Zapięcie
Bardzo ważny element. Podczas pedałowania,
w fazie ciągnięcia pedału w górę, to właśnie odpowiednie zapięcie buta zapewnia właściwą sztywność
i stabilność, nie pozwalając na marnowanie energii.
W wyczynowych butach królują połączenia taśmy
velcro i, w górnej części buta, plastikowe zębate
paski z klamrami podobnymi jak w wiązaniach snowboardowych. Spotykane są także taśmy velcro (czyli
po polsku rzepy) bez pasków zębatych, łatwe do
bi k eBoar d #2 marzec 2007
szybkiego odpięcia i zapięcia, jednak nie trzymające stopy tak dobrze jak paski
zębate. Sznurówki owszem, trzymają świetnie stopę (kto nie wierzy, niech spojrzy,
w jakich butach jeżdżą torowi sprinterzy), ale gorzej sprawdzają się na długich
dystansach ze względu na luzowanie się i rozwiązywanie. Są też fatalne
w błocie i jako jedyne mocowanie wyczynowego buta MTB wyszły z użytku,
spotyka się je tylko jako dodatek do rzepów i to raczej w butach rekreacyjnych
i amatorskich.
Istotne w bucie rowerowym jest także zapobieżenie niepożądanym ruchom pięty
wewnątrz buta (głównie w górę, bo to oznacza marnowanie energii i potencjalne
otarcia). Dlatego też zapiętki w butach MTB są specjalnie kształtowane i wzmacniane, by pięta nie ruszała się podczas pedałowania nawet na milimetr. Czasami
może to oznaczać, że dany model buta ma kształt nieodpowiadający kształtowi
naszej pięty i okolicy ścięgna Achillesa i po prostu będzie uwierał. W takich wypadkach radzę poszukać innych butów – zapiętki zbudowane są z tak mocnych
materiałów, że nawet nie ma co liczyć na ich rozciągnięcie.
1. Adidas AdiStar XC Race
Topowy model Adidasa do MTB. Podeszwa XC-lite Carbon z carbonową wkładką
usztywniającą, wysoki i agresywny protektor średniej twardości, po dwa wymienne kolce z przodu (w komplecie razem z kluczem do ich mocowania). Cholewka
z tworzywa sztucznego z dużymi wstawkami z siatki. Zapięcie to plastikowy pasek
z wymienną klamrą z mikroregulacją SL oraz dwa rzepy połączone z resztą buta
cienkimi sznurówkami (Adidas nazywa to Fast Strap). But nie ma klasycznego
języka, zastępuje go odpowiednio szeroka, wyprofilowana boczna część cholewki. Przód buta w pewnym stopniu wzmocniony twardszym tworzywem. Masywny
zapiętek. Wymienna, perforowana wkładka wykonana z dwóch materiałów (inny
w przedniej i tylnej części wkładki). Wykończenie ograniczające rozwój bakterii
i grzybów wewnątrz buta.
2. Adidas Marathon
Drugi w hierarchii model. Lekkie buty (pomimo większego rozmiaru lżejsze niż
Adistar XCR), przeznaczone do wyścigów długodystansowych. Podeszwa XC-lite
Alutex z poliamidu wzmocnionego włóknem szklanym z aluminiową wstawką
w centralnej części. Wysoki protektor identyczny jak modelu Adistar XCR, wymien-
4. DMT Legend
Rozmiary: 37-48 (od 40 do 46 co pół numeru),
kolory: srebrny, biały, czarny, masa: 788 g (para, 41),
kontakt: AMP Bike, tel. (0-34) 371-09-12, www.ampbike.com, cena: 699,90 zł
ne kolce (załączony do nich klucz). Zapięcie to trzy rzepy
łączące się z butem cienkimi sznurówkami. Wierzch buta
wykonany ze sztucznej skóry grubości 1,3 mm i siatki
wentylacyjnej ClimaCool. Brak klasycznego języka, podobnie jak u droższego brata. Przód buta praktycznie
nie posiada dodatkowej osłony, np. przed uderzeniami
(o wiele bardziej miękki niż w Adistar XCR). Długi i masywny zapiętek. Wkładka wewnętrzna identyczna jak
w Adistar XCR.
3. DMT Watt
Najwyższy model MTB włoskiej firmy i najdroższy but tej
prezentacji. Podeszwa wykonana z włókna węglowego
i poliuretanu. Protektor tylko na pięcie oraz w przedniej
części buta, średniej twardości, klocki wysokie i o dużej
powierzchni. Dwa wymienne kolce w przedniej części
podeszwy (w komplecie klucz). Gniazdo bloku głęboko
schowane pomiędzy elementami protektora. Wierzchnia
część buta wykonana z dość miękkiego materiału. Niewielkie otwory wentylacyjne nie są wykończone siatką, co
zwiększa ich efektywną powierzchnię. Przód buta wzmocniony przezroczystym tworzywem. Zapiętek wraz z częścią
paska zębatego i jego mocowanie wykonane jako jeden
plastikowy element. Język klasyczny, z dużą ilością otworów wentylacyjnych i miękką wyściółką. Wnętrze buta
starannie wykończone, nie siateczką, lecz miłą w dotyku
mikrofibrą, bez wystających szwów i łączeń materiałów.
Perforowana wkładka wewnętrzna. Zapięcie to pasek zębaty i klamra, oba wymienne, oraz dwa klasyczne rzepy.
Szeroki element obejmujący kostkę, do którego przymocowany jest pasek zębaty, wykonany jest z dwóch rodzajów tworzywa o różnej twardości, żeby lepiej dopasować
się do kształtu kostki, a równocześnie zapewnić właściwą
sztywność.
5. Lake MX 305
Rozmiary: 39-47 co pół numeru, 48, 50, kolory: srebrny, biały,
czarny, masa: 1064 g (para, 44),
kontakt: Secesja, tel. (0-12) 656-57-59, www.secesja.pl,
cena: 529 zł
6. Northwave Aerator MTB S.B.S.
Rozmiary: 39-46 co pół numeru, 47,
kolory: czerwony, masa: 836 g (para, 42),
kontakt: Bikershop, tel. (0-12) 423-32-62, www.bikershop.pl,
cena: 829 zł
4. DMT Legend
miejsce na zamontowanie pary kolców. Miłą niespodzianką jest to, że do butów dołączone jest aż osiem
sztuk kolców zamiast zwyczajowych czterech - dzięki
temu mamy dodatkowy komplet na wymianę, gdy
pierwszy się zużyje. W komplecie znajduje się też
klucz do mocowania kolców. Wierzch buta uszyty jest
z markowej skóry (angielskiej firmy Pittards) o nazwie
WR100. Ma być odporny na wilgoć, pot i bardzo
wytrzymały mechanicznie. But ma kilka wstawek
wentylacyjnych z gęstej siatki. MX305 ma dwa języki
- wewnętrzny miękko wyściełany, z wieloma niewielkimi otworami wentylacyjnymi. Zewnętrzny język też
ma cienką wyściółkę w niektórych miejscach i duży
otwór wentylacyjny pokryty siatką. Wnętrze buta pokryte jest częściowo siateczką,
w tylnej części zaś miękką wyściółką. Przód, tył
i boki buta są dodatkowo osłonięte elementami podeszwy. Umiarkowanie sztywny zapiętek wykonano
z tworzywa. Zapięcie buta jest dość skomplikowane.
Najpierw należy ułożyć wewnętrzny język i zaciągnąć
zwykłe sznurówki. Następnie układa się zewnętrzny język i zapina trzy rzepy. System taki zapewnia
bardzo dokładne dopasowanie buta do stopy, ale
zapięcie zabiera dużo czasu. Wewnętrzna wkładka
jest wymienna.
Trzeci model w hierarchii DMT, w budowie wykazuje
dużo podobieństw z topowym Watt-em. Podeszwa
nosi nazwę Bi-Component 2007, niestety w materiałach producenta nie sposób odnaleźć informacji,
jakie to komponenty. Wg producenta materiał ten
zapewnia doskonałą sztywność i stabilność buta.
Oględziny pozwalają stwierdzić, że nie jest to kompozyt węglowy ani aluminium. Protektor wykonany
z podobnego materiału, jak w modelu Watt, ma też
podobny kształt, choć zajmuje większą powierzchnię podeszwy. Wierzchnia część buta wykonana
z miękkiego syntetyku, z dużą ilością niewielkich
otworów wentylacyjnych bez siateczki. Przód buta
bez dodatkowego zewnętrznego wzmocnienia, jednak
użyto w tym miejscu grubszego materiału, co zapewnia palcom pewną ochronę. Język klasyczny, z cienką
warstwą miękkiej wyściółki i z dużą ilością otworów
wentylacyjnych. Zapięcie identyczne jak
w modelu Watt - pasek zębaty plus dwa rzepy. Wykończenie wewnętrzne i wkładka również takie samo
jak w Watt.
86
5. Lake MX 305
Wyrafinowany but do ciężkiej eksploatacji enduro.
Jest wyjątkiem, bo pozostałe buty w tej prezentacji
to modele do XC, ale jest na tyle ciekawy, że warto
go pokazać. Podeszwa o sztywności porównywalnej
z wyczynowymi modelami XC pokryta jest bieżnikiem
firmy Vibram, potentata w dziedzinie produkcji podeszw do butów (nie tylko turystycznych), produkującego ich rocznie ponad 32 miliony sztuk. Protektor
wykonany jest z dość miękkiej gumy i składa się
z kostek różnej wielkości rozmieszczonych wg zasady - im mniejsze, tym bliżej przodu buta. Z przodu
bi k eBoar d #2 marzec 2007
6. Northwave Aerator
MTB S.B.S.
Drugi model MTB w hierarchii włoskiego
Northwave`a. Podeszwa MTB Carbon Rubber, jak
łatwo się domyślić, składa się z płyty z laminatu
węglowego i przyklejonego do niej gumowego,
dość miękkiego protektora o agresywnym kształcie.
Podeszwa lekko wywija się z przodu i z tyłu, tworząc osłonę palców i pięty. Z przodu znajdują się
7. Northwave Kameleon
Rozmiary: 38-47 (39-46 co pół numeru), kolory: czerwony, czarny,
masa: 765 g (para, 42),
kontakt: Bikershop, tel. (0-12) 423-32-62, www.bikershop.pl,
cena: 549 zł
dwa kolce z tworzywa sztucznego, przykręcane zwykłym
śrubokrętem. Kurczę, a ja już myślałem, że to jest niemożliwe i że kolce zawsze muszą mieć specjalny klucz
;). A tak na serio, to ciekawe, czy da się je odkręcić po
kilku spacerach? Wierzch buta wykonany ze sztucznej
skóry i plastiku. Zapiętek wzmocniony grubszym tworzywem. Uwagę zwraca szereg otworów wentylacyjnych po
bokach buta oraz na jego czubku, osłoniętych sztywną
siatką. Nazwa Aerator, czyli „napowietrzacz”, zobowiązuje. Producent zresztą twierdzi, że jednym z głównych
zadań, jakie postawił projektantom tego modelu, była
jak najlepsza wentylacja stopy. Wnętrze buta wykończone
wysokiej jakości siateczką, a brzeg cholewki dodatkowo
wyściełany w miejscach mogących powodować otarcia.
Język klasyczny, z dość grubą warstwą wyściółki. Wymienna, perforowana wkładka wewnętrzna jest wyjątkowo
małej grubości. Zapięcie to kombinacja rzepów i paska
zębatego. Z przodu są to dwa klasyczne rzepy, zaś plastikowy pasek zębaty przypinany jest do trzeciego rzepa,
dzięki któremu możemy dokonywać wstępnej regulacji
paska zgodnie z naszymi upodobaniami i kształtem stopy.
Wymienna klamra jest ciekawie skonstruowana. Oprócz
przycisku całkowicie zwalniającego pasek jest też drugi
przycisk, pozwalający na stopniowe luzowanie paska
„o jeden ząbek” - regulacja taka może być bardzo przydatna w czasie jazdy.
7. Northwave Kameleon
But nieco mniej prestiżowy niż Aerator S.B.S., posiadający jednak wiele identycznych rozwiązań. Podstawowa
różnica to materiał podeszwy. Podeszwa Jaws wykonana
jest z termoplastycznego materiału z dodatkiem proszku
węglowego i jest nieco mniej sztywna od carbonowej podeszwy z wyższych modeli. Protektor jest bardzo podobny
jak w wyższym modelu, jedynie wysokość niektórych klo-
8. Shimano SH-M300
Rozmiary: 36, 37-47 co pół numeru, 48 (but dostępny jest też
w szerszej wersji), kolory: srebrno-szary, masa: 724 g (para, 40),
kontakt: R&P Pawlak, tel. (0-61) 878-73-35, www.rp-pawlak.pl,
cena: 760 zł
9. Time MXS Carbon
Rozmiary: 39-47,
kolory: czarny, masa: 823 g (para, 43),
kontakt: PHU Poręba, tel. (0-12) 264-90-24, www.poreba.carrer.pl,
cena: 579 zł
cków jest mniejsza. Ponoć protektor zaprojektowano
wzorując się na oponach MTB. Z przodu po dwa wymienne, plastikowe kolce przykręcane śrubokrętem.
Wierzchnia część buta wykonana jest ze sztucznej
skóry. W tym modelu brak dużych otworów wentylacyjnych, zamiast tego jest szereg małych dziurek
nieosłoniętych siatką. Zapiętek oraz osłony przodu
i tyłu buta identyczne jak w modelu Aerator S.B.S.
Taka sama jest też wkładka wewnętrzna i - co bardzo
ważne - zapięcie. Wnętrze buta wykończone jest
materiałem nieco gorszej jakości, choć nadal miłym
w dotyku. Miękkie wykończenie brzegu cholewki podobne jak w Aerator S.B.S.
do ich kształtu. Może się okazać, że Wasz ulubiony sklep rowerowy nie będzie
nim dysponował, a zestaw piekarnik-odkurzacz wcale nie musi się sprawdzić
i trzeba będzie pójść do serwisu narciarskiego. Wnętrze buta pokryte jest siateczką, a w tylnej części antypoślizgowym materiałem z wplecionymi włóknami
metalowymi, zapobiegającym niepożądanym ruchom pięty wewnątrz buta. Język klasyczny, od środka pokryty wyściółką i miłą w dotyku siateczką. Język od
zewnętrznej strony ma dwie wstawki z twardszego materiału, prawdopodobnie
po to, by zapobiegać uciskaniu przez sprzączki rzepów. Wewnętrzna wkładka
z przodu i w środkowej części ma otwory wentylacyjne i częściowo jest wykonana z materiału dopasowującego się do stopy pod wpływem temperatury.
Zapięcie to wymienna klamra z paskiem zębatym i dwa rzepy. Te ostatnie nie
mają sprzączek umieszczonych klasycznie w jednej osi, lecz przesunięte względem siebie. Górna znajduje się bliżej zewnętrznej krawędzi stopy niż zazwyczaj.
Ma to wg Shimano zapobiegać uciążliwemu odgniataniu stóp przy mocno
zaciśniętych rzepach. Paski rzepów wykończone są gumą ułatwiającą ich zapinanie, a dzięki modułowej konstrukcji można bez obaw obciąć ich końce, jeśli
okażą się zbyt długie. Przód i tył buta są wzmocnione tworzywem, w otworach
wentylacyjnych z przodu znajduje się sztywna metalowa siateczka pełniąca
rolę ochronną.
8. Shimano SH-M300
88
Topowy model MTB japońskiej firmy. SH-M300 to
nowość w sezonie 2007. Zbudowany jest na carbonowej podeszwie Hollow Channel o budowie skorupowej (z pustymi komorami w środku), poprawiającej
sztywność. Zewnętrzna warstwa podeszwy wykonana
jest z tworzywa sztucznego. Protektor jest zredukowany do absolutnego minimum i składa się w zasadzie
z czterech dużych kostek - dwóch na pięcie i dwóch
po bokach przedniej części buta. Części protektora
stykające się z podłożem pokryte są miękkim tworzywem, zapewniającym dobrą przyczepność na twardych nawierzchniach. Z przodu dwa wymienne kolce,
niestety w pudełku nie znaleźliśmy klucza do ich
wkręcania. Cholewka wykonana jest z syntetycznego
materiału z dużą wstawką z siatki w przedniej części i kilkoma mniejszymi po bokach. Materiał buta
można termicznie dopasować do kształtów własnych
stóp. Potrzebne są do tego jednak specjalny piecyk
i urządzenie wypompowujące powietrze z butów po ich
nałożeniu na stopy - w celu dokładnego dopasowania
bi k eBoar d #2 marzec 2007
9. Time MXS Carbon
Najwyższy model terenowych butów Time. Podeszwa wykonana z poliuretanu
z carbonową wstawką w środkowej części. Protektor ze średnio twardego
tworzywa, o dużej powierzchni i niezbyt agresywnym, jak na but XC, kształcie. Gniazdo bloku schowane głęboko pomiędzy kostkami protektora, tak
żeby nie przeszkadzało w chodzeniu. Dwa wymienne kolce w przedniej części
(klucz w komplecie). Wierzchnia część buta wykonana z syntetycznego materiału z kilkoma wentylującymi wstawkami z siatki. Zapiętek wzmocniony carbonowym elementem. Przód buta osłonięty „wywiniętą” częścią podeszwy.
Język klasyczny, miękko wyściełany. Wnętrze buta pokryte miłą w dotyku siateczką. Wewnętrzna wkładka wykonana z materiału termoformowalnego pod
wpływem ciepła ciała, po to, żeby zapewnić jak najlepsze dopasowanie do
stopy. Zapięcie na plastikowy pasek zębaty z klamrą i dwa klasyczne rzepy.
Mocowanie wymiennej klamry i paska wzmocnione elementami carbonowymi. Paski rzepów mają na końcach przetłoczenia ułatwiające ich zapinanie.