PROFESOR JÓZEF HAŁAS

PROFESOR JÓZEF HAŁAS
"Całe moje malowanie jest powrotem do okolic dzieciństwa, tematów, zafascynowań, nawet do
konkretnych przeżyć kolorystycznych. Zwłaszcza góry to fundament mojej sztuki. Uczuciowy
związek z krainą dzieciństwa" – tak o swoim malarstwie mówi profesor Józef Hałas, któremu
Rada Miasta Nowego Sącza przyznała Tarczę Herbową Zasłużony dla Miasta Nowego
Sącza.
*****
Profesor Józef Hałas
urodził się 7 stycznia 1927
roku w Nowym Sączu.
Jest znakomitym artystą
malarzem,
znanym
i
uznanym w kraju oraz na
świecie. W 1949 roku
przybył do Wrocławia,
gdzie rozpoczął studia w
Państwowej
Wyższej
Szkole Sztuk Plastycznych
(obecnie
ASP
im.
Eugeniusza
Gepperta),
początkowo
rozwijając
swoje
zainteresowania
związane
z
impresjonizmem i rzeźbą
Rodina.
Dyplom
z
malarstwa w pracowni
prof.
Eugeniusza
Gepperta, uzyskał w 1954
roku. W tym samym
czasie wstąpił do ZPAP, w którym pełnił m.in.: funkcję członka Zarządu Głównego Sekcji
Malarskiej. Brał udział w przełomowej Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki w Warszawie
Arsenał’55. Współtwórca Grupy X (1956) i członek grupy Szkoła Wrocławska. W latach 1958 2001 związany pracą dydaktyczną z Państwową Wyższą Szkołą Sztuk Plastycznych, gdzie
utworzył Katedrę Kształcenia Ogólnoplastycznego na Wydziale Architektury Wnętrz i
Projektowania Plastycznego. W 1971 roku artysta uzyskał tytuł docenta. W latach 1984 - 1985
pełnił funkcję prorektora PWSSP, a 1985 roku objął Katedrę Malarstwa na Wydziale Malarstwa i
Rzeźby. W 1988 roku Józef Hałas uzyskał stopień profesora nadzwyczajnego oraz stał się
członkiem Rady Wyższego Szkolnictwa Artystycznego (do 1996 roku). W 1990 roku uzyskał
tytuł profesora zwyczajnego.
Prof. Józef Hałas jest laureatem licznych nagród Ministerstwa Kultury i Sztuki. W swoim
dorobku
ma
ponad
300
wystaw
indywidualnych
i
zbiorowych.
Artysta jest bardzo emocjonalnie związany z Nowym Sączem. Chętnie przyjmował zaproszenia
do udziału w wystawach nowosądeckiego oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków.
Prezentował swoją twórczość w nowosądeckich galeriach. Od lat mieszka we Wrocławiu, ale
zawsze z sentymentem odwiedza nasze miasto. W malarstwie promuje Nowy Sącz, jego
przyjazny klimat i urok okolic. W tym roku skończył 85 lat. Jest artystą wybitnym i
niepowtarzalnym.
*****
(...) Z czego składa się obraz Hałasa? Odpowiedź wydaje się prosta – z surowców znanych
każdemu artyście: płaszczyzny, kompozycji, koloru, materii tworzącej fakturę. Ponad tę
„zwykłość” ich zestrój wydobywa się w momencie, kiedy przybierają one funkcje projektora
przyjętej przez artystę wizji i zostają złożone w określony sposób z zachowaniem proporcji,
których obserwacja pozwala stwierdzić, że na ten uniwersalny język dokonuje się transpozycja
indywidualnych cech artysty, własność jego oka i właściwego mu stopnia refleksji. Zasadą
porządkującą w przypadku Hałasa ten oczekujący na pobudzenie potencjał jest, jak sie wydaje,
zespolenie ekspresyjnej (w sensie „aktywnej”) barwy i nadrzędnej harmonijnej konstrukcji. Od
niej i jej związków z płaszczyzną obrazu należy rozpocząć odtwarzanie wspólnej historii
poszczególnych kompozycji wrocławskiego artysty.
Konstrukcja płaszczyzny to podział konkretnego obszaru na zespół współzależnych stref, które
w momencie swego wyznaczenia i pojawienia się zmieniają sens funkcjonowania jej fizycznego,
pierwotnego stanu. Opozycja proporcji zmierza ku nadaniu znaczeń poszczególnym formom i ich
związkom. Natomiast dyspozycja względem takich stałych, jak kierunki, granice i centrum
płaszczyzny powoduje, że konstrukcja staje się nie tylko szkieletem przedstawienia, ale
i pierwszym ekspresyjnym językiem obrazu. Interesujące jest, jaki „źródłosłów” i imperatyw
semantyczny zawiera w sobie ten język. W przypadku Józefa Hałasa jest to synteza natury.
W tym miejscu przytoczmy fragment wypowiedzi artysty, która stanowi credo w kwestii roli
i źródeł
konstrukcji:
„Patrząc
na
łańcuch
na
choince(...)
pomyślałem:
kocham
konstrukcję,
a także
patrząc
poprzez
choinkę,
świerk,
jodłę,
na
naturę
–
myślę
–
cała
natura
jest konstrukcyjna(...)”
W tym kontekście warto
odwołać
się
do
realizowanego przez wiele
lat
malarskiego
cyklu
zatytułowanego Góra, który
wydaje się symboliczną
sumą
dotychczasowej
twórczości artysty. (...) Góra
jest dla Hałasa tematem
ponadczasowym, motywem
wybranym
celowo
i świadomie, posiadającym
status
uniwersalnej
wypowiedzi, różnicowanej
w sensie
plastycznym
poprzez kolor i emocje aktualne w momencie tworzenia kolejnych odsłon cyklu. Znajdując tak
istotne uzasadnienie dla tematu, warto przejrzeć się relacjom zachodzącym pomiędzy jego genre
a plastyczną wizją-konstrukcją. Józef Hałas dokonał redukcji w zakresie szeroko rozumianego
malarstwa pejzażowego, Skupienie na pejzażu górskim samo w sobie jest znaczące
i motywowane przez związki artysty z okolicami nowego Sącza. Wybór ten pogłębiony jest także
o zawężenie perspektywy do pojedynczej góry. Uwolnienie od rekonstrukcji szerokiego kadru
natury znosi w efekcie na płótnie rozległość jego trwania w czasie, a konstrukcja na fakcie
istnienia góry przenosi jej oddziaływanie w strefę emanacji. Jak się wydaje, służy temu
zastosowanie charakterystycznej konstrukcji ściśle związanej z płaszczyzną obrazu. (...)
/fragment tekstu „Góra” Andrzeja Jarosza, zamieszczonego w katalogu „Józef Hałas – mała retrospektyw/small retrospective”, Galeria
BWA Awangarda, Wrocław, październik-grudzień 2001/.
*****
O co tu chodzi – otóż malując, rysując przez lata naturę, tzn. obserwując i próbując ująć
elementy natury w jakiś porządek plastyczny – z czasem doszedłem do wniosku, że to, co buduje
pewną całość, kompozycję – a co jest podstawowym przejawem w naturze – to jest
przeciwstawienie. Kierunek jest przeciwstawny kierunkowi, proporcja – proporcji, plama –
linii, kolor – kolorowi, statyka – dynamice, ciemność – jasności itd. Dzieje się tak w makro
sytuacji i mini. Żyłki w liściu są sobie przeciwstawne, konary pniowi, pień ziemi itd. Nie jest to
żadna abstrakcja a próba zrozumienia porządku natury.
/fragment tekstu Józefa Hałasa zamieszczonego w wydawnictwie „Józef Hałas/Notatki”, Muzeum Architektury, Wrocław 2004/