Empfehlungen zur Patienteninformation Polnisch

29
Depresja jesienno-zimowa
(depresja sezonalna)
Herbst-Winter-Depression (saisonalabhängige Depression)
Str. 29–30
?
Czym jest depresja jesienno-zimowa?
?
Jakie istnieją hipotezy co do jej powstania?
?
Was ist eine Herbst-Winter-Depression?
?
Welche Hypothesen für ihre Entstehung gibt es?
Wielu ludzi zna to zjawisko: podczas tak zwanej „szarej“ pory roku są mniej przedsiębiorczy. Poranny start
w nowy dzień jest trudniejszy, potrzeba spokoju, wypoczynku wzrasta.
U niektórych osób sezonowe wahania duchowego
napędu, samopoczucia, obyczajów dotyczących snu i
relaksu nabierają cech choroby. W zależności od indywidualnej dyspozycji, szerokości geograficznej miejsca
zamieszkania (ciemna północ, jasne południe), indywidualnego dopływu światła (ilość godzin, które spędza
się na świeżym powietrzu; „kret“) istnieją osoby, które
spełniają kryteria sezonowo zależnej depresji, którą
należy leczyć. Chorzy wiedzą często dosyć dokładnie, że
w porze jesienno-zimowej są subdepresyjni lub depresyjnie przygnębieni, podczas gdy z reguły wiosną i
latem cieszą sie pogodnym, wręcz euforycznym, przedsiębiorczym nastrojem. W przypadku diagnozy „sezonowo zależnej depresji“ (sad = z angielskiego: smutny)
fazy depresyjne niezależne od pory roku są wyjątkiem.
Oprócz typowych symptomów jak np. przygnębienie,
utrata energii, napędu, melancholia, utrata zainteresowań, występują w jesienno-zimowej depresji dodatkowo pewne charakterystyczne symptomy:
wzrost apetytu, zwłaszcza na węglowodany, zamiast, jak w innych formach depresyjnych, jego
utrata;
przyrost wagi, podczas gdy w innych schorzeniach
afektywnych obserwuje się spadek wagi;
wzmożenie potrzeby snu bez efektu odpoczynku,
podczas gdy w innych formach depresji notuje się
zakłócenia snu i zasypiania.
Zwartych, bezsprzecznych teorii jako wyjaśnienia naukowego nie ma. Wiemy jednak, że na dnie oka znajdują
się pewne receptory, które reagują na odpowiednie
części spektrum światła słonecznego (białe światło fluorescencyjne) i poprzez bodźce nerwowe, jak również
transmitery, stymulują mózg odnośnie stopnia aktywności korespondującego z rytmem dnia i nocy, ale
także odnośnie pór roku. Mała grupa komórek ponad
skrzyżowaniem nerwu wzrokowego (Nukleus suprachiasmaticus w podwzgórzu) wydaje się być rodzajem
rozrusznika dla takich rytmów naszego organizmu. Sygnały dochodzące z siatkówki i tu przełączone, dążą do
szyszynki (Epiphysis), gdzie odbywa się produkcja hormonu melatoniny. Nocne wzmożone wydzielanie melatoniny sygnalizuje naszemu organizmowi odpoczynek
i sen. Niejedno wskazuje na to, że u osób chorych na depresję jesienno-zimową zakłócony jest rytm dziennonocny (tzw. rytm okołodobowy). Jednak klucz do zrozumienia tego zaburzenia leży nie tylko w zaburzeniu
sekrecji melatoniny. Dziś wiele wskazuje na skomplikowany wpływ różnych neurotransmiterów. Szczególnym
ośrodkiem uwagi jest serotonina, ważny neurotransmiter mózgu, odpowiedzialny za niepoprawne funkcjonowanie systemów regulacyjnych w zakresie emocji i
snu.
Zalecenia do informacji pacjentów
U. Trenckmann B. Bandelow
psychiatria i psychoterapia
© Steinkopff Verlag, Darmstadt 2002
30
Depresja jesienno-zimowa (depresja sezonalna)
?
Jakie istnieją sposoby leczenia?
?
Welche Behandlungsmöglichkeiten gibt es?
Pogorszeniu samopoczucia, znanemu wielu ludziom, ze
zmniejszeniem elanu, wzmożoną potrzebą snu i przygnębieniem, należy przeciwdziałać psychohigieną. Tak
zwane „krety“, ludzie którzy unikają spacerów na
świeżym powietrzu, mogą takim „zachowaniem“ sprowokować niż zimowy lub odwrotnie, poprzez codzienny jedno- lub dwugodzinny spacer w świetle
słonecznym, wiele dla siebie zdziałać.
Dotyczy to naturalnie także chorych na depresję sezonalną, nawet gdy konieczne są inne dodatkowe formy
terapii. Szczególnie efektywna (i bez wielkich działań
ubocznych) jest światłoterapia (patrz str. 97). Z pomocą
Zalecenia do informacji pacjentów
U. Trenckmann B. Bandelow
psychiatria i psychoterapia
© Steinkopff Verlag, Darmstadt 2002
lamp do terapii świetlnej eksmitowane są 40 do 100 minut dziennie bardzo intensywne bodźce świetlne w formie białego światła fluorescencyjnego (tzw. Bright
Light). Pozytywny efekt działania stwierdza się zazwyczaj u dwóch trzecich pacjentów z depresją sezonalną
już po kilku dniach lub przynajmniej w przeciągu
dwóch tygodni. Nie należy w żadnym wypadku używać
do celów samoleczenia światła UV lub lamp opalających
w tzw.„studiach solarium“. W przypadku oporności na
tę terapię lub równolegle do niej sprawdziły się zwłaszcza tzw. SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) jako szczególnie skuteczne leki przeciwdepresyjne. Najnowsze wyniki badań wskazują
także na to, że terapia światłem podnosi poziom serotoniny w mózgu, co oznacza, że można zakładać efekt
potęgujący kombinacji światłoterapii i farmakologicznej za pomocą SSRI.