Przez pryzmat czasu... IV przystanek: Sosny

Przez pryzmat czasu... IV przystanek: Sosny

Przez pryzmat czasu... IV przystanek: Sosny
Autor: Marzena Kaźmierczak
Adres:
http://www.wrotalubuskie.eu/PL/647/301/Przez_pryzmat_czasu____IV_przystanek__Sosny/k/
Przez pryzmat czasu... IV przystanek: Sosny
Sosny - (niem. Charlottenhof) to historyczna kolonia Starych Dzieduszyc, założona jako folwark w
1771 roku przez Hansa Bogislawa von Wobeser.
Pałac umiejscowiony jest w samym centrum wsi, nie jest trudny do znalezienia. Jedna brama, za nią druga, na szczęście obie otwarte. Już za pierwszą bramą zauważyłam otwarte drzwi do pałacyku, lecz nikogo w pobliżu. Czy to naprawdę będzie takie proste? Bez zastanawiania się ruszyłam do przodu. Przeszłam aleję parkową, wyznaczoną przez rzeszę starych, wielkich
kasztanowców. Aleja prowadzi na dość rozległy dziedziniec, gdzie na środku widoczne są pozostałości po fontannie. Przyspieszyłam kroku, żeby jak najszybciej znaleźć się w środku. Już byłam prawie przed drzwiami a tam: Niespodzianka! Otwarte drzwi, to tylko rysunek na płycie, a aniołek nad drzwiami również. Niestety – szczelnie pozamykane drzwi, pozabijane
deskami okna… Jedynie przez kraty zaglądałam do piwnic, coraz bardziej uświadamiając sobie, że nie będę mogła tam wejść… Szkoda. Przeszłam dookoła pałacyku użalając się nad krytycznym stanem prawie całkowitej dewastacji. Od strony południowej pałacu znajduje się parkowa polana, schodząca tarasowo do jeziora w ramach parku krajobrazowego. Okolica śliczna
i stylowa. Budowla klasyczna, ale szczegółowe zdobienia, np. przy dachu, dodaje budynkowi wyjątkowego smaku. Obok pałacu stoi coś na wygląd budynku gospodarczego wykonanego z kamienia, taką samą strukturę mają budynki stojące w znacznej odległości od niego.
Z informacji wynika, że pałacyk od 2005 roku jest w rękach prywatnych. Na razie nic nie wskazuje na to, żeby był remontowany. W źródłach jest również podane: pałac nie posiada dokumentacji konserwatorskiej. W 1966 roku przeprowadzono remont budynku o nieznanym zakresie, prawdopodobnie w celu adaptacji części pomieszczeń na ośrodek kolonijny. Od 1971
roku pałac stopniowo popadał w ruinę. W 2005 roku prywatny właściciel zabytku przeprowadził prace polegające na prowizorycznym zabezpieczeniu dachu oraz zamontowaniu rur spustowych w celu bezpiecznego odprowadzenia wód opadowych.
W pałacu znajdowało się cenne wyposażenie wnętrz, na które składały się meble, lustra i żyrandole z czasów budowy rezydencji. Na uwagę zasługiwały zwłaszcza pamiątki rodzinne, w tym tablica herbowa Hansa Caspara von Klitzinga oraz portrety antenatów, z których do najcenniejszych należał XVI-wieczny portret Friedricha Tristana von Klitzing i jego małżonki. Z
kościoła w Starych Dzieduszycach pochodził z kolei fragment skrzydła późnośredniowiecznego retabulum oraz figury ołtarzowe.
W 1945 roku majątek został znacjonalizowany. W tym czasie wyposażenie i wystrój pałacu zostało zniszczone lub rozproszone. Pojedyncze meble w stylu Biedermeier i obrazy antenatów znajdują się w zbiorach Muzeum Lubuskiego im. Jana Dekerta w Gorzowie Wlkp.
Nadszedł czas na dawkę historii. Oto ona:
W 1816 roku Sosny znalazły się w posiadaniu Kaspara Lebrechta von Klitzing, z inicjatywy którego wybudowano pałac oraz założono park w typie krajobrazowym. Budynek pałacu pochodzi z 1835 roku i zrealizowany został według projektu Neubarta. Na cześć fundatora nad wejściem głównym umieszczono napis o treści: „Caspar Lebrecht von Klitzing zu Demmertin in
der Prignitz im Jahre 1783 geboren, hat dieses Haus im Jahre 1835 erbauen lessen”1. W 1886 roku dobudowano skrzydło wschodnie oraz zachodnie wraz z wieżą, według projektu Georga Lebrechta von Klitzinga, kolejnego właściciela dóbr ziemskich. W 1909 roku dokonano przebudowy wnętrz w związku z prowadzoną modernizacją rezydencji. Majątek ziemski
znajdował się w posiadaniu rodziny von Klitzing do początku 1945 roku. Ostatni właściciel – Werner von Klitzing został zastrzelony przez żołnierzy radzieckich, kiedy próbował powrócić do majątku, aby dopilnować pozostawionego tam bydła.
W latach 50. XX wieku budynkiem pałacu administrowało Przedsiębiorstwo Połowów i Usług Rybnych „Gryf” ze Szczecina. W latach 1962-1965 właścicielem był POM z Zielonej Góry. W pałacu prowadzono wówczas ośrodek kolonijny. W kolejnych latach znajdowała się tutaj filia PDPS w Kamieniu Małym. Od 1971 roku pałac stanowił własność komunalną. W
budynku mieściły się wydzielone mieszkania lokatorskie. Obiekt od lat 70. XX wieku jest nieużytkowany i systematycznie popada w ruinę. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych.
Budowla założona została na planie wydłużonego prostokąta, na osi wschód-zachód z niewielką przybudówką po stronie wschodniej oraz czworobocznym skrzydłem wraz z oranżerią i wieżą po stronie zachodniej. Obiekt wzniesiony został w technice tradycyjnej, jako murowany z cegły ceramicznej na zaprawie wapiennej, o tynkowanych elewacjach. Budynek pobudowany
jest na wysokim cokole z łamanych kamieni granitowych. Pałac jest w całości podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty wysokim dachem dwuspadowym krytym dachówką ceramiczną karpiówką. Elewacje frontowa i tylna akcentowane są gzymsem cokołowym, podokiennym oraz koronującym z ozdobnymi kroksztynami. Elewacja frontowa wskutek przebudowy jest
dziesięcioosiowa z pseudoryzalitem w szóstej osi, w którym znajduje się reprezentacyjne wejście główne, umieszczone w półkoliście zamkniętej wnęce z monumentalnym nadświetlem. Elewacja tylna zakomponowana została jako trzynastoosiowa z centralnie umieszczonym trzyosiowym pseudoryzalitem, w którym otwory okienne i drzwiowy ujęte zostały lizenami
dźwigającymi belkowanie. Pośrodku znajduje się wyjście na prostopadłościenny taras widokowy ze schodami. Elewacje boczne zostały ukształtowane jako trzyosiowe, obecnie wskutek XIX-wiecznej rozbudowy są nieczytelne.
W 1886 roku pałac został rozbudowany o skrzydło wschodnie i zachodnie wraz z wieżą. Przebudowa miała miejsce według projektu ówczesnego właściciela dóbr ziemskich. Przybudówka wschodnia jest parterowa, nakryta dachem dwuspadowym. Część zachodnia złożona jest z kilku elementów, z dominantą w formie czterokondygnacyjnej wieży, połączonej z narożnym
trzykondygnacyjnym skrzydłem. Po stronie południowej znajduje się parterowy, czworoboczny budynek oranżerii, nakryty dachem pulpitowym.
strona 1 / 2
Przez pryzmat czasu... IV przystanek: Sosny
Autor: Marzena Kaźmierczak
Adres:
http://www.wrotalubuskie.eu/PL/647/301/Przez_pryzmat_czasu____IV_przystanek__Sosny/k/
Wnętrze pałacu zakomponowane zostało jako trzytraktowe z amfiladowym układem pomieszczeń, zatartym częściowo wskutek przebudów i modernizacji. Najpoważniejsza spośród nich miała miejsce w 1909 roku i wiązała się z modernizacją rezydencji w duchu swojej epoki. Posadzka w piwnicy jest ceramiczna, w pomieszczeniach mieszkalnych drewniana, obecnie nie
zachowana. Stropy w piwnicach są ceramiczne, odcinkowe w pomieszczeniach belkowe z podsufitką na matach trzcinowych. Więźba dachowa nad częścią klasycystycznego pałacu jest oryginalna, drewniana, w typie krokwiowo-płatwiowa. W pozostałych partiach budowli pozostaje niedostępna. Z historycznego wystroju zachowały się fragmenty pieców i kominków,
boazerii w pomieszczeniach parteru oraz sztukatorskiego wystroju sufitów.
W najbliższym czasie odwiedzę Muzeum im. Jana Dekerta w Gorzowie, gdzie będę chciała odnaleźć kawałek historii z tego miejsca. Jeśli tylko będzie to możliwe umieszczę zdjęcia, co zachowało się z pałacyku w Sosnach.
Źródło: "Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"
http://www.lwkz.pl/monument/show/id/570/letter/S/location/213
Tekst: mygorzow.pl
strona 2 / 2
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)