Burak pastewny 2006. Wyniki porejestrowych doświadczeń

WYNIKI
POREJESTROWYCH
DOŚWIADCZEŃ
ODMIANOWYCH
Burak pastewny 2006
P O R E J E S T R O W E
D O Ś W I A D C Z A L N I C T W O
O D M I A N O W E
CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH
Numer 45
SŁUPIA WIELKA, marzec 2007
Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych
63-022 Słupia Wielka
tel.: 061 285 23 41 do 47
faks: 061 285 35 58
e-mail: [email protected]
www.coboru.pl
Dyrektor COBORU
prof. dr hab. Edward S. Gacek
Program Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO)
Koordynatorzy:
prof. dr hab. Edward S. Gacek
mgr inż. Marcin Behnke
Pracownia WGO Roślin Okopowych
Kierownik
dr inż. Jerzy Siódmiak
Opracowanie
mgr inż. Halina Heimann
mgr inż. Waldemar Janiak
dr inż. Jerzy Siódmiak
Redaktor naukowy
mgr inż. Józef Zych
Rozpowszechnianie danych zawartych
w niniejszej publikacji wyłącznie z podaniem
COBORU jako źródła informacji
COBO 25/2007 n. 380
WSTĘP
Burak pastewny jest gatunkiem o
malejącym znaczeniu gospodarczym w
Europie.
W
Polsce
nadal
stanowi
najważniejszą pozycję wśród pastewnych
roślin korzeniowych. Nasiona krajowych
odmian
buraka
pastewnego
są
też
przedmiotem eksportu.
Ocenę
wartości
gospodarczej
zarejestrowanych odmian tego gatunku w
roku 2006 prowadzono w siedmiu stacjach i
punktach doświadczalnych (SDOO i PD).
Wszystkie doświadczenia zakwalifikowano do
syntezy (rys. 1).
Spośród 23 odmian figurujących w
krajowym rejestrze w roku 2006, w
doświadczeniach badano tylko odmiany
krajowe: cztery wielokiełkowe i jedenaście
jednokiełkowych, wśród nich Jaspis – o
podwyższonej zawartości suchej masy. Nie
uczestniczyła
zaś
żadna
z
trzech
zagranicznych
odmian
wpisanych
do
krajowego rejestru (tab. 1).
WARUNKI
WEGETACJI
I
WYNIKI
DOŚWIADCZEŃ
Doświadczenia założono w drugiej i
trzeciej dekadzie kwietnia, w dobrych i
średnich warunkach agrotechnicznych (tab.
2). Pewne opóźnienie siewów spowodowane
zostało
przez
późniejsze
rozpoczęcie
wiosennych prac polowych. Pierwsze tygodnie
wegetacji, aż do drugiej dekady czerwca,
przebiegały przy dość niskich temperaturach i
umiarkowanym niedoborze wilgotności gleby.
Pod koniec czerwca prawie w całym kraju
wystąpiło wyraźne ocieplenie. Wysokie
temperatury (około 4oC powyżej średniej
wieloletniej) i silny deficyt wody utrzymywały
się do końca lipca, powodując więdnięcie i
zasychanie liści buraków. W sierpniu, w
wyniku obfitych opadów, nastąpił odrost
ulistnienia i przyspieszone zwiększanie masy
korzeni, przy małym wzroście zawartości
suchej masy. Dalszy przebieg wegetacji, aż
do zbiorów doświadczeń, odbywał się przy
dość korzystnej pogodzie. Plony korzeni
średnio w doświadczeniach osiągnęły poziom
niewiele niższy aniżeli w roku 2005, a plony
liści – wyższy. Jednak wskutek niższej
zawartości suchej masy, średnio o 1,5%,
plony suchej masy korzeni były o 14%
mniejsze (tab. 4). Choroby liści pojawiły się
późno i w niewielkim nasileniu.
Wśród odmian wielokiełkowych, podobnie
jak w poprzednich latach, największe plony
suchej masy dał Zentaur Poly. Względnie
gorzej niż w poprzednim roku wypadły pod
tym względem Rekord Poly i Ursus Poly.
Wśród odmian jednokiełkowych największym
plonem
suchej
masy
wykazała
się
białokorzeniowa odmiana Jawor. Dużo słabiej
aniżeli w poprzednim roku plonowała odmiana
Solidar, głównie z powodu względnie niższej
zawartości suchej masy. Małe plony korzeni i
suchej masy dała też czerwonokorzeniowa
odmiana Jarko.
Średnie wyniki badanych odmian w roku
2006 na tle wyników roku 2005 zawierają
tabele 5 i 6.
Tabela 1
BURAK PASTEWNY. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru: 2006
Lp.
Odmiany
Rok
zarejestrowania
1
2
Korzenie
Hodowca
Ploidalność
barwa
kształt
zagłębienie
3
4
5
6
7
wielokiełkowe
1
Mars Poly
1983
MHR-HBP, Kraków
3x+4x
cz
7
50
2
Rekord Poly
1973
MHR-HBP, Kraków
3x+4x
cz
9
55
3
Ursus Poly
1968
MHR-HBP, Kraków
3x+4x
ż
9
45
4
Zentaur Poly
1969
MHR-HBP, Kraków
3x+4x
b
7
60
jednokiełkowe
5
Agat
2000
MHR-HBP, Kraków
3x
b
7
55
6
Cyrkon
2006
MHR-HBP, Kraków
3x
b
3
45
7
Jarko
2001
HR Strzelce-Grupa IHAR
3x
cz
7
60
8
Jaspis
2000
HR Strzelce-Grupa IHAR
3x
żp
3
65
9
Jawor
2001
HR Strzelce-Grupa IHAR
3x
b
3
60
10
Kacper
1998
MHR-HBP, Kraków
3x
b
7
65
11
Kosynier
1997
MHR-HBP, Kraków
3x
żp
7
60
12
Krakus
1995
MHR-HBP, Kraków
3x
żp
7
60
13
Neptun
2001
MHR-HBP, Kraków
3x
cz
3
45
14
Solidar
1992
MHR-HBP, Kraków
2x
żp
7
50
15
Syriusz
2006
MHR-HBP, Kraków
2x
b
3
55
Bilans doświadczeń:
- założonych
-7
- przyjętych do syntezy
-7
Kol. 4: 2x, 3x, 3x+4x – odpowiednio: odmiana diploidalna, triploidalna, anizoploidalna
Kol. 5: barwa korzeni: b – biała, ż – żółta, żp – żółtopomarańczowa, cz – czerwona
Kol. 6: dominujący kształt korzeni: 3 – jajowaty, 7 – walcowatostożkowaty, 9 – walcowaty
Kol. 7: zagłębienie w glebie: część korzenia zagłębiona w glebie (%)
Tabela 2
BURAK PASTEWNY. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2006
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
Miejscowość
Rolnicza
wartość
gleby
skala 100o
Kompleks
gleby
Odczyn
gleby
pH w KCl
Przedplon
1
2
3
4
5
70
70
52
70
52
80
80
4
4
5
4
5
2
2
6,7
5,8
5,9
6,7
6,8
6,2
6,9
Białogard
Cicibór Duży
Seroczyn
Śrem Wójt.
Tomaszów Bol.
Węgrzce
Wrócikowo
Nawożenie
mineralne
kg/ha
N
P2O5
K2O
6
groch
jęczmień jary
pszenżyto ozime
pszenica ozima
pszenica ozima
pszenica ozima
pszenica jara
220
208
200
180
200
188
200
75
74
80
104
100
80
90
200
124
180
154
150
180
140
Kol. 1: uszeregowanie stacji w kolejności alfabetycznej
Kol. 3; kompleks glebowy: 2 – pszenny dobry, 3 – pszenny wadliwy, 4 – żytni bardzo dobry
Tabela 3
BURAK PASTEWNY. Terminy agrotechniczne i fenologiczne oraz ocena niektórych cech
rolniczych. Rok zbioru: 2006
Data
(dzień-miesiąc)
Lp.
Miejscowość
Chwościk
buraka
Mączniak
właściwy
Żółtaczka
wirusowa
%
9
zbioru
2
3
4
5
6
7
8
18.04
25.04
26.04
13.04
21.04
24.04
21.04
11.05
10.05
10.05
26.04
2.05
7.05
13.05
20.10
3.11
17.10
24.10
17.10
27.10
17.10
162
177
160
181
168
173
157
6,3
8,7
8,0
6,7
9,0
8,7
8,4
7,5
8,1
7,4
7,0
8,0
4,7
7,7
9,0
9,0
7,3
5,5
3,5
9,0
8,0
1
Białogard
Cicibór Duży
Seroczyn
Śrem Wójt.
Tomaszów Bol.
Węgrzce
Wrócikowo
Ocena
wschodów
wschodów
siewu
1
2
3
4
5
6
7
Liczba
dni
wegetacji
o
skala 9
0,0
0,0
0,1
0,0
9,0
8,1
0,0
Kol. 5: liczba dni wegetacji liczona od wschodów do zbioru
Kol. 6, 7, 8: ocena w skali 9-stopniowej, w której 9 oznacza stan najbardziej korzystny
Tabela 4
BURAK PASTEWNY. Średnie oceny wskaźników plonowania w doświadczeniach.
Lata zbioru: 2006, 2005
Cecha
Lp.
Miejscowość
1
1
2
3
4
5
6
7
Białogard
Cicibór Duży
Seroczyn
Śrem Wójt.
Tomaszów Bol.
Węgrzce
Wrócikowo
Średnia
2006
2005
Plon
korzeni
dt z ha
Zawartość
suchej masy
%
Plon
suchej masy
dt z ha
Plon
liści
dt z ha
Współczynnik
ulistnienia
2
3
4
5
6
831
867
671
886
548
1033
1407
11,5
12,8
12,6
12,2
13,9
14,3
12,3
95,2
110,5
84,6
108,3
76,2
147,3
173,2
404
403
256
366
329
172
612
0,49
0,46
0,38
0,41
0,60
0,17
0,44
892
934
12,8
14,2
113,6
132,2
363
279
0,42
0,29
Kol. 6: współczynnik ulistnienia = plon liści : plon korzeni
Tabela 5
BURAK PASTEWNY. Plon korzeni, zawartość suchej masy i plon suchej masy.
Lata zbioru: 2006, 2005
Lp.
Plon korzeni
dt z ha
Odmiany
2006
1
2005
Zawartość suchej masy
%
odchylenia od wzorca
2006
2005
2
Plon suchej masy
dt z ha
2006
3
2005
4
Wzorzec
892
934
12,8
14,2
113,6
132,2
1
Mars Poly
-33
-53
0,1
0,1
-3,3
-6,3
2
Rekord Poly
3
48
-0,9
-1,1
-7,6
-4,1
3
Ursus Poly
-10
43
-0,3
-0,6
-4,2
-0,4
4
Zentaur Poly
16
24
0,6
0,6
7,2
9,3
5
Agat
20
24
0,1
-0,2
3,8
1,4
6
Cyrkon
10
-18
0,2
0,5
3,0
3,3
7
Jarko
-42
-62
0,0
0,3
-5,4
-6,3
8
Jaspis
-82
-68
1,7
1,5
3,8
2,8
9
Jawor
18
5
0,8
0,7
9,8
7,1
10
Kacper
2
-11
-0,2
-0,4
-0,9
-5,6
11
Kosynier
6
-15
0,1
-0,2
2,0
-3,7
12
Krakus
6
9
-0,4
0,1
-3,0
2,3
13
Neptun
48
28
-0,2
0,1
3,7
4,6
14
Solidar
30
42
-0,9
-0,3
-4,6
3,4
15
Syriusz
8
14
-0,6
-0,2
-4,4
0,6
dt z ha
40,9
44,3
6,45
7,15
%
4,6
4,7
0,54
0,56
5,7
5,4
7
7
7
7
7
7
NRI przy α = 0,05
Liczba doświadczeń
Kol. 1: wzorzec – średnia z wszystkich odmian; uszeregowanie odmian alfabetyczne w ramach każdej grupy
Tabela 6
BURAK PASTEWNY. Plon liści, pośpiechowatość, porażenie przez choroby. Lata zbioru: 2006, 2005
Lp.
Odmiany
Plon liści
dt z ha
Współczynnik
ulistnienia
Pośpiechy
%
Chwościk buraka
skala 9o
Mączniak właściwy
skala 9o
Żółtaczka wirusowa
%
odchylenia od wzorca
2006
1
2005
2006
2
2005
2006
3
2005
2006
4
2005
2006
5
2005
2006
6
2005
7
Wzorzec
363
279
0,42
0,29
0,27
0,26
7,2
7,2
6,1
6,6
4,1
9,2
1
2
3
4
Mars Poly
Rekord Poly
Ursus Poly
Zentaur Poly
42
-26
-29
6
10
-12
0
10
0,07
-0,03
-0,03
-0,01
0,03
-0,02
-0,01
0,00
-0,05
-0,09
-0,04
-0,15
-0,14
-0,18
-0,14
-0,22
-0,5
-0,3
0,1
0,3
-0,5
-0,8
0,1
0,4
0,4
0,0
0,6
-0,3
0,5
-0,2
-0,1
0,1
-0,6
-0,8
0,1
1,2
-3,3
-1,4
1,8
0,6
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Agat
Cyrkon
Jarko
Jaspis
Jawor
Kacper
Kosynier
Krakus
Neptun
Solidar
Syriusz
14
23
-12
4
-19
-6
3
-5
48
-21
-23
28,7
7,9
7
17
0,00
0,02
0,01
0,05
-0,03
-0,01
0,00
-0,01
0,04
-0,03
-0,03
0,01
0,00
0,02
0,03
-0,01
-0,01
0,00
0,00
0,00
-0,01
-0,02
-0,15
0,09
0,30
0,01
-0,17
-0,05
0,05
0,28
0,13
0,08
-0,22
-0,26
-0,12
1,25
-0,06
0,17
-0,17
0,34
0,06
-0,04
-0,18
-0,06
0,2
0,3
-0,4
0,0
0,0
0,2
0,1
0,1
-0,4
0,0
0,4
0,5
0,3
-0,5
-0,3
0,0
0,2
0,2
0,2
-0,3
0,2
0,4
-0,4
-0,2
0,0
-0,3
0,0
-0,4
0,0
0,0
0,2
-0,1
0,2
-0,1
0,0
-0,2
-0,2
0,2
-0,1
0,1
-0,2
0,3
-0,2
0,3
1,2
0,0
-1,2
1,2
0,1
0,8
-1,0
-1,0
0,0
-0,6
0,2
0,2
-0,7
-1,5
1,3
0,1
1,5
-0,9
1,3
-3,9
3,6
-1,3
0,03
0,02
7
7
4
7
7
7
4
5
2
4
dt z ha
%
Liczba doświadczeń
NRI przy α = 0,05
0
2
-8
-9
0
4
6
1
21,1
7,6
7
Kol. 1: wzorzec – średnia z wszystkich odmian; uszeregowanie odmian alfabetyczne w ramach każdej grupy
Kol. 3: współczynnik ulistnienia = plon liści : plon korzeni