pobierz

PROTOKÓŁ
z kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej
w Starogardzie Gdańskim w dniach 14 i 15 grudnia 2015 r. przez pracowników Wydziału
Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku.
Kontrolę przeprowadzili:
1. Katarzyna Dańczyszyn – inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej
Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku, upoważnienie Nr 354/2015 z dnia
27 listopada 2015 r. – przewodnicząca zespołu
2. Alicja Szwaj – starszy inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej Pomorskiego
Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku, upoważnienie Nr 355/2015 z dnia 27 listopada
2015 r.
3. Iwona Gocał – starszy specjalista w Wydziale Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Gdańsku, upoważnienie Nr 356/2015 z dnia 27 listopada 2015 r.
I.
Zasady i warunki organizacji kontroli
Celem kontroli była ocena organizacji, skuteczności pracy i poprawności realizacji zadań
zleconych przez administrację rządową z zakresu pomocy społecznej, zadań własnych
dotowanych
z
budżetu
państwa
i
wieloletniego
programu
„Pomoc
państwa
w zakresie dożywiania” w 2014 r.
Całokształt przedmiotu kontroli badano na podstawie:

Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182, z późn.
zm.),

Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013
r. poz. 267 z późn. zm.),

Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych ( Dz. U. z 2013 r. poz. 885
z późn. zm.),

Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn.zm.),

Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2014 r. poz.
1202),

Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r.
Nr 231, poz. 1375 z późn. zm.),
1

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r. w sprawie
rodzinnego wywiadu środowiskowego ( Dz. U. z 2012 r. poz. 712),

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r.
w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. Nr 189, poz. 1598 z późn. zm.),

Uchwała Nr 221 Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia
wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc
państwa w zakresie dożywiania” na lata 2014-2020 (M.P. 2013 r. poz. 1024).
Informacja o przeprowadzeniu przedmiotowej kontroli:
Jednostka kontrolowana została powiadomiona o przeprowadzeniu przedmiotowej kontroli pismem
z dnia 26 listopada 2015 r., znak: PS.II.431.1.32.2015.KD (zał. nr 1).
Podstawa przeprowadzenia kontroli:
Upoważnienia Nr 354/2015, Nr 355/2015, Nr 356/2015 z dnia 27 listopada 2015 r., (zał. nr 2, nr 3,
nr 4).
Ustalenia ogólne:
Ilekroć w protokole jest mowa o:
-
Ośrodku – należy przez to rozumieć: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Starogardzie
Gdańskim,
- Kierowniku - należy przez to rozumieć: Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie
Gdańskim,
- Programie – należy przez to rozumieć: Program wieloletni „Pomoc państwa w zakresie
dożywiania”,
- Ustawie o pomocy społecznej – należy przez to rozumieć: ustawę z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.),
- Kpa – należy przez to rozumieć: ustawę z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania
administracyjnego (Dz. U. z 2013 poz. 267 z późn. zm.),
Badaniem kontrolnym objęto następujące zagadnienia:
1) ogólne ustalenia organizacyjne dotyczące Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Starogardzie Gdańskim,
2) zgodność zatrudnienia pracowników z wymaganymi kwalifikacjami zgodnie z art. 116 ustawy
o pomocy społecznej,
3) wydatki na pomoc społeczną w 2014 r.,
4) wydatki na realizację Programu (wykorzystanie dotacji celowej z budżetu państwa),
2
5) zasadność przyznawania świadczeń w ramach zadań zleconych i własnych dotowanych
z budżetu państwa,
6) poprawność realizacji wieloletniego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”,
7) prawidłowość i terminowość przeprowadzania rodzinnych wywiadów środowiskowych,
rozpatrywania wniosków i wydawania decyzji,
8) współpraca z podmiotami uczestniczącymi w rozwiązywaniu problemów społecznych.
W toku kontroli wyjaśnień udzielała:
- Elżbieta Alex – Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim.
II.
Ustalenia kontrolne
1. Ogólne ustalenia organizacyjne dotyczące Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Starogardzie Gdańskim.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim, został powołany na mocy
Uchwały Nr VIII/50/90 Gminnej Rady Narodowej w Starogardzie Gdańskim z dnia 12 marca 1990
roku w sprawie utworzenia Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim. (zał. nr 5).
Statut Ośrodka został nadany Zarządzeniem Nr 2/90 Naczelnika Gminy w Starogardzie
Gdańskim z dnia 20 marca 1990 r. (zał. nr 6). W związku ze zmianami zachodzącymi w pomocy
społecznej statut zaktualizowano w 1995 r. Na dzień kontroli obowiązywał statut wprowadzony
Uchwałą Nr XX/151/2004 Rady Gminy w Starogardzie Gdańskim z dnia 7 maja 2004 r. (zał. nr 7),
który uznać należy za nieaktualny, gdyż w przepisach prawa do dnia kontroli wprowadzono szereg
zmian mających wpływ na prawidłową działalność Ośrodka.
Strukturę organizacyjną Ośrodka, szczegółowy zakres zadań, działalności oraz obowiązki
i zakres działania pracowników określa Regulamin Organizacyjny Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Starogardzie Gdańskim (zał. nr 8).
W oparciu o art. 110 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej Wójt Gminy Starogard Gdański
Zarządzeniem Nr 24/2004 dnia 5 maja 2004 roku upoważnił Panią Elżbietę Alex – Kierownika
Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim do wydawania decyzji
administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do
właściwości gminy. (zał. nr 9).
Ponadto, na wniosek Kierownika Wójt Gminy Starogard Gdański tym samym Zarządzeniem
upoważnił Panią Dorotę Robaczewską do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych
3
sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy w czasie nieobecności
Kierownika Ośrodka.
Na podstawie danych przedstawionych przez Kierownika Ośrodka ludność gminy Starogard
Gdański wynosiła 15 781 mieszkańców. Stopa bezrobocia w powiecie starogardzkim wg stanu na
koniec grudnia 2014 roku kształtowała się na poziomie 15,7 %. (Dane WUP Gdańsk).
Głównymi problemami społecznymi w ramach których udzielana była pomoc to: ubóstwo,
bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała choroba.
Siedziba Ośrodka mieści się przy ul. B. Prusa 45 w Starogardzie Gdańskim w samodzielnym
parterowym budynku, w skład którego wchodzi 12 pomieszczeń. Budynek pozbawiony jest barier
architektonicznych, posiada udogodnienia dla osób niepełnosprawnych. Stanowiska pracy
wyposażone są w niezbędny sprzęt techniczno-biurowy i komputerowy. Warunki lokalowe
zapewniają podstawowe warunki do pracy. Ośrodek czynny jest w poniedziałek, wtorek i czwartek
w godzinach od 7.00 do 15.00, w środę od 7.00 do 16.00 i piątek w godzinach od 7.00 do 14.00.
Interesanci przyjmowani są codziennie w godzinach pracy Ośrodka.
Wypłata świadczeń pieniężnych realizowana jest w Baku Spółdzielczym lub przelewem
na indywidualne konta bankowe klientów.
Pracownicy socjalni realizując pracę w terenie korzystają z służbowych samochodów.
2. Zgodność zatrudnienia pracowników z wymaganymi kwalifikacjami zgodnie z art. 116 ustawy
o pomocy społecznej.
W trakcie kontroli ustalono, iż w Ośrodku w 2014 roku zatrudnionych było 14
pracowników,
w tym:
1. kierownik,
2. 7 pracowników socjalnych (z tego 2 starszych pracowników socjalnych, 5 pracowników
socjalnych),
3. 1 aspirant pracy socjalnej,
4. 5 pozostałych pracowników
Dokonując analizy przepisów dot. kwalifikacji zatrudnionych w Ośrodku osób, należy
stwierdzić, iż Kierownik spełnia kwalifikacje określone w art. 122 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (z 2009 r. Dz. U. Nr 175, poz. 1362 ze zm.) i art. 6 pkt. 4 ustawy z dnia 21
listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1202 z późn. zm).
(zał. nr 10).
Pracownicy socjalni spełniają wymogi odnośnie kwalifikacji zawodowych wskazane
w art. 116 i 156 ustawy o pomocy społecznej. (zał. nr 11).
4
W czasie przeprowadzania czynności kontrolnych ustalono, iż pracę socjalną wykonuje 7
pracowników socjalnych, zatem na 1 zatrudnionego pracownika socjalnego w terenie przypada 2
254 mieszkańców, tym samym nie jest spełniony wymóg określony w art. 110 ust. 11 ustawy
o pomocy społecznej zgodnie, z którym Ośrodek winien zatrudniać pracowników socjalnych
proporcjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik socjalny na 2000
mieszkańców, nie mniej jednak niż trzech pracowników.
W trakcie kontroli sprawdzono zakresy czynności pracowników socjalnych, które były
aktualne do wykonywanych zadań i zajmowanych stanowisk, a ich treść dostosowana była do
obowiązujących przepisów prawa. (zał. nr 12).
3. Wydatki na pomoc społeczną w 2014 r.
W ramach zadań zleconych przez administrację rządową z ustawy o pomocy społecznej
gmina Starogard Gdański w 2014 roku realizowała specjalistyczne usługi opiekuńcze
w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi (art. 18 ust. 1 pkt. 3).
Na realizację pomocy Wojewoda przekazał dotację w wysokości 14 500 zł, wydatkowano
14 500 zł.
Na realizację zadania wynagradzania opiekunów sądowych Wojewoda przekazał dotację
w wysokości 10 880 zł, wydatkowano 10 000 zł. Środki niewykorzystane w kwocie 880 zł zostały
zwrócone na konto Wydziału Finansów i Budżetu Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego
w Gdańsku.
Nie zachodziła potrzeba udzielania pomocy w ramach zadań zleconych przez administrację
rządową z ustawy o pomocy społecznej w formie:

pomocy dla cudzoziemców (art. 18 ust. 1 pkt. 8),
W ramach zadań własnych dotowanych z budżetu państwa z ustawy o pomocy społecznej,
gmina Starogard Gdański w 2014 roku realizowała zasiłki stałe i okresowe.
Na realizację pomocy Wojewoda przekazał dotację w wysokości:

zasiłki stałe – 358 000 zł, wydatkowano 352 730,67 zł (zwrot 5 269,33 zł)

zasiłki okresowe – 264 000 zł, wydatkowano 264 000 zł.
Gmina nie angażowała środków własnych na wypłatę zasiłków okresowych.
Dotacje zostały wydatkowane zgodnie z przeznaczeniem, a środki niewykorzystane
zwrócone na konto Wydziału Finansów i Budżetu Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego
w Gdańsku.
5
W ramach dotacji celowej Ośrodek otrzymał kwotę w wysokości 258 819 zł zgodnie
z Umową zawartą w dniu 28
stycznia 2014 r. pomiędzy Wojewodą Pomorskim,
a Wójtem Gminy Starogard Gdański na realizację programu wieloletniego „Pomoc państwa
w zakresie dożywiania” otrzymana dotacja została wykorzystana w 100%. W ramach środków
własnych gmina przeznaczyła na ten cel kwotę 96 949 zł, co stanowiło 37 % udziału w ogólnym
koszcie realizacji Programu.
5. Zasadność przyznawania świadczeń w ramach zadań zleconych i własnych dotowanych
z budżetu państwa.
Realizacja specjalistycznych usług opiekuńczych.
Usługami objęto 2 dzieci autystycznych. Specjalistyczne usługi opiekuńcze realizowane były
przez 2 opiekunki zatrudnione przez Ośrodek na umowę zlecenie. W umowie określono ilość
godzin, tryb i zasady wykonywania specjalistycznych usług opiekuńczych u podopiecznego.
Zgodnie z przeprowadzonym rozeznaniem cenowym ustalono koszt za sprawowanie opieki
w ramach specjalistycznych usług na 50 zł za - 1 godzinę usługi u podopiecznego.
Opiekunki świadczące specjalistyczne usługi opiekuńcze posiadały kwalifikacje zawodowe
zgodnie z § 3 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r.
w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 189, poz. 1598). (zał. nr 12).
Dokonano analizy 2 akt i ustalono, iż:
- decyzją z dnia 1 lipca 2014 r. Nr PS.5025.SUO.4.2014
przyznającą pomoc w formie
specjalistycznych usług opiekuńczych określono wymiar świadczonych usług przez 3 dni
w tygodniu na 2 godziny dziennie. Z zaświadczenia lekarskiego wynikało natomiast, iż ze względu
na stan zdrowia dziecka i sytuację rodzinną konieczne jest zapewnienie dziecku specjalistycznych
usług opiekuńczych w wymiarze 10 godzin tygodniowo, w ramach których prowadzone byłoby
uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia oraz usprawnienie
zaburzonych funkcji organizmu, szczegółowy wykaz koniecznych terapii (zał. nr 13).
Z wyjaśnień Kierownika Ośrodka wynikało, iż przyznanie mniejszej liczby godzin
uwarunkowane faktem, iż klientka nie zgłaszała potrzeby zwiększenia liczby godzin z racji tego,
iż dziecko korzystało już w tym czasie z specjalistycznych zajęć w szkole.
W związku z tym, iż zajęcia te obejmowały ćwiczenia rewalidacyjne, logopedyczne
i korekcyjno-kompensacyjne w wymiarze 4 godzin tygodniowo, przychylono się do prośby klientki.
- decyzją z dnia 3 grudnia 2014 r. Nr PS.5025.SUO.6.2014
przyznającą pomoc w formie
specjalistycznych usług opiekuńczych określono wymiar świadczonych usług na 3 godziny od 3
6
grudnia do 31 grudnia 2014 r. Z zaświadczenia lekarskiego wynikało natomiast, iż ze względu na
stan zdrowia dziecka i sytuację rodzinną konieczne jest zapewnienie dziecku specjalistycznych
usług opiekuńczych w wymiarze 4 godzin tygodniowo, w ramach których prowadzone byłoby
uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia oraz usprawnienie
zaburzonych funkcji organizmu, szczegółowy wykaz koniecznych terapii (zał. nr 14).
Z wyjaśnień Kierownika Ośrodka wynikało, iż przyznanie mniejszej liczby godzin
w wymiarze 1 godziny tygodniowo przyznane zostało na prośbę klientki, taką potrzebę zgłosiła
w obecności Kierownika i pracownika socjalnego.
W sprawdzonych aktach sprawy znajdowały się wymagane dokumenty tj.: zaświadczenia
potwierdzające sytuację materialną, orzeczenie o niepełnosprawności, zaświadczenia lekarskie
o potrzebie zapewnienia usług specjalistycznych, określające ilość godzin.
Wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki na podstawie postanowienia sądu.
Na realizację zadania Ośrodek otrzymał dotację od Wojewody w wysokości 10 880 zł,
z czego wydatkowano 10 000 zł, środki niewykorzystane w kwocie 880 zł zostały zwrócone na
konto Wydziału Finansów i Budżetu Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku.
Wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane zostało przez
sąd dla 10 osób, łącznie 133 świadczenia na kwotę 9 850 zł. Zgodnie z art. 53a ustawy o pomocy
społecznej wynagrodzenie za sprawowanie opieki wypłaca się w wysokości ustalonej przez sąd.
Wynagrodzenie przysługuje niezależnie od dochodu osoby, której jest przyznane. Pomoc dla tych
osób przyznana była przez Ośrodek na podstawie postanowień Sądu wydanych w oparciu o art. 162
§ 1 kodeksu rodzinnego. Wynagrodzenie to obliczone w stosunku miesięcznym nie może
przekraczać 1/10 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez
wypłaty nagród z zysku ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres
poprzedzający dzień przyznania wynagrodzenia.
Udzielenie świadczenia w postaci wynagrodzenia za sprawowanie opieki zgodnie
z obowiązującym na dzień kontroli stanem prawnym nie wymaga przeprowadzenia rodzinnego
wywiadu środowiskowego oraz wydania decyzji administracyjnej. Obowiązek przeprowadzania
wywiadów i wydawania decyzji administracyjnych w tej sprawie został zniesiony z dniem 3 maja
2011 r. przez art. 1 pkt. 12 ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej
oraz o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 81,
poz. 440. Kontrolą objęto dokumentację 5 osób korzystających z tej formy pomocy, zgromadzonej
w teczkach klientów w oparciu o postanowienia Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim III
Wydział Rodzinny i Nieletnich (zał. Nr 15). Nie stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie.
7
Zasiłki stałe
W 2014 r. pomoc w formie zasiłku stałego przyznano faktycznie 85 osobom w tym:
- 58 osobom samotnie gospodarującym - dla tej grupy osób wypłacono w ciągu roku 619
świadczeń na kwotę 288 294 zł. Średnia wysokość świadczenia wyniosła 466 zł.
- 27 osobom pozostającym w rodzinie - dla tej grupy osób wypłacono w ciągu roku 246
świadczeń na kwotę 64 437 zł. Średnia wysokość świadczenia wyniosła 262 zł.
Zgodnie z art. 37 ustawy o pomocy zasiłek stały przysługuje pełnoletniej osobie samotnie
gospodarującej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności jeżeli jej
dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej tj. 542 zł.,
pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub
niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie
456 zł.
Za 79 osób korzystających z zasiłku stałego, nie objętych ubezpieczeniem zdrowotnym
Ośrodek opłacał składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 9% przyznanego zasiłku stałego
zgodnie z art. 17 ust.1 pkt 20 ustawy o pomocy społecznej oraz art. 66 ust. 1 pkt 26, art. 75 ust. 10
i art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późń.zm.). Zapis powyższej ustawy
przytaczano w podstawie prawnej decyzji przyznających zasiłek stały wraz ze składką zdrowotną.
W aktach znajdowały się stosowne dokumenty potwierdzające opisaną w wywiadach
sytuację rodzinną, zawodową, zdrowotną i materialną klientów oraz osób pozostających z nimi we
wspólnym gospodarstwie domowym oraz orzeczenia o stopniu niepełnosprawności uprawniające
do pobierania zasiłku stałego. Wywiady środowiskowe aktualizowane były w obowiązującym
terminie 6 miesięcy, nie mniej jednak stwierdzono, iż w części dokumentacji brak było aktualnych
rodzinnych wywiadów środowiskowych w oparciu, o które dokonana winna być kwalifikacja do
świadczeń.
Przy ustalaniu sytuacji dochodowej rodziny sprawdzano możliwości udzielenia pomocy na
rzecz osoby ubiegającej się o świadczenie, przez osoby, o których mowa w art. 103 ustawy
o pomocy społecznej, zobowiązanych do alimentacji na mocy art. 128 ustawy – Kodeks rodzinny
i opiekuńczy.
Dokonano analizy 23 teczek na podstawie których wypłacano zasiłki stałe (zał. nr 16), który
stanowi wykaz skontrolowanych decyzji.
Sprawdzone decyzje zawierały pouczenie o prawach i obowiązkach osoby korzystającej ze
świadczenia, uzasadniały przyznanie pomocy i wskazywały tryb odwoławczy. Wysokość
8
przyznanych świadczeń ustalana była prawidłowo. W stosunku do trybu i zasadności
przyznawanych zasiłków nie wniesiono zastrzeżeń.
Zasiłki okresowe
W okresie objętym kontrolą Ośrodek przyznał pomoc w formie zasiłku okresowego
198 osobom i rodzinom, w tym: 130 osobom z powodu bezrobocia, w tej grupie osób w ciągu roku
wypłacono 678 świadczeń na kwotę 207 246 zł, 11 osobom z powodu długotrwałej choroby – 37
świadczeń na kwotę 7 341 zł i 30 osobom z powodu niepełnosprawności, wypłacono w ciągu roku
112 świadczeń na kwotę 22 050 zł i innym niż wymienione 27 w liczbie świadczeń 98 na kwotę
24 811 zł. Średnia wysokość świadczenia wyniosła 283 zł.
Zasiłek okresowy zgodnie z art. 38 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej
przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie,
możliwość otrzymania lub nabycie uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia
społecznego: osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego
osoby samotnie gospodarującej; rodzinie której dochód jest niższy od kryterium dochodowego
rodziny. Zasiłek okresowy ustala się:
1. w przypadku osoby samotnie gospodarującej – do wysokości różnicy między kryterium
dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby.
2. w przypadku rodziny – do wysokości różnicy kryterium dochodowego rodziny a dochodem
tej rodziny.
Zgodnie z art. 38 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej w 2014 roku minimalna wysokość tego
zasiłku nie może być niższa niż 50% różnicy między:
1. kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby,
2. kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.
Kontroli poddano 20 teczek na podstawie których wypłacano zasiłki okresowe (zał. nr 17), który
stanowi wykaz skontrolowanych decyzji.
Na podstawie skontrolowanych akt stwierdzono, że kompletowano dokumenty niezbędne do
rozpatrzenia sprawy w oparciu o art. 107 ust. 5 b ustawy o pomocy społecznej. Artykuł wskazuje
jakie załączniki i dokumenty należy przedłożyć w celu ustalenia sytuacji osobistej, dochodowej
i majątkowej. Dokumentacja dotycząca przyznania świadczenia zawierała niezbędne zaświadczenia
i oświadczenia o dochodach, oświadczenia majątkowe i inne potrzebne dokumenty. W przypadku
bezrobocia były to zaświadczenia z PUP o rejestracji bezrobotnych, a z tytułu niepełnosprawności
orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. W rozstrzygnięciu decyzji informowano stronę
o przyznaniu zasiłku okresowego, powodach jego przyznania, kwocie przyznanego świadczenia,
okresie na jaki świadczenie zostało przyznane, dacie i miejscu jego wypłaty.
9
Na podstawie badanych akt ustalono, że kwalifikacja świadczeń była właściwa,
we wszystkich przypadkach świadczenie przyznawano z powodu spełnienia przesłanki określonej
w art. 38 ustawy o pomocy społecznej, tj. bezrobocia i ubóstwa. Informowano stronę o możliwości
wniesienia odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego za pośrednictwem Ośrodka
w terminie 14 dni od daty doręczenia decyzji. Nie wniesiono zastrzeżeń do zasadności
przyznawanych świadczeń.
W aktach znajdowały się stosowne dokumenty potwierdzające opisaną w wywiadach
sytuację rodzinną, zawodową, zdrowotną i materialną klientów oraz osób pozostających z nimi we
wspólnym gospodarstwie domowym oraz orzeczenia o stopniu niepełnosprawności uprawniające
do pobierania zasiłku stałego. Wywiady środowiskowe sporządzane były w sposób prawidłowy, nie
mniej jednak stwierdzono, iż w części dokumentacji brak było aktualnych rodzinnych wywiadów
środowiskowych w oparciu, o które dokonana winna być kwalifikacja do świadczeń.
Kontrakty socjalne
W celu poprawy skuteczności udzielanej pomocy, określenia kierunku działań
umożliwiających klientowi wyjście z trudnej sytuacji, mobilizację do własnej aktywności oraz
zapewnienie możliwości korzystania z doradztwa lub szkoleń, Ośrodek winien wykorzystać
wszelkie możliwości, przede wszystkim świadcząc pracę socjalną powinien posługiwać się takim
instrumentem jak
kontrakt socjalny. Kontrakt w swojej formie jest sprecyzowanym zapisem
zobowiązań dwóch stron, powinien uwzględniać indywidualne potrzeby i predyspozycje klienta.
Realizacja kontraktu socjalnego, jest powszechnie preferowana i uznawana za właściwą metodę
pracy socjalnej.
W toku kontroli ustalono, iż Ośrodek w 2014 r. nie zawarł, ani jednego kontraktu
socjalnego.
6. Poprawność realizacji wieloletniego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”.
W okresie objętym kontrolą Ośrodek realizował zadania w oparciu o zapisy:
- Uchwały Nr 221 Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia wieloletniego
programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc państwa w zakresie
dożywiania”,
- Uchwały Nr XXXIX/429/2014 Rady Gminy Starogard Gdański z dnia 23 stycznia 2014 r.
w sprawie ustanowienia wieloletniego programu osłonowego w zakresie dożywiania „Pomoc gminy
w zakresie dożywiania” na lata 2014 – 2020 (zał. nr 18),
- Uchwały Nr XXXIX/430/2014 Rady Gminy Starogard Gdański z dnia 23 stycznia 2014 r.
w sprawie podwyższenia kryterium dochodowego uprawniającego do przyznania nieodpłatnie
10
pomocy w zakresie dożywiania w formie świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności
dla osób objętych wieloletnim programem wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania
„Pomoc gminy w zakresie dożywiania” na lata 2014 – 2020 (zał. nr 19),
- Uchwały Nr XXXIX/431/2014 Rady Gminy Starogard Gdański z dnia 23 stycznia 2014 r.
w sprawie określenia zasad zwrotu wydatków w zakresie dożywiania w formie posiłku albo
świadczenia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych dla osób objętych wieloletnim
programem wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc gminy w zakresie
dożywiania” na lata 2014 – 2020 (zał. nr 20)
Podstawowym celem Programu jest:

wsparcie finansowe gmin w wypełnianiu zadań własnych o charakterze obowiązkowym,

poprawa poziomu życia rodzin o niskich dochodach

poprawa stanu zdrowia dzieci i młodzieży

kształtowanie właściwych nawyków żywieniowych
W ramach Programu udziela się wsparcia w szczególności:
1) dzieciom do czasu podjęcia nauki w szkole podstawowej,
2) uczniom do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej,
3) osobom i rodzinom znajdującym się w sytuacjach wymienionych w art. 7 ustawy z dnia
12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, w szczególności osobom samotnym, w podeszłym
wieku, chorym lub niepełnosprawnym.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach, gdy uczeń albo dziecko wyraża chęć zjedzenia
posiłku, odpowiednio dyrektor szkoły lub przedszkola informuje ośrodek pomocy społecznej
właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ucznia lub dziecka o potrzebie udzielenia pomocy
w formie posiłku. Przyznanie pomocy, o której mowa powyżej możliwa jest w przypadku przyjęcia
przez gminę odpowiedniego programu osłonowego, o którym mowa w art. 17 ust. 2 pkt. 4 ustawy
z dnia12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, nie wymaga wydania decyzji administracyjnej
w sprawie i ustalenia sytuacji rodziny w drodze rodzinnego wywiadu środowiskowego. Liczba
dzieci i uczniów, którym udzielono pomocy, nie może przekroczyć 20% liczby uczniów i dzieci
dożywianych w szkołach i przedszkolach na terenie gminy w poprzednim miesiącu
kalendarzowym. W toku kontroli ustalono, iż Rada Gminy Starogard Gdański utworzyła i przyjęła
do realizacji program osłonowy Uchwałą Nr XXXIX/429/2014 Rady Gminy Starogard Gdański
z dnia 23 stycznia 2014 r. (zał. nr 21).
11
Ze środków przekazywanych w ramach Programu gminy udzielają wsparcia osobom
spełniającym warunki otrzymania pomocy wskazane w ustawie z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej oraz spełniającym kryterium dochodowe w wysokości 150% kryterium,
o którym mowa w art. 8 w/w ustawy. Gmina może uchwałą podwyższyć kryterium powyżej 150%,
co ma szczególne znaczenie w grupie dzieci, wśród których można skuteczniej realizować
wszystkie cele Programu, wykraczające poza standardową pomoc społeczną. Podwyższenie
kryterium dochodowego przy przyznawaniu tej formy pomocy sprzyja zwiększaniu kręgu
odbiorców pomocy.
Z analizy dokumentacji wynika, iż gmina nie skorzystała z możliwości
podwyższenia kryterium dochodowego i tym samym nie posiada takiej uchwały.
W ramach Programu w 2014 roku z pomocy skorzystało 999 osób w tym:
 197 dzieci do czasu rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej,
 326 uczniów do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej
 476 pozostałych osób otrzymujących pomoc na podstawie art. 7 ustawy o pomocy
społecznej.
Na podstawie skontrolowanych dokumentów ustalono, iż świadczenie w formie posiłku
udzielone było 377 osobom, w tym; 92 dzieciom do 7 roku życia, 285
uczniom do czasu
ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej. W formie zasiłku celowego 814 osobom, w tym: 156
dzieciom do 7 roku życia, 182 uczniom do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej i 476
pozostałym osobom.
Pomoc w formie dożywiania realizowana była na terenie gminy w:
1. Publicznej Szkole Podstawowej w Brzeźnie Wielkim,
2. Publicznej Szkole Podstawowej w Dąbrówce,
3. Publicznej Szkole Podstawowej w Rokocinie,
4. Publicznej Szkole Podstawowej w Trzcińsku,
5. Zespole Kształcenia i Wychowania w Rywałdzie,
6. Zespole Szkół Publicznych w Jabłowie,
7. Zespole Szkół Publicznych w Kokoszkowach,
8. Zespole Szkół Publicznych w Suminie.
We wszystkich w/w placówkach funkcjonują jedynie punkty żywieniowe, do których
dostarczane są i wydawane posiłki, w ramach zawartej umowy z firmą cateringową.
9. Technikum im. Gen. Józefa Hallera w Owidzu – placówka dysponuje własną stołówką,
10. Przedszkole w Kokoszkowach – placówka dysponuje własną stołówką.
12
Programem objęto również dzieci uczęszczające do szkół poza terenem gminy Starogard Gdański
w:
1. Publicznej Szkole Podstawowej Nr 1 w Starogardzie Gdańskim,
2. Publicznej Szkole Podstawowej Nr 2 w Starogardzie Gdańskim,
3. Publicznej Szkole Podstawowej Nr 4 w Starogardzie Gdańskim,
4. Publicznym Gimnazjum Nr 1 w Starogardzie Gdańskim,
5. Publicznym Gimnazjum Nr 2 w Starogardzie Gdańskim,
6. Publicznym Gimnazjum Nr 3 w Starogardzie Gdańskim,
7. Zespole Szkół Publicznych w Starogardzie Gdańskim,
8. Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Starogardzie Gdańskim,
9. Zespole Szkół Katolickich w Starogardzie Gdańskim,
10. Technikum Leśne w Tucholi,
11. Zespole Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Bolesławowie,
12. Zespole Szkół Publicznych w Zblewie,
13. Ośrodku Szkolno-Wychowawczym Nr 2 dla Niesłyszących w Wejherowie,
14. Miejskim Przedszkolu Publicznym Nr 8 „Bajeczka” w Starogardzie Gdańskim,
15. Bursie Gdańskiej
16. Zespole Szkół Agrotechnicznych Ogólnokształcących w Swarożynie,
17. Miejskim Przedszkolu Publicznym Nr 2 w Starogardzie Gdańskim,
18. Miejskim Przedszkolu Publicznym Nr 10 „Słoneczna Kraina” w Starogardzie Gdańskim,
19. Collegium Marianum w Pelplinie.
Z podmiotami spoza obszaru gminy realizującymi dożywianie Ośrodek zawierał umowy.
Należności
za
wydane
posiłki
płacone
były
przelewem,
w
terminie
określonym
w umowie, na podstawie przedkładanych przez szkoły rachunków/faktur wraz z załączonymi
imiennymi wykazami dzieci i ilością wydawanych posiłków, potwierdzonymi przez dyrektorów
szkół (zał. nr 22).
Pomoc w formie dożywiania przyznawana była najczęściej na wniosek rodziców składany
bezpośrednio do Ośrodka, dyrektorów placówek oświatowych oraz z urzędu. Pomoc przyznawana
była na rok budżetowy zgodnie z planem finansowym.
Kontrola wykazała, iż w okresie objętym kontrolą, dzieciom z terenu gminy Starogard
Gdański zapewniono dożywianie w postaci gorących posiłków zgodnie z zasadami prawidłowego
żywienia, a tym samym z celem Programu.
13
W trakcie kontroli ustalono, iż Ośrodek rozważał możliwość dożywiania dzieci
i uczniów w okresie wakacji i ferii. Z wyjaśnień Kierownika wynika, iż w okresie dni wolnych od
nauki nie pracują szkoły, a tym samym stołówki, nie jest to na obecną chwilę technicznie możliwe.
Niemniej jednak, mając na względzie cel Programu, należałoby zmierzać w kierunku poprawy tej
sytuacji (zał. nr 23).
Ustalono, iż w szkołach na terenie gminy Starogard Gdański realizowane były programy
"Szklanka mleka" i "Owoce i warzywa".
Kontroli poddano 51 losowo wybranych akt osób i rodzin, którym przyznano pomoc
w formie dożywiania w ramach Programu: (zał. nr 24), który stanowi wykaz skontrolowanych
decyzji.
7. Prawidłowość i terminowość przeprowadzania rodzinnych wywiadów środowiskowych,
rozpatrywania wniosków i wydawania decyzji.
Kontrola
wykazała,
że
Ośrodek
prowadził
rejestr
wpływającej
korespondencji.
W sprawdzonej dokumentacji podania klientów o pomoc były rejestrowane z numerem i datą
wpływu w książce podawczej.
Na podstawie analizy akt osobowych podopiecznych ustalono, że po złożeniu przez
zainteresowanych
stosownych
wniosków,
pracownicy Ośrodka
przeprowadzali
wywiady
środowiskowe, na podstawie których wydawano decyzje administracyjne przyznające pomoc.
W dokumentacji znajdowały się dokumenty potwierdzające sytuację bytową i zdrowotną. Ponadto
stwierdzono, że osoby otrzymujące pomoc spełniały wymagane przepisami kryterium dochodowe
co potwierdzały zgromadzone w aktach dokumenty (zaświadczenia o dochodach, oświadczenia
majątkowe, odcinki potwierdzające wysokość renty lub emerytury, zaświadczenia z PUP itp.).
Kwalifikacja świadczeń była właściwa.
Wywiady środowiskowe przeprowadzane były w miejscu zamieszkania klienta. Treść
wywiadów pełna, zawierała opis sytuacji socjalno-bytowej i zdrowotnej rodziny oraz ustalony plan
pomocy przez pracownika socjalnego i wnioskującego, potwierdzony własnoręcznym podpisem
klienta. W wywiadach znajdował się również zatwierdzony przez kierownika Ośrodka plan pomocy
w oparciu, o który podjęte były decyzje dotyczące przyznania świadczeń. Nie mniej jednak
stwierdzono, iż w części dokumentacji (dot. przyznania zasiłku stałego, okresowego i dożywiania)
brak było aktualnych rodzinnych wywiadów środowiskowych w oparciu, o które dokonana winna
być kwalifikacja do świadczeń. Z wyjaśnień kierownika Ośrodka wynikało, że pracownicy socjalni
ustalali, a następnie przyznawali pomoc na podstawie wcześniej przeprowadzonych wywiadów
środowiskowych w oparciu, o które udzielono pomocy w okresie wcześniejszym. Było to
niezgodne z zapisami art. 107 ust. 4, który stanowi „W przypadku ubiegania się o przyznanie
14
świadczenia z pomocy społecznej po raz kolejny, a także gdy nastąpiła zmiana danych zawartych
w wywiadzie, sporządza się aktualizację wywiadu (...)”.
Wydawane decyzje administracyjne na powyższe formy pomocy zawierały aktualną podstawę
prawną, pouczenie o możliwości odwołania do organu II instancji oraz zapis mówiący o obowiązku
informowania Ośrodka o każdej zmianie sytuacji osobistej i majątkowej podopiecznego. Każda
decyzja administracyjna posiadała pełne uzasadnienie pod względem formalno-prawnym. Ustalono,
iż decyzje administracyjne w sprawie przyznania pomocy w większości przypadków odbierane były
przez świadczeniobiorców osobiście w aktach wskazana była data i podpis potwierdzający jej
odbiór, co jest zgodne z art. 46 § 1 ustawy Kpa, który mówi, że „odbierający pismo potwierdza
doręczenie mu pisma swym podpisem ze wskazaniem daty doręczenia”.
8. Współpraca z podmiotami uczestniczącymi w rozwiązywaniu problemów społecznych.
Ośrodek współpracuje z władzami samorządowymi na polu szeroko rozumianej pomocy
społecznej, kierownik zapraszany jest na posiedzenia Komisji Rady Gminy gdzie poruszane
są problemy z obszaru pomocy społecznej, ponadto współpracuje z:
1)
Gminną Komisją ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Starogardzie Gdańskim,
2)
Ośrodkiem Zdrowia,
3)
Policją,
4)
Powiatowym Urzędem Pracy,
5)
Caritas Polska.
Realizując założenia i cele Programu, Ośrodek współpracuje z placówkami oświatowymi na
terenie gminy, przede wszystkim w zakresie dożywiania. Uznać należy, iż Ośrodek dokłada
wszelkich starań, aby zgodnie z Programem ograniczyć zjawisko niedożywiania dzieci i młodzieży
udzielając świadczeń pieniężnych na zakup gorącego posiłku i produktów żywnościowych w celu
sporządzenia posiłku co w efekcie pozwoliło zabezpieczyć podstawowe potrzeby tej grupy
odbiorców na terenie gminy.
III.
Uwagi i wnioski z przeprowadzonej kontroli:
W trakcie kontroli stwierdzono, następujące nieprawidłowości:
1) Statut Ośrodka nie był aktualizowany na bieżąco i nie obejmował wszystkich zmian
ustawowych, które w decydujący sposób wpływały na jego bieżącą działalność.
15
2) W Ośrodku nie jest spełniony wymóg określony w art. 110 ust. 11 ustawy
o pomocy społecznej zgodnie, z którym Ośrodek winien zatrudniać pracowników
socjalnych proporcjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik
socjalny na 2000 mieszkańców, nie mniej jednak niż 3 pracowników.
3) W części sprawdzonej dokumentacji brak było aktualnych rodzinnych wywiadów
środowiskowych w oparciu, o które dokonana winna być kwalifikacja do świadczeń, co
jest niezgodne z zapisami art. 107 ust. 4.
W związku ze stwierdzeniem powyższych nieprawidłowości zostaną wydane zalecenia
pokontrolne.
Inspektorzy kontrolujący dokonali wpisu w książce kontroli na temat zakresu
i terminu przeprowadzenia inspekcji pod pozycją nr 3/2015.
Na tym protokół zakończono, sporządzając go w 2-ch jednobrzmiących egzemplarzach,
przy czym jeden jest przeznaczony dla jednostki kontrolowanej.
Kierownik kontrolowanej jednostki zgodnie z § 16, ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej
(Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.), przed podpisaniem protokołu ma prawo zgłoszenia zastrzeżeń
co do ustaleń zawartych w protokole - w terminie 7 dni od daty otrzymania protokołu. Przysługuje
również prawo odmowy podpisania protokołu z kontroli, z jednoczesnym obowiązkiem złożenia w
terminie 7 dni od dnia otrzymania pisemnych wyjaśnień co do odmowy.
Starogard Gdański dnia 15 luty 2016 r.
Kontrolujący:
Elżbieta Alex
Katarzyna Dańczyszyn
(podpis kierownika jednostki kontrolowanej)
Kontrolujący:
Alicja Szwaj
Kontrolujący:
Iwona Gocał
Gdańsk, dnia 3 luty 2016 r.
16