NASZA TOŻSAMOŚĆ

Jan B Orczykowski
NASZA TOŻSAMOŚĆ
2011
Tym zapisem pragnę przybliżyć wiedzę o naszych
przodkach
uczestnikom
spotkania
rodzinnego
Orczykowskich w dniu 26.06.2011r.
Składają się na ten opis zapisy z ksiąg parafialnych,
rozmowy z ludźmi, członkami rodziny, zachowana w
nich wiedza, pewne uogólnienia, domniemania i
wnioski.
Mija czterysta lat ewidencjonowania urodzeń, następnie
ślubów i zgonów w parafiach rzymskokatolickich w
Polsce. Iłża należy do wyróżniających się parafii w tym
względzie. Rozpoczęła bardzo wcześnie po soborze
trydenckim wprowadzać w życie jego postanowienia.
Tego odległego czasu sięgają zapisy o naszych
przodkach, o trudno czytelnym wpisie o Albercie1611r. Wiemy zdecydowanie o ślubie w 1720r
Mateusza Orczykowskiego z Agatą i ich potomkach.
Domniemywać należy, że jego dziadek urodził się
około 1620r, a ojciec-1640r.
Aktualnie iłżeckie księgi parafialne znajdują się w
kancelarii parafialnej, część w Urzędzie Miasta Iłży
oraz w archiwach państwowych w Radomiu i
Starachowicach. Szukać należy dalej w dokumentach
podatkowych gminy i kościoła,
w dokumentach
wydarzeń historycznych w Polsce, w aktach cechów
rzemieślniczych,
sporządzonych
w
sądach,
przez
w
dokumentach
administratorów
majątków
ziemskich ( kary, opłaty, wynagrodzenia itp).
Kościół iłżecki jest jednym z trzech kościołów byłej
potężnej diecezji sandomierskiej ( w tym nowa
kielecka, radomska, część piotrkowskiej, tarnowskiej i
krakowskiej), który posiada najstarsze księgi - od 1611r.
Był nad nimi od początku duży nadzór władz kościoła jak sporządzać, na co zwracać uwagę, jak pisać, jakim
atramentem
i
konsekwentnie
na
jakim
zmiany,
papierze,
doskonalono,
wprowadzano
lustrowano.
Kościół iłżecki utracił część dokumentacji w wyniku
wojen.
Kilka spostrzeżeń – uwarunkowań gospodarczych i
historycznych rejonu iłżeckiego – czasu życia naszych
przodków. Przedgórze Iłżeckie to piękna lesista kraina.
Tu lasy łączyły się z Górami Świętokrzyskimi i Puszczą
Kozieniecka i miały swoja nazwę Puszcza Iłżecka.
Łudzie żyli tu od dawna. Znalezione w Chwałowicach
Podjedlance elementy wypalanego żelaza, iłżecki
kopiec tatarski, wykopaliska w okolicach Modrzejowic i
Pakosławia mówia o obecności tu ludzi 6 tysięcy lat
temu. We współczesnym nam czasie ośrodkiem życia
społeczno-gospodarczego była Iłża, majątki ziemskie i
dwory w jej okolicy.
Można pewnie wnioskować, że już w pierwszych latach
chrześcijaństwa w Polsce istniały w rejonie Iłży osady
ludzkie. W Iłży bardzo wcześnie wybudowano kościół,
utworzono parafię.
Rejon ten był troskliwie nadzorowany przez biskupów
krakowskich. Zamek i dwory, grunty i lasy stanowiły
ich własność. Pierwsi nasi przodkowie spotykali się
najprawdopodobniej
na
modlitwach
w
kościele
Najświętszej Marii Panny. Przywiązanie do zawodów
budowlanych w rodzinie ( cieśla, kowal, stolarz) może
świadczyć o ich przeszkoleniu poza Iłżą i ich
przemieszczeniu-może z rejonu Krakowa? Tam właśnie
jest dużo rodzin o naszym nazwisku.
Historia pokazuje zainteresowania i udział naszych
przodków w działaniach gospodarczych i społecznych.
Przez ziemie naszych przodków przechodziły wielkie
wojny, bunty społeczne i powstania. W XIII w.
nawiedzają okolice Iłży Tatarzy. Kopiec obok kościoła
rzekomo ze zwłok poległych to nie udokumentowany
pomnik historii. Staranniej jest opisane powstanie
listopadowe i styczniowe na ziemi iłżeckiej. Dużo
wiemy o przebiegu I i II wojny światowej w tym
terenie. Na polach wiele krzyży upamiętniajacy te
wydarzenia a na ich tablicach nazwiska również
członków naszej rodziny.
Dobrze rozwijał się region iłżecki gospodarczo. Iłża to
wielkie garncarstwo znane również w europie. Wielkie
kuźnice – iłżecka, kowalkowska i brodzka. Tu kuto
broń i narzędzia pracy. Za tą działalność właściciele
kuźnic otrzymywali nagrody od króla ( Sadek koło
Szydłowca).
II wojna światowa pogrążyła region w biedzie. Na
ziemi iłżeckiej rozwinął się silny masowy ruch
partyzancki BCh, AK, AL. Znani są jego przywódcy –
generał Eugeniusz Wiślicz–Iwańczyk, gen Antoni Heda,
płk Jan Sońta.
Po II wojnie światowej filia FSC ze Starachowic,
fabryki z Zębca, miejscowy POM wpływały ba rozwój
gminy.
Od 1880 r w tym rejonie szybko i masowo rozwijała się
oświata, Powstawały szkoły powszechne czteroklasowe
(częściej
dwuzimowe),
a
następnie
podstawowe,
zawodowe i średnie. Wspominamy dobrze i dumnie
absolwentów tych szkół. A wśród nich lekarzy,
inżynierów, nauczycieli (tylko z Chwałowic 24
nauczycieli) profesorów: Jana Ferenca, Rocha Sulimę,
Mariana Jerza, ministrów:budownictwa - Edwarda
Barszcza, MSW Henryka Jaroszka, biskupa Stanisława
Sygneta.
Po II wojnie światowej wsie opuściło 50% ich
mieszkańców zamieszkując w okolicznych miastach
Starachowicach, Radomiu. Tam uzyskali kwalifikacje
do pracy i mieszkania. Rosła zamożność mieszkańców
Przedgórza Iłżeckiego, rozwijała się oświata i kultura.
Warunki bytowe naszych przodków były skromne na
średnim, wiejskim poziomie. Pracowali na roli i we
wspominanych
zawodach
budowlanych.
Warunki
mieszkania trudne. Wyposażenie domów skromne.
Odzież z naturalnych włókien, leczenie ziołami. Plagą
było rozpijanie mieszkańców o czym pisze np. ksiądz
Piotr Ściegienny. W zagrodach zwierzęta takie jak dziś
powszechnie spotykamy, do XIX wieku bardzo mało
koni.
Dziś również ludzie o dwóch zawodach żyją dostatniej.
O pierwszych naszych przodkach wiemy niewiele. Ich
imiona i nazwiska są trudne do rozczytania - Albert,
Jan. Imion matek w rejestrze urodzeń nie podawano.
Ksiąg zmarłych i zaślubionych początkowo nie
prowadzono. W Iłży część ich uległa zagubieniu,
zniszczeniu, brak ich w kancelarii parafii i w archiwum.
W XV wieku były już cechy rzemieślników, tam można
szukać zapisów o historii rodziny.
Wojna szwedzka zniszczyła Iłżę i pogrzebała jej
mieszkańców.
W
księgach
znajdujemy
ślady
przemieszczeń z Iłży do wsi. W Pasztowej Woli jest
pierwszy dobrze czytelny zapis o ślubie Mateusza
Orczykowskiego i Agaty bez nazwiska panieńskiego.
Od tego czasu zachowana jest ciągłość w drzewie
genealogicznym. Pasztowa Wola to wówczas duży
ośrodek gospodarczy z ziemią dobrej klasy i lasami.
Obok powstawały nowe wsie: Podkońce, Płusy,
Michałów
i
Ciecierówka
(wieś
kolonizatorów
niemieckich)
Pasztowa Wola już w XV w była ośrodkiem
pszczelarskim, nie brakowało ryb i grubego zwierza. W
metrykach rodzinnych występuje nr domu 84, co może
świadczyć o stabilizacji rodziny. W latach 1700
rejestrujemy w rodzinie bardzo mało zgonów, sto lat
później zmienia się to na niekorzyść. Rodziny
wymierają bezpotomnie. W tym 18 osobowa rodzina
Dominika w Seredzicach. Umierają częściej małe
dzieci. Nie wiadomo co z dziećmi Stanisława z
Pasztowej Woli- Krzysztofie i Wincentym, Sebastianie i
Jakubie.
Pierwsze rodziny z lat 1700 były mało liczebne o
połowę mniejsze od tych z XIX i XX wieku. W XIX I
XX wieku umiera 20% niemowlaków np. w rodzinie
Pawła s. Jana pochowano zmarłe dziecko, po powrocie
do domu z pogrzebu zmarło już kolejne. W linie
genealogicznej Jana B. Orczykowskiego urodziło się 53
dzieci w tym 39 mężczyzn oraz 14 kobiet, zmarło 9
chłopców.
Inne
dane
do
ustalenia
z
drzewa
genealogicznego.
Zasadniczo śluby odbywały się w tej samej parafii. Na
inny ożenek poza miejscem zamieszkania potrzebna
była zgoda dziedzica lub dzierżawcy majątku. Były i
odstępstwa- Jan Orczykowski z Seredzic ożenił się z
dziewczyną z Ksawerowa nad Pilicą wydarzenie to
miało miejsce w czasie przygotowań do powstania
styczniowego. W tej parafii żył Dionizy Czachowski.
Jan
Orczykowski
mógł
być
stangretem.
Przeprowadzony w gminie Iłża spis ludności w 1733
pokazuje obecność w Pasztowej Woli rodziny Mateusza
6 osób.
Mateusz i Stanisław byli żonaci dwukrotnie. W
późniejszym czasie 4 mężczyzn Orczykowskich żeniło
się dwa razy. Powszechnym wśród mieszkańców gminy
Iłża są powinowactwa. Z nich kojarzone są małżeństwa.
Paweł Orczykowski, mąż Barbary Urbańskiej zam. w
Pasztowej Woli i Antoni Orczykowski żonaty w
Seredzicach z Marianną Siwiec utworzyli dwie główne
linie rodzinny. One tworzą dzisiejsze rodziny. W
rodzinie Antoniego w Seredzicach wzrost liczebny jest
niewielki . Rodziny tworzyli Wojciech Orczykowski z
Elżbietą Pawelec, Antoni s. Antoniego z Elżbietą
Wójcik, Józef Orczykowski z Anną Piasek, Jan
Orczykowski z Teklą Skiba z Ksawerowa nad Pilicą,
Józef Orczykowski z Marianna Bródka, Jan z
Franciszką Wojciechowska, Mieczysław ze Stanisławą
Pomorską.
Rozwojową rodzinę utworzył dzisiejszy senior rodu
Marian Orczykowski z Iłży ( linia Seredzice) z
Kazimierą Majewską i Cecylią Bogucką. Rodziny
tworzyli Józef
(drugi ślub z Marianną Pomorską) i
Wacław ze Stanisławą Różalską. Syn Mariana Wojciech
żonaty z Teresą Remiszewską maja trzech synów.
Pięciokrotnie liczebnie większe są rodziny linii Pawła i
Barbary Urbańskiej. A bardziej wymownie Jana i
Barbary z Chmielewskich. Mieli ośmioro dzieci. W
wieku dwóch lat zmarł syn Piotr. W wieku lat 30 zmarli
żonaci synowie Wojciech w 1922 i Stanisław w 1927 w
gospodarstwie rodziców w Piłatce. Ich siostra Józefa z
męża Myszka zamieszkała w Jasieńcu. Po śmierci męża
wyjechała na Ukrainę z rodziną brata Franciszka
Orczykowskiego. Wróciła sama bez pieniędzy i aktów
notarialnych
nabytej
ziemi
w
okolicy
Brzeźca-
dzisiejsza Białoruś.
Paweł i Barbara z Urbańskich zamieszkali w Pasztowej
Woli
posiadali
siedmioro
dzieci:
Mateusza,
Wincentego, Mariannę, Józefę i Kajetana ( zmarł mając
9 lat), Macieja i Franciszkę. Jedynie Wincenty i Maciej
zbudowali rodziny w miejscowym środowisku. Córka
Marianna wyszła za Franciszka Skibę w 1832, córka
Józefa za Antoniego Sara w 1839r. Mateusz poślubił
Rozalię Zawal w 1834. Maciej z rodziną i żoną Anną z
Derlatów (16lat) stanowią ważne mocne ogniwo w
drzewie genealogicznym rodziny. Maciej zmarł w domu
zięcia Antoniego Sara w Michałowie - już jako
włościan,
samodzielny
rolnik,
ale
bez
prawnie
posiadanej ziemi. Był kowalem. Najprawdopodobniej
przejął umiejętności od ojca Jana. Dzieci Macieja to
Antonina ur 1843, Karolina ur 1846 Jan ur 1852,
Magdalena ur 1852, Wawrzyniec ur 1863, nasz
prapradziadek Józef ur 1880. Antonina to żona Wróbla.
Grób Macieja znajdował się na starym cmentarzu w
części zachodniej w Iłży (nie zachował się). Jan syn
Macieja żył w Pasztowej Woli, w Chwałowicach i na
Piłatce we własnym gospodarstwie.
Był rolnikiem, cieślą i stolarzem cenionym wśród
miejscowej społeczności. Wspólnie z żoną uzawodowili
synów, kierowali nimi wspomagali, wychowywali. Po
śmierci Jana wspomagała te rodziny matka Barbara.
Wincenty syn Pawła i Barbary żonaty z Rozalia Zawal
mieli pięcioro dzieci : Józefę ur 1841r( żyła 39lat panna), Antonina ur w 1843 żyła 2 lata, Katarzyna ur
1851 żyła 1 rok, Walenty ur 1842r żył 13 lat, Jan ur
1845 żył 49 lat żonaty z Marianną Moskwa z domu Sar
dochowali się syna Jakuba ur 1867 żonatego z Zofią
Cukierską w Iłży. Maria Moskwa zmarła 10 lat po
ślubie. Drugi ślub Jan zawarł z Marią Herr z Seredzic.
Maria Herr zmarła 3 lata po ślubie podczas porodu córki
Józefy. Trzeci ślub Jan wziął z Maria z Rzeszowskich
córką Szymona i Agnieszki Kania. Miał z nią ośmioro
dzieci w tym dwóch chłopców co z nimi się działo brak
informacji. Jedynie Adam poślubił w 1913 r Katarzynę
Czubak z Podkońc. W sumie Jan miał trzy żony i
dziesięcioro dzieci. W tym czasie żyło w tym
środowiusku trzydziestu członków rodziny. Stanowili 7
% mieszkańców wsi ( sześć rodzin powstało z ożenu
córek z miejscowymi) .
Rodziny
Jana i Barbary stanowią dziś 70 %
Orczykowskich. Pierwsza rodzina to rodzina Franciszka
Orczykowskiego żonatego z Franciszką Liwińską w
Iłży w 1919r. Ich dzieci to Zygmunt , Jadwiga ,
bliżniaki :Tadeusz i Stanisław oraz Regina i Michalina.
Drugi Wojciech żonaty z Józefą Pietrzak ich dzieci to:
Bronisława i Janina – bliźniaczki zmarły wraz z matką
przy porodzie. Drugi raz Wojciech żeni się z siostrą
żony Marianną Pietrzak w 1919r. Ich syn Wacław
ojciec Stanisława żonatego z Barbarą Siara.
Trzecia rodzina – Paweł żonaty z Antoniną Mirota w
1901 r w Chwałowicach. Ich dzieci to Katarzyna,
Franiszek, Antoni, Jan, Ignacy, Aniela, Antoni, Józef i
Stanisław.
Antoni, Aniela i Ignacy zmarli w dzieciństwie. Józef
zginął w Oświęcimiu.
Józef syn Jana żonaty w 1911 z Marianna Zięba. Ich
dzieci to Franciszek, Jadwiga, Zofii, i Adam.
Kolejny syn Stanisław Orczykowski żonaty w 1920r z
Władysławą
Wolską.
Po
śmierci
Stanisława
Władysława wyszła za Sara. Dzieci Stanisława to
Krystyna i Julian.
Jan Orczykowski żonaty w 1926r z Antonina Bartos.
Ich dzieci to Józef, Eugeniusz i Danuta zamieszkali w
Radomiu.
Dzieci
Franciszka
Orczykowskiego
syna
Pawła
żonatego w 1929r z Marianna Marek. Ich dzieci to:
Genowefa, Teodora, Jan, Józef i Stefan. Genowefa
poślubiła w 1950r Władysława Furzyńskiego a ich
dzieci to Jerzy, Leszek i Sławomir. Jerzy żonaty z
Jalantą Szpot - córka Katarzyna, Leszek z Józefą
Wróbel ich syn to Marcin. Sławomir żonaty dwukrotnie
z Rozalia Rutkowską i Grażynę Kusiak. Dzieci Sławka
to z pierwszego małżeństwa Kinga –wyszła za mąż za
Grzegorza Czecha w 2011r mają syna Maksymiliana; i
Katarzyna i Mateusz z drugiego.
Teodora w 1953 wyszła za Mariana Cieciorę ich córka
to Barbara żonata z Marianem Kruszewskim. Mają troje
dzieci Dorotę, Katarzynę i Grzegorza.
Katarzyna wyszła za mąż za Macieja Podkańskiego.
Dorota za Marcina Wolskiego.
Jan B.Orczykowski ur 1940 żonaty w 1964 z Matyldą
Konat zamieszkali Radom. Ich dzieci to Cezary ur 1965
i Dariusz ur 1967r. A dzieci Cezarego i Anny Knul to
Jakub ur. 1995 i Bartłomiej ur. 1998. Dariusz
Orczykowski żonaty z Iwona Kaczorowską. Ich dzieci
to Tomasz ur. 1995 i Maciej ur. 1997r zamieszkali
Radom.
Józef ur 1944 żonaty w 1969 z Maria Baran. Maja trzy
córki Agnieszkę ur 1971, Edytę ur 1973, i Marzenę ur
1975. Agnieszka wyszła za Mariana Adamczyka mają 5
córek: Milena 1992, Karolina w 1994,Monikę ur 1995,
Ola 1995, Patrycja 1997.
Edyta za Roberta Jamroży maja syna Dawida ur 2000r.
Marzena za Tomasza Zawala- maja dwóch synów
Jakuba ur 2005 i Kacpra 2010.
Stefan Orczykowski ur 1948 żonaty z Maria Kania w
1978r. Maja trzy córki. Beatę zameżną z Arkadiuszem
Nogajskim mają trzech synów; Adama, Jakuba i
Michała ur 2010 w Starachowicach.
Sylwia ur 1978 wyszła za mąż za mąż Adama
Ziemińskiego w 2010r (obywatela USA)
Urszula ur 1984, wyszła za mąż w 2010 r za obywatela
Chile. Mieszka w USA.
Jan Orczykowski syn Pawła zawarł związek małżeński
w 1935 r z Bronisławą Marek siostrą Marianny żony
Franciszka. Maja dwóch synów. Mieczysław ur 1941r i
Marian w 1953 w Chwałowicach.
Mieczysław żonaty w 1970r z Walentyną Olejnik. Ich
dzieci to Patrycja ur 1985, Małgorzata w 1977 i Edyta
ur 1972, Paweł ur 1982 i Joanna ur 1971.Paweł żonaty z
Justyna Jakubiak – syn Wiktor ur 2004.Małgorzata
wyszła za Pawła Piaseckiego.
Marian syn Jana żonaty z Wiesławą Bartkiewicz w
1970r maja troje dzieci.
Anna ur 1976 wyszła za Piotra Raka 2001 mają dwoje
dzieci : Magdalena ur 2006 i Natalia ur 2009
Artura ur 1978r żonaty z Anna Błażewicz zamieszkali
Warszawa mają syna Adriana ur 2006
Agata ur 1981 wyszła za mąż w 2008 za Tomasza
Teschę - zamieszkali Warszawa, maja dwoje dzieci:
Barbarę ur 2008 i Zofię ur. 2011.
Antoni syn Pawła wziął ślub z Zofią Chruślak w 1939r.
Ich dzieci to:
- Janina ur 1940r żona Henryka Wrony ślub w 1960r
dzieci:
Sławomir ur 1962 w Białobrzegach żonaty z Ewą
Strzemińską w 1991 w Kielcach maja dwoje dzieci
Agnieszkę ur 1992 i Katarzynę ur 1999r.
Ewa córka Janiny ur 1967 żona Marka Nowaka – maja
dwoje dzieci Zuzannę ur 1994 i Marcina ur 1996
- Rozalia ur 1944 żona Feliksa Siwca. Ich dzieci to
Marek ur 1965r i Tomasz ur 1967r
- Krystyna ur 1947r żona Witolda Bińkowskiego Ślub w
1973r. Ich dzieci to: Katarzyna ur 1973 wyszła za mąż
za Karola Suchnia- maja troje dzieci: Kingę i Natalię i
Małgorzatę;
Jarosław ur 1975 i Małgorzata ur 1982r. Zamieszkali w
Kielcach.
Stanisław Orczykowski syn Pawła ur 1921r. Żonaty z
Anielą Jamroży w 1948r, Drugi ślub z Janiną Wróbel w
1963r.
Dzieci Stanisława: Tadeusz ur 1950r żonaty z Danuta
Czerwińską w 1976r. Ich synowie to: Jarosław ur 1977
żonaty z Karią Rutka w 2003r –syn Antoni ur 2006 i
córka Zuzanna ur 2010r Zamieszkali Radom;
Michał ur 1978r żonaty z Magdaleną Rozwenc, maja
dwie córki Marię i Zofię ur 2007r. Zamieszkali
Warszawa.
Stefan syn Stanisława ur 1947r żył rok.
Wiesław ur 1957 zmarł w 1984r
Bożena ur 1967 wyszła za Grzegorza Sołtysiaka –
dzieci Krystian i Bożena
Józef Orczykowski syn Jana ur 1880r zamieszkały w
Iłży , ożenił się z Marianną Zięba w 1911r . Ich dzieci
to Franciszek ur 1918r, Jadwiga ur 1915r , Zofia ur
1913r, Mieczysław ur 1920,Adam ur 1921r. Władysław
ur 1924
Jadwiga żona Kazimierza Ogorzałka
Zofia żona Maciejewskiego
Adam żonaty z Leokadią Wrochna zamieszkały w
Lipsku.
Władysław żonaty z Natalią Kotrys zam Iłża. Ich dzieci
to Janina ur 1947r, Jerzy ur 1954 żonaty z Teresa
Krakowiak, a ich dzieci to Piotr ur 1986r żonaty z Agata
Maciejewską, Leszek ur 1978 żonaty w 2010 z Moniką
Główka zam Warszawa; Mariusz ur 1980żonaty w 2010
z Lucyną Litwin.
Jan Orczykowski syn Jana ur 1900 w Lubiance Piłatce
żonaty w 1926r z Antonina Bartos. Zamieszkał w
Radomiu w 1928r.Ich córka Danuta ur 1926. Żyła 1 rok.
Syn Józef ur 1927r żonaty z Urszulą Jałowska w 1952r.
Ich dzieci to:
-Anna ur 1953 wyszła za Pawła Jasińsiego w 1975r,
mają trzech synów Jacka ur 1976r żonatego z Kingą
Kostrzewską; Sebastiana ur 1980r żonatego z Ewą
Cieślak( zamieszały w USA); Macieja ur w 1981r
żonatego z Gabrielą Mazurek (zam Warszawie)
-Małgorzata córka Józefa ur w 1955r żona Stanisława
Zielińskiego. Ślub w 1977r. Ich dzieci to: Dagmara ur
1978r mężatka zam USA, Łukasz ur 1979 zam Kraków,
i Tomasz ur 1993r zam Radom.
-Grzegorz ur 1956 żonaty w 1983 z Danutą Cherlich.
Mają córkę Aleksandrę ur 1984 i syna Piotra ur w 1993r
-Jan ur 1956 żonaty w 1983 z Małgorzatą Blum Maja
synów: Bartłomieja ur 1983 i Marcina w 1985r.
Eugeniusz syn Jana ur 1930r żonaty z Marią
Kozłowską. Ich syn Zdzisław ur 1957r żonaty w 1979r
z Teresą Augustyniak. Mają czterech synów: Jarosława
ur 1980r, Tomasza ur 1982, Jacka ur 1990 i Wojciecha
ur 1997r
Zapisy powyższa pochodzą z ksiąg parafialnych i
archiwów państwowych. Oczekujemy, że szczegóły
dotyczące zawodów itd. dopiszą ojcowie rodzin.
Poniżej podaję ogólną moja wiedzę i spostrzeżenia
dotyczące spraw rodzin Orczykowskich.
Podaję to również o znane mi fakty, informacje
rodzinne, opinie bliskich i krewnych.
Od lat 1600 do 1900 nasi przodkowie to rolnicy i
rzemieślnicy, często o przygotowaniu dwuzawodowym
– cieśla, stolarz, kowal, garncarz.
Ich warunki życiowe były trudne. Żyli lojalnie z
nakazami rodziców i kościoła. 120 ślubów odbyło się w
parafii iłżeckiej. W pięciu przypadkach brak pełnych
informacji o rodzinach – najprawdopodobniej wygasły
bezpotomnie. Od roku 1850 mężczyźni o dwóch
zawodach byli już normalnością. Maciej był kowalem,
Jan cieślą i stolarzem. Rodziny były bardzo mocno od
tego
okresu
zaangażowane
w
wychowanie
i
uzawodowienie synów. Franciszek żonaty w Iłży był
skromnym rolnikiem i szewcem dobrym i pracowitym.
Do 1955 uprawiał to rzemiosło. Dobrze przygotował do
życia swoje dzieci. Stanisław to nauczyciel, Tadeusz i
Janina
Krawcowie.
Władysław
mechanik
samochodowy. Franciszek był w niewoli w Niemczech
w I wojnie światowej. Dzieci zamieszkały w Kielcach,
Radomiu, Iłży, Wrocławiu. Janina przeżyła obóz w
Oświęcimiu. Pomagał rodzinie szwagier Ks. Liwiński –
proboszcz w Kielcach i Piotrkowie Trybunalskim.
Wszyscy bracia Franciszka byli członkami POW.
Józef mąż Marianny Zięby miał małe gospodarstwo
rolne w Iłży. Pracował jako rymarz. Rodzina wspomina
go jako bardzo zapracowanego i pobożnego człowieka.
Paweł syn Jana prowadził dobrze gospodarstwo rolne w
Chwałowicach.
Pomagał
w
pracach
sąsiadom
mieszkańcom wsi, był sołtysem. Inspirował budowę
szkoły podstawowej i rolniczej we wsi. W 1921r
wieczorem w rodzinnym domu został mocno pobity i
okradziony. Zmarł w 1921r - nie ukończył budowy
domu mieszkalnego. Pomoc w budowie otrzymała jego
rodzina od braci zamieszkałych w Iłży i w Piłatce.
Wielką
troską
darzyła
synów
matka
Barbara
Chmiolowska.
Jan, syn Jana (stolarz) wybudował dom w Radomiu i w
nim zamieszkał w 1928 r na ulicy Kwiatowej. Po kilku
latach wybudował nowy większy dom rodzinny. Tu też
bywała jego matka wdowa Barbara.
W 1939r potwierdziła się miłość i lojalność w rodzinie.
Po bitwie w Piłatce Orczykowscy - rodzina ze spalonej
Piłatki,
zamieszkała
w
domu
Franciszka
Orczykowskiego. Orczykowscy z Iłży zamieszkali u
Antoniego
Podjedlance.
Orczykowskiego
Orczykowscy
w
w
Chwałowicach
czasie
wojny
uczestniczyli w ruchu oporu w AK i BCh.
Józef syn Pawła żołnierz AK zginął w Oświęcimiu w
1943r.
Stanisław Orczykowski syn Pawła należał do BCh.
Adam Orczykowski z Lipska wywieziony na roboty do
Niemiec.
Wacław syn Wojciecha był sołtysem we wsi Piłatka.
Od 1880r Orczykowscy uczyli się w szkołach
podstawowych. Do 1939 jedynie Józef syn Pawła leśnik
ukończył gimnazjum.
Wiemy o przyjaźni Orczykowskich z gen Antomim
Heda, Stanisławem Pomykała nauczycielem, wiemy o
znajomościach w czasie nauki w szkole podstawowej z
Henrykiem Jaroszkiem.
Po II wojnie światowej z rodziny z okolic Iłży
wyjechało 50% osób do Radomia, Starachowic i innych
miast do szkoły i pracy. Bardzo dobrze pamiętam
rodzinne spotkania moich stryjów w Boże Narodzenie i
Wielkanoc. Skromne ale jakże życzliwe i duchowe.
Wszechobecna był pomoc przy remontach, budowach i
pracach polowych. Antoni to wielki dobry człowiek o
wielu zawodach, rzemieślnik i rolnik ( stolarz, cieśla,
krawiec, szewc, ogrodnik). Pozostali bracia również mu
dorównywali.
W ruchu oporu brał również Józef Orczykowski syn
Jana z Radomia – AK.
Jego teść zginął w Katyniu.
Marian Orczykowski ur w Seredzicach organizował
spółdzielczość wiejską i handel na wsi.
Stopniowo uzupełnialiśmy wykształcenie. Młodsze
pokolenia kończyły studia, zdobywając prestiżowe
zawody i pracę w wielu miastach Polski.
Siedem rodzin aktualnie mieszka za granicą. Cztery w
USA, po jednej we Włoszech, Hiszpanii i w Australii.
Duże sukcesy odnotowali Orczykowscy prowadzący
gospodarstwa rolne – Józef w Chwałowicach hodował
po 120 tuczników rocznie, jego ojciec tylko 6. To samo
uczynił Marian.
Zamieszkujemy aktualnie w Radomiu i okolicy w Iłży i
gminie Iłża, w Starachowicach, Kielcach, Warszawie,
na Śląsku. Są wśród nas nauczyciele, lekarze,
biznesmeni, budowlańcy, pracownicy transportu i
administracji
Na dwustu czterdziestu członków rodziny czterdziestu
posiada wykształcenie wyższe, w tym dwa doktoraty,
czterdziestu ośmiu średnie.
Stwierdzam, że mieliśmy pracowite szczęśliwe życie.
Być może, że pokornością i skromnością zasłużyliśmy
na nie.
To
dzisiejsze
spotkanie
potwierdza
tą
końcową
sentencje.
Ojców i matki rodzin zachęcam do opisania życia
swoich najbliższych.