Mokry_rozdz_Naród ukrainski zachowa wieczna pamiec

Naród ukraiński
zachowa wieczną pamięć
o bohaterach Niebiańskiej Sotni
W pokojowej walce o wolność i soborność Ukrainy oraz jej
godne miejsce w rodzinie europejskich narodów przyszło oddać
życie poległym na ukraińskich Euromajdanach, najlepszym synom ukraińskiej Niebiańskiej Sotni 2014 roku.
Naród ukraiński zachowa wieczną pamięć o umierających
od kul snajperów, bezbronnych bohaterach, którzy nadali symbolicznego znaczenia walce Ukraińców o prawdę, „świętą wolność”, sprawiedliwość i pokój, gdy ginęli wypowiadając szewczenkowskie słowa otuchy:
I wam sława, sine góry
Krą lodową skute,
I wam, wielcy bohaterzy,
Bóg o was pamięta.
Walczcie razem – zwyciężycie,
Wam sam Bóg pomaga!
Z wami prawda, z wami sława
Z wami wolność święta1
(tłum. W.M.).
1
„... І вам слава, сині гори, // Кригою окуті. // І вам, лицарі великі,
// Богом не забуті. // Борітеся — поборете, // Вам Бог помагає! //
За вас правда, за вас слава // І воля святая!”. Т. Шевченко, Кавказ,
[у:] Кобзар..., с. 241. Por. też T. Szewczenko, Wybór poezji..., s. 164.
218
Naród ukraiński zachowa wieczną pamięć o bohaterach...
Z tymi słowami na ustach, od kuli snajpera, zginął na Euromajdanie w Kijowie jeden z bohaterów Niebiańskiej Sotni
21-letni Serhij Nihojan2 mieszkaniec wsi Bereznuwatiwka w obwodzie Dniepropetrowskim.
Wiarę w trwałość odradzającej się na Ukrainie z gruntu
chrześcijańskiej kultury3 i wyrastającego z niej duchowego zwycięstwa ukraińskiej Niebiańskiej Sotni 2014 roku utwierdzają
kierowane dziś w ślad za wieszczem narodowym Ukrainy Tarasem Szewczenką modlitewne prośby do Boga o „братолюбіє”4
– bratnią miłość bliźniego, przywracającą pokój w duszach
Ukraińców oraz ich sąsiadów.
2
4
Serhij Nihojan ze sceny Euromajdanu w Kijowie wielokrotnie deklamował poemat T. Szewczenki Kaukaz poświęcony walczącym
o wolność narodom kaukaskim, podbitym przez carską Rosję, której
armia w latach 1817–1864 podbiła narody kaukaskie, a w 1783 roku
zajęła Krym. Por. Т. Шевченко, Кобзар..., с. 243–244; T. Szewczenko,
Wybór poezji..., s. 162–168.
Jak podkreśla kard. Stanisław Dziwisz kultura rozumiana jako podstawa wszechstronnego rozwoju ludzkości, według Jana Pawła II „czyni
człowieka jeszcze bardziej człowiekiem, jeszcze bardziej ludzkim.
W kulturze tkwią korzenie, zasady i wartości, które określają etos
narodu, zasady życia społecznego. W kulturze też, a zatem w pamięci,
naród odnajduje swe korzenie oraz źródło obrony własnej tożsamości i niezawisłości. Tak czyniła Polska w długim i bolesnym okresie
rozbiorów i okupacji”. Kard. S. Dziwisz, Nowa ewangelizacja, [w:]
Świadectwo. W rozmowie z Gian Franco Svidercoschim..., s. 144.
Ideę chrześcijańskiej miłości do bliźniego zawarł poeta-prorok Ukrainy
Taras Szewczenko m.in. w najbardziej dojrzałym poemacie historiozoficznym Neofici. W usta bohatera tego poematu św. Apostoła Piotra
Szewczenko wkłada zmieniającą świat, bo proponującą w miejsce
walki, nienawiści i zemsty ideę miłości w stosunkach między ludźmi.
Święty Piotr błogosławiąc ludowi nieznającemu źródła Miłości – Boga,
zwiastował nowe, najlepsze na świecie słowo, jakim jest „bratolubije” –
„miłość bratnia”. „I tychym, dobrym, krotkym słowom / Błahowistyw
jim słowo nowe, / Lubow, i prawdu, i dobro, / Dobro najkraszczeje na
switi – / To bratolubije”. Т. Шевченко, Кобзар, Київ 1967, с. 439.
Naród ukraiński zachowa wieczną pamięć o bohaterach...
219
Nadzieje Ukraińców na pokój w ich ojczyźnie wzmacnia
okazywana przez cały demokratyczny świat solidarność z eurointegracyjnymi dążeniami Ukrainy.
Z wciąż boleśnie doświadczanej ziemi ukraińskiej przez
mroźne miesiące trwania Euromajdanów płynęły i nadal płyną
z cerkwi i placów Ukrainy, a także z kościołów w Polsce, Europie i w świecie modlitwy o pokój, kierowane do bogatego w miłosierdzie Boga oraz do nowych świętych papieży Jana XXIII5
i Jana Pawła II, znających jak nikt dotąd dramatyczne dzieje
Ukraińców pragnących godnego i bezpiecznego życia w rodzinie życzliwych sobie narodów Unii Europejskiej.
Nieprzerwane modlitwy o godne życie, kierują Ukraińcy do „Wspomożycielki ludu chrześcijańskiego w nieustannej
walce dobra ze złem, aby nie «upaść», a w razie upadku, aby
«powstać»”6. O pomoc będącej w potrzebie Ojczyźnie, proszą
5
6
Święty Jan XXIII (od 28 X 1958 – do 3 VI 1963), właśc. Angelo Giuseppe Roncalli, zwołał w 1962 roku synod i II Sobór Watykański, który
po śmierci Jana XXIII 3.06.1963 roku kontynuował papież Paweł VI.
Celem Soboru Watykańskiego II była odnowa i dostosowanie Kościoła
katolickiego do warunków życia we współczesnym świecie. W czasie
trwania Soboru Watykańskiego (do 1965 roku), w którego obradach
aktywnie uczestniczył metropolita krakowski kardynał Karol Wojtyła
przeprowadzona została reforma liturgii. Języki narodowe stały się
językami liturgii Kościoła Katolickiego. W czasie trwania Soboru
5 grudnia 1965 roku odwołano ekskomunikę, którą w 1054 roku
rzuciły wzajemnie na siebie Kościół zachodni – Rzym i Kościół
wschodni – Konstantynopol. Od Soboru II Watykańskiego rozpoczął
się dialog Kościoła Katolickiego z innymi kościołami chrześcijańskimi
i różnymi religiami. Wydany został Dekret o ekumenizmie Unitatis
redintegratio i Dekret o Kościołach Wschodnich Orientalium Ecclesiarum. Dzięki interwencji „dobrego, pokornego papieża Jana XXIII”
6 lutego 1963 roku po 18 latach uwięzienia został zwolniony z łagrów
sowieckich, ale zmuszony do wyjazdu do Rzymu, gdzie rezydował do
końca życia greckokatolicki kardynał Josyf Slipyj.
Jan Paweł II, Redemptoris Mater, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/encykliki/r_mater_2.html.
220
Naród ukraiński zachowa wieczną pamięć o bohaterach...
Ukraińcy Matkę Odkupiciela i odwieczną, niezawodną Opiekunkę Ukrainy – Bogarodzicę-Pokrowę, której w ślad za Jarosławem Mądrym 1038 roku, Jan Paweł II zawierzył „nadzieje
i oczekiwania dziedziców Chrztu Rusi”7. Poddawany wciąż
nowym próbom naród ukraiński trwa w nadziei, iż dzięki wstawiennictwu nowych świętych papieży ochrzczony w 988 roku
w wodach Dniepru „starożytny ród chrześcijański zazna blasku
nowego rozkwitu”8, a na, pragnącej dziś pokoju i dobrosąsiedzkich stosunków ze swoimi sąsiadami, ziemi ukraińskiej, która
„niegdyś była ziemią szczęśliwą”9 znów zwycięży „miłość bratnia” przynosząca pokój w duszach ludzi, w życiu narodów i między narodami.
W Ukrainie, Europie i świecie jak nigdy dotąd po II wojnie
światowej potrzebny jest pokój, by ludzie mogli żyć zgodnie
z przykazaniem „nie zabijaj”, a wówczas spełni się wołanie naszego nowego świętego Jana Pawła II – „nigdy więcej wojny”.
Walczący w obronie uniwersalnych wartości i standardów
europejskich uczestnicy ukraińskich Euromajdanów, za których
realizację oddali życie bohaterowie Niebiańskiej Sotni oraz żołnierze ukraińscy, broniący wolności swej Ojczyzny przed wspieranymi przez Rosję terrorystami w okręgu donieckim i łuhańskim, mają swój trwały wkład w urzeczywistnienie odwiecznych
pragnień tych ludzi dobrej woli, którzy wraz z Ukraińcami wierzą, iż w ich ojczyźnie – Ukrainie, w Europie i w świecie pod po7
8
9
Jan Paweł II, Posłanie Ojca Świętego Magnum Baptismi Donum do
katolickiej wspólnoty ukraińskiej z okazji Tysiąclecia Chrztu Rusi Kijowskiej, [w:] W. Mokry, Papieskie posłania Jana Pawła II do Ukraińców,
Kraków 2001, s. 251.
Tamże.
Т. Шевченко, Тризна, [у:] Кобзар, Київ 1967. „О Боже! Сильный
и правдивый, // Тебе возможны чудеса. // Исполни славой небеса
// И сотвори святое диво: // Воспрянуть мертвым повели, // Благослови всесильным словом // На подвиг новый и суровый, // На
искупление земли, // Земли поруганной, забытой, // Чистейшей
кровию политой, // Когда-то счастливой земли” (с. 161).
Naród ukraiński zachowa wieczną pamięć o bohaterach...
221
kojowym dla wszystkich niebem „...nie będzie już nieprzyjaciół,
lecz będzie syn i będzie matka i będą żyć ludzie na ziemi”10, jak
pragnął tego wieszcz narodu ukraińskiego Taras Szewczenko.
Trzeba wierzyć, że na wciąż krwawiącej, umęczonej ziemi
ukraińskiej nastanie upragniony przez wszystkich jej mieszkańców pokój. Pokój ten będzie owocem miłości matki do syna:
„Zwyciężymy, gdyż zawsze miłość zwycięża, bo miłość to matka,
a każdy z nas [uczestników Euromajdanu] ma matkę” – mówiła w Kijowie jedna z ukraińskich matek,pełna nadziei i wiary
w zwycięstwo matczynej miłości, zaczerpniętej od powszechnie czczonej na Ukrainie Matki Miłosierdzia11 i Jej Syna Jezusa
Chrystusa.
Na Ukrainie utrwali się wolność, zwycięży prawda i zapanuje pokój. „Jak rosa na słońcu zginą nieprzyjaciele”12 Ukrainy,
gdyż – jak wierzą duchowni cerkwi ukraińskich modlący się ze
swoimi wiernymi – zwycieży miłość, która „pozostaje na końcu
wszystkiego przemijającego”13. Pozostanie miłość, która „rozta10
11
12
13
Т. Шевченко, І Архімед і Галілей, [у:] Кобзар, Київ 1967, с. 516. „І на
оновленій землі // Врага не буде, супостата, // А буде син, і буде мати,
// І будуть люде на землі”. Cytujący kilkakrotnie T. Szewczenkę Jan
Paweł II słowa te przytoczył w swej homilii w Kijowie w 2001 roku.
Por. Jan Paweł II, Przemówienie powitalne..., s. 306.
W. Mokry, Obraz Przenajświętszej Bogarodzicy jako Matki Miłosierdzia
w życiu duchowym Ukrainy XI–XX w. i w papieskich posłaniach Jana
Pawła II do Ukraińców, [w:] Chrześcijańskie święta i święci w życiu
duchowym Ukraińców na przełomie tysiącleci, red. W. Mokry, Kraków
2001, s. 53–87.
„Згинуть наші вороженьки, як роса на сонці, // Запануєм і ми,
браття, у своїй сторонці”. Są to słowa z hymnu Ukrainy.
Jan Paweł II w przemówieniu wygłoszonym do świata polityki, kultury, nauki i biznesu w Kijowie przytoczył kilka zawsze aktualnych,
nieprzemijających myśli wybranych twórców kultury ukraińskiej:
księcia Włodzimierza Monomacha, metropolity Piotra Mohyły,
Hryhorija Skoworody, który napisał „Wszystko przemija, lecz na
końcu wszystkiego pozostaje miłość. Wszystko przemija z wyjątkiem
Boga i miłości”. Jan Paweł II, Przemówienie Jana Pawła II wygłoszone
222
Naród ukraiński zachowa wieczną pamięć o bohaterach...
pia stwardniałe serca”14, miłość, która jest żywym źródłem pokoju w sercach ludzi wolnych od złości i nienawiści do bliźnich,
ludzi czyniących dobre uczynki15 na drodze powrotu do Dobra
najwyższego16.
14
15
16
do świata polityki, kultury, nauki i biznesu w Pałacu Mariańskim, Kijów – 23 czerwca 2001 roku, [w:] W. Mokry, Apostolskie Słowo Jana
Pawła II na Ukrainie..., s. 312.
Т. Шевченко, Неофіти, [у:] Кобзар..., с. 437–438
„Działając, człowiek wybiera jakieś dobro, które dla tego działania
staje się celem. Jeżeli podmiot wybiera bonum honestum [dobro
godziwe] jego cel jest zgodny z samą istotą przedmiotu działania,
a więc jest to działanie słuszne. Kiedy zaś przedmiotem wyboru jest
bonum utile [dobro użyteczne], celem jest korzyść, jaką czerpie podmiot... Wolność jest sobą, jest wolnością w takiej mierze, w jakiej jest
urzeczywistniana przez prawdę o dobru. Tylko wtedy ona sama jest
dobrem. Jeżeli wolność przestaje być związana z prawdą, a uzależnia
prawdę od siebie, tworzy logiczne przesłanki, które mają szkodliwe
konsekwencje moralne. Ich rozmiary są czasami nieobliczalne. W tym
przypadku nadużycie wolności wywołuje reakcję, która przyjmuje
postać takiego czy innego systemu totalitarnego. Jest to jedna z form
zniszczenia wolności, której skutków doświadczyliśmy w wieku XX
i nie tylko”. Jan Paweł II, O właściwie używanie wolności. Wolność jest
dla miłości, [w:] Pamięć i tożsamość..., s. 42–43, 51.
„Zadać pytanie o dobro znaczy w ostatecznej analizie zwrócić się ku
Bogu – pełni dobra... Jezus sprowadza pytanie o to, jakie postępowanie
jest moralnie dobre, do jego korzeni religijnych, do uznania Boga –
jedynego dobra, pełni życia, ostatecznego celu ludzkiego działania,
doskonałego szczęścia”. Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor, [w:]
Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II..., s. 715.